نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

علم کلام، علمی است که دربارۀ اصول و عقاید اسلامی بحث می کند و با استفاده از روش‌‌‌های مختلف استدلال به دفع شبهات مخالفان می‌‌‌پردازد. حدیث نیز به معنای سخنی است که حاکی ازقول وفعل وتقریر معصوم باشد.این پژوهش باروش تحلیل محتوا به کارکرد حدیث درکلام می پردازد و این نتیجه به‌‌‌ دست آمد که در دورۀ نخست کلام اسلامی بنای متکلمان بر آن بود که اعتقادات اسلامی را با ذکر آیات و روایات بیان کنند و حتی دردوره کلام عقلی نیز حدیث به کلی کنار گذاشته نشده بود ولی امروزه یکی از مشکلات اساسی که در کلام وجود دارد فاصله گرفتن آن ازکلام نقلی است در حالی که حدیث در تبیین مسائل کلامی به‌‌‌ویژه در برخی از مسائل جدید آن، همچنان جایگاه برجسته‌‌‌ای دارد.
 حدیث درتبیین مسائل کلامی بویژه دربرخی ازمسائل جدیدآن، همچنان جایگاه برجسته ای دارد و حائز اهمیت است .

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Use of Hadith in Kalam

نویسنده [English]

  • Mohammad Shabanpour

Assistant Professor of Qur'an and Hadith Sciences, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Kalam is a science that discusses Islamic principles and beliefs and uses various methods of reasoning to dispel the suspicions of opponents. Hadith also means a word that indicates the words, deeds, and narrations of the infallible. This study deals with the analysis of the function of hadith in Kalam and it was concluded that in the first period of Islamic Kalam, Mutakallim wanted to express Islamic beliefs by mentioning verses and hadiths, and even in the period of rational Kalam, hadith was completely abandoned. It was not, but today one of the main problems in Kalam is its distance from the narrated kalam, while the hadith still has a prominent place in explaining Kalam issues, especially in some of its new issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Kalam
  • Hadith
  • Narrated Kalam
  • Rational Kalam
  • New Kalam Issues
ابن­منظور. (1408ق.). لسان العرب، الطبعه الاولی. بیروت: نشر ادب الحوزه.
انصاری، شیخ مرتضی. (بی­تا). فرائد الاصول، تحقیق عبدالله نورانی. بی­جا: نشر اسلامی جامعه مدرسین قم.
بروجردی، سیدحسین. (1386). منابع فقه شیعه ترجمه جامع الاحادیث. مترجم محمد حسین مهوری. چ اول. تهران: انتشارات فرهنگ سبز.
حلی، نجم­لدین­ جعفربن­الحسن. (1403ق.). معارج­الاصول. چ اول. قم: مؤسسۀ آل­البیت.
حلبی، علی اصغر. (بی­تا). تاریخ کلام. تهران: انتشارات اساطیر.
جوادی، محسن. (1375). درآمدی بر خدا شناسی فلسفی، چ اول. قم: نشر معارف.
الجواهری، اسماعیل بن حمّاد. (1990م.) صحاح اللغه، الطبعه الرابعه. بیروت: دارالعلم للملایین.
خرمشاهی، بهاءالدین، جهان غیب و غیب جهان، انتشارات کیهان، چاپ اول، تهران، 1365ش.
دشتی، محمد. (1379). ترجمه نهج البلاغه. چ اول.قم: نشر رامین.
ربانی گلپایگانی، علی. (1372). مدخل و در آمد علم کلام. چ اول. قم: مؤلف.  
سبحانی، جعفر. (1375). مدخل مسائل جدید در علم کلام. چ اول. قم: مؤسسه امام صادق(ع).
شبلی، نعمان. (بی­تا). تاریخ علم کلام. ترجمه فخرداعی. تهرا:، نشراساطیر.
شیخ حسن­ابن شهیدثانی،حسن­ابن زین­الدین. (1363). معالم­الدین و ملاذالمجتهدین. قم: علمیه اسلامیه.
شیخ صدوق. (بی­تا). التوحید. تصحیح و تحقیق سید هاشم حسین طهرانی. بیروت: دارالمعرفه.
شیخ مفید، محمدبن محمدبن نعمان. (1413ق.). التذکره باصول الفقه، (مجموعه مصنفات) قم: گنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
شهرستانی، عبدالکریم. (بی­تا). الملل و النحل. تحقیق محمد سید گیلانی. بیروت: دارالمعرفه.
صدر، سید حسن. (بی­تا). تأسیس الشیعه لعلوم الاسلام. طهران: منشورات الاعلمی.
طبرسی، ابومنصور. (1403ق.). الاحتجاج، مشهد: نشر­المرتضی.
طباطبائی، سید محمد حسین. (1393ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمی.
عاملی، شیخ حر. (1414ق.). وسایل الشیعه. الطبعه­الثانیه، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاءالتراث.
قمی، قاضی سعید. (1415ق.). شرح توحیدصدوق. چ 1. تهران: ارشاداسلامی.
قمی، شیخ عباس. (بی­تا). سفینه البحار. بی­جا: انتشارات کتابخانه سنایی.
کلینی، یعقوب. (1388ق.). اصول کافی. طهران: المکتبه الاسلامیه.
علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۳۶۰). کشف الفوائد فی شرح قواعد العقاید (نرم افزار معجم العقاعدی). تبریز: نشر مکتبه الاسلام.
گروه تخصص تفسیر قرآن. (1389). تفسیر همراه، چ دوم. تهران: نشر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد.
لاهیجی، ملاعبدالرزاق. (1372). گوهر مراد، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
____________. (بی­تا).شوارق الالهام. بی­جا.
مدیرشانه چی، کاظم. (1388). تاریخ حدیث. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
____________. (1388). علم الحدیث. ش 22. قم: دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه.
ملاصدرا. (بی­تا). الاسفار الاربعه. مکتبه­المصطفوی، قم.
_____. (1370ق.). شرح اصول کافی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
سروی مازندرانی، ملا محمد صالح. (۱۳۸۲ ق.). شرح اصول کافی،(نرم افزار معجم فقهی). تهران: نشر مکتبه الاسلامیه طهران.                                                                                                                        
مطهری، مرتضی. (1388). کلیات علوم اسلامی(بخش کلام).ش 34. تهران: انتشارات صدرا.
مظفر، محمدرضا. (1386ق.). اصول فقه. نجف: دارالنعمان.
مجلسی، محمدباقر. (1403ش.). بحارالانوار. الطبعه­الثانیه. بیروت: مؤسسه الوفا.
مکارم، ناصر. (1374ش.). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
میرزای نائینی، محمدحسین. (1352ش.) اجودالتقریرات. چ اول. قم: مطبعه العرفان.
نوری، یحیی. (بی­تا). شناخت تحلیلی اسلام و برخی ملکها و ادیان. بی­جا.