سیده رقیه سیدی جربندی؛ حامد خانی (فرهنگ مهروش)؛ محمدعلی خالدیان
چکیده
در منابعِ رجالی، تاریخی و حدیثی دادههایی دربارۀ مشاغل مختلف صحابه همچون یکی از شیوههای تولید ثروت در عصر نزول قرآن نیز جای گرفته است. بازشناسی و تحلیل این دادهها میتواند ما را با ابعادی از نظام اقتصادی جامعۀ عرب صدر اسلام آشنا کند و به شناخت بستر نزول آیات قرآن و روایات نبوی هم فایده رساند. مطالعات متعددی را از دیرباز تا دوران ...
بیشتر
در منابعِ رجالی، تاریخی و حدیثی دادههایی دربارۀ مشاغل مختلف صحابه همچون یکی از شیوههای تولید ثروت در عصر نزول قرآن نیز جای گرفته است. بازشناسی و تحلیل این دادهها میتواند ما را با ابعادی از نظام اقتصادی جامعۀ عرب صدر اسلام آشنا کند و به شناخت بستر نزول آیات قرآن و روایات نبوی هم فایده رساند. مطالعات متعددی را از دیرباز تا دوران معاصر میتوان یافت که در هر یک به نحوی به این امر توجه و تحلیلهایی بر پایۀ آن از تاریخ صدر اسلام بازنموده شده است. موضوع مطالعۀ کنونی، بازشناسی مشاغل حکومتی در مدینةالنبی است. میخواهیم با استخراج دادههای مندرج در منابع تاریخی و رجالی، گزارشهای مرتبط با مشاغل حکومتی رایج در جامعۀ مدینۀ عصر رسالت را گونهشناسی و دستهبندی و میزان اشتغال یاران پیامبر اکرم(ص) را به هر یک از این مناصب بازشناسی نماییم. اکنون بر همین پایه در مطالعۀ پیشرو بناست به این پرسشها پاسخ دهیم که اولاً، آیا میتوان با مرور منابع تاریخی، خاصه منابع رجالی و حدیثی، شواهد عینی و قابلاتکائی دربارۀ مشاغل حکومتی صدر اسلام پیدا کرد؛ ثانیاً، پیوندهای موجود میان خود این گزارشها چه اندازه میتوانند ما را در طبقهبندی عینیتگرایانۀ مشاغل یاری برسانند؛ ثالثاً، حجم اطلاعات مربوط به هر یک از مشاغل چه اندازه میتواند گویای پیوندشان با همدیگر یا جایگاهشان در نظام حکومتی صدر اسلام باشد.
محمد صدقی
چکیده
مسألهی تعدیل همهی صحابهی رسول خدا (ص) نظریهای است که علمای اهل سنّت آن را مطرح کردهاند و سخت از آن طرفداری میکنند؛ یعنی آنان همهی صحابه را عادل دانستهاند و به لوازم آن ملتزم هستند. از آنجا که این نظریه آثار مهم در معارف اسلام، از جمله حجّیت قول صحابی دارد، این مقاله آن را از زاویهی کارکرد خود صحابه مورد نقد و بررسی قرار ...
بیشتر
مسألهی تعدیل همهی صحابهی رسول خدا (ص) نظریهای است که علمای اهل سنّت آن را مطرح کردهاند و سخت از آن طرفداری میکنند؛ یعنی آنان همهی صحابه را عادل دانستهاند و به لوازم آن ملتزم هستند. از آنجا که این نظریه آثار مهم در معارف اسلام، از جمله حجّیت قول صحابی دارد، این مقاله آن را از زاویهی کارکرد خود صحابه مورد نقد و بررسی قرار داده است. چکیدهی بررسی عبارت است از این است که عقیدهی دانشمندان اهل سنّت بر عدالت تمام صحابه به خصوص صحابه به معنایی که جمهور محدّثین گویند، درست نیست؛ زیرا علاوه بر دلایل دیگر که در جای خود بیان شده است، کارکرد تعداد قابل توجّه از صحابه و صدور اعمال خلاف عدالت از بسیاری از آنان نیز کلّیت مسأله، یعنی عدالت همهی صحابه را تأیید نمیکند. در ضمن تعریف صحابی از سوی محدّثین به اینکه، صحابی فرد مسلمانی است که با پیامبر خدا (ص) مصاحبت داشته یا آن حضرت را دیده است ـ هرچند یک لحظه ـ و با اسلام بمیرد، نه مورد تأیید لغت است و نه مستند شرعی دارد، بلکه صرفاً یک اصطلاح است که در دورههای بعد از صدر اسلام درست شده است. بنابراین نمیتوان براساس آن حکم شرعی صادر کرد. نتیجه اینکه صحابه ممکن است همانند افراد دیگر عادل و یا غیر عادل باشند، از این روی، آنان در مسألهی جرح و تعدیل راوی با افراد دیگر هیچ فرقی ندارند.