دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
8
29
2017
12
22
مفهومشناسی «شفاعت» از منظر آیات و روایات و تحلیل دیدگاه علامه طباطبائی (با تکیه بر المیزان) و برخی از متفکران
7
30
FA
محمدحسین
بیات
0000000000000000
استاد دانشگاه علامه طباطبائی
dr_bayat63@yahoo.com
10.22054/ajsm.2018.30204.1411
«شفاعت» به معنی «واسطهگری برای آمرزش گناه گناهکاران»، پیوسته مورد توجه فرقههای گوناگون اسلامی بودهاست. اگر شفاعت به معنایی که در اذهان مردم است، در دستگاه الهی وجود داشته باشد، هم با عدل الهی در تعارض است، هم موجب نقض قوانین الهی میشود. از سوی دیگر، خداوند رحمان در <em>قرآن مجید</em> در آیات 48 و 123 سورة بقره، شفاعت زر و زور را در دستگاه الهی مردود اعلان فرمودهاست، لیکن در بسیاری از آیات، بهویژه آیة 44 سورة زمر، به صحت شفاعت تصریح نمودهاست و آن را منحصر به خداوند و کار گزاران او میداند. در این جستار، نویسنده نخست مفهومشناسی شفاعت را از منظر آیات و روایات تبیین نموده، آنگاه دیدگاه علامه طباطبائی و برخی از متفکران اسلامی دیگر را به روش تحلیلی بررسی نمودهاست.
شفاعت,دعا,استجابت,مغفرت,آیات قرآن,روایات اهل بیت
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9196.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9196_d411c23859891e6dcb35b57c63d997c5.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
8
29
2017
12
22
بررسی دیدگاهها دربارة نظم قرآن
31
56
FA
عیسی
علیزاده منامن
دانشگاه علامه طباطبایی
isaalizadeh313@gmail.com
فرزاد
دهقانی
0000-0001-9391-2727
دانشگاه علامه طباطبایی(ره)
farzaddehghani91@yahoo.com
سروش
شهریاری نسب
دانشکده علوم قرآنی تهران
soroush.t@chmail.ir
10.22054/ajsm.2018.18387.1246
علما در مطالعة نظم <em>قرآن</em> به عنوان یک بحث اعجازین آن اتفاق نظر ندارند. متقدمان نظم را در معنای لغوی، نحوی و بلاغی دانستهاند و به صرف و نحو محدود کردهاند، اما متأخران آن را با اضافه کردن اسلوبیه و تناسب گسترش دادهاند و به اتحاد کلّ سوره و در انتها، کلّ <em>قرآن</em> پرداختهاند. در این راستا، مخالفان و موافقان در حین بحث از اعجاز <em>قرآن</em> به بحث نظم پرداختهاند. اما <em>قرآن</em> به عنوان یک متن پیاممحور که در آن زبانشناسی به نحو اعلایی به بررسی نظم در بین تکتک واژهها و آیهها میپردازد و در ادامة سوره و کلّ <em>قرآن</em>، دو شیوة «بینافردی» و «کارکرد متنی» مد نظر است که به ترتیب در اولی، زبان در خدمت برقراری و حفظ روابط اجتماعی قرار دارد و در دومی، کاربرد زبان برای تولید متون گفتاری یا مکتوب است. هدف پژوهش حاضر این است که با ذکر دیدگاههای مختلف دربارة نظم، به شیوة درونمتنی و توصیفیـ تحلیلی، سیر تطور مفهوم نظم را در طول تاریخ نشان دهد و مفهوم حقیقی و ملموسی از واژة نظم <em>قرآن</em> را اتخاذ کند.
نظم,نظریة نظم القرآن,متنپژوهی قرآن,زبانشناسی قرآن
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9045.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9045_fd884387c47f86c2e9d4a8f62a2689d8.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
8
29
2017
12
22
کارکرد طرحوارههای تصویری در مفاهیم تربیت اخلاقی قرآن
57
85
FA
سیده فاطمه
سلیمی
دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم-دانشکده علوم قرآنی آمل
salimi@quran.ac.ir
زهرا
علی نتاج
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم-دانشکده علوم قرآنی آمل
zahra.alinataj@gmail.com
10.22054/ajsm.2018.17889.1235
از جمله سازوکارهای شناختی در حوزة معناشناسی شناختی، «طرحوارة تصویری» است که ساختی مفهومی و زیربنایی استعاری دارد. این شکل از مفهومسازی از معانی نوین کدگشایی مینماید و بر مراد اصلی متن میافزاید. در فرهنگ قرآنی، مفهومسازی مفاهیم ارزشی و ضد ارزشی تربیت اخلاقی، در قالب طرحوارههای حجمی، حرکتی و قدرتی نمود یافتهاست. جستار حاضر با تکیه بر روش توصیفیـ تحلیلی، شیوة مفهومسازی آیات حوزة تربیت اخلاقی را با سازوکار طرحوارة تصویری واکاوی میکند تا الگویی جامع از انسان کامل و شاخصههای آن ارائه دهد. از مهمترین رهیافتهای این جستار، تجلّی اصالت تعبیر در <em>قرآن</em> و تبلور تعابیر پنهان زبانی آیات تربیت اخلاقی است. گفتنی است دو رذیلۀ «بخل» و «بهتان» در قالب طرحوارة حجمیـ قدرتی به ترتیب به شکل «زنجیر» و «بار سنگین» آمدهاست که صحنههایی ناخوشایند را به تصویر میکشد. طرحوارة حرکتیـ جهتی پایین نیز در صفت حسنة «فروبردن خشم» به شکل «آتشی خاموش» بیان شدهاست تا انسان را به غلبه بر آن فراخواند؛ زیرا مفهومسازی خشم در جهت بالا، عواقب ناگوار جسمی ـ روحی به دنبال خواهد داشت.
معناشناسی شناختی,طرحوارة تصویری,تربیت اخلاقی,قرآن کریم
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9197.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9197_88fdba7ee003b5a6b05bf6ffa7ea338e.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
8
29
2017
12
22
ارزیابی و نقد ترجمة استعاره در ترجمههای فارسی معاصر قرآن
87
132
FA
سید سجاد
غلامی
استادیار الهیات دانشگاه یاسوج
s.s.gholami1986@gmail.com
علی
حاجی خانی
دانشگاه تربیت مدرس
ali.hajikhani@modares.ac.ir
10.22054/ajsm.2018.14112.1177
بیشک <em>قرآن کریم</em> کتابی است مقدس که برای هدایت بشر نازل گشته تا راه و روش زندگی و نیل به کمال را به او نشان دهد و افزون بر این، کتابی است که فصیحترین و بلیغترین اسلوبهای بیانی در آن بهکار رفتهاست. واضح است که تدقیق در این روشهای بیانی در فهم و درک بهتر آیات <em>قرآن</em> بسیار مؤثراست؛ از جملة این روشها که بهوفور در <em>قرآن</em> بهکار رفته، استعاره است. در این میان، مترجم <em>قرآن</em> باید تلاش کند با آگاهی کافی، موضوع استعاره و استفاده از نظرات علمای بلاغت و مفسران و نیز محققان قرآنی و با بهرهگیری از روشهای مناسب ترجمه، نسبت به انتقال شایستة آن به زبان مقصد مبادرت نماید. این تحقیق بر آن است تا ضمن بررسی روشهای ترجمة استعاره در برخی از مشهورترین ترجمههای فارسی معاصر <em>قرآن</em> (مکارم شیرازی، مشکینی، گرمارودی، فولادوند، معزّی، صفارزاده، قمشهای، انصاریان، خرمشاهی و صادقی تهرانی)، آنها را نقد و ارزیابی نماید تا پس از بیان نکات ضعف و قوّت هر یک، شاخصترین روش ترجمه را در صنعت استعاره معرفی نماید.
قرآن کریم,استعاره,روشهای ترجمة معاصر,ارزیابی
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9198.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9198_d51d555b521606a7778678c757045553.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
8
29
2017
12
22
شناسایی مدلولهای تربیتی دعای بیستو پنجم صحیفة سجادیه برای کاربرد در طراحی برنامۀ درسی قصدشدة معارف اسلامی
133
161
FA
حسن
نجفی
0000-0003-3473-3424
دانشگاه علامه طباطبایی تهران
hnajafih@yahoo.com
مرتضی
اکبرپور
طلبه سطح دو حوزه علمیه قم
m-akbarpour@yahoo.com
محمدحسن
محمدی
طلبه سطح دو حوزه علمیه قم
mh.mohammadi1368@gmail.com
10.22054/ajsm.2019.20454.1287
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مدلولهای تربیتی دعای بیستو پنجم <em>صحیفة سجادیه</em> و چگونگی کاربرد آنها در برنامۀ درسی معارف اسلامی انجام شدهاست. روش پژوهش توصیفیـ تحلیلی میباشد. برای گردآوری دادههای لازم در نیل به اهداف پژوهش، متن و ترجمة دعای مذکور و نیز دیگر منابع تشریحی با استفاده از فرمهای فیشبرداری از منابع جمعآوری، و با شیوههای کیفی تجزیه و تحلیل شدهاست. بر اساس یافتههای این تحقیق، در دعای بیستو پنج <em>صحیفة سجادیه</em> به گونهای ظریف و دقیق برخی از مدلولهای تربیتی را میتوان استنتاج و استخراج نمود که عبارتند از: استعانت از خداوند، بهرهگیری از تقوا، محور قرار دادن محبت راستین، اطاعتپذیری، شناخت دشمن (شیطان)، بصیرت، واگذاری مسئولیت به متربیان، توجه به رشد اخلاقی، طلب رزق طیب و توجه به تربیت جسمانی. برنامهریزان درسی میتوانند از مدلولهای تربیتی مذکور با اتخاذ استراتژیهای مطرحشده از سوی محققان در طراحی بخشهای اهداف، محتوا، روشهای یاددهیـ یادگیری و ارزشیایی برنامۀ درسی معارف اسلامی استفاده نمایند.
امام سجاد(ع),صحیفة سجادیه,دعای بیستو پنجم,مدلولهای تربیتی,دروس معارف اسلامی,برنامۀ درسی
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10401.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10401_8dbf706411c5ad1cd4a203d2b2f0280b.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
8
29
2017
12
22
نقد و بررسی شبهات مخالفان دربارۀ اِعراب کلماتی از قرآن
163
193
FA
محمد
شریفی
0000-0002-5127-5042
دانشگاه مازندران
m.sharifi@umz.ac.ir
قاسم
فائز
0000-0002-8092-147X
دانشگاه تهران
ghfaez@ut.ac.ir
10.22054/ajsm.2018.16595.1214
برخی از آیات قرآنی با قواعد مشهور علم نحو همخوانی ندارد. ازاینرو، نحویها در توجیه آنها آرای گوناگونی اظهار کردهاند و همین امر سبب شدهاست که دشمنان اسلام اِعراب این کلمات را دستاویز قرار دهند و اعلام کنند این کتاب، آسمانی نیست و ساختۀ دست بشر است و ایرادهای نحوی فراوانی دارد. این مقاله به روش توصیفیـ تحلیلی درصدد آن شد که توجیه صحیح اِعراب این کلمات را بیان نماید. ازاینرو، به نقد و بررسی آرای دشمنان و نیز نحویهای بزرگ و قرائتهای <em>قرآن</em> پرداخت و به این نتایج دست یافت که هیچ یک از ایرادهای گرفتهشده به وسیلة مخالفان وارد نیست و همۀ آنها طبق قواعد و فرهنگ زبانی عرب جاهلی است و توجیهات زبانشناختی دارند. هیج گزارش تاریخی از صدر اسلام، بهویژه قبل از هجرت نداریم که بلیغی از بلغای جاهلی، خاصه آنان که در صف دشمنان بودند (مثل مغیره) از این اِعرابها ایراد گرفته باشد و کسانی که از اِعراب <em>قرآن</em> ایراد گرفتهاند، از منکران، نصاری و مستشرقان هستند و زبان عربی را خوب نمیشناسند و از ظرایف آن آگاه نیستند که هدف آنان، ایجاد شبهه در بین مسلمانان نسبت به کتاب آسمانی ایشان است.
اِعراب قرآن,قرائت,علم نحو,مستشرقان
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9199.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9199_7cb59145489b7e978abfa779cf4c5a17.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
8
29
2017
12
22
بازخوانی ماهیت نزول دفعی در تفسیر قرآن به قرآن
195
225
FA
محمد
پارسائیان
0000-0001-5682-9932
پژوهشگر مرکز مطالعات میان رشته ای
m.iqna@yahoo.com
10.22054/ajsm.2019.9673.1104
کیفیت نزول و تجلی <em>قرآن</em> کریم از مسائل مهم در علوم قرآنی است که از همان ابتدای نزول <em>قرآن</em> مورد پرسش مسلمانان و یهودیان قرار گرفتهاست و آیاتی از <em>قرآن</em> کریم نیز برای تبیین این مسئله نازل شدهاست. اما در این بین، ظاهر برخی از آیات <em>قرآن</em> اثباتکنندة نوعی نزول دفعی برای آن در شب قدر است که این مسئله با برخی آیات دیگر و نیز مسلمات تاریخی سازگاری ندارد. مفسران در طول تاریخ برای جمع بین این دو مجموعهآیات، آرای متعدد و مختلفی ارائه کردهاند که برخی با نفی نزول دفعی و تأویل آیات آن و برخی با اثبات و تبیین ماهیتی از نزول دفعی در پرتو روایات تلاش داشتهاند محملی برای این آیات بیابند که با مجموعة آیات هماهنگ باشد. نگارنده در این مقاله تلاش دارد تا با بیان تفصیلی نظرات گذشتگان و نقد آنها، با بهرهگیری از آیات <em>قرآن</em>، تبیینی از ماهیت نزول دفعی <em>قرآن</em> ارائه دهد و شبهات مطرح در این زمینه را نیز پاسخگو باشد.
نزول قرآن,دفعی,تدریجی,شبهات
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10402.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10402_189db01c2cb1c84758e63b355d0abe24.pdf