نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در میان علوم لازم برای دانش فقه، سنّت و احادیث اهل بیت(ع)مهم‌ترین منبع و علوم مورد نیاز بعداز قرآن کریم و به عنوان یکی از پایه‌های ضروری اجتهاد به شمار می‌آید.با توجّه به نقش عمدة آن در فقه، مقالة پیش رو درصدد است تا با تکیه بر سنّت و احادیث موجود و مطالعة دانش فقه به کارکردهای سنّت در این دانش دست یابد. بدین منظور، ضمن تبیین برخی از مبادی تصوّری و تصدیقی دانش فقه، تحقیق و تتبّع خود را در دو حوزة فقه و فقها به عنوان کاربران و کارشناسان مسائل فقهی و به تبع آن، در اصول فقه به عنوان مسائل فقهی غیرمنصوص متمرکز کردیم و کارکرد سنّت در هر یک از حوزه‌ها را مورد بررسی قرار دادیم و در پایان، این نتیجه به دست آمد که سنّت و حدیث در حوزة فقها توانست نظام مرجعیّت فقهی شیعه را پایه‌گذاری و تثبیت کند و در حوزة فقه و مسائل فقهی منصوص، کاملاً نقش اثباتی و اعانتی ایفا نماید، ولی این نقش در حوزة اصول فقه و مسائل فقهی غیرمنصوص، متقابل بوده است؛ یعنی گاه اعانتی و گاهی استعانتی بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Use of Sunnah in Fiqh Science

نویسنده [English]

  • mohammad shabanpour

چکیده [English]

Among the essential sciences for Fiqh, after the Holy Quran, sunnah and hadiths of Ahl al-Bayt (AS) are the most important sources and sciences which are required, and they are one of the essential foundations of ijtihad. Given their major role in Fiqh, this paper aims to find the use of sunnah in Fiqh by relying on existing sunnah and hadiths and studying Fiqh. To this end, in addition to explaining some basic knowledge of Fiqh, we concentrate on two fields: Fiqh and those who study Fiqh as users and experts in Fiqh’s issues.  Consequently, we focus on unauthorized Fiqh’s issues and examine the use of sunnah in each field .Finally, it has been concluded that sunnah and hadiths, in the field of those who study Fiqh, can establish and stabilize the Marjaiat of Shia’s Fiqh. Moreover, in the field of Fiqh and authorized Fiqh’s issues, sunnah and hadith play a helping and proving role. However, this role in the field of Fiqh and unauthorized Fiqh’s issues is opposite. That is to say, it is sometimes helping and sometimes preventing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sunnah
  • Hadith
  • Fiqh
  • Those Who Study Fiqh
  • Authorized Fiqh’s Issues
  • Unauthorized Fiqh’s Issues
قرآن کریم.
ابن‌اثیر جزری، مبارک بن محمّد. (1367). النّهایة فی غریب الحدیث و الأثر. تحقیق و تصحیح: محمود محمّد طناحی و طاهر احمد زاوی. چاپ چهارم. قم: مؤسّسة مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن‌بابویه قمی (صدوق)، محمّدبن علی. (1389). الخصال. ترجمة یعقوب جعفری. چ 1. قم: انتشارات اکرام.
ابن‌شهید ثانی، حسن بن زین‌الدّین. (بی‌تا). الدّرایة فی علم مصطلح الحدیث. النّجف الأشرف: مطبعة النّعمان.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1363). معالم الدّین و ملاذ المجتهدین. چ 1. انتشارات علمیّة اسلامیّه.
ابن‌منظور، محمّدبن مکرم. (1416ق.). لسان‌العرب. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
ابن‌ادریس، محمّدبن احمد. (بی‌تا). السّرائر؛ الحاوی لتحریر الفتاوی. ط 2. قم: مؤسّسة النّشر الإسلامی.
ابن‌حجّاج نیشابوری، مسلم. (بی‌تا). صحیح مسلم. بیروت: دارالجمیل و دارالآفاق الجدیده.
بهاءاالدّین عاملی، محمّدبن حسن. (1390ق.). الوجیزة فی علم الدّرایة. قم: مؤسّسة تحقیقات و نشر معارف اهل البیت(.
جوهری، اسماعیل‌بن حمّاد. (1410ق.). الصّحاح اللّغه. چ 4. بیروت: دارالعلم للملایین.
حرّ عاملی، محمّدبن حسن. (1418ق.). الفصول المهمّة فی أصول الأئمّة. چ 1. قم: مؤسّسة معارف اسلامی امام رضا(ع).
ــــــــــــــــــــــــــ . (1391ق.). وسائل الشّیعه. ط 4. بیروت: مؤسّسة آل البیت لإحیاء التّراث.
حلّی، حسن‌بن یوسف. (1402ق.). رجال. قم: منشورات الرّضی.
خوانساری، محمّدباقر. (بی‌تا). روضات الجنات فی احوال العلماء و السّادات. تحقیق اسدالله اسماعیلیان. قم: نشر مکتبة اسماعیلیان.
خویی، سیّد ابوالقاسم. (1387). البیان فی تفسیر القرآن. ترجمة سیّد جعفر حسینی. چ 2. تهران: دارالثّقلین.
صابونی، محمّد‌علی. (1371). روائع البیان: تفسیر آیات الاحکام من القرآن. تهران: مؤسّسة الدّنا.
طریحی، فخرالدّین. (بی‌تا). مجمع‌البحرین. تحقیق سیّد احمد حسینی. ط 2. قم: نشر الثّقافة الإسلامیّة.
طوسی، ابوجعفر محمّد. (1404ق.). اختیار معرفة الرّجال. تحقیق سیّد مهدی رجایی. چ 1. قم: مؤسّسة آل البیت.
ــــــــــــــــــــــ . (1417ق.). تهذیب‌الأحکام. تحقیق عل‌اکبر غفّاری. چ 1. تهران: نشر صدوق.
فیض، علیرضا. (1374). مبادی فقه و اصول. چ 7. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قاضی، حسین و سعید شریعتی. (1388). اصول فقه کاربردی. چ 4. تهران: سمت.
قمی، میرزا ابوالقاسم. (بی‌تا). الف. قوانین الأصول. تهران: مکتبة العلمیّة الإسلامیّة.
قمی، علیّ‌بن ابراهیم. (بی‌تا). ب. تفسیر القمی. به کوشش سیّد طیّب موسوی جزایری. النّجف الأشرف: مطبعة النّجف.
کلینی، محمّدبن یعقوب. (1414ق.). اصول کافی. بیروت: دارالتّعارف للمطبوعات.
ــــــــــــــــــــــ . (بی‌تا). فروع کافی. تهران: دار الطّباعة سیّد المرتضی.
مجلسی، محمّدباقر. (1403ق.). بحارالأنوار؛ الجامعة لِدُرَر أخبار الأئِمَّة الأطهار. ط 3. بیروت: دار إحیاء التّراث العربی.
محمّدی، علی. (1387). شرح اصول فقه. چ 10. قم: انتشارات دارالفکر.
مدیر شانه‌چی، کاظم. (1388ق.). درایة الحدیث. چ 8. قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرّسین حوزة علمیّة قم.
ــــــــــــــــــــ . (1377). تاریخ حدیث. تهران: سمت.
مطهّری، مرتضی. (1366). اصول فقه. تهران: صدرا.
مظفّر، محمّدرضا. (1370). اصول الفقه. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیّة قم.
معارف، مجید. (1386). «پایه‌های مرجعیّت دینی در ایات و روایات». مطالعات قرآن و حدیث. س 1. ش 1. ص 9ـ30.
معرفت، محمّدهادی. (1387). تفسیر و مفسّرون. چ 4. قم: انتشارات ذوی‌القربی.
مکارم شیرازی، ناصر. (1387). القواعد الفقیه. ط 2. قم: مدرسة الإمام علیّ‌بن أبی‌طالب.
نجّاشی، احمدبن علی. (1408ق.). رجال. چ 1. بیروت: دار الأضواء.
نسایی، احمدبن شعیب. (بی‌تا). سُنَن. شرح جلال‌الدّین سیوطی. بیروت: دارالکتاب العربی.
ولایی، عیسی. (1387). اصول فقه. چ 4. قم: انتشارات دارالفکر.
-