دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
9
30
2018
03
21
سبک شناسی سوره قمر
7
25
FA
عسگر
بابازاده اقدم
0000-0002-8389-0111
هیات علمی دانشگاه علوم ومعارف قران کریم
askar.babazadeh@gmail.com
حسین
تکتبار فیروزجایی
استادیار دانشگاه قم، قم، ایران
babazadeh.askar@gmail.com
10.22054/ajsm.2019.19571.1267
سبکشناسی بهعنوان یکی از شاخههای زبانشناسی نوین همواره میکوشد متن را به لحاظ زیباییشناسی، بدون توجه به تاریخ، جامعه و زندگی پدیدآورنده آن که اموری خارج از متن هستند، بررسی کند. مطالعه سورههای قرآن از این منظر، نشاندهنده این است که قرآن کلامی فنی، دقیق، فرازمانی و فوق بشری و دارای بافتی منسجم و بینظیر است. چارچوب سبکشناسی شامل بررسی سطح آوایی، واژگان، تصادف، تعریف و تنکیر، افراد و جمع، تکرار، اسمیه و فعلیه بودن جملات و نوع استفهامها و ... است. پژوهش حاضر باملاحظه فضای حاکم بر سوره قمر، جنبههای زیباییشناختی و سبکشناختی آن را به روش توصیفیـتحلیلی بازکاوی میکند. رهاورد این پژوهش گویای آن است که با توجه به سیاق و فضای این سوره، واژهها، جملات و حروف، هنرمندانه در جایگاه و مناسبت ویژهای بهکار رفتهاند. الفاظ کاملاً در خدمت معناست و معنا به بهترین شکل در نوع واژهگزینی تأثیر گذاشته است؛ بهگونهای که هرگز امکان تعدیل، جابجایی یا پیشنهادی جهت تبدیل و تحول متن باقی نمیماند.
قرآن کریم,سبکشناسی,سوره قمر,علم بلاغت
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10709.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10709_71ff021b5eccf717c05f6bf7ff4a27d2.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
9
30
2018
03
21
تحلیل و نقد پیش فرض های کلامی فریقین در ترجمۀ آیات امامت و فضایل حضرت علی (علیه السلام)
27
54
FA
عبدالله
میراحمدی
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی تهران
mirahmadi_a@yahoo.com
فاطمه
فتاحی
دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان
fatahifateme70@yahoo.com
10.22054/ajsm.2019.26016.1354
یکی از مباحث مهم نزد فریقین، بحث پیرامون آیات دلالتکننده بر عظمت و فضایل امام علی (ع) است. ازآنجاکه پیشفرضهای کلامی مذهب شیعه و اهل سنت درباره امامت و ولایت یکسان نیست، این دو گروه به مسئله امامت یکسان نمینگرند؛ بنابراین ترجمۀ این آیات به زبان فارسی متأثر از پیشفرضهای کلامی است. البته مترجمان اهل سنت دراینباره دیدگاه یکسانی ندارند؛ برخی از آنها آگاهانه و با غرضورزی، پیشفرضهای عقیدتی خود را در ترجمه بهکار گرفتهاند. برخی نیز این مفروضات را در ترجمه دخالت ندادهاند و با موضعی سکوتآمیز از دامن زدن به تعصبات فرقهای پرهیز کردهاند. این پژوهش بر آن است ضمن بهرهگیری از روایات معتبر و آرای مفسّران فریقین پیرامون آیات امامت و فضایل امام علی (ع)، شاخصترین ترجمههای تفسیری اهل سنت (دهلوی، خرمدل و انصاری) و شیعه (الهی قمشهای، مشکینی و مکارمشیرازی) را بررسی و تحلیل کند. از این رهگذر میتوان پس از بیان ضعفها و قوّتهای احتمالی، تأثیر پیشفرضهای کلامی و تعصبهای موجود را در ترجمههای اهل سنت دقیقتر نمایان ساخت. افزون بر آن میتوان مطابق مبانی کلامی، انتقال صحیح محتوای این آیات را در ترجمههای شیعی مورد سنجش قرار داد.
نقد ترجمۀ قرآن,امامت و فضیلت علی (ع),پیش فرض های کلامی
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10710.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10710_21336008f09efe6d8ce58215556501ab.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
9
30
2018
03
21
سبک شناسی سوره حُجُرات
55
81
FA
عباس
یوسفی تازه کندی
دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم-قم
auosefi6@gmail.com
مرتضی
سازجینی
0000-0002-5621-4556
دانشجوی دکتری تفسیر تطبیقی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم -قم
mortaza.1370@chmail.ir
سید محمد
موسوی
0000-0003-3386-350
دانشجوی کارشناسی تفسیر قرآن دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم-قم
seyyedmosavi1375@gmail.com
10.22054/ajsm.2019.18895.1254
یکی از مهمترین جنبههای اعجاز قرآن کریم، اعجاز ادبی آن است که این امر موجب شده که قرآن کریم از دیرباز مورد توجه ادیبان و زبانشناسان قرار گیرد. با رشد و گسترش مباحث زبانشناسی در حوزههای تئوری و کاربردی، دانشمندان اسلامی به ارزشهای این دانش پی برده و قوانین و شیوههای آن را با دقت مورد بررسی قرار داده و در پی اجرای آن در قرآن کریم بهعنوان بلیغترین کلام هستند. در راستای این هدف، در این نوشتار به تحلیل سبک شناسانه سوره حجرات پرداخته شده است. در تحلیل سبک شناسانه این سوره به سه سطح زبانی، ادبی و فکری توجه شده است. در سطح زبانی این سوره به نکات آوایی، صرفی و نحوی توجه شده است. در سطح ادبی به مجاز، استعاره، کنایه و طباق پرداخته شده است و در سطح فکری نیز به تصویر پردازیهای قرآن در مورد غیبت و همچنین علم خداوند، اشاره شده است.
بلاغت,زبان شناسی,سبک,سوره حجرات
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10711.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10711_66d49ea5c357142f216698a639170c25.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
9
30
2018
03
21
تحلیل و بررسی انسجام در قرآن کریم و تفاوت آن در دیگر متون ادبی عربی
83
100
FA
زهره
قربانی مادوانی
استادیار زبان و ادبیات عرب دانشگاه علامه طباطبائی
zghorbani@atu.ac.ir
10.22054/ajsm.2019.25297.1347
ا<br /> انسجام از جمله علومی است که مختص به قرآن کریم میباشد و علما برای آن اهمیت زیادی قائل شدهاند؛ و انواع متفاوت آن را از قرآن کریم استخراج کردهاند. ابوالعلاء معری به تأثیر از آن دو نوع از انواع انسجام را در نثر خود بهکار برده است؛ بنابراین آنچه از انسجام در کتاب معری دیده میشود ابداع نیست بلکه تقلیدی محض از قرآن کریم میباشد. این مقاله در پی آن است تا این دو نوع انسجام را در نزد معری بررسی نماید سپس تفاوتهای آن با انسجام در قرآن کریم را بیان نماید؛ که یکی هماهنگی بین اسلوبهای خبر از صفات خداوند با جملههای قبل از آن میباشد که بر خلاف قرآن کریم که همه صفات خداوند بر دو وزن فعول و فعیل آمده است و معری همه آنها را بر وزن اسم فاعل ذکر کرده است؛ و به نظر میآید بازی او با کلمات و واژگان، عاملی است که او را به سمت آوردن صفاتی برای خداوند متفاوت از آنچه در قرآن کریم دیده میشود، سوق داده است؛ و انسجام دوم، آغاز کردن یک رجع با موضوعی است که رجع قبلی با آن خاتمه یافته است؛ بنابراین یک هماهنگی بین آغاز یک رجع در نزد معری و پایان رجع قبلی وجود دارد آنگونه که در قرآن کریم مشاهده میشود که یک سوره با موضوعی ادامه مییابد که سوره قبلی با آن موضوع پایان یافته است.
تحلیل,انسجام,متن ادبی,قرآن کریم
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9794.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9794_4cfbe27e2e206820463a348ea7fbaed8.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
9
30
2018
03
21
بررسی التفات در تفسیر «التحریر و التنویر»
101
140
FA
رسول
محمدجعفری
0000-0002-3554-0694
استادیار دانشگاه شاهد، تهران، ایران
rasulmohamadjafari@yahoo.com
مرضیه
حیدری
دانشآموخته کارشناسی ارشد دانشگاه شاهد، تهران، ایران
r.mjafari@shahed.ac.ir
10.22054/ajsm.2019.9857.1106
التفات از صنعتهای علوم بلاغت است که یادگیری آن به فهم عمیقتر اعجاز بلاغی قرآن و ساختار کلام خداوند و درک صحیح آیات الهی نایل میسازد. شناخت التفات، اقسام و اهداف آن سبب رفع ابهام در پارهای از آیات میشود. تفسیر «التحریر و التنویر» ابن عاشور، از جمله تفاسیری است که به این مهم پرداخته است. وی 188 مرتبه با نام التفات و 28 نوبت با نام عدول، با شیوه ایجابی - که در پی اثبات التفات بوده است- و شیوه سلبی- که در پی اثبات عدم التفات بوده است- التفات را در ضمایر و عدد تبیین کرده است. وی همچنین در تفسیر خود کوشیده است به نکات تفسیری التفات در ضمایر: مخاطب به غایب، غایب به مخاطب، متکلم به مخاطب، متکلم به غایب، غایب به متکلم، اسم ظاهر به متکلم و ضمیر به اسم ظاهر و التفات و در عدد: التفات از مفرد به جمع و از جمع به مفرد، اشاره کرده و آنها را تبیین کند.
التفات,التحریر و التنویر,روشها,نکات,تعداد
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10713.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_10713_8891d3444122acc063406fce7ca07c50.pdf
دانشگاه علامه طباطبایی
سراج منیر
2228-6616
2476-6070
9
30
2018
03
21
تحلیلی بر آرایۀ انسان انگاری در قرآن
141
162
FA
بهجت السادات
حجازی
دانشیار دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران
hejazi@uk.ac.ir
10.22054/ajsm.2018.25292.1346
توجّه بیشتر پژوهشگران حوزه بلاغت قرآن به رابطۀ وجوه ادبی و مذهبی این کتاب مقدس آسمانی و سازگاری یا عدم سازگاری این وجوه باهم معطوف شده است. قرآن در جایگاه معجزۀ ختمیّه از یک سو منشاء شکوفایی بلاغت ادبی در زبان فارسی بوده است و از سوی دیگر به لحاظ ادبی نیز تقلید ناپذیر میباشد. ازاینرو دقیقاً نمونههای آرایههای ادبی چون تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه، تمثیل و... در قرآن، همسانی ماهوی با همین آرایهها در متون ادبی شعری یا منثور زبان فارسی ندارند. این موضوع در مورد آرایۀ تشخیص یا انسان انگاری در قرآن، بیش از همه آرایهها صدق میکند. در تفکر اسطورهای آنیمیستی، انسان انگاری سایر موجودات نوعی تخیّل و فرض ذهنی تلقّی میشود. همۀ زیباییهای بلاغی و ادبی در قرآن در خدمت انتقال معانی ژرف به ذهن آدمی است؛ ولی این اندیشه و استدلال که گزیری برای تمسّک به آرایههای ادبی و بلاغی در قرآن جهت درک مجهولات عالم غیب نیست؛ در مورد آرایۀ انسان انگاری صدق نمیکند. پرسش اساس این جستار این است که آیا زبان مجازی به معنای عام که در اکثر زیباییهای ادبی از جمله تشخیص یا انسان انگاری مشاهده میشود، در کلام قرآن چگونه قابل توجیه است؟
زبان قرآن,آرایۀ انسان انگاری,آنیمیسم,هوشیاری پدیدههای طبیعت
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9100.html
https://ajsm.atu.ac.ir/article_9100_2381f28167597286220ff8620f01a11c.pdf