نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اراک، اراک، ایران

چکیده

فرهنگ، مجموعة پیچیده‌ای شامل معارف، معتقدات، هنرها، صنایع، فنون، اخلاق، قوانین، سنن وخلاصه، همة عادات، رفتار و ضوابطی است که فرد به عنوان عضو جامعه، از اجتماع خود فرامی‌گیرد. در مفهوم‌شناسی جاهلیت در قرآن و نهج‌البلاغه، به تقابل جهل با عقل و حلم رهنمون می‌شویم. عقل مفهوم جامعی است که شامل علم و دانش، فهم و تعقل امور و عمل به اوامر الهی، حسنات و نیکی‌ها می‌شود. در مقابل، جهل صفت فضیلت‌سوزی است که علم و دانش، فهم و عمل به دستورهای الهی را یکسره نابود می‌کند. جاهلیت محدود به برهه‌ای از زمان نیست و به همین دلیل، قرآن آن را به «اولی» و «اُخری» تقسیم نموده‌است. امیر مؤمنان(ع) نکات متعددی را دربارة ویژگی‌های عصر جاهلی فرموده‌اند که می‌توان آن‌ها را به دو محور کلی تقسیم نمود: نکاتی دربارة فرهنگ دینیِ آن عصر، و نکاتی دربارة فرهنگ اجتماعی آن. مقالة حاضر با روش تحلیلی‌ـ توصیفی هر یک از دو قِسم فوق را با شش مؤلفه به بحث می‌نشیند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

,Imam Ali (AS) and the Components of the Culture of "Jahiliyat ", with Emphasis on the Description of Nahjolbalaghe

نویسندگان [English]

  • Reza Moradi Sahar 1
  • Zohreh Akhavan Moghaddam 2
  • Seyyed Majid Nabavi 3

1 MA of Quran and Hadith Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

2 Associate Professor of Quran and Hadith Sciences, University of Sciences and Knowledge of the Holy Quran, Tehran, Iran;

3 PhD Candidate of Quran and Hadith Sciences, Arak University, Arak, Iran;

چکیده [English]

Traditions and so all the habits, behavior and rules that a person learns from the community, as a member of the community. By understanding the concept of Jahiliyat (ignorance) in the Quran and Nahjolbalagha, we lead to the contrast of ignorance with wisdom and forbearance. Wisdom Is a comprehensive concept that includes knowledge, understanding, and intellection of affairs and obedience of God's commands and practicing deeds and righteousness. On the contrary, ignorance is a virtue burner attribute that destroys knowledge, understanding, and obedience to God's commands. Jahiliyat (Ignorance) is not limited to a period of time and therefore Quran has divided it into the "first" and "last". Imam Ali (AS) has enumerated several tips about the features of the pre-Islamic era (Jahiliyat). These features can be divided into two main aspects: Tips about the Religious culture of that age, and tips about its social culture. The present article argues each of the two types discussed above with six components, with an Analytic-descriptive method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ali (AS)
  • Nahjolbalaghe
  • Culture
  • Jahiliyat (Ignorance)
  • Community
قرآن.
نهج‌البلاغه.
ابن‌ابی‌الحدید، عزالدین ابوحامد. (1337). شرح نهج‌البلاغه. چ1. قم: کتابخانة عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1375). شرح نهج‌البلاغه؛ جلوة تاریخ. ترجمة محمود مهدوی دامغانی. چ2. تهران: نشر نی.
ابن‌اثیر جزری، مبارک‌بن محمد. (1367). النهایة فی غریب الحدیث و الأثر. چ4. قم: مؤسسة مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن‌فارس، احمد. (بی‌تا). معجم مقاییس اللغة. چ1. قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (بی‌تا). لسان العرب. چ3. بیروت: دار صادر.
ابن‌میثم بحرانی، میثم‌بن علی. (1362). شرح نهج‌البلاغه. چ2. قم: دفتر نشرالکتاب.
ابن‌هشام حمیری معافری، عبدالملک. (بی‌تا). السیرة النبویة. بیروت: دار المعرفة.
انصاری قمی، محمد علی. (بی‌تا). چ 2. تهران: بی‌نا.
البلاذری، أحمدبن یحیی. (1988م.). فتوح البلدان. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
تهانوی، محمدعلی‌بن علی. (بی‌تا). کشاف اصطلاحات الفنون. چ1. بیروت: مکتبة لبنان ناشرون.
جوهری، اسماعیل‌بن حماد. (بی‌تا). الصحاح. تحقیق و تصحیح احمد عبد الغفور عطار. چ1. بیروت: دار العلم للملایین.
حسینی شیرازی، سید محمد. (بی‌تا). توضیح نهج‌البلاغه. تهران: دار التراث الشیعه.
خوانساری، جمال‌الدین محمد. (1408ق.). شرح غررالحکم و دررالکلم. چ4. تهران: منشورات جامعه.
الخوری الشرتونی اللبنانی، سعید. (1992م.). اقرب‌الموارد فی فصح العربیه والشوارد. ط2. بیروت: مکتبه اللبنان.
دائرة المعارف قرآن کریم. (1389). چ2. قم: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، مؤسسة بوستان کتاب.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. چ1. بیروت ـ دمشق: دارالعلم الدار الشامیة.
روح‌الامینی. محمود. (1365). زمینة فرهنگ‌شناسی. تهران: ایران چاپ.
زمخشری، محمودبن عمر. (بی‌تا). أساس‌البلاغة. چ1. بیروت: دار صادر.
شریف الرضی، محمدبن حسین. (1414ق.). نهج‌البلاغة. محقق و مصحح صبحی صالح. چ1. قم: هجرت.
شکری الآلوسی، محمود. (بی‌تا). بلوغ الارب فی معرفة أحوال العرب. محقق محمد بهجة الاثری. بیروت ـ لبنان: دارالکتب العلمیه.
شوشتری، محمدتقی. (1376). بهج‌الصباغة فی شرح نهج‌البلاغة. چ1. تهران: امیر کبیر.
الشهرستانی، محمدبن عبد الکریم. (بی‌تا). الملل والنحل. بیروت ـ لبنان: دار المعرفة ـ دار المعرفة للطباعة والنشر والتوزیع.
طبری، محمدبن جریر. (1412ق.). جامع‌البیان فی تفسیر القرآن. چ1. بیروت: دار المعرفة.
طوسی، محمدبن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. چ1. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
العروسی الحویزی، عبدعلی‌بن جمعة. (1415ق.). تفسیر نور الثقلین. چ4. قم: اسماعیلیان.
علی، جواد. (1422ق./ 2001م.). المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام. ط4. بیروت: دار الساقی.
فخر رازی، محمدبن عمر. (1420ق.). مفاتیح الغیب. چ3. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل‌بن احمد. (بی‌تا). کتاب العین. چ2. قم: نشر هجرت.
فیومی، احمدبن محمد. (بی‌تا). المصباح المنیر. چ2. قم: مؤسسة دار الهجرة.
قزوینی حایری، سید محمدکاظم. (1381). شرح نهج‌البلاغه. بیروت: مطبعة المنیمنة.
کراجکی، محمدبن علی. (1410ق.). کنز الفوائد.تحقیق عبدالله نعمة. قم: دارالذخائر.
الکلبی، ابو المنذر هشام‌بن محمد. (1364). الأصنام. تحقیق احمد زکی باشا. چ2. القاهرة ـ افست تهران (همراه با ترجمه): نشر نو.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1407ق.). الکافی. چ4. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مغنیه، محمد جواد. (1400ق.). فی ضلال نهج‌البلاغه. چ3. بیروت: دارالعلم للملایین.
مکارم شیرازی، ناصر. (1386). پیام امام امیر المومنین(ع). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
موسوی، سید عباس. (1376). شرح نهج‌البلاغه. چ1. بیروت: دارالرسول الأکرم ـ دار المحجة البیضاء.
نقوی قاینی خراسانی، محمدتقی. (بی‌تا). مفتاح‌ السعادة فی‌ شرح‌ نهج‌البلاغة. تهران: مکتبة المصطفوی.
نواب لاهیجی، میرزا محمدباقر. (بی‌تا). شرح نهج‌البلاغه. تهران: اخوان کتابچی.
هاشمی خویی، حبیب‌الله. (1358). منهاج البراعة فی شرح نهج‌البلاغه. چ4. تهران: مکتبة الإسلامیة.
یعقوبی، احمد بن أبی‌یعقوب. (بی‌تا). تاریخ الیعقوبی. بیروت: دار صادر.