نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

2 کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

3 کارشناسی ارشد علوم قران و حدیث، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

چکیده

قرآن کریم وحی الهی برای هدایت انسان به صراط مستقیم است. پیامبر اکرم (ص) اولین مبلغ، مفسر و مبیّن قرآن کریم است. سیرۀ ایشان نشانگر راه صحیح تعامل و برقراری ارتباط مردم با قرآن کریم است. بعد از آن حضرت بنابر حدیث ثقلین تنها کسانی که شایستگی تبیین و تفسیر قرآن را داشتند، اهل بیت (ع) بودند. بنابراین فقط پیامبر اکرم و ائمه (ع) می‌توانند به مسلمانان شیوه صحیح برقراری ارتباط و بهره‌مندی از قرآن کریم را بیاموزند. در مکتب اهل بیت علاون بر تاکید بر آداب ظاهری برقراری ارتباط با قرآن از قبیل وضو داشتن، مسواک زدن قبل از قرائت، نگاه کردن به مصحف شریف، سکوت در هنگام تلاوت، با صدای حزین تلاوت کردن، قرائت به صورت ترتیل، خواندن دعا و استعاذه قبل از تلاوت، تاکید فراوانی بر آداب باطنی برقراری ارتباط نیز شده است؛ آدابی از قبیل تدبر در آیات قرآن کریم، داشتن اخلاص در قرائت، اظهار خشوع و رقت قلب در هنگام قرائت، خود را مخاطب کلام وحی قرار دادن و خود را مخاطب اوامر و نواهی خداوند دانستن. تاکید بر آداب باطنی برقراری ارتباط در مکتب اهل بیت به مراتب دارای جایگاه بالاتری است و وجه ممیزۀ اصلی آن از سایر مکاتب است؛ چرا که در این صورت ارتباط موثر و سازنده انسان با قرآن برقرار می‌شود و نه صرفا تاکید بر آداب ظاهری تلاوت قرآن کریم. هدف اصلی این نوشتار نشان دادن وجه تمایز تعامل مثبت و تاثیرگذار مکتب ائمه(ع) از سایر مکاتب در امور باطنی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explaining the Comprehensiveness of the Ahl al-Bayt (AS) School in Organizing the Effective Relationship between Human and the Holy Qur'an

نویسندگان [English]

  • Parviz Azadi 1
  • Fatemeh Bagheri Bohloli 2
  • Fatemeh Aqakhani 3

1 Assistant Professor of Qur'an and Hadith Sciences, Imam Khomeini (RA) International University, Qazvin, Iran;

2 MA of Qur'an and Hadith Sciences, Imam Khomeini (RA) International University, Qazvin, Iran.;

3 MA of Qur'an and Hadith Sciences, Imam Khomeini (RA) International University, Qazvin, Iran.;

چکیده [English]

The Holy Qur'an is a divine revelation to guide man to the straight path. The Holy Prophet (PBUH) is the first preacher, commentator and exponent of the Holy Qur'an. His biography shows the right way for people to interact and communicate with the Holy Qur'an. After that, according to the hadith of Thaqalain, the only ones who were qualified to explain and interpret the Qur'an were the Ahl al-Bayt (AS). Therefore, only the Holy Prophet and the Imams (AS) can teach Muslims the correct way to communicate and benefit from the Holy Qur'an. In the school of Ahl al-Bayt, in addition to emphasizes the outward etiquette of communicating with the Qur'an, such as performing ablutions, brushing one's teeth before reciting, looking at the Holy Qur'an, being silent while reciting, reciting with a sad voice, reciting in recitation, reciting prayers, and so on. Prior to recitation, great emphasis has been placed on the esoteric etiquette of communication; Etiquettes such as contemplation in the verses of the Holy Qur'an, having sincerity in recitation, expressing humility and tenderness of heart while reciting, making oneself the addressee of the word of revelation and considering oneself the addressee of God's commands and prohibitions. Emphasis on esoteric etiquette of communication in the school of Ahl al-Bayt has a much higher status and its main distinguishing feature from other schools; Because in this case, an effective and constructive human relationship is established with the Qur'an, and not merely emphasizing the apparent etiquette of reciting the Holy Qur'an. The main purpose of this article is to show the difference between the positive and effective interaction of the school of Imams (AS) from other schools in esoteric affairs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur'an
  • Ahl al-Bayt School
  • Outward Etiquette
  • Esoteric Etiquette
  • Interaction with the Qur'an
قرآن کریم
ابن أبی زینب، محمد بن ابراهیم‏.(1397ق.). الغیبه( للنعمانی)، چاپ اول. محقق: على اکبر غفارى. تهران: نشر صدوق‏.
ابن ادریس، محمد بن احمد‏محقق. (1410ق. ).  السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (و المستطرفات). چاپ دوم‏. تحقیق: حسن بن احمد الموسوی‏. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
ابن اشعث، محمد بن محمد. (بی‌تا). الجعفریات ( الأشعثیات). چاپ اول. تهران‏: مکتبة النینوى الحدیثه.
ابن بابویه، محمد بن علی. (1378ق.). عیون اخبا الرضا(ع). چاپ اول. تهران: نشر جهان.
_____________. (1362 ش‏.). الخصال‏. تحقیق: علی‌اکبرغفارى. چاپ اول. قم: جامعه مدرسین‏.
____________. (1406 ق. ). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. چاپ دوم. قم‏،:دارالشریف الرضی.
____________. (1413 ق.). من لا یحضره الفقیه. چاپ دوم. تحقیق على اکبر غفارى. قم‏: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
ابن حیون، نعمان بن محمد مغربى‏. (1385ق ‏.). دعائم الإسلام‏. چاپ دوم. تحقیق آصف‏ فیضى. قم‏: ‏مؤسسة آل البیت علیهم السلام.
ابن منظور، محمد بن مکرم. ‏‏‏(1414 ق. ).  لسان العرب‏. چاپ سوم‏. تحقیق جمال الدین میردامادى. بیروت‏:  دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع. دار صادر.
بحرانی، سیدهاشم. (1412ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. چاپ اول. بیروت: دارالهادی.
برقى، احمد بن محمد بن خالد. (1371ق‏.). المحاسن. چاپ دوم‏. تحقیق جلال الدین‏ محدث. قم‏: دار الکتب الإسلامیه.
بیگلرى‏، حسن. (بی‌تا. ). سر البیان فى علم القرآن. چاپ پنجم. بی‌جا: کتابخانه سنایی.
پاینده، ابوالقاسم. (1382ش.). نهج الفصاحه. تهران: دنیای دانش.
ترمذی، محمد بن عیسی بن سوره. (1403-1983م.). سنن ترمذی. بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
 تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد. (1410 ق‏‏.).  غرر الحکم و درر الکلم. چاپ دوم‏. تحقیق سیدمهدى‏ رجائى. قم‏: دار الکتاب الإسلامی.
جوادی آملی، عبدالله. (1386ش.). قرآن در قرآن. قم: نشر اسری.
حرعاملى، محمد بن حسن‏. (1409 ق.). وسائل الشیعه. تحقیق مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام. قم‏: مؤسسة آل البیت علیهم‌السلام.
‏ حرعاملى، محمد بن حسن. (1414ق.). هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة علیهمالسلام‏. چاپ اول. تحقیق آستان قدس رضوى. بنیاد پژوهش‏هاى اسلامى. مشهد: آستانة الرضویه المقدسه. مجمع البحوث الإسلامیه.
حکمت، عبید الخفاجى. (1426/ 2005.).  الإمام الباقر و أثره فی التفسیر. چاپ اوّل‏. بیروت‏: موسسة البلاغ‏.
حکیمى، محمدرضا. (1380ش.). الحیاه. ترجمۀ احمد آرام‏. چاپ اول. تهران‏: دفتر نشر فرهنگ اسلامى.
حمیرى، عبدالله بن جعفر. (1413ق.). قرب الإسناد (ط-الحدیثه). چاپ اول. قم‏: مؤسسة آل‌البیت علیهم‌السلام.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1374 ش.). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن‏. چاپ دوم. تحقیق غلامرضا خسروى حسینى. تهران‏: مرتضوی.
رکنى یزدى‏، محمد مهدى. (1379‏ش.). آشنایى با علوم قرآنى. چاپ اول. مشهد: آستان قدس/ تهران: سمت.
سماهیجى، عبد الله بن صالح. رسولى، هاشم‏. (1396 ق‏.). صحیفة العلویة و التحفة المرتضویه. چاپ سوم‏. تحقیق هاشم رسولى. تهران‏: انتشارات اسلامى.
شریف الرضی، محمد بن حسین. (1414ق.).  نهج البلاغه. چاپ اول. قم: انتشارات هجرت.
_________________. (1422 ق / 1380 ش.). المجازات النبویه. چاپ اول. تحقیق صبحى صالح. قم‏: دار الحدیث.
 شعیری، محمد بن محمد. (بى‌تا.). جامع الأخبار. چاپ اول. نجف: مطبعة حیدریه.
شهید ثانى، زین الدین بن على. (1409 ق‏.).  منیة المرید. تحقیق رضا مختارى. قم: مکتب الإعلام الإسلامی‏.
صدر، حسن. (1370ق.). تأسیس الشیعه. کاظمیه: دارالکتب العراقیه.
صفار، محمد بن حسن‏. (1404ق.). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّى الله علیهم‏. تحقیق محسن بن عباسعلى کوچه باغى. چاپ دوم‏. قم‏: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
طباطبائى‏، محمدحسین. (1353ش.). قرآن در اسلام‏. تهران‏: دارالکتب الاسلامیه‏.
____________. (1417 ق‏.). المیزان فى تفسیر القرآن‏. چاپ پنجم. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسى، احمد بن على. (1403ق. ). الإحتجاج على أهل اللجاج. چاپ اول. تحقیق محمدباقر خرسان. مشهد: نشر مرتضى.
طبرسى، حسن بن فضل‏. (1412 ق- 1370 ش.). مکارم الأخلاق‏. چاپ چهارم. قم‏: شریف رضى‏.
طبرسى، فضل بن حسن‏. (1372 ش.). مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏. چاپ سوم‏. تحقیق محمدجواد بلاغی.تهران: انتشارات ناصر خسرو.
طوسی، محمد بن الحسن. (1414ق.). الامالی. چاپ اول. قم: دارالثقافه.
_____________. (1411 ق.). مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد. چاپ اول. بیروت: ‏مؤسسة فقه الشیعه.
علم الهدى، على بن حسین‏. (1998م.).  أمالی المرتضی. چاپ اول. تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم. قاهره: دار الفکر العربی.
على بن الحسین علیه السلام. (1376ش.).  الصحیفة السجادیه. قم‏: دفتر نشر الهادى.
عیاشى، محمد بن مسعود. (1380ق.). تفسیر العیّاشی.‏ چاپ اول. تحقیق هاشم رسولى محلاتى. تهران‏: لمطبعة العلمیه.
 فتال نیشابورى، محمد بن احمد. (1375 ش‏.). روضة الواعظین و بصیرة المتعظین. چاپ اول. قم‏: انتشارات رضى.
فیض کاشانی، محمدمحسن بن شاه مرتضی. (1406ق.). وافی. چاپ اول. اصفهان: انتشارات کتابخانه امام امیرالمومنین (ع).
 _______________________. (1415ق.). تفسیر الصافی‏. چاپ دوم‏. تحقیق حسین اعلمى. تهران‏: مکتبه الصدر.
قطب‌الدین راوندى، سعید بن هبة الله‏. (1407 ق.). الدعوات ( للراوندی) / سلوة الحزین. قم‏: انتشارات مدرسه امام مهدى.
____________________. (1405ق‏.). فقه القرآن. چاپ دوم‏. تحقیق احمد الحسینى و محمود مرعشی. قم‏: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏.
قمى، على بن ابراهیم‏. (1367ش.). تفسیر قمى. چاپ اول. قم‏: دارالکتاب.
کلینی، محمد‌بن یعقوب بن اسحاق. (1407ق.). اصول الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
___________________. (1429ق. ). الکافی (ط-دارالحدیث) تحقیق دارالحدیث. تهران‏: دارالحدیث.
کفعمى، ابراهیم بن على عاملى. (1405 ق‏.). المصباح للکفعمی (جنة الأمان الواقیة). چاپ دوم‏. قم‏: دار الرضی( زاهدی).
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی. (1403ق.). بحارالانوار. چاپ اول. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
___________________. (1404ق.). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول‏. چاپ دوم‏. تحقیق هاشم رسول محلاتى. تهران‏: دار‌الکتب الإسلامیه.
مجلسى، محمدتقى. (1406ق‏. ). ‏روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط- القدیمة). چاپ دوم‏. تحقیق حسین موسوى کرمانى. قم‏: مؤسسۀ فرهنگى اسلامى کوشانبور.
مصطفوی، حسن. (1368ش.). التحقیق فی کلمات القرآن. چاپ اول. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.
مفید، محمد بن محمد. (1413 ق.). الإختصاص. تحقیق غفارى و محرمى زرندى. قم: الموتمر العالمى لالفیة الشیخ المفید.
 الموحد الابطحی الاصفهانی، محمدباقر بن المرتضی. (1411ق.). جامع الاخبار و الاثار عن النبی و الائمه الاطهار. قم: مؤسسه امام مهدی علیه‌السلام.
نقى پورفر، ولى الله. (1381ش.). پژوهشى پیرامون تدبر در قرآن‏. تهران‏: اسوه‏.
نوری، حسین. (1408ه-1987 م.). مستدرک الوسائل و مستنطالمسائل. چاپ اول. بیروت: مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث.
 ورام بن أبی فراس. (1369ش.). مجموعة ورّام. چاپ اول. مشهد: انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
 هلالى، سلیم بن قیس‏. (1405ق.). کتاب سلیم بن قیس الهلالی‏. چاپ اول. تحقیق انصارى زنجانى خوئینى. قم‏: الهادى‏.