قرآن پژوهی
جایگاه و ارزش و آثار سلامت اخلاقی- معنوی حمد با رویکردی قرآنی – روایی و زیارت عاشورا

هاشم اندیشه؛ احمد عابدی

دوره 14، شماره 47 ، مهر 1402، ، صفحه 27-53

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.62959.1735

چکیده
  حمد الهی چیزی است که هر فرد مسلمان و مؤمنی به دنبال آن است و همواره در دنیا در تلاش و تکاپوست تا بدین مقصد و مقصود نائل شود. دین اسلام با برخورداری از منابع گران‌بهای «قرآن و سنت» برنامة تربیتی و اخلاقی همه‌جانبه‌ای به جهانیان در این زمینه عرضه می‌کند. یکی از ابعادی که دین مبین اسلام آن را به‌خوبی تبیین می‌کند و بر او تأکید می‌کند، ...  بیشتر

قرآن پژوهی
وجوه و نظائر قرآن در ترجمه‌های ترکی استانبولی با تکیه بر واژه‌«دین»

علی شریفی؛ موسی رحیمی

دوره 14، شماره 47 ، مهر 1402، ، صفحه 145-170

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.76130.1969

چکیده
  وجوه و نظائر به معنای استعمال یک واژه واحد در مواضع مختلف قرآن است که در هر موضعی، معنایی متفاوت دارد که این بحث در علم معناشناسی نیز معادل چندمعنایی است و برخلاف نگاه سنتی، صرفاً شامل اشتراک معنوی می‌شود. در این پژوهش که به روش توصیفی و مقایسه‌ای سامان یافته است، پس از بررسی وجوه مختلف معنایی واژه دین از منظر سنتی و علم زبان‌شناسی ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل ساختار مفهومی «خدا» بر مبنای نظام شناختی مفهوم «مالکیت» در قرآن کریم

زهرا مواظبی؛ ابراهیم ابراهیمی

دوره 14، شماره 47 ، مهر 1402، ، صفحه 293-322

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.75663.1957

چکیده
  چیستی مفهوم «خدا» به‌عنوان موجودی شناخت ناپذیر و چگونگی بازنمایی رابطه او با موجودات دیگر ازجمله مسائلی است که موردتوجه دین‌پژوهان با رویکردهای مختلف قرارگرفته است. به نظر می‌رسد معناشناسی شناختی ازآن‌رو که به چیستی و چگونگی یک مفهوم توجه دارد بتواند در تحلیل ساختار مفهومی از «خدا» در قرآن راهگشا باشد. در پژوهش پیش ...  بیشتر

قرآن پژوهی
معناشناسی ساختاری واژه «خیر» در قرآن کریم

فتحیه فتاحی زاده؛ فرشته مرزبان

دوره 14، شماره 46 ، فروردین 1402، ، صفحه 221-244

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.64589.1767

چکیده
  معناشناسی ساختاری «خیر» در قرآن کریم با تبیین معانی مرتبط با خیر از میان شبکه‌ی گسترده به کشف روابط مفهومی «خیر» می‌پردازد. پژوهش حاضر بر مبنای روابط هم‌نشین و جانشین با رویکرد ساخت‌گرا به تحلیل معنایی واژگانی درصدد کشف مؤلفه‌های معنایی «خیر» در قرآن می‌باشد. سؤال اصلی پژوهش این است که کاربرد واژه «خیر» در ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تقابل واژگان «یمین» و «شمال» در ترجمه‌های قرآن کریم با رویکرد معناشناسی

محمدعلی کاظمی تبار؛ حسین بازودار قوی سفلایی؛ حجّت احمد زاده عطائی

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 29-55

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.59713.1689

چکیده
  بر اساس نظریات معناشناختی، یکی از بهترین روش‌های فهم معنای واژگان، در کنار استفاده از منابع لغت و... ، بهره بردن از ویژگی تقابل است. پژوهش حاضر به بررسی معناشناختی تقابل واژگان «یمین» و «شمال» در قرآن کریم می‌پردازد، ضمن اینکه در این تقابل، تقدیم یمین بر شمال نیز مورد توجه قرار دارد و علاوه بر تقابل، استفاده از سیاق آیات ...  بیشتر

قرآن پژوهی
عدالت اجتماعی از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی و علامه طباطبائی

مجید صادقی مزیدی؛ ثریا قاسمی

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 139-164

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.50531.1773

چکیده
  یکی از برجسته‌ترین نیازهای انسان در زندگی اجتماعی، زندگی کردن در محیطی است که همواره از قسط و عدل در جامعه برخوردار باشد. عدالت اجتماعی باعث می‌شود تا افراد جامعه در پرتو تعالیم و قوانین ارزشمند رشد کنند. از سویی، عدالت اجتماعی، از جمله اهداف مهم اسلام و اهمیت آن تا به آنجاست که یکی از بنیادهای مذهب شیعه به شمار می‌آید. در این جستار، ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بررسی مؤلفه‌های بهداشت و سلامت جسمانی از منظر قرآن و روایات

عزیزعلی دهقانی؛ محمدحسین صائینی؛ حسین مرادی زنجانی؛ فرهاد ادریسی

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 221-248

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.62263.1723

چکیده
  مسلمانان، قرن‌ها با تأسّی از قرآن و روایات و عمل به مضامین بهداشتی اسلام، سلامت جسمانی خود را تضمین کرده‌اند. در این پژوهش، به روش توصیفی ‌ـ تحلیلی برآنیم تا به این سؤال بنیادی پاسخ دهیم که توصیه‌های قرآنی و روایات در بهداشت و سلامت جسمانی شامل چه مؤلّفه‌هایی هستند؟ همچنین، این شاخص‌ها تا چه حد با یافته‌های علم پزشکی مدرن همسویی ...  بیشتر

قرآن پژوهی
ظاهر و باطن قرآن و پیوند میان آن‌ها با تکیه بر آیات- روایات و سخنان متفکران اسلامی (عارفان و فیلسوفان نامی)

محمدحسین بیات

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 1-30

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.71233.1884

چکیده
  حرف قرآن را بدان که ظاهری است                            زیر ظاهر باطن بس قاهری است مسئله ظاهر و باطن قرآن مجید از زمان پیامبر اکرم تاکنون مطمح نظر مسلمانان بوده و هست، با توجه به این نکته احادیث بسیاری از زبان رسول اکرم و حضرت امیر و دیگر ائمه (ع)، در این باب صادرشده است. این ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تصویرپردازی در گفتگوهای حضرت شعیب(ع) با مخاطبان در قرآن بر اساس نظریه سید قطب

ماندگار کیخسروی؛ حسن مجیدی

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 97-121

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.65071.1807

چکیده
  بیان بصری یکی از ویژگی‌های متن قرآن است و آیات آن از تصویرهای ادبی پوشیده شده است و همین تصویری بودن نشانی از وجوه سادگی و قابل‌فهم بودن بیان قرآن است. سید قطب، ادیب معاصر مصری، بهترین وسیلة تعبیر، تصویر را برگزید و در قالب نظریة تصویرپردازی هنری، معتقد است که قرآن کریم در بیان اغراض، به بهترین وجه از قاعدة تصویر بهره برده است. بر این ...  بیشتر

بررسی دیدگاه‌های سید احمدخان هندی در تحدید قلمرو قرآن و سنّت

حسن رضایی هفتادر؛ محمد قاسمی شوب؛ صفر نصیریان

دوره 12، شماره 42 ، فروردین 1400، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.63790.1758

چکیده
  امروزه بحث قلمرو دین، از مباحث مهم در دنیای اسلام است. سید احمدخان هندی، اولین متفکری است که در تحدید قلمرو قرآن و سنّت به‌عنوان دو منبع مهم دین سخن گفته است. دیدگاه‌هایی که وی دراین‌باره ارائه کرده است، در چهار محور بررسی و ارزیابی می‌شود: سید احمدخان آیاتی از قرآن را که حاکی از قوانین دنیوی است، به معنایی مادی تأویل می‌کند؛ بر اساس ...  بیشتر

«تبدیل» و «نوشتن کتاب با دستان»؛ تحلیلی زبان‌شناختی از دو گزارۀ موهم تحریف بایبل در قرآن

محمدعلی طباطبایی؛ عبدالهادی مسعودی؛ محمدعلی مهدوی راد

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1399، ، صفحه 1-32

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.33553.1440

چکیده
  در میان آیاتی که معمولاً برای اثبات تحریف تورات بدان‌ها استناد می‌‌شود، دو دسته آیات خاص وجود دارند که بسیاری از محققان مسلمان و قرآن‌پژوهان غربی آن‌ها را حاکی از وقوع «تحریف لفظی» در تورات (و یا انجیل) قلمداد کرده‌اند. یکی آیاتی که در آن‌ها از «تبدیل» سخن به میان آمده و دیگری آیۀ 79 بقره که از «نوشتن کتاب با دستان» ...  بیشتر

نقد و بررسی دیدگاه سلیمان الرومی پیرامون رؤیت خدا با تکیه بر دلایل عقلی و نقلی

علیرضا خسروی؛ سیده فاطمه حسینی میرصفی

دوره 11، شماره 40 ، مهر 1399، ، صفحه 193-223

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.59965.1692

چکیده
  اصولاً فصل ممیز انسان الهی از فرد مادی در توحید است. قرآن وجود خدا را امری روشن دانسته و تردید دراین‌باره را بی‌مورد تلقی کرده است. فِرَقِ اسلامی در اعتقاد به اصل وجود خدا اختلافی ندارند، ولی در صفات خدا دچار اختلاف شده‌اند که یکی از این اختلافات، موضوع رؤیت خداست. سلیمان الرومی با تأثیرپذیری از دیدگاه‌های سلفی ابن تیمیه، به رؤیت ...  بیشتر

روش‌های تفسیری امام سجاد (ع)

جمال فرزندوحی؛ میلاد اسدی

دوره 11، شماره 39 ، تیر 1399، ، صفحه 149-170

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.17811.1234

چکیده
  پیوند میان قرآن و اهل بیت (ع) پیوند میان نور وروشنایی است. روایات تفسیری موجود در مجامع روایی، توضیح وتبیین قرآن است. بررسی روش تفسیری اهل‌بیت (ع) می‌تواند علاوه بر فهم عمیق تفاسیر آگاه‌ترین معلمان قرآن برای مفسران و پیروان آن‌ها به‌عنوان راهنما، راهگشا و الگو باشد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات کتابخانه‌ای با تامل بر ...  بیشتر

بررسی و نقد شیوة تدبّر سوره‌محور

روح الله محمدعلی نژاد عمران؛ حمید نصرتی؛ فرزاد دهقانی

دوره 11، شماره 38 ، فروردین 1399، ، صفحه 7-29

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.57375.1658

چکیده
  کلیدهای فهم قرآن کریم، بسیار هستند و هر شخص با توجه به درک خود و سطح دانشی که دارد، به نحوی می‌تواند از این دریای بیکران استفاده کند. این کتاب الهی از عموم مردم خواسته به هر شکلی که می‌توانند، قرآن را فهمیده و در زندگی خود پیاده کنند. تفکّر، تعقّل، تفقّه و... . یکی از راه‌های فهم قرآن کریم، تدبّر در آن است که در عصر حاضر با استقبال چشمگیر ...  بیشتر

موضوع‌له حقیقی الفاظ قرآنی با محوریت دیدگاه علّامه‌ طباطبائی

نسرین انصاریان؛ محمد فلاحی قمی؛ حسین شیر افکن

دوره 11، شماره 38 ، فروردین 1399، ، صفحه 119-142

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.58815.1681

چکیده
  بسیاری از معارف ­دینی و دستورات ­زندگی در دین ­اسلام، از قرآن­ کریم به عنوان ثقل ­اکبر به دست می­آید از این رو شناخت آموزه­های ­قرآن از صدر اسلام تاکنون با عنوان «تفسیر قرآن» کانون توجه مسلمانان به­ویژه اندیشمندان­ علوم ­قرآنی بوده و هست؛ اولین گام برای رسیدن به این هدف شناخت موضوع­له و معانی­ حقیقی الفاظ ...  بیشتر

ماهیّت تدبّر موضوعی در قرآن کریم

علی رضا لک زایی؛ ابوالقاسم عاصی مذنب؛ محمدرضا شایق

دوره 11، شماره 38 ، فروردین 1399، ، صفحه 167-194

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.56298.1649

چکیده
  ساختار ویژۀ قرآن اقتضا می­نماید که به منظور دسترسی به نظر قرآن پیرامون موضوعات مختلف، باید نگرشی هماهنگ و جامع به آیات آن داشت. معارف قرآن کریم دارای مراتب و درجات مختلف است؛ تدبّر، تفسیر و تأویل از مهم­ترین راه­های فهم قرآن می­باشد. بین این سه واژه­، رابطۀ عموم و خصوص و اخص برقرار است؛ عموم مردم از طریق تدبّر، به گوهرهای موجود ...  بیشتر

دعا در قرآن و عهدین

عباس اشرفی

دوره 10، شماره 37 ، دی 1398، ، صفحه 31-55

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.27580.1377

چکیده
  دعا، سؤال و درخواست بندگان از خداوند قادر برای رفع حاجت و نیاز مادی یا معنوی است. دعا، شامل حاجاتی است که به پیشگاه خداوند ادا می‌شود و هدف از گفتن این حاجات، برآورده ‌شدن و استجابت آن است. این مقاله با پرسش اصلی این که دعا در عهد قدیم، عهد جدید و قرآن چگونه توصیف می‌شود؟  با استفاده از روش تطبیقی جزئی به بررسی دعا پرداخته است.این ...  بیشتر

تبیین جامعیت مکتب اهل بیت (ع) در سازمان‌دهی ارتباط مؤثّر انسان با قرآن کریم

پرویز آزادی؛ فاطمه باقری بهلولی؛ فاطمه آقاخانی

دوره 10، شماره 35 ، تیر 1398، ، صفحه 7-34

https://doi.org/10.22054/ajsm.2020.7176.1071

چکیده
  قرآن کریم وحی الهی برای هدایت انسان به صراط مستقیم است. پیامبر اکرم (ص) اولین مبلغ، مفسر و مبیّن قرآن کریم است. سیرۀ ایشان نشانگر راه صحیح تعامل و برقراری ارتباط مردم با قرآن کریم است. بعد از آن حضرت بنابر حدیث ثقلین تنها کسانی که شایستگی تبیین و تفسیر قرآن را داشتند، اهل بیت (ع) بودند. بنابراین فقط پیامبر اکرم و ائمه (ع) می‌توانند به مسلمانان ...  بیشتر

تحلیل نمونه‌هایی از بخش «کتاب التفسیر» از مسند امام رضا(ع)

اسماعیل تاج بخش؛ زهره اله دادی دستجردی

دوره 10، شماره 35 ، تیر 1398، ، صفحه 35-64

https://doi.org/10.22054/ajsm.2020.40904.1521

چکیده
  نکته‌‌های ارزشمندی در توضیح و تأویل بعضی از آیات قرآن کریم در منابع و تفاسیر روایی شیعه آمده که قسمتی از آن‌ها در بخش «کتاب التفسیر» کتاب «مسند الإمام الرّضا(ع)» گردآوری شده‌است. در این مقاله نخست چهارده نکتة تفسیری از آن‌ها انتخاب و سپس آرای مفسّران و قرآن پژوهندگان معروف دربارة هر یک از آن نکته‌ها آمده‌است؛ تا مجال ...  بیشتر

اسرائیلیات در تفسیر منهج الصادقین با تأکید بر داستان نوح(ع) در سورۀ هود(ع)

مینا شمخی؛ نصره باجی

دوره 10، شماره 35 ، تیر 1398، ، صفحه 139-159

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.7088.1069

چکیده
  موضوع پیدایش اسرائیلیات در میان مسلمانان و راه‌یابی آن به حوزه‌های حدیث، تاریخ و تفسیر، بسی درخور اهمیت است. با آغاز عصر تدوین تفسیر، اسرائیلیات بسیاری که وارد حوزه‌ی فرهنگ اسلامی شده بود، به تفاسیر راه یافت که تفاسیر شیعه نیز از این امر مستثنا نبودند. شیوه‌ی تعامل مفسران شیعی با روایات اسرائیلی از جهت ذکرسند، نقد و ردّ آنها متفاوت ...  بیشتر

تناص قرآنی در صحیفۀ سجادیه؛ مطالعۀ موردی موضوع شیطان

فاطمه علایی رحمانی؛ فرشته معتمد لنگرودی؛ فریده امینی

دوره 10، شماره 34 ، فروردین 1398، ، صفحه 7-36

https://doi.org/10.22054/ajsm.2020.39544.1506

چکیده
  «بینامتنیت» نظریه‌ای است که بر ضرورت وجود رابطه بین متون تأکید دارد و روابط بین متون و چگونگی ارتباط آن‌ها را مورد کنکاش قرار می‌دهد. کاربست این نظریه در حیطه قرآن و احادیث در تبیین پیوند عمیق قرآن و عترت مؤثر است. این پژوهش به روابط بینامتنی دعاهای صحیفه سجادیه در موضوع شیطان با قرآن می‌پردازد تا افق معنایی جدیدی از این دعا‌ها ...  بیشتر

محرومان از اجابت دعا بر اساس روایات

محمد حسن رستمی؛ معصومه طاهریان قادی

دوره 10، شماره 34 ، فروردین 1398، ، صفحه 87-110

https://doi.org/10.22054/ajsm.2020.8314.1089

چکیده
  دعا یکی از اسباب معنوی در عالم است، اما گاهی در اجابت آن موانعی ایجاد می‌شود و عده‌ای از اجابت دعایشان محروم می‌گردند. مقاله حاضر با روشی توصیفی-تطبیقی روایات مربوط به عدم اجابت دعا را بررسی کرده‌‌است. این روایات گروهی از افراد را نام می‌برد که دعایشان مورد اجابت قرار نمی‌گیرد؛ که عبارتند از: عریف (والی حکومت)، عشار(گیرنده مالیات)، ...  بیشتر

امیر مؤمنان(ع) و مؤلفه‌های فرهنگ «جاهلیت»، با تکیه بر ترسیم نهج‌البلاغه

رضا مرادی سحر؛ زهره اخوان مقدم؛ سید مجید نبوی

دوره 9، شماره 32 ، مهر 1397، ، صفحه 7-35

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.4821.1175

چکیده
  فرهنگ، مجموعة پیچیده‌ای شامل معارف، معتقدات، هنرها، صنایع، فنون، اخلاق، قوانین، سنن وخلاصه، همة عادات، رفتار و ضوابطی است که فرد به عنوان عضو جامعه، از اجتماع خود فرامی‌گیرد. در مفهوم‌شناسی جاهلیت در قرآن و نهج‌البلاغه، به تقابل جهل با عقل و حلم رهنمون می‌شویم. عقل مفهوم جامعی است که شامل علم و دانش، فهم و تعقل امور و عمل به اوامر ...  بیشتر

بررسی معارضات زبانی یهودِ عصرِ پیامبر(ص) بر اساس آیات قرآن کریم

زهره بابااحمدی میلانی

دوره 9، شماره 32 ، مهر 1397، ، صفحه 63-88

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.17444.1224

چکیده
  با ظهور اسلام، هر روز که بر شکوه اسلام و قدرت مسلمانان افزوده می‌شد، یهودیان عصر پیامبر(ص) که وجود دین آسمانی جدید را برنمی‌تافتند، از روش‌های خاصی برای رویارویی و مقابله با پیامبر(ص) بهره می‌جستند. از این رو، شروع به شبهه‌پراکنی و معارضات زبانی کردند. «معارضات زبانی» تمام رویارویی‌های غیرنظامی پیامبر(ص)، یعنی تمام شبهه‌پراکنی‌ها، ...  بیشتر

عاشورا و زیارت عاشورا،آیینة تجلّی تولی، با رویکرد قرآنی ـ روایی

هاشم اندیشه؛ احمد عابدی

دوره 9، شماره 32 ، مهر 1397، ، صفحه 121-145

https://doi.org/10.22054/ajsm.2020.18940.1255

چکیده
    واژة «تولّی» مصدر باب تفعّل و از ریشة «ولی» مشتق شده‌است. این کلمه حدود هشتاد بار به همراه مشتقات خود و بیش از چهار بار در زیارت عاشورا آمده‌است. تولی به معنای حب ودوستی اولیای الهی است و آن کششی در درون انسان است که وی را به سوی محبوب سوق می‌دهد. با جستجو در آیات و بررسی روایات می‌توان دریافت که «تولی» عامل جدایی ...  بیشتر