%0 Journal Article %T بازخوانی روایات اسباب نزول آیات نخست سورۀ حجرات %J سراج منیر %I دانشگاه علامه طباطبایی %Z 2228-6616 %A اسماعیلی, داود %A حاجی اسماعیلی, محمدرضا %D 2019 %\ 09/23/2019 %V 10 %N 36 %P 7-35 %! بازخوانی روایات اسباب نزول آیات نخست سورۀ حجرات %K روایات سبب نزول %K خلیفه اول %K خلیفه دوم %K حجرات %K تفسیر %R 10.22054/ajsm.2021.51277.1598 %X روایات اسباب نزول از دیرباز کانون توجه مفسران و اندیشمندان قرآن‌پژوه و از ابزارهای فهم مراد الهی به شمار آمده است. با این‌حال آسیب‌هایی مانند وجود تعارض سندی روایات تفسیری با یکدیگر یا ناسازگاری محتوایی آن‌ها با سیاق و تاریخ و اندیشۀ سلیم نیز متوجه این بخش از روایات است که موجب سلب اعتماد از آن‌ها می‏گردد. در این پژوهش روایات ناظر بر سبب نزول پنج آیۀ نخست سورۀ حجرات در بوتۀ نقد قرار گرفته است. این روایات صرف‌نظر از اختلاف تعابیر و تفاوت راویان بالغ‌بر چهارده گونه روایت متفاوت است که برخی نزول هر پنج آیه را مسبب از حادثه‌ای خاص معرفی نموده و برخی دیگر برای دو یا چند آیه، سببی مجزا ارائه داده‌اند؛ لذا در این پژوهش در کنار بررسی اسناد این روایات با ملاک قراردادن ظاهر و سیاق آیات به ارزیابی محتوایی هرکدام از آن‌ها نیز پرداخته و به این نکته رهنمون شده است که هیچ‌یک از این روایات چهارده‌گانه به‌طور مشخص ناظر به سبب نزول واقعی این آیات نیست هرچند با توجه به مضمون آیات، بی‌تردید نزول آن‌ها در پی وقوع جریانی خاص رخ‌داده که به‌درستی در روایات سبب نزول گزارش نشده است. همچنین برخی روایات به‌گونه‌ای است که احتمال تصحیف یا تحریف آن‌ها بر اساس انگیزه‌های کلامی دور از ذهن نیست. %U https://ajsm.atu.ac.ir/article_12173_cf703a7cf696356dbf13ecf8a168694e.pdf