قرآن پژوهی
زهرا مواظبی؛ ابراهیم ابراهیمی
چکیده
چیستی مفهوم «خدا» بهعنوان موجودی شناخت ناپذیر و چگونگی بازنمایی رابطه او با موجودات دیگر ازجمله مسائلی است که موردتوجه دینپژوهان با رویکردهای مختلف قرارگرفته است. به نظر میرسد معناشناسی شناختی ازآنرو که به چیستی و چگونگی یک مفهوم توجه دارد بتواند در تحلیل ساختار مفهومی از «خدا» در قرآن راهگشا باشد. در پژوهش پیش ...
بیشتر
چیستی مفهوم «خدا» بهعنوان موجودی شناخت ناپذیر و چگونگی بازنمایی رابطه او با موجودات دیگر ازجمله مسائلی است که موردتوجه دینپژوهان با رویکردهای مختلف قرارگرفته است. به نظر میرسد معناشناسی شناختی ازآنرو که به چیستی و چگونگی یک مفهوم توجه دارد بتواند در تحلیل ساختار مفهومی از «خدا» در قرآن راهگشا باشد. در پژوهش پیش رو با رویکرد معناشناسی شناختی و با شیوة توصیفی - تحلیلی به تبیین مفهوم «خدا» با استفاده از استعارههای شناختی حوزة «مالکیت» و مدلهای مفهومی مرتبط با آن پرداخته شده است تا از این طریق شیوة ساختبندی و بازنمایی مفهوم «خدا» در حافظه ادراکی انسان را در چارچوب نظریه استعارة مفهومی نشان دهد. نتیجه حاصل از این پژوهش نشان میدهد که استعارهها دارای کارکردهای شناختی و ارتباطی هستند و قابلیت این را دارند که برای مفاهیم دشوار و ناملموس قالبی روشن و درک پذیر را فراهم آورند. در زبان قرآن مفهوم خدا و تصور از او با مدل شناختی خدای شخصوار و بر اساس مؤلفههای مفهومی مرتبط با انسان بر مبنای احساسات و تجربیات فرد از ارتباط با دیگران در قالب رابطة یک شخص با شخص دیگر شکل گرفته است که در حافظه ادراکی انسان با مفاهیمی، چون: پادشاه، پدر، حمایتگر، خریدار، مُقترِض، در قالب استعارههای مفهومی «خدا پادشاه است»، «خدا خریدار است»، «خدا پدر است» و» خدا جِواردهنده است» بازنمایی و درک میشود. این حوزههای شناختی رابطة تمثیلی با ذات خداوند دارند. با تداعی مفهوم خداوند در ذهن از طریق استعاره مفهومی زوایای ملموس متعددی از مفهوم خداوند کشف میگردد که در غیر زبان استعاری و بدون بهرهگیری از مدلهای شناختی قابل دریافت نمیباشد.