نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

استادیار معارف اسلامی، دانشگاه اصفهان،ذ ایران

چکیده

در منابع دینی شیعه و سنی، سفارش‌های فراوانی برای قرائت قرآن با ترتیل و صدای بلند وارد شده‌است. پیرو همین توصیه‌ها در جوامع اسلامی، قرائت‌های فردی و دسته‌جمعی مرسوم بود و هست. قرائت فردی قرآن به اجماع مسلمانان جایز و سنت است. اما در این میان، سلفیان تکفیری به عنوان فرقه‌ای از فرق اسلامی، راهی متفاوت‌تر از دیگر فرق امت در پیش گرفته‌اند. این جریان فکری افزون بر اینکه جمع‌خوانی قرآن را جایز و مباح نمی‌دانند، بلکه آن را بدعت می‌انگارند. در این میان، سؤالی که به ذهن متبادر می‌شود، این است که آیا واقعاً چنین سبکی از قرائت قرآن بدعت است؟ پژوهش پیش رو در راستای پاسخگویی به این سؤال با روشی اسنادی و تحلیلی با نظر در منابع اهل سنت و سلفیان، ابتدا حکم جمع‌خوانی قرآن را در دیدگاه علمای اهل سنت مطالعه می‌کند و آنگاه به تبیین و تحلیل دیدگاه سلفیان می‌پردازد و در انتها به این نتیجه می‌رسد که دیدگاه سلفیان در بدعت‌انگاری قرائت جمعی قرآن فاقد مستند شرعی و عقلی و نیز خلاف اجماع مسلمان شیعه و سنی است. از دیگر یافته‌های نوشتار حاضر این است که قرائت جمعی قرآن جایز و مشروع و دلایلی از قرآن و سنت و سیرة صحابه و مسلمین، این عمل را تأیید می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Ruling on Reciting the Qur'an from the Point of View of Takfiri Salafis

نویسنده [English]

  • Hamzeh Ali Bahrami

Assistant Professor of Slamic Knowledge, University of Isfahan, Isfahan, Iran

چکیده [English]

In Shiite and Sunni religious sources, many orders have been made to read the Qur’an in Tartīl and with a loud voice. Following these recommendations, the individual and collective Tilāwa have been customary in Islamic societies. Due to Muslim consensus, individual Tilāwa of the Qur'an is permissible and a tradition. But in the meantime, the Takfiri Salafists, as a sect of the Islamic sects, have taken a different path than the other sects of Ummah. This thinking path, in addition to not permitting the collective Tartīl of the Qur'an, but also considers it a bidʻah . In the meantime, the question that comes to mind is that is this style of recitation of the Qur'an really a bidʻah? The research to answer this question through a documentary and analytical method based on Sunni and Salafi sources, first studies the collective Tilāwa of Qur’an in the view of Sunni scholars and then explains and analyzes the Salafist view and finally concludes that the Salafists' view lacks religious and rational documentation in considering the collective Tilāwa of the Qur'an as a bidʻah, contrary to the Sunni and Shiite Muslim consensus. Another finding of the present paper is that the collective Tilāwa of the Quran is permissible and legitimate and some reasons in the Qur’an and the tradition and the life of Ṣaḥābah and Muslims confirms it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’an
  • Collective Reading
  • Salafis
  • Heresy
ابن أبی‌شیبه، عبداﷲ بن محمد. (1409ق.). المصنف فی الأحادیث والآثار. ریاض: مکتبة الرشد.
ابن‌جبرین، عبدالله. (بی‌تا). فتاوی الشیخ ابن جبرین. نرم‌افزار مکتبة الشاملة.
ابن‌حجر عسقلانی، احمد. (بی‌تا). فتح الباری بشرح الصحیح البخاری. باشراف محب‌الدّین الخطیب. بیروت: دار صادر.
ابن‌حنبل، احمد. (1420ق.). مسند الإمام أحمدبن حنبل. تحقیق شعیب الأرنؤوط و دیگران. بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن ‌عثیمین، محمدبن صالح. (1413ق.). مجموع فتاوی و رسائل ابن عثیمین. تحقیق فهد‌بن ناصربن ابراهیم السلیمان. بی‌جا: دار الوطن ـ دار الثریا.
ابن‌عربی، محمد‌بن عبداﷲ. (بی‌تا). أحکام القرآن. بی‌جا: بی‌نا.
ابن‌عطیه اندلسی، أبومحمد عبدالحق بن غالب. (1422ق.). المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز. تحقیق عبدالسلام عبدالشافی محمد. ط1. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن‌علوی مالکی، سید محمدبن سید. (1419ق.). منهج السلف فی فهم النصوص بین النظریة والتطبیق. چ2. بی‌جا: بی‌نا.
ابن‌قدامه مقدسی، عبدالله بن احمد. (1405ق.). المغنی. بیروت: دار الفکر.
ابن‌ماجه، محمدبن یزید. (بی‌تا). سنن ابن‌ماجه. محمد فؤاد عبدالباقی. بیروت: دار الفکر.
ابن‌تیمیه، احمد‌بن عبدالحلیم. (1426ق.). مجموع الفتاوی. تحقیق انوار الباز و عامر الجزار. چ 3. بی‌جا: دارالوفاء.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1397ق.). الإختیارات الفقهیة. تحقیق علی‌بن محمد البعلی الدمشقی. بیروت: دار المعرفة.
ابن‌حزم، علی‌بن أحمد. (بی‌تا). المحلی بالآثار. بیروت: دار الفکر.
ابن‌قیم، محمدبن أبی‌بکر. (1415ق.). زاد المعاد فی هدی خیر العباد. بیروت: مؤسسة الرسالة.
ابن‌قیم، محمد‌بن أبی‌بکر. (1427ق.). البدائع فی علوم القرآن. بیروت: دار المعرفة.
البانی، ابوعبدالرّحمن محمد. (1422ق.). الثمر المستطاب فی فقه السنة والکتاب. ط 1. بی‌جا: غراس للنّشر والتوزیع.
فتاوی اللجنة الدائمة. (بی‌تا). المجموعة الأولی. تحقیق أحمدبن عبدالرزاق الدویش. ریاض: رئاسة إدارة البحوث العلمیة والإفتاء.
بخاری، محمدبن اسماعیل. (1407ق.). الجامع الصحیح المختصر. بیروت: دار ابن‌کثیر.
بغوی، حسین‌بن مسعود. (1420ق.). معالم التنزیل فی تفسیر القرآن. تحقیق عبدالرزاق المهدی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بوطی، محمد سعید رمضان. (1411ق.). السلفیة مرحلة زمنیة مبارکة لامذهب اسلامی. دمشق: دار الفکر.
حطاب رعینی، محمدبن محمد. (1412ق.). مواهب الجلیل فی شرح مختصر خلیل. بیروت: دار الفکر.
خرشی مالکی، محمد‌بن عبداﷲ. (بی‌تا). شرح مختصر خلیل للخرشی. بیروت: دار الفکر للطباعة.
خلیل، ضیاءالدّین ابن اسحاق. (1426ق.). مختصر العلامة خلیل. قاهره: دار الحدیث.
دوسری، محمودبن احمد. (1429ق.). هجر القرآن العظیم: انواعه و احکامه. ریاض: دار ابن‌جوزی.
ذهبی، شمس‌الدّین محمد. (1413ق.). سیر اعلام النبلاء. تحقیق شعیب الأرنئوط. چ 4. بیروت: مؤسسة الرسالة.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1412ق.). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دار العلم.
رضوانی، علی‌اصغر. (1390). البانی و بن باز، محدث و مفتی وهابیان. تهران: مشعر.
ــــــــــــــــــــــــ . (1390). بدعت چیست؟ تهران: مشعر.
ــــــــــــــــــــــــ . (بی‌تا). بدعت از منظر وهابیان. سایت وهابیت‌پژوهی.
سادات فخر، سیدعلی. (1394). «قرائت جمعی از منظر روایات و فقیهان فریقین». پژوهش‌های قرآنی. س20. ش 2 (پیاپی 75). صص 82ـ97.
سعدی، عبدلملک. (1413ق.). البدعة فی مفهومها الاسلامی الدقیق. بغداد: دار الإیمان.
سیوطی، جلال‌الدّین. (1421ق.). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دار الکتاب العربی.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1417ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طریحی، فخرالدّین. (1375). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
علیش، محمدبن احمد. (1409ق.). منح الجلیل شرح مختصر خلیل. بیروت: دار الفکر.
عمرو، عبدالمنعم سلیم. (بی‌تا). المنهج السلفی عند الشیخ ناصرالدّین الألبانی. بی‌جا: بی‌نا.
قرشی، سید علی‌اکبر. (1371). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
قرضاوی، یوسف. (بی‌تا). الحلال والحرام فی الإسلام. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
قرطبی، محمد‌بن احمد. (1408ق.). البیان والتحصیل والشرح والتوجیه والتعلیل لمسائل المستخرجة. تحقیق محمد حجی و دیگران. بیروت: دار الغرب الإسلامی.
نیشابوری، مسلم‌بن حجاج. (بی‌تا). صحیح مسلم. تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مغنیه، محمد جواد. (1421ق.). الفقه علی المذاهب الخمسة. بیروت: دار التیار الجدید.
نووی، یحیی‌بن شرف. (1414ق.). التبیان فی آداب حملة القرآن. بیروت: دار ابن‌حزم.
هلالی، شیخ تقی‌الدّین. (بی‌تا). المقالات. نرم‌افزار المکتبة الشاملة.