زهره اخوان مقدم؛ افشان بستاکچی
چکیده
از ویژگی‌های مطالعات دوران معاصر در حوزه علوم اسلامی، تأیید ریشه‌دار بودن هویت فکری و اعتقادی شیعه و بازشناسی خلأها و کاستی‌ها برای جبران و تدارک آن‌ها است. از جملة این آثار در گستره علوم قرآنی و حدیثی، تفاسیر متعلق به قرن سوم و سال‌های آغازین قرن چهارم، با عنوان تفسیر فرات کوفی و تفسیر عیاشی است. این دو تفسیر از جمله تفاسیر روایی ...
بیشتر
از ویژگی‌های مطالعات دوران معاصر در حوزه علوم اسلامی، تأیید ریشه‌دار بودن هویت فکری و اعتقادی شیعه و بازشناسی خلأها و کاستی‌ها برای جبران و تدارک آن‌ها است. از جملة این آثار در گستره علوم قرآنی و حدیثی، تفاسیر متعلق به قرن سوم و سال‌های آغازین قرن چهارم، با عنوان تفسیر فرات کوفی و تفسیر عیاشی است. این دو تفسیر از جمله تفاسیر روایی است، که از تفاسیر مأثور اولیه شیعه محسوب شده و مشتمل بر روایات مختلف خصوصاً روایات منقول از ائمه(ع) هستند. از جمله مسائل موجود در تفاسیر مذکور، موضوع اجتهاد و تأثیر آن در گزینش، چینش و تعداد روایات مربوط به هر سوره است. مذهب فکری، شرایط بومی و عصر زندگی آن دو مفسر مانند: گرایش غالب زیدیه بر کوفه در دوره زیست فرات، دوری وی از مدینه و عدم دسترسی به امام، فشارها و تنگناهای سیاسی، عصرغیبت، اختصاص عصمت به اصحاب کسا و وجود قرائن سندی از زیدبن علی در سند روایات تفسیر فرات‌کوفی از جمله استنادات غالب بودن روش و نگرش زیدیه بر تفسیر فرات‌کوفی است. از طرفی نزدیکی عیاشی به مرکز نقل حدیث امامیه، انتخاب عناوین روایات در تفسیر عیاشی و ... از جمله مسائلی بوده که در انتخاب و نگارش تفسیر عیاشی مؤثر بوده‌است. اختلاف فاحش تعداد روایات ذیل هر سوره نوعی دخالت اجتهاد در نگارش تفاسیر نامبرده را بیان می‌کند.دراین پژوهش با روش تحلیلی– تطبیقی مندرجات این دو اثر مقایسه شده، وجوه مختلف تفاسیر نامبرده مورد واکاوی قرار گرفته و نتایج قابل توجه آن در معرض دید مخاطبان است.
رضا مرادی سحر؛ زهره اخوان مقدم؛ سید مجید نبوی
چکیده
فرهنگ، مجموعة پیچیده‌ای شامل معارف، معتقدات، هنرها، صنایع، فنون، اخلاق، قوانین، سنن وخلاصه، همة عادات، رفتار و ضوابطی است که فرد به عنوان عضو جامعه، از اجتماع خود فرامی‌گیرد. در مفهوم‌شناسی جاهلیت در قرآن و نهج‌البلاغه، به تقابل جهل با عقل و حلم رهنمون می‌شویم. عقل مفهوم جامعی است که شامل علم و دانش، فهم و تعقل امور و عمل به اوامر ...
بیشتر
فرهنگ، مجموعة پیچیده‌ای شامل معارف، معتقدات، هنرها، صنایع، فنون، اخلاق، قوانین، سنن وخلاصه، همة عادات، رفتار و ضوابطی است که فرد به عنوان عضو جامعه، از اجتماع خود فرامی‌گیرد. در مفهوم‌شناسی جاهلیت در قرآن و نهج‌البلاغه، به تقابل جهل با عقل و حلم رهنمون می‌شویم. عقل مفهوم جامعی است که شامل علم و دانش، فهم و تعقل امور و عمل به اوامر الهی، حسنات و نیکیها میشود. در مقابل، جهل صفت فضیلتسوزی است که علم و دانش، فهم و عمل به دستورهای الهی را یکسره نابود می‌کند. جاهلیت محدود به برههای از زمان نیست و به همین دلیل، قرآن آن را به «اولی» و «اُخری» تقسیم نمودهاست. امیر مؤمنان(ع) نکات متعددی را دربارة ویژگی‌های عصر جاهلی فرمودهاند که میتوان آن‌ها را به دو محور کلی تقسیم نمود: نکاتی دربارة فرهنگ دینیِ آن عصر، و نکاتی دربارة فرهنگ اجتماعی آن. مقالة حاضر با روش تحلیلیـ توصیفی هر یک از دو قِسم فوق را با شش مؤلفه به بحث مینشیند.
