قرآن پژوهی
مفهوم‌سازی تأثیر سوگند در نظام هدایت بر مبنای مقوله حجمی در قرآن کریم

داود ابراهیم پور؛ ماجد نجاریان؛ مهدی حبیب الهی

دوره 14، شماره 47 ، مهر 1402، ، صفحه 1-26

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.72487.1908

چکیده
  مفهوم قسم و سوگند در قرآن کریم از مسائل مهمی است که باید با استفاده از دانش معناشناسی شناختی موردبحث قرار گیرد. در این تحقیق از نظریه استعاره مفهومی و طرح‌واره‌های تصوری بر پایه مقوله حجمی استفاده می‌شود. هدف از تحقیق حاضر درک عمیق و جامع از مفهوم سوگند در قرآن کریم با توجه به روشی علمی در مطالعات تفسیری مدل مفهوم‌سازی قرآن می‌باشد. ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تبیین ضعف‌های رفتاری انسان و روش‌های تربیتی اصلاح آن بر اساس قرآن کریم

مریم برهمن؛ مهدیه حسینی

دوره 14، شماره 47 ، مهر 1402، ، صفحه 85-116

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.75969.1967

چکیده
  هدف این پژوهش، تبیین ضعف‌های رفتاری انسان و روش‌های اصلاح آن بر اساس قرآن کریم است. جامعۀ آماری پژوهش، مشتمل بر قرآن کریم و نمونۀ پژوهش، آیات مرتبط با ضعف رفتاری است. این تحقیق به لحاظ رویکرد در زمرۀ پژوهش‌های کیفی قرار داشته، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. بدین منظور، داده‌های اولیه شامل آیات مرتبط با موضوع، با بهره‌مندی از ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بررسی علل رواج معنای مشهور و نادرست برای واژه امّی در مطالعات قرآنی

کریم علی محمدی؛ ژیلا حسین زاده خانمیری

دوره 14، شماره 46 ، فروردین 1402، ، صفحه 173-196

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.71284.1885

چکیده
  مفهوم «امّی» یکی از مباحث چالشی در مطالعات دینی است که هم در آثار مستشرقان و هم در مطالعات اندیشمندان و مفسران اسلامی، محور بحث واقع شده است. یکی از دلایل چالشی بودن فهم امّی، کاربرد قرآنیِ این واژه در توصیف پیامبر اکرم(ص) است که منجر به بروز برخی شبهات از سوی عده‌ای و درنتیجه، دفاعیه­های مختلف از سوی مسلمانان شده است. در بین ...  بیشتر

قرآن پژوهی
کاربست روایات سبب نزول در تفسیر روض‌الجنان و روح الجنان

مرضیه محصص؛ ریحانه خدامردی

دوره 14، شماره 46 ، فروردین 1402، ، صفحه 197-220

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.73976.1938

چکیده
  دانش اسباب‌النزول به‌مثابه یکی از ابزارهای فهم مضامین قرآن، تأثیر مهمی در سیر تطور نگارش کتب تفسیری داشته است. یکی از موضوعات مهمی که در بازخوانی انتقادی رویکردهای معاصر به اسباب‌النزول ضروری به نظر می‌رسد، ترسیم چگونگی اهتمام مفسران در میراث فرهنگی دانش تفسیراست. تفسیر «روض‌الجنان و روح الجنان» ابوالفتوح رازی یکی از کتب ...  بیشتر

قرآن پژوهی
ساختار روابط مسلمانان از رهگذر تحلیل مضمون ارتباط ولایی در قرآن کریم

فاطمه علایی رحمانی؛ زینت پورکاویان؛ فرشته معتمد لنگرودی

دوره 14، شماره 46 ، فروردین 1402، ، صفحه 277-308

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.64973.1778

چکیده
  روابط افراد و جوامع مسلمان با دیگر افراد و ملل مسلمان و غیرمسلمان از موضوعاتی است که در آیات قرآن کریم بدان پرداخته شده است. لزوم مرزبندی از مسائل مرتبط به روابط مسلمانان است در اسلام و آیات الهی بدان تأکید شده است. گاه مرزبندی در حوزه‌ی جغرافیایی و زمینی است؛ گاه در مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و دینی. با توجه به‌ضرورت مرزبندی اعتقادی، ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بررسی تأثیر ابزار «سمع» بر تربیت انسان از منظر قرآن

مجید منهاجی؛ علی شریفی

دوره 14، شماره 46 ، فروردین 1402، ، صفحه 309-321

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.71874.1898

چکیده
  ابزار «سمع» از نعمت‍های الهی و از ملزومات اصلی بدن بوده و بسیاری از ادراکات از این طریق انجام می‌پذیرد. سمع نخستین حس فعال در وجود انسان قبل و بعد از تولد است. این واژه در قرآن، در چهار معنای گوش، فعل شنیدن، فهم و ادراک و قبول و فرمان‌بری از حق به‍کار رفته است. این مقاله بارویکردی توصیفی_تحلیلی به بررسی ابزار «سمع» بر تربیت ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تبیین مبانی فلسفی انسان صبور در قرآن کریم

سید صدرالدین شریعتی؛ احمد سلحشوری؛ ابراهیم نعیمی؛ افسانه تندرو

دوره 13، شماره 45 ، مهر 1401، ، صفحه 55-84

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.70927.1878

چکیده
  پژوهش حاضر با هدف تبیین مبانی فلسفی انسان صبور در قرآن کریم و راهکارهای تقویت صبر در معلمان ابتدایی انجام شده‌‌است. روش پژوهش حاضر کیفی و از نوع تحلیل محتوا و الگوی تحلیلی فرانکنا بوده است. جامعه پژوهش حاضر را کلیه آیات قرآن کریم که به صبر و انسان صبور پرداخته است تشکیل می‌دهد که با روش نمونه‌گیری هدفمند و مراجعه به تفسیرهای آن (تفسیرجوادی ...  بیشتر

قرآن پژوهی
خاستگاه تفسیرپذیری قرآن کریم و لوازم معرفتی آن

محمد علی رستمیان

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 115-137

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.66631.1812

چکیده
  این مقاله به بررسی تأثیر تفسیرپذیری قرآن کریم بر فهم معرفت دینی و منشاء آن پرداخته‌است. در این رابطه، با روش تحلیلی و مراجعه به آیات و روایات، ویژگی‌های قرآن کریم از نظر تفسیرپذیری را بررسی کرده‌است. نتایج این تحقیق از دو خاستگاه اصلی برای تفسیرپذیری قرآن کریم، یعنی ابهام روشمند و داشتن ابعاد مختلف معنایی پرده برمی‌دارد. خاستگاه ...  بیشتر

قرآن پژوهی
رقابت و چشم‌وهم‌چشمی مثبت و منفی (با تکیه بر آیه 108 سوره یوسف و آیه 179 سوره اعراف)

جواد محمدی؛ احسان ترکاشوند

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 263-294

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.42338.1589

چکیده
  یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های حرکتی در انسان رقابت است که ریشه آن در مواردی چون احساس کمبود، حسادت، رهایی از نقص و به دست آوردن کمال است. تحقق رقابت در جامعه و در بین افراد زمینه‌های شکل‌گیری رقابت مثبت و منفی را به همراه دارد که در عرف از آن به چشم‌وهم‌چشمی یاد می‌شود که در دو زمینه مثبت و منفی می‌تواند موردتوجه قرار گیرد. ازآن‌رو ...  بیشتر

مبانی و اصول ویژه جهاد کبیر بر پایه قرآن کریم

حمید مروجی طبسی؛ محمدعلی رضایی اصفهانی؛ رحمان عشریه

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1399، ، صفحه 97-131

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.60544.1695

چکیده
  عنوان جهاد کبیر در آیه «فَلاتُطِعِ الکافِرینَ وَجاهِدهُم بِهِ جِهاداً کَبیراً»(الفرقان/52) آمده است. باتوجه ‌به مکی‌بودن سوره فرقان و سیاق آیات مکی، جهاد کبیر، بسته جامعی از راهکارهای غیرنظامی مقابله با دشمنان است که جامعه اسلامی را در برابر هرگونه تهاجم و تسلط غیرنظامی، مصون می‌سازد. استخراج مبانی و اصول جهاد کبیر از قرآن ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل شیوه‌ها و کارکردهای عبرت‌دهی در تربیت اسلامی از منظر قرآن و حدیث ‬

کریم علی محمدی؛ عبدالمجید علیمحمدی

دوره 11، شماره 39 ، تیر 1399، ، صفحه 99-125

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.45706.1558

چکیده
  اهتمام به عبرت‌دهی، پرهیز از کلی‌گویی و ذکر مصادیق عینی برای تبیین حقایق الهی از شیوه­های رایج قرآن کریم است. قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت و رهانیدن بشر از انحطاط اخلاقی، تربیت دینی را عامل رهایی بشر از تاریکی­های جهل، معرفی می­کند و نه تنها سرگذشت پیشینیان، بلکه هر آنچه پیرامون انسان قرار دارد را مایه عبرت معرفی می­کند تا ...  بیشتر

معناشناسی ماده (رسل) و واژۀ (رسول) بر مبنای روابط جانشینی در قرآن، روایات و عهدین

محمدعلی کاظمی تبار؛ فاطمه شیخ مومنی

دوره 10، شماره 37 ، دی 1398، ، صفحه 57-85

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.56942.1654

چکیده
  یکی از مهم‌ترین حوزه‌های معنایی قرآن کریم و دومین اصل از اصول دین مبین اسلام نبوّت است. این حوزه در ماده (رسل) و پرکاربردترین واژه این حوزه یعنی «رسول» تجلّی می‌یابد و نقش مهمی در کتاب و سنّت ایفا می‌کند. از همین رو در پژوهش پیش رو که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده‌است، ابتدا معانی گوناگون مادۀ (رسل) تحلیل و بررسی شد. سپس برای ...  بیشتر

مفهوم‌شناسی واژة «صُلح» در قرآن کریم و تأثیرآن بر جواز عقدِ «صلح ابتدائی»

حمیدرضا بصیری

دوره 10، شماره 37 ، دی 1398، ، صفحه 87-104

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.40993.1525

چکیده
  قرآن کریم به عنوان معتبرترین منبع استنباط دانشمندان اسلامی، کلام خداوند متعال بوده و بنابر اعتقاد قاطبة مسلمانان این کتاب آسمانی بدون نقل معنا و بی هیچ کم وکاستی به دست انسان رسیده‌است. از این رو یکایک کلمات قرآن کریم واسطه در انتقال پیام از پیام دهنده(خدا) به پیام گیرنده(انسان) است. بنابراین فهم دقیق کلمات این کتاب مقدس از طریق مفهوم‌شناسی ...  بیشتر

سبک‌شناسی گفتمانی ساختارهای مجهول (جزء سی‌ام قرآن کریم)

ابراهیم فلاح؛ اعظم دهقانی نیسیانی

دوره 10، شماره 36 ، مهر 1398، ، صفحه 125-149

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.43296.1583

چکیده
  سبک‌شناسی گفتمانی متون ادبی را از منظر گفتمانی مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد و با قدم نهادن در عرصه‌های فراتر از جمله و ورود به عرصه تحلیل گفتمان، موضوعی جدید در مطالعات سبک شناختی، فراهم آورده‌است. مهم‌ترین مؤلفه‌ها در سبک‌شناسی گفتمانی عبارتند از: تحلیل گفتمان بر اساس بافت موقعیتی جمله-ها، کنش‌های گفتاری و سبک‌های نحوی. از ...  بیشتر

جایگاه و حوزۀ تفکّر انسان در قرآن کریم

داود معماری؛ خدیجه عباسعلی زاده

دوره 10، شماره 35 ، تیر 1398، ، صفحه 161-182

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.27671.1379

چکیده
  یکی از مسائل اساسی در باب فکر، جایگاه آن در وجود آدمی و به عبارت دیگر یافتن نسبت میان اندیشه و هستی انسان است. در منابع و معارف اسلامی و به ویژه شیعی از عقل به عنوان محبوب‌ترین مخلوق الهی و رسول باطنی یاد و اساس شخصیت آدمی و وجه تمایز او با سایر موجودات تلقی شده و از طرفی پر رنگ‌ترین نقش قرآن کریم در شکل‌دهی به نظام فکری بشر، ارائه موضوع ...  بیشتر

روابط بینامتنی دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه (دعا درآغاز ماه رمضان) با قرآن کریم

بی بی سادات رضی بهابادی؛ فتحیه فتاحی زاده؛ لیلا مرتاض

دوره 9، شماره 33 ، دی 1397، ، صفحه 37-63

https://doi.org/10.22054/ajsm.2020.32669.1434

چکیده
  نظریه بینامتنیت رویکردی است که روابط بین متون و چگونگی ارتباط بین آن‌ها را بررسی می‌کند. در این رویکرد دلالت‌های گوناگون متون در فضای متون دیگر آشکار می‌شود. کاربست این نظریه در مطالعات دینی در تبیین پیوند عمیق قرآن و عترت است. در این پژوهش دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه با موضوع آغاز ماه رمضان در دو سطح لایه‌های ظاهری و باطنی متن ...  بیشتر

سبک شناسی سوره قمر

عسگر بابازاده اقدم؛ حسین تکتبار فیروزجایی

دوره 9، شماره 30 ، فروردین 1397، ، صفحه 7-25

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.19571.1267

چکیده
       سبک‌شناسی به‌عنوان یکی از شاخه‌های زبان‌شناسی نوین همواره می‌کوشد متن را به لحاظ زیبایی‌شناسی، بدون توجه به تاریخ، جامعه و زندگی پدیدآورنده آن که اموری خارج از متن‌ هستند، بررسی کند. مطالعه سوره‌های قرآن از این منظر، نشان‌دهنده این است که قرآن کلامی فنی، دقیق، فرازمانی و فوق بشری و دارای بافتی منسجم و بی‎نظیر ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل و بررسی انسجام در قرآن کریم و تفاوت آن در دیگر متون ادبی عربی

زهره قربانی مادوانی

دوره 9، شماره 30 ، فروردین 1397، ، صفحه 83-100

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.25297.1347

چکیده
  ا انسجام از جمله علومی است که مختص به قرآن کریم می‌باشد و علما برای آن اهمیت زیادی قائل شده‌اند؛ و انواع متفاوت آن را از قرآن کریم استخراج کرده‌اند. ابوالعلاء معری به تأثیر از آن دو نوع از انواع انسجام را در نثر خود به‎کار برده است؛ بنابراین آنچه از انسجام در کتاب معری دیده می‌شود ابداع نیست بلکه تقلیدی محض از قرآن کریم می‌باشد. ...  بیشتر

قرآن پژوهی
کارکرد طرحواره‌های تصویری در مفاهیم تربیت اخلاقی قرآن

سیده فاطمه سلیمی؛ زهرا علی نتاج

دوره 8، شماره 29 ، دی 1396، ، صفحه 57-85

https://doi.org/10.22054/ajsm.2018.17889.1235

چکیده
  از جمله سازوکارهای شناختی در حوزة معناشناسی ‌شناختی، «طرحوارة تصویری» است که ساختی مفهومی و زیربنایی استعاری دارد. این شکل از مفهوم‌سازی از معانی نوین کدگشایی می‌نماید و بر مراد اصلی متن می‌افزاید. در فرهنگ‌ قرآنی، مفهوم‌سازی مفاهیم ارزشی و ضد ارزشی تربیت اخلاقی، در قالب طرحواره‌های حجمی، حرکتی و قدرتی نمود یافته‌است. ...  بیشتر

قرآن پژوهی
ارزیابی و نقد ترجمة استعاره در ترجمه‌های فارسی معاصر قرآن

سید سجاد غلامی؛ علی حاجی خانی

دوره 8، شماره 29 ، دی 1396، ، صفحه 87-132

https://doi.org/10.22054/ajsm.2018.14112.1177

چکیده
  بی‌شک قرآن کریم کتابی است مقدس که برای هدایت بشر نازل گشته تا راه و روش زندگی و نیل به کمال را به او نشان دهد و افزون بر این، کتابی است که فصیح‌ترین و بلیغ‌ترین اسلوب‌های بیانی در آن به‌کار رفته‌است. واضح است که تدقیق در این روش‌های بیانی در فهم و درک بهتر آیات قرآن بسیار مؤثراست؛ از جملة این روش‌ها که به‌وفور در قرآن به‌کار رفته، ...  بیشتر

بررسی واژه‌های «یذبحون»، «صفوان»، «نُکسُوا»، «یخادعون»، «سفهاء»، «یَصطَرِخُون» و «حطه» بر اساس تجزیة آحاد واژگان

محمد شریفی؛ هوشنگ بیگی یارولی

دوره 8، شماره 26 ، فروردین 1396، ، صفحه 87-108

https://doi.org/10.22054/ajsm.2017.8819

چکیده
  ترجمه، بازسازی یک کلام در زبان دیگر است، به طوری که تمام معانی و مقاصد صاحب کلام در زبان مقصد بازگو شود. از این رو، متن ترجمه، آیینة تمام‌نمای متن اصلی است. مهم‌تریم مسئله در ترجمه، رعایت اصلی است که مترجم برای جایگزنی معادل واژه‌ها باید در دستور کار خود قرار دهد، به طوری که متن ترجمه، برابر و همسان متن مبدأ باشد. توجه به مؤلفه‌های ...  بیشتر

تجلّی قرآن کریم در دعای مکارم اخلاق امام سجّاد(ع) با رویکرد بینامتنی

فتحیه فتاحی زاده؛ عارفه داودی

دوره 7، شماره 23 ، تیر 1395، ، صفحه 7-30

https://doi.org/10.22054/ajsm.2017.7450

چکیده
  دعای مکارم اخلاق، بیستمین دعای کتاب صحیفة سجّادیّه، یادگار امام سجّاد(ع)، کهن‌ترین و معتبرترین متن دعایی شیعیان است. کاستی‌هایی که در سلسلة اسناد این دعا وجود دارد، پرسش‌هایی را در صحّت انتساب دعای مکارم اخلاق به حضرت سیّدالسّاجدین(ع) پدید آورده است که در پاسخ به شبهات، راه‌های گوناگونی وجود دارد. در این جستار، با تکیه بر روش توصیفی‌ ...  بیشتر

منظومة مفهومی زیبایی‌شناسی در پرتو آیات قرآن کریم

علی شریفی؛ مهدی رضا زاده جودی

دوره 6، شماره 21 ، دی 1394، ، صفحه 77-104

https://doi.org/10.22054/ajsm.2016.5039

چکیده
  از نگاه قرآن کریم، زیبایی از جایگاه و ارزش والایی برخوردار است. به همین سبب، در آیات بسیاری به جلوه‌های گوناگونی از زیبایی، عوامل و نشانه‌های آن و نیز حوزه‌های زیبایی اشاره شده است. قرآن کریم مفهوم زیبایی را فراتر از زیبایی‌های محسوس می‌داند و آن را به زیبایی‌های متافیزیکی، اخلاقی و معنوی گسترش داده است. در این پژوهش توصیفی، ابتدا ...  بیشتر

نقش سیاق در تفسیر آیة تبلیغ

عباس اسماعیلی زاده؛ محبوبه غلامی

دوره 6، شماره 21 ، دی 1394، ، صفحه 137-161

https://doi.org/10.22054/ajsm.2016.5041

چکیده
  فریقین نقاط مشترک متعدّدی در تفسیر آیة تبلیغ دارند که راه را برای درک درست معنای آیه همواره می‌کند، لیکن در تعیین آنچه بر پیامبر خدا(ص) نازل شده در این آیه مأمور به تبلیغ آن بوده، دچار اختلاف نظر هستند. از یک سو، تهدید خداوند و از سوی دیگر، وعده برای حفظ پیامبر(ص)، به اهمیّت بررسی مورد نزول آیه می‌افزاید. این آیه یکی از ادلّة شیعه، به ...  بیشتر

ستایش و نکوهش انسان در قرآن کریم و تفاسیر

علی کربلایی پازوکی؛ سید صدر الدین طاهری

دوره 6، شماره 20 ، مهر 1394، ، صفحه 29-56

https://doi.org/10.22054/ajsm.2015.4543

چکیده
  از دیدگاه قرآن کریم، انسان برترین آفریدة الهی است و به همین دلیل، دربارة او فراوان در این کتاب سخن گفته شده است و قضاوت‌هایی دربارة او و کارهایش صورت گرفته است. با توجّه به اهمیّت انسان‌شناسی ارزشی و تأثیر آن در رفتار آدمی، در این مقاله قضاوت‌های قرآن دربارة انسان را در دو گروه، ویژگی‌های ستایش‌آمیز و ویژگی‌های نکوهش‌آمیز، جمع‌آوری ...  بیشتر