بی بی سادات رضی بهابادی؛ فرشته معتمد لنگرودی؛ زهرا صرفی؛ زهرا آبائی
چکیده
در میان دعاهای مأثور، مناجات شعبانیه، از مناجاتهای خاصّ امام علی است که دارای معارف بلند عرفانی است، از آنجا که وجود امام علی به مثابه قرآن ناطق با حقیقت قرآن عجین است، بیتردید مناجات ایشان نیز ارتباط عمیق با قرآن کریم به عنوان قرآن صامت دارد. بخش قابل توجهی از این دعا درباره اوصاف الهی است که ارتباط وثیق و معنادار با ...
بیشتر
در میان دعاهای مأثور، مناجات شعبانیه، از مناجاتهای خاصّ امام علی است که دارای معارف بلند عرفانی است، از آنجا که وجود امام علی به مثابه قرآن ناطق با حقیقت قرآن عجین است، بیتردید مناجات ایشان نیز ارتباط عمیق با قرآن کریم به عنوان قرآن صامت دارد. بخش قابل توجهی از این دعا درباره اوصاف الهی است که ارتباط وثیق و معنادار با قرآن کریم دارد. در پژوهش حاضر با رویکرد شیوههای اثرپذیری متون، به تبیین تبادل محتوایی اوصاف الهی بیان شده در این مناجاتِ عارفانه، با قرآن کریم پرداخته میشود. نتایج پژوهش بیانگر آن است که جلوههای تجلّی آیات در این مناجات به طور عمده در قالب تأثیرپذیری غیرمستقیم است و شیوههای مختلف تأثیرپذیری شامل واژگانی، گزارهای، گزارشی و الهامی در بخش اوصاف الهی قابل مشاهده است که بیشترین تأثیرپذیری واژگانی و از نوع برآیندسازی است. علم، عفو، قدرت، رحمت، جود، رزق و حمد از مهمترین اوصاف الهی بیان شده در این مناجات است که براساس قرآن تجلّی یافته است.
قرآن پژوهی
کاوس روحی برندق
چکیده
تمام فرقههای اسلامی، بهجز ازارقه و حشویه، بهاتفاق معتقدند که پیامبران الهی دچار شرک نشدهاند و عمل شرکآلود انجام ندادهاند. با این حال، از ظاهر برخی متون دینی (قرآن و احادیث) برمیآید که از برخی از پیامبران خدا عمل مشرکانه سر زدهاست. این متنها در تضاد آشکار با دلایل دال بر عصمت پیامبران خداست؛ لذا در این پژوهش که از نظر روش ...
بیشتر
تمام فرقههای اسلامی، بهجز ازارقه و حشویه، بهاتفاق معتقدند که پیامبران الهی دچار شرک نشدهاند و عمل شرکآلود انجام ندادهاند. با این حال، از ظاهر برخی متون دینی (قرآن و احادیث) برمیآید که از برخی از پیامبران خدا عمل مشرکانه سر زدهاست. این متنها در تضاد آشکار با دلایل دال بر عصمت پیامبران خداست؛ لذا در این پژوهش که از نظر روش گردآوری مطالب، کتابخانهای است و در نحوة استناد دادهها، از شیوة اسنادی پیروی میکند و در تجزیهوتحلیل مطالب، روش آن تحلیلـ محتوایی از نوع توصیفیـ تحلیلی میباشد، تمام شبهات مربوط به شرکورزی حضرت محمد(ص) گردآوری شدهاست و پس از تنظیم این شبههها و پاسخهای گوناگون دانشمندان به آنها، به تحلیل و نقد این پاسخها پرداختهاست و در پایان، به گمان نویسنده، به بهترین پاسخ یا به دیدگاهی نو در این زمینه دست یافتهاست.
قرآن پژوهی
مرضیه محصص؛ ریحانه خدامردی
چکیده
دانش اسبابالنزول بهمثابه یکی از ابزارهای فهم مضامین قرآن، تأثیر مهمی در سیر تطور نگارش کتب تفسیری داشته است. یکی از موضوعات مهمی که در بازخوانی انتقادی رویکردهای معاصر به اسبابالنزول ضروری به نظر میرسد، ترسیم چگونگی اهتمام مفسران در میراث فرهنگی دانش تفسیراست. تفسیر «روضالجنان و روح الجنان» ابوالفتوح رازی یکی از کتب ...
بیشتر
دانش اسبابالنزول بهمثابه یکی از ابزارهای فهم مضامین قرآن، تأثیر مهمی در سیر تطور نگارش کتب تفسیری داشته است. یکی از موضوعات مهمی که در بازخوانی انتقادی رویکردهای معاصر به اسبابالنزول ضروری به نظر میرسد، ترسیم چگونگی اهتمام مفسران در میراث فرهنگی دانش تفسیراست. تفسیر «روضالجنان و روح الجنان» ابوالفتوح رازی یکی از کتب تفسیری شیعی قرن ششم با رویکرد کلامی- اجتهادی است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به نقش روایات سبب نزول و میزان تأثیر فضای فرهنگی آن دوره در فهم آیات قرآن کریم پرداخته است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عنایت و اهتمام ویژهی ابوالفتوح رازی به روایات سبب نزول بهگونهای است که در نظر او اینگونه روایات پیوند وثیقی با فرهنگ عصر نزول دارد؛ بهگونهای که برای فهم بهتر آیات قرآن کریم به روایات بسیاری اعتماد کرده و از آن در ارزیابی محتوایی یا متنی مدد گرفته است، این تا جایی است که برخی روایات سبب نزول را نیز در فهم آیات ناکارآمد دانسته و معیارهایی را برای نقد روایات اتخاذ کرده است که نوشتار حاضر بیان کارکردها و معیارهای نقادانه ابوالفتوح رازی و میزان کمی هر یک از این کاربستها را تشریح میکند.
عباس تقوائی؛ حسن رضازاده مقدم
چکیده
امروزه جایگاه ویژه «قواعد فقه» در مباحث فقهی و حقوقی بر کسی پوشیده نیست و در این میان «قاعده لاضرر» بهواسطه وسعت و دامنه موارد استناد به آن و اهمیت و تأثیر فوقالعادهای که دارد، بسیار موردتوجه محققان حوزه فقه و اصول و حقوق قرارگرفته است. در بیان این قاعده مهم فقهی بیشتر به یک واقعه تاریخی یعنی روایت رسول اکرم (ص) در موضوع ...
بیشتر
امروزه جایگاه ویژه «قواعد فقه» در مباحث فقهی و حقوقی بر کسی پوشیده نیست و در این میان «قاعده لاضرر» بهواسطه وسعت و دامنه موارد استناد به آن و اهمیت و تأثیر فوقالعادهای که دارد، بسیار موردتوجه محققان حوزه فقه و اصول و حقوق قرارگرفته است. در بیان این قاعده مهم فقهی بیشتر به یک واقعه تاریخی یعنی روایت رسول اکرم (ص) در موضوع سمره بنجندب استناد شده و ضمن آن نیز بیشتر «نقص درجان، مال و یا آبرو» مطرح گردیده است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی مبتنی بر مطالعات کتابخانهای درصدد نشان دادن این مسئله هستیم که با بررسی «آیات مربوط به مسجد ضرار» روشن میشود که اولاً؛ آیات مربوط به مسجد ضرار در کنار سایر روایات میتوانند مستند بسیار مهمی برای قاعده لاضرر محسوب شوند و ثانیاً؛ ضرر معنوی و علیالخصوص ضرر اعتقادی (بهعنوان مهمترین ضرر معنوی) که در این آیات موردتوجه میباشد نیز میبایست موضوع قاعده لاضرر قرارگیرد.
قرآن پژوهی
ایران سلیمانی؛ ماهرخ الهیاری
چکیده
آسیبشناسی فریضه نماز از مسائل اساسی در ترغیب جوانان به نماز است. به همین منظور مقاله حاضر به روش تحلیلی – استنباطی مؤلفههای اصلی؛ تراکم جمعیت، ناهمگونی جمعیت، ناهماهنگی اهداف و امکانات، ارتباط با جوانان و فرهنگ آسیبشناسی نماز و تأثیر آنها بر جوانان را موردبررسی قرار داده است. جامعه آماری سیصد نفر با روش نمونهگیری سه مرحلهای ...
بیشتر
آسیبشناسی فریضه نماز از مسائل اساسی در ترغیب جوانان به نماز است. به همین منظور مقاله حاضر به روش تحلیلی – استنباطی مؤلفههای اصلی؛ تراکم جمعیت، ناهمگونی جمعیت، ناهماهنگی اهداف و امکانات، ارتباط با جوانان و فرهنگ آسیبشناسی نماز و تأثیر آنها بر جوانان را موردبررسی قرار داده است. جامعه آماری سیصد نفر با روش نمونهگیری سه مرحلهای سهمیهای، خوشهای و تصادفی ساده از بین جوانان انتخابشده است. بررسیها حاکی از آن است که علل سستی در فریضه نماز جوانان: عوامل درونی شامل؛ خصوصیات فردی از حیث علم، آگاهی، نوع نگرش افراد به فلسفه نماز و نقاط ضعف اخلاقی فرد نمازگزار است. عوامل بیرونی شامل: آسیبهای تکوینی نماز همچون شیطان، نحوه عمل و تأثیر او در نماز، چگونگی ایجاد مصونیت در مقابل آن و آسیبهای غیرتکوینی؛ از قبیل عوامل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی است که هر یک میتوانند آسیب قابلملاحظهای بر فریضه نماز وارد کنند. نتیجه تحقیق که با نمونهگیری تصادفی میان جوانان اردبیل صورت گرفته نشان داد که عوامل درونی تأثیر کمی بر آسیبپذیری نماز در جامعه آماری موردمطالعه دارند درحالیکه آسیبپذیری عوامل بیرونی غیر تکوینی با %54/5 درصد، بالاترین آمار را به خود اختصاص داده است.
قرآن پژوهی
امان اله ناصری کریموند؛ قاسم بستانی؛ حمزه عبیدی نیسی
چکیده
توجه به معانی صحیح واژههای قرآن نقش مهمی در تفسیر و فهم مراد خداوند متعال دارد. از اینرو معانی لغات قرآنی یکی از کلیدواژههای مهمِ مفسران در فهم کلام الهی شمرده میشود که بر پایهی آن، تفسیر سمت و سویی خاص به خود گرفته و ممکن است در آثار دیگر مفسران نیز تأثیرگذار باشد. یکی از این مفسران، زمخشری است که در تفسیر خود(کشاف)، معانی ...
بیشتر
توجه به معانی صحیح واژههای قرآن نقش مهمی در تفسیر و فهم مراد خداوند متعال دارد. از اینرو معانی لغات قرآنی یکی از کلیدواژههای مهمِ مفسران در فهم کلام الهی شمرده میشود که بر پایهی آن، تفسیر سمت و سویی خاص به خود گرفته و ممکن است در آثار دیگر مفسران نیز تأثیرگذار باشد. یکی از این مفسران، زمخشری است که در تفسیر خود(کشاف)، معانی خاصی برای برخی از واژهها برگزیده که مورد نقد دیگر مفسران از جمله علامه طباطبایی قرار گرفتهاند. در این پژوهش به این سؤال پاسخ داده شده که علامه طباطبایی چه واژههایی از تفسیر کشاف را مورد نقد قرار داده و اعتبار نقدهای ایشان چگونه است؟این نوشتار، با روش توصیفی-تحلیلی و شیوهی کتابخانهای، ضمن گردآوری این واژهها و ذکر معانی زمخشری و نقد طباطبایی، صحت این معانی و نقدهای صورت گرفته را نیز بررسی نموده تا معلوم گردد که کدام معانی؛ معانی مورد نظر زمخشری یا علامه طباطبایی درست است. نتیجهی پژوهش چنین بیان میشود که گرچه غالباً نظرات نقادانهی مؤلف المیزان صحیح است اما در مواردی نیز دیدگاه زمخشری معتبر و ارجح بوده و نقد طباطبایی بر آن وارد نیست.
قرآن پژوهی
عزیزعلی دهقانی؛ محمدحسین صائینی؛ حسین مرادی زنجانی؛ فرهاد ادریسی
چکیده
مسلمانان، قرنها با تأسّی از قرآن و روایات و عمل به مضامین بهداشتی اسلام، سلامت جسمانی خود را تضمین کردهاند. در این پژوهش، به روش توصیفی ـ تحلیلی برآنیم تا به این سؤال بنیادی پاسخ دهیم که توصیههای قرآنی و روایات در بهداشت و سلامت جسمانی شامل چه مؤلّفههایی هستند؟ همچنین، این شاخصها تا چه حد با یافتههای علم پزشکی مدرن همسویی ...
بیشتر
مسلمانان، قرنها با تأسّی از قرآن و روایات و عمل به مضامین بهداشتی اسلام، سلامت جسمانی خود را تضمین کردهاند. در این پژوهش، به روش توصیفی ـ تحلیلی برآنیم تا به این سؤال بنیادی پاسخ دهیم که توصیههای قرآنی و روایات در بهداشت و سلامت جسمانی شامل چه مؤلّفههایی هستند؟ همچنین، این شاخصها تا چه حد با یافتههای علم پزشکی مدرن همسویی دارد؟ بر اساس یافتههای تحقیقِ مرکز ثقل حوزة سلامت جسمانی، «بهداشت»، تغذیه محسوب میشود و از نگاه قرآن، سلامت تغذیه با امور معنوی و جهانبینی توحیدی در ارتباط است که به خوردنیهای حلال و طیب، توصیه کرده، از خوردنیهای حرام، مانند گوشت خوک و الکل (شراب) پرهیز نمودهاست. در حوزة بهداشت فردی نیز طهارت و نظافت، یک اصل مهم تلقی میشود و در حوزة بهداشت جنسی نیز قرآن و ائمه در موارد متعددی قوانین بهداشت جنسی را بیان کردهاند، تا از انحرافات جنسی و ابتلای انسان به بیماریهای جنسی و جسمی و پیامدهای آنها پیشگیری نماید. بنابراین، بهداشت در این سه حوزه در قرآن و روایات، جایگاه والایی دارد که در این پژوهش به آنها اشاره خواهد شد.
قرآن پژوهی
فتحیه فتاحی زاده؛ فرشته مرزبان
چکیده
معناشناسی ساختاری «خیر» در قرآن کریم با تبیین معانی مرتبط با خیر از میان شبکهی گسترده به کشف روابط مفهومی «خیر» میپردازد. پژوهش حاضر بر مبنای روابط همنشین و جانشین با رویکرد ساختگرا به تحلیل معنایی واژگانی درصدد کشف مؤلفههای معنایی «خیر» در قرآن میباشد. سؤال اصلی پژوهش این است که کاربرد واژه «خیر» در ...
بیشتر
معناشناسی ساختاری «خیر» در قرآن کریم با تبیین معانی مرتبط با خیر از میان شبکهی گسترده به کشف روابط مفهومی «خیر» میپردازد. پژوهش حاضر بر مبنای روابط همنشین و جانشین با رویکرد ساختگرا به تحلیل معنایی واژگانی درصدد کشف مؤلفههای معنایی «خیر» در قرآن میباشد. سؤال اصلی پژوهش این است که کاربرد واژه «خیر» در قرآن کریم بر اساس روش معناشناسی ساختاری ازنظر مصداقی و مفهومی به چه مؤلفههایی برمیگردد. پژوهش حاضر بر اساس روش معناشناسی ساختاری به توصیف مفهوم «خیر» در قرآن کریم پرداخته است. ماده «خیر» در 196 آیه قرآن کریم به صورتهای مختلف آمده است. بروز و ظهور خارجی بهویژه در مقام فعل، فیوضات لایتناهی خیر مطلق اعم از مادی و معنوی، باور قلبی، رغبت، پراکنده شدن، دست زدن، یافتن و چسبیدن، مؤلفههای معنایی «خیر» از طریق روابط همنشین هستند و در محور جانشینی تبعیت محض در علم و عمل، بازگشت بهسوی منبع اصلی خیرات، فعل خیر شناختهشده عقل یا شرع، گسترش دادن، بازدارندگی نفس از انحراف، تمایل و رغبت، آشکار شدن خلوص انسان، تجسّم اعمال در قیامت را شامل میشود. با توجه به نتایج بهدستآمده جانشینی برای «خیر» کشف نشد.
رضا امانی؛ روحاله کریمی دردشتی
چکیده
در دنیای امروز بیشترین توجه جوانان معطوف به فضای مجازی است، درحالیکه انتقال مفاهیم قرآنی در این فضا بر اساس اقتضائات جهان معاصر صورت نگرفته است. لذا درک این شرایط، متولیان قرآنی را به لزوم بهکارگیری روشهای نو در انتقال مفاهیم قرآنی به مخاطب جوان رهنمون میسازد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، روشهای جذابسازی ...
بیشتر
در دنیای امروز بیشترین توجه جوانان معطوف به فضای مجازی است، درحالیکه انتقال مفاهیم قرآنی در این فضا بر اساس اقتضائات جهان معاصر صورت نگرفته است. لذا درک این شرایط، متولیان قرآنی را به لزوم بهکارگیری روشهای نو در انتقال مفاهیم قرآنی به مخاطب جوان رهنمون میسازد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی، روشهای جذابسازی مفاهیم قرآنی و زمینههای جذب مخاطب به قرآن را با استناد به آیات و روایات، موردبررسی قرار داده است. سپس با استفاده از روش میدانی و انتشار پرسشنامه، اثربخشی این روشها را از نگاه مخاطبان ارزیابی نموده است. بر اساس این پژوهش، روش طرح سؤال و استفاده از قالبهای داستانی و هنرهای نمایشی در جذابسازی مفاهیم قرآنی تأثیر زیادی دارند و ضعف اصلی در انتقال مفاهیم قرآنی، خلأ انتقال کاربردی و قابل تطبیق بر مصادیق آنها و استفاده کم از تصاویر مرتبط با مفاهیم قرآنی در فضای مجازی است.
قرآن پژوهی
باقر ریاحی مهر
چکیده
وحی همان «پیام الهی به پیامبران جهت هدایت مردم» پایه و قوام شرایع الهی و ارزنده ترین گوهر آسمانی بر دامن زمینیان است و با سرشت و سرنوشت آدمی پیوندی ناگسستنی دارد. در سده های أخیر با گسترش موج اسلام پژوهی در غرب، فرضیه اقتباس برخی از محتویات قرآن از متون دینی و ادبی گذشته نیز یکی از زمینه های فعالیت خاورشناسان قرار گرفت. تبیین ...
بیشتر
وحی همان «پیام الهی به پیامبران جهت هدایت مردم» پایه و قوام شرایع الهی و ارزنده ترین گوهر آسمانی بر دامن زمینیان است و با سرشت و سرنوشت آدمی پیوندی ناگسستنی دارد. در سده های أخیر با گسترش موج اسلام پژوهی در غرب، فرضیه اقتباس برخی از محتویات قرآن از متون دینی و ادبی گذشته نیز یکی از زمینه های فعالیت خاورشناسان قرار گرفت. تبیین این مساله، لازم و ضروری است تا حقانیت دین اسلام و وحی قرآنی و برتری آن بر تمام ادیان الهی اثبات شود. رساله پیش رو با بهره جستن از شیوه توصیفی و تحلیلی و با رویکرد انتقادی همراه با گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات سامان یافته است و به مهمترین ادعاهای خاورشناسان در مورد وام گیری قرآن از ادیان و فرهنگ های گذشته همچون یهودیت و مسیحیت، به بررسی و نقد ادله خاورشناسان پرداخته است.یافته های پژوهش نشان می دهد که محققان غربی و خاورشناسان با تمسّک به این اصول و با توجه به مشابهت های موجود در قرآن و منابع قبل از خود مانند تورات و انجیل، فرضیههای موجود را درباره مصادر قرآن مطرح کرده اند که هیچ کدام مورد قبول مسلمانان نیست، ادعاهای آن ها حتی بر پایه مبانی خودشان نیز دچار مشکلات روش شناختی است.
حدیث پژوهی
زهرا سعادتپور؛ مهدی مطیع
چکیده
شناخت جایگاه ائمه(ع) بر تمامی مسلمانان ضرورت دارد. برخی مانند غلات در مورد ایشان دچار غلو شدهاند. از طرف دیگر نباید دچار تفریط شده و مقامان ائمه(ع) را انکار کرد. عبارت والناس بعد صنائع لنا که در نامهی 28 نهجالبلاغه به کار رفته است بیانگر فضیلتی برای ائمه(ع) است. اغلب شارحین[1] صنائع را در این عبارت پرورشیافته معنا کردهاند. برخی نیز ...
بیشتر
شناخت جایگاه ائمه(ع) بر تمامی مسلمانان ضرورت دارد. برخی مانند غلات در مورد ایشان دچار غلو شدهاند. از طرف دیگر نباید دچار تفریط شده و مقامان ائمه(ع) را انکار کرد. عبارت والناس بعد صنائع لنا که در نامهی 28 نهجالبلاغه به کار رفته است بیانگر فضیلتی برای ائمه(ع) است. اغلب شارحین[1] صنائع را در این عبارت پرورشیافته معنا کردهاند. برخی نیز آن را ساختهشده ترجمه کردهاند[2]. تعبیر دوم غلوآمیز به نظر میرسد. این پژوهش برای فهم معنای صحیح این عبارت که به شناخت ائمه(ع) و فضائل آنان کمک میکند انجام شد. به این منظور با روش توصیفی تحلیلی عبارت ازنظر لغوی و قواعد عربی، خانوادهی حدیثی، قواعد حکمی و فضای مکاتبات حضرت علی(ع) و معاویه بررسی شد. بررسیها نشان میدهد تعبیر دوم بهطورکلی نمیتواند غلط باشد و با عقاید غلات متفاوت است؛ اما در اینجا این معنا مدنظر حضرت علی(ع) نبوده است؛ زیرا ایشان در صحبت با معاویه مفاهیم تکوینی به کار نمیبردند؛ چون پذیرش یا عدم پذیرش آن تأثیر چندانی ندارد و صرفاً ائمه(ع) را انسانهایی دوستداشتنی نشان داده و مدح آنان را به دنبال دارد. بلکه در مکالمه با او مفاهیم تشریعی و تربیتی را مطرح میکردند که دانستن آن برای مخاطب مسئولیت به همراه دارد؛ چراکه ائمه(ع) برای دستگیری از مردم آمده و برای این کار جان خود را فدا کردهاند. لذا تعبیر اول برای این عبارت مناسبتر است. این سبک نگاه تربیتی به روایات ائمه(ع) در شروح موردنیاز است و میتواند روایات ائمه(ع) را به نکات کاربردی برای زندگی تبدیل نماید.
قرآن پژوهی
جواد محمدی؛ احسان ترکاشوند
چکیده
یکی از مهمترین انگیزههای حرکتی در انسان رقابت است که ریشه آن در مواردی چون احساس کمبود، حسادت، رهایی از نقص و به دست آوردن کمال است. تحقق رقابت در جامعه و در بین افراد زمینههای شکلگیری رقابت مثبت و منفی را به همراه دارد که در عرف از آن به چشموهمچشمی یاد میشود که در دو زمینه مثبت و منفی میتواند موردتوجه قرار گیرد. ازآنرو ...
بیشتر
یکی از مهمترین انگیزههای حرکتی در انسان رقابت است که ریشه آن در مواردی چون احساس کمبود، حسادت، رهایی از نقص و به دست آوردن کمال است. تحقق رقابت در جامعه و در بین افراد زمینههای شکلگیری رقابت مثبت و منفی را به همراه دارد که در عرف از آن به چشموهمچشمی یاد میشود که در دو زمینه مثبت و منفی میتواند موردتوجه قرار گیرد. ازآنرو نگارنده با روش توصیفی- تحلیلی و از نوع کتابخانهای به بررسی موضوع چشموهمچشمی مثبت و منفی با توجه به آیه 108 سوره یوسف و آیه 179 سوره اعراف پرداخته است. با تحلیل آیات قرآنی و مستندات روایی فریقین در خصوص این آیات به یافتههای پیش رو دستیافتیم. غفلت عامل اصلی رقابت و چشموهمچشمی منفی و بصیرت عامل اصلی رقابت و چشموهمچشمی مثبت میباشد.
یاسر تک فلاح؛ فاطمه نظری؛ صابر طالبی
چکیده
رویکرد اصلی در آموزههای دینی با توجه به هدف غایی دین که قرب الهی است، مصون داشتن انسانها از گناه و لغزش میباشد. مسئلة اصلی جامعة و آسیبهای فردی و اجتماعی که در آن مشاهده میشود، ناشی از عمل نکردن و یا عدم آگاهی نسبت به آموزههای دینی است. یکی از اجزای نظام بازدارندگی از گناه در آموزههای دینی، تقویت حساسیت اجتماع در برابر لغزشهای ...
بیشتر
رویکرد اصلی در آموزههای دینی با توجه به هدف غایی دین که قرب الهی است، مصون داشتن انسانها از گناه و لغزش میباشد. مسئلة اصلی جامعة و آسیبهای فردی و اجتماعی که در آن مشاهده میشود، ناشی از عمل نکردن و یا عدم آگاهی نسبت به آموزههای دینی است. یکی از اجزای نظام بازدارندگی از گناه در آموزههای دینی، تقویت حساسیت اجتماع در برابر لغزشهای عناصر جامعه است. امربهمعروف و نهیازمنکر سازوکار پیشبینیشده است که در قرآن و روایات بهعنوان یک فریضه و زمینهساز احیای سایر فرایض از آن یادشده است و جامعة اسلامی را در برابر گناه و معصیت حساس نموده و بدین ترتیب مسئولیتی همگانی برای دعوت به نیکیها و نهی از بدیها و گناهان به آحاد جامعه اعطا میکند. این پژوهش بهضرورت این فریضه از منظر آمران و ناهیان، مخاطبان، اجتماع، اولویتها، الزامات و بایستهها و نقش حکومت اسلامی در بهسازی محیط اجتماع و سوق دادن بهسوی پرهیزکاری، موردمطالعه قرار میدهد.
قرآن پژوهی
فاطمه علایی رحمانی؛ زینت پورکاویان؛ فرشته معتمد لنگرودی
چکیده
روابط افراد و جوامع مسلمان با دیگر افراد و ملل مسلمان و غیرمسلمان از موضوعاتی است که در آیات قرآن کریم بدان پرداخته شده است. لزوم مرزبندی از مسائل مرتبط به روابط مسلمانان است در اسلام و آیات الهی بدان تأکید شده است. گاه مرزبندی در حوزهی جغرافیایی و زمینی است؛ گاه در مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و دینی. با توجه بهضرورت مرزبندی اعتقادی، ...
بیشتر
روابط افراد و جوامع مسلمان با دیگر افراد و ملل مسلمان و غیرمسلمان از موضوعاتی است که در آیات قرآن کریم بدان پرداخته شده است. لزوم مرزبندی از مسائل مرتبط به روابط مسلمانان است در اسلام و آیات الهی بدان تأکید شده است. گاه مرزبندی در حوزهی جغرافیایی و زمینی است؛ گاه در مسائل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و دینی. با توجه بهضرورت مرزبندی اعتقادی، سیاسی و اجتماعی ایران اسلامی با دشمنان و لزوم اطاعت و تبعیت از قرآن کریم، پژوهش حاضر با استفاده از فرایند تحلیل مضمون و نرمافزار MAXQDA به بررسی آموزههای قرآنی در مرزبندی ارتباط ولایی پرداخته است. بررسی این آموزهها بیانگر آن است که در آیات الهی دربارهی این موضوع چهار رویکرد اثبات، نفی، نهی و ذم وجود دارد. مضمون اثبات به دو مضمون فرعی جبههی حق و جبههی باطل قابلتقسیم است. جبههی حق شامل مضامین پایه خداوند، پیامبر(ص)، مؤمنان و فرشتگان میشود و جبههی باطل شامل مضامین پایهی شیطان، طاغوت، کافران، یهود و نصارا و ظالمان میگردد. مضامین پایهی نفی نیز شامل سه گروه غیرخداوند، کافران و مؤمنان غیرمهاجر میشود. همچنین خداوند مؤمنان را از ارتباط ولایی با کافران، یهود و نصارا، مسخره و بازیگیرندگان دین، افراد مورد غضب الهی و دشمنان خود و خداوند نهی میفرماید و درنهایت، ولی قرار دادن شیطان و نسلش بهجای خداوند و ولی قرار دادن کافران نیز درآیات الهی مورد مذمت قرار گرفته است.
قرآن پژوهی
مجید منهاجی؛ علی شریفی
چکیده
ابزار «سمع» از نعمتهای الهی و از ملزومات اصلی بدن بوده و بسیاری از ادراکات از این طریق انجام میپذیرد. سمع نخستین حس فعال در وجود انسان قبل و بعد از تولد است. این واژه در قرآن، در چهار معنای گوش، فعل شنیدن، فهم و ادراک و قبول و فرمانبری از حق بهکار رفته است. این مقاله بارویکردی توصیفی_تحلیلی به بررسی ابزار «سمع» بر تربیت ...
بیشتر
ابزار «سمع» از نعمتهای الهی و از ملزومات اصلی بدن بوده و بسیاری از ادراکات از این طریق انجام میپذیرد. سمع نخستین حس فعال در وجود انسان قبل و بعد از تولد است. این واژه در قرآن، در چهار معنای گوش، فعل شنیدن، فهم و ادراک و قبول و فرمانبری از حق بهکار رفته است. این مقاله بارویکردی توصیفی_تحلیلی به بررسی ابزار «سمع» بر تربیت انسان میپردازد. هدف از نگارش آن، تبیین جایگاه سمع و لزوم توجه بیشتر به آن در پیشبرد اهداف تربیتی و جایگاه بخشی این ابزار حیاتی و تأثیرگذار در رشد انسان است. سمع بهعنوان یک ابزار تربیتی چه جایگاهی در قرآن دارد؟ نقش سمع در تربیت انسان چیست؟ باتوجه به کارایی سمع، القای اهداف تربیتی از این طریق میتواند صورت گیرد. اگر بخواهیم یک مسئله تربیتی را در بین گروه هدف نهادینه کنیم، توجه به نعمت و ابزار سمع بیش از بقیه حواس میتواند ما را به اهداف نزدیکتر نموده و در نهادینه کردن هنجارها میتوان بهتر عمل کرد. همچنین دقت در محتوای کلام و تکرار مطلب در رشد تربیتی و پذیرش حق توسط مخاطب تا تأثیرگذار است. سمع نخستین مرتبه از حصول علم است و فهم و تعقل پس آن صورت میگیرد.
حدیث پژوهی
مریم سرگزی؛ ولی الله حسومی
چکیده
روایت سینمایی یکی از انواع روشهای تصویرگری است؛ در این روش گوینده بدون در نظر داشتن عناصر سینمایی، مطالب موردنظر خود را بهگونهای بیان میکند که مخاطب موقع شنیدن، آنها را همچون فیلم در مقابل خود میگیرد و میتوان این عناصر سینمایی را در بیان او مشاهده کرد. این روش از ابعاد مختلف قابل بررسی است؛ نوشتار حاضر با توجه به ویژگیهای ...
بیشتر
روایت سینمایی یکی از انواع روشهای تصویرگری است؛ در این روش گوینده بدون در نظر داشتن عناصر سینمایی، مطالب موردنظر خود را بهگونهای بیان میکند که مخاطب موقع شنیدن، آنها را همچون فیلم در مقابل خود میگیرد و میتوان این عناصر سینمایی را در بیان او مشاهده کرد. این روش از ابعاد مختلف قابل بررسی است؛ نوشتار حاضر با توجه به ویژگیهای بلاغی برجسته در کلام حضرت علی (ع) به بررسی کاربرد و ظرفیتهای این هنر در خطبه 91 نهجالبلاغه پرداخته که حاوی گزارشات و روایات مختلف است. بر این اساس به روش توصیفی- تحلیلی سعی میشود تکنیکهای سینمایی در این خطبه معرفی و هنر امام علی علیهالسلام در هر مورد نشان داده شود. در پایان هر بخش نیز معمولاً صحنههایی از خطبه اول نهجالبلاغه که در راستای با این خطبه است و در بعضی موارد آیات قرآن بهعنوان شاهد آورده میشود. که حاصل پیوستاری زمان، طبیعت و انسان بهعنوان بدنهای واحد از حیات است.
قرآن پژوهی
طاهره محسنی؛ خدیجه احمدی بیغش
چکیده
یکى از علومی که در فهم، ترجمه و تفسیر کلام الهى تأثیر مستقیم دارد، «علم قرائات قرآن کریم» است. به همین سبب، این علم از دیرباز، موردتوجه مفسران قرآن بوده و تلاش جمعىِ ایشان بر این بوده که با توجه به قرائتهای مختلف و تأثیر دادن آنها در فهم قرآن، بتوان بهترین برداشت را مطابق قرائت مقبول عرضه نمود. همین اثرگذارى، در تفسیر نیز خود ...
بیشتر
یکى از علومی که در فهم، ترجمه و تفسیر کلام الهى تأثیر مستقیم دارد، «علم قرائات قرآن کریم» است. به همین سبب، این علم از دیرباز، موردتوجه مفسران قرآن بوده و تلاش جمعىِ ایشان بر این بوده که با توجه به قرائتهای مختلف و تأثیر دادن آنها در فهم قرآن، بتوان بهترین برداشت را مطابق قرائت مقبول عرضه نمود. همین اثرگذارى، در تفسیر نیز خود را مینمایاند. پرسشی که این پژوهش درصدد پاسخگویی به آن است آنکه اختلاف قرائات در فهم و تفسیر برخی از آیات سوره بقره چه تأثیری دارد؟ لذا پس از مرور بر تعاریف و عناوین پایهای، فرش الحروف آیات سوره بقره که اختلاف قرائات از میان هفت قرائت مشهور (قرائات سبع)، بر تفسیر آنان تأثیر دارند شمارش و مورد بررسی و مقایسه قرارگرفته است. از رهگذر این بررسى و مقایسه، میزان تطابق برخی تفاسیر با روایت حفص از عاصم بهعنوان مشهورترین قرائت در میان مسلمانان مشخص خواهد شد.
حدیث پژوهی
پروین بهارزاده؛ سمیرا دوست نواز
چکیده
بالاترین هدف ادیان الهی ارتقای معنوی انسان است. اسلام، انسان را دارای ابعاد و وجوه متعدد دانسته و از تأثیر و تأثر ابعاد مختلف وجودی او سخن گفته و رشد و کمال وی را در تمام ابعاد مدنظر داشته است. نظام اخلاقی ترسیمشده از سوی درس آموختگان این مکتب میتواند بهترین الگو جهت حفظ سلامت و ارتقای انسان به بالاترین درجات کمال انسانی او باشد. ...
بیشتر
بالاترین هدف ادیان الهی ارتقای معنوی انسان است. اسلام، انسان را دارای ابعاد و وجوه متعدد دانسته و از تأثیر و تأثر ابعاد مختلف وجودی او سخن گفته و رشد و کمال وی را در تمام ابعاد مدنظر داشته است. نظام اخلاقی ترسیمشده از سوی درس آموختگان این مکتب میتواند بهترین الگو جهت حفظ سلامت و ارتقای انسان به بالاترین درجات کمال انسانی او باشد. گفتار یکی از مهمترین وجوه در هندسۀ ششوجهی نظام اخلاق فردی ترسیمشده از سوی حضرت علی (ع) در نهجالبلاغه است. ازاینرو اصلاح ادبیات زبانی گامی مهم در بسامانی نظام اخلاقی و درنتیجه تضمین سلامت فرد است. از منظر امام (ع) بدون بسامانی گفتار، ساختار اخلاق و نظامِ ایمان، بسامان نمیشود. در مقالۀ حاضر مصادیقی از گفتار سلامتافزا از منظر امیرمومنان (ع) از کتاب شریف نهجالبلاغه گردآوری شده است. گفتار پروامدارانه و بخردانه، ادبیات نرم و ملایم، کلام مبتنی بر صدق، کمگویی، سخن حق، انتقاد سازنده، راز و نیاز و مناجات با خداوند و... از مهمترین عوامل ارتقا بخش سلامت روحی، معنوی و اخلاقی فرد شمرده میشود.
محمد حسین بیات؛ نجمه قربانی افخم؛ عباس اشرفی
چکیده
قرآن در بسیاری از سورهها به نقل وقایعی از امتهای گذشته میپردازد. وجوه گوناگونی از این داستانها قابل بررسی است که یکی از مهمترین آنها اعجاز و امور خارقالعادهای است که در بستر نقل حوادث گوناگون مطمح نظر قرار گرفته است. برخی با تکیه بر تفسیری که علم از وقایع جهان پیرامون بشر ارایه میکند، به تاویل این داستانها پرداختهاند. ...
بیشتر
قرآن در بسیاری از سورهها به نقل وقایعی از امتهای گذشته میپردازد. وجوه گوناگونی از این داستانها قابل بررسی است که یکی از مهمترین آنها اعجاز و امور خارقالعادهای است که در بستر نقل حوادث گوناگون مطمح نظر قرار گرفته است. برخی با تکیه بر تفسیری که علم از وقایع جهان پیرامون بشر ارایه میکند، به تاویل این داستانها پرداختهاند. آنها معتقدند بازخوانی امور خارقالعاده در قصص قرآن با نظرداشت دستیافتن علوم تجربی به تبیین علیّ و معلولی بسیاری از رخدادها، همراه با پیشرفت علوم انسانی و پیدایش دیدگاههای مختلف، میتواند در بسیاری از موارد وجود اعجاز در این داستانها را با تردید مواجه سازد. آیتالله جوادی آملی از جمله مفسرانی است که با تکیه بر ادله گوناگون، دیدگاههای منکران را نقد نموده است. تحلیل آرای ایشان در این حوزه، با بهرهگیری از روش توصیفی-تحلیلی و نیز ابزار نمودار، مبانی و گامهای استدلالی مواجهه با رویکردهای مخالف اعجاز در داستانهای قرآن را نمایان میسازد که در نوشتار حاضر مورد توجه قرار گرفته است.
قرآن پژوهی
داود ابراهیم پور؛ ماجد نجاریان؛ مهدی حبیب الهی
چکیده
مفهوم قسم و سوگند در قرآن کریم از مسائل مهمی است که باید با استفاده از دانش معناشناسی شناختی موردبحث قرار گیرد. در این تحقیق از نظریه استعاره مفهومی و طرحوارههای تصوری بر پایه مقوله حجمی استفاده میشود. هدف از تحقیق حاضر درک عمیق و جامع از مفهوم سوگند در قرآن کریم با توجه به روشی علمی در مطالعات تفسیری مدل مفهومسازی قرآن میباشد. ...
بیشتر
مفهوم قسم و سوگند در قرآن کریم از مسائل مهمی است که باید با استفاده از دانش معناشناسی شناختی موردبحث قرار گیرد. در این تحقیق از نظریه استعاره مفهومی و طرحوارههای تصوری بر پایه مقوله حجمی استفاده میشود. هدف از تحقیق حاضر درک عمیق و جامع از مفهوم سوگند در قرآن کریم با توجه به روشی علمی در مطالعات تفسیری مدل مفهومسازی قرآن میباشد. این نوشتار که نتیجه یک پژوهش است ازنظر هدف کاربردی است و از جهت سطح تحلیل برخوردار از ماهیتی توصیفی- استنباطی و از جهت روش به روش کتابخانه متکی است. جمعآوری دادههای موردنظر از طریق فیش میباشد. ابتدا موارد استعمال سوگندها در قرآن کریم استخراج شده است و بعد بر مبنای مقوله حجمی موردبررسی قرار میگیرد. نتیجه حاصل از تحقیق این شد که در مفهومسازی سوگندهای قرآن کریم، کتاب قرآن و عقل نمادی برای هدایت معنوی در تاریکیهای جهل و گمراهی هستند که انسان خسران زده نشود. خورشید و ستارگان آسمان در تاریکیهای دریا و خشکی هدایتکننده حسی هستند تا انسان به سمت حق خروج کند؛ و اگر انسان باوجود همه نمادهای هدایتی ملموس و دیدنی، به سمت نور نرود؛ ظلمت و تاریکی ظلالت، این قبیل افراد را فرا میگیرد.
قرآن پژوهی
هاشم اندیشه؛ احمد عابدی
چکیده
حمد الهی چیزی است که هر فرد مسلمان و مؤمنی به دنبال آن است و همواره در دنیا در تلاش و تکاپوست تا بدین مقصد و مقصود نائل شود. دین اسلام با برخورداری از منابع گرانبهای «قرآن و سنت» برنامة تربیتی و اخلاقی همهجانبهای به جهانیان در این زمینه عرضه میکند. یکی از ابعادی که دین مبین اسلام آن را بهخوبی تبیین میکند و بر او تأکید میکند، ...
بیشتر
حمد الهی چیزی است که هر فرد مسلمان و مؤمنی به دنبال آن است و همواره در دنیا در تلاش و تکاپوست تا بدین مقصد و مقصود نائل شود. دین اسلام با برخورداری از منابع گرانبهای «قرآن و سنت» برنامة تربیتی و اخلاقی همهجانبهای به جهانیان در این زمینه عرضه میکند. یکی از ابعادی که دین مبین اسلام آن را بهخوبی تبیین میکند و بر او تأکید میکند، «حمد» است. پژوهش حاضر بر موضوع جایگاه و ارزش و آثار سلامت اخلاقی- معنوی حمد با رویکردی قرآنی – روایی و زیارت عاشورا متمرکز است؛ به همین دلیل در این مقاله نخست معنای لغوی و اصطلاحی حمد و سلامت اخلاقی- معنوی مطرح میشود سپس به حمد درآیات و روایات و آثار آن در سلامت اخلاقی- معنوی پرداخته میشود و در انتها به حمد در زیارت عاشورا اشاره میکنیم. این تحقیق، از روش آمیزهای و به کمک اسناد نوشتاری و سامانههای رایانهای و نرمافزارهای علمی و روش دادهپردازی توصیفی و تحلیلی بهره برده است. نتیجه اینکه ازآنجهت که مهمترین مبانی دین، حمد است و این حالت الهی، از عواطف مهم انسانی است که در اخلاق فرد و همچنین فعالیتهای سیاسی و اجتماعی و... آثار مهمی دارد و انگیزه بسیاری از رفتارهای پسندیده میباشد و دستاوردهای این تحقیق در زمینه آثار سلامت اخلاقی- معنوی حمد عبارتاند از: اخلاص؛ تحصیل مقام توکل؛ کسب رضای خداوند متعال؛ تحصیل مقام تسلیم؛ پاککننده رذایل اخلاقی همانند: تکبر، بخل، طمع و حرص و... .
بی بی سادات رضی بهابادی؛ فتحیه فتاحی زاده؛ لیلا مرتاض
چکیده
نظریه بینامتنیت رویکردی است که روابط بین متون و چگونگی ارتباط بین آنها را بررسی میکند. در این رویکرد دلالتهای گوناگون متون در فضای متون دیگر آشکار میشود. کاربست این نظریه در مطالعات دینی در تبیین پیوند عمیق قرآن و عترت است. در این پژوهش دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه با موضوع آغاز ماه رمضان در دو سطح لایههای ظاهری و باطنی متن ...
بیشتر
نظریه بینامتنیت رویکردی است که روابط بین متون و چگونگی ارتباط بین آنها را بررسی میکند. در این رویکرد دلالتهای گوناگون متون در فضای متون دیگر آشکار میشود. کاربست این نظریه در مطالعات دینی در تبیین پیوند عمیق قرآن و عترت است. در این پژوهش دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه با موضوع آغاز ماه رمضان در دو سطح لایههای ظاهری و باطنی متن بررسی و تبیین میشود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال کشف افق معنایی جدید از این دعا است. روابط بینامتنی با سه گونه ساختاری و مضمونی و واژگانی پیگیری شده است. نتایج به دست آمده از پژوهش، گویای آن است که حضرت در طول این دعا از ساختارهای مختلف قرآنی در موضوعاتی همچون نزول قرآن در ماه رمضان و شب قدر، درخواست ملحق شدن به بندگان صالح، حمد خداوند بر نعمت هدایت و غیره بهره بردهاند به گونهای که قرآن در درخواستهایشان تجلّی یافتهاست.
حدیث پژوهی
مهدی غلامعلی؛ فاطمه شهربابک
چکیده
کتاب کافی اثر شیخ کلینی یکی از کتب اربعۀ شیعه محسوب میشود و برای امامیه از جایگاه رفیعی برخوردار است. اهل سنت برای کتب مشهور صحاح و بهویژه صحیحین یعنی صحیح بخاری و صحیح مسلم چنین ارزشی قائلاند. در این پژوهش به دنبال یافتن گونههای مختلف احادیث مشترک اعتقادی در کتب اصول کافی و صحیحین اهل سنّت بودهایم. ازآنجاکه چنین مطالعه موردی ...
بیشتر
کتاب کافی اثر شیخ کلینی یکی از کتب اربعۀ شیعه محسوب میشود و برای امامیه از جایگاه رفیعی برخوردار است. اهل سنت برای کتب مشهور صحاح و بهویژه صحیحین یعنی صحیح بخاری و صحیح مسلم چنین ارزشی قائلاند. در این پژوهش به دنبال یافتن گونههای مختلف احادیث مشترک اعتقادی در کتب اصول کافی و صحیحین اهل سنّت بودهایم. ازآنجاکه چنین مطالعه موردی یا مشابه آن را در مقالات نیافتیم ذکر پیشینهای برای آن امکانپذیر نیست. درهرصورت، تحقیق در زمینه اشتراک روایی علاوهبر افزایش دانش، از جنبۀ تقریب نیز دارای اهمیت است. در این پژوهش کتابخانهای، بررسی در حیطههای اصلی شامل مباحث خداشناسی و توحید (مانند وجود خدا، وحدانیت، تبیین صفات الهی، رابطه اسماء و صفات با ذات الهی، ...)، عدل (مانند جبر و تفویض، مسئله شرور و ...)، نبوت و قرآن (مانند پیامبری نبی اکرم (ص)، عصمت، خاتمیت، حدوث و قدم قرآن، تحریف قرآن و ...)، امامت (مانند مسئله جانشینی پیامبر، واقعۀ غدیر، تصریح به ائمۀ هدی علیهمالسلام و ...) و معاد (مانند سرای دیگر، بهشت و دوزخ و ...) انجام شد. سرانجام پس از یافتن بابهای اعتقادی در کتب موردنظر، احادیث اعتقادی مشترک استخراج و احصاء شدند که جمعاً 39 موضوع مشترک را در بر میگیرند. پس از تعیین گستره روایی، گونهشناسی این روایات مشترک تبیین شد، بیشترین گستره را گونه خداشناسی و توحید داشت.
محمد شریفی
چکیده
ارتباط خداوند با انسان، صرفاً از طریق وحی تشریعی بر پیامبران نیست؛ بلکه بر غیر پیامبران هم وحی میشود که از آن به وحی تسدیدی یا وحی تأییدی یا الهام، تعبیر شده است. این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی، انجام شده در صدد پاسخ به این پرسش است که اولاً انواع وحی الهی چیست و ثانیاً تفاوت وحی تسدیدی با سایر اقسام وحی چیست؟ نتایج پژوهش، ...
بیشتر
ارتباط خداوند با انسان، صرفاً از طریق وحی تشریعی بر پیامبران نیست؛ بلکه بر غیر پیامبران هم وحی میشود که از آن به وحی تسدیدی یا وحی تأییدی یا الهام، تعبیر شده است. این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی، انجام شده در صدد پاسخ به این پرسش است که اولاً انواع وحی الهی چیست و ثانیاً تفاوت وحی تسدیدی با سایر اقسام وحی چیست؟ نتایج پژوهش، گویای این است که در «وحى تسدیدی»، خداوند، هر بنده مؤمنی را که قصد و نیت انجام کارهای خیر دارد، در انجام کار خیر از طریق الهام تأیید میکند. این وحی که شامل حال پیامبران، امامان معصوم و اولیای الهی است، از نظر ماهیت، تفاوتى با الهام ندارد و به عبارت دیگر، وحی تسدیدی، همان الهام به انجام عمل است؛ اما بین وحی تسدیدی با وحی تشریعی و تحدیث، تفاوتهای دقیقی وجود دارد.
قرآن پژوهی
مریم برهمن؛ مهدیه حسینی
چکیده
هدف این پژوهش، تبیین ضعفهای رفتاری انسان و روشهای اصلاح آن بر اساس قرآن کریم است. جامعۀ آماری پژوهش، مشتمل بر قرآن کریم و نمونۀ پژوهش، آیات مرتبط با ضعف رفتاری است. این تحقیق به لحاظ رویکرد در زمرۀ پژوهشهای کیفی قرار داشته، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. بدین منظور، دادههای اولیه شامل آیات مرتبط با موضوع، با بهرهمندی از ...
بیشتر
هدف این پژوهش، تبیین ضعفهای رفتاری انسان و روشهای اصلاح آن بر اساس قرآن کریم است. جامعۀ آماری پژوهش، مشتمل بر قرآن کریم و نمونۀ پژوهش، آیات مرتبط با ضعف رفتاری است. این تحقیق به لحاظ رویکرد در زمرۀ پژوهشهای کیفی قرار داشته، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. بدین منظور، دادههای اولیه شامل آیات مرتبط با موضوع، با بهرهمندی از تفاسیر دستاول، کدگذاری گردیده، سپس طبقهبندی بر اساس مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر در سه محور مبانی، اصول و روشها صورت گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که ضعفهای رفتاری در حوزۀ فردی شامل غفلت در زندگی، ناسپاس بودن، غرور و تکبر، عجول بودن، حریص بودن، کمطاقتی و یأس در مواجهه با سختیها است. در حوزۀ اجتماعی، مبانی مسخره کردن، عیبجویی، کینهتوزی و نفاق از ضعفهای رفتاری انسان میباشد. متناظر با مبانی، جهت اصلاح ضعفهای رفتاری در حوزۀ روش یاد حق، شکرگزاری، هوشیاری، شکیبایی، قناعت ورزی، بالابردن آستانۀ تحمل در مواجهه با دشواریها، بخشش، ارشادپذیری، ستّاریّت، تأثیرگذاری قلبی، سکوت مدبرانه و راستگویی شناسایی شد. نتایج حاکی از آن است که برای تحقق رشد واقعی انسانها، برنامهای جامع و همهجانبه لازم است تا ابتدا مبانی ضعف رفتاری شناخته شود و سپس متناسب با آن، روشهای تربیتی برای اصلاح این ضعفها با توجه به کلام خداوند اتخاذ شود، بهنحویکه روشهای تربیتی بهدستآمده در تسریع رفع و اصلاح انحراف از وجود انسان هم در حوزۀ فردی و هم در حوزۀ اجتماعی بکار گرفته شود.