نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عرب، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عرب، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

چکیده

سبک، طرز خاصی از نظم یا نثر است که نویسنده بر می‌گزیند. سبک‌شناسی، علمی است که به تحلیل و بررسی عناصر سخن می‌پردازد و شاخه‌ای از علم زبان‌شناسی است که هدف آن بررسی متون ادبی، و از لایه‌های گوناگونی برخوردار است. دعا و مناجات، هر دو راز و نیاز با پروردگار هستند ولی مناجات نوعی گفتگوی صمیمانه با معبود است که مناجات حضرت امیر (ع) در کوفه مناجاتی است که از قوّت و عمق در ساختار و معنا برخوردار است و با وجود تکرار واژگان، از زیبایی خاصی برخوردار است. این نوشتار به روش توصیفی – تحلیلی، سبک‌شناسی این مناجات را در دو لایۀ آوایی و واژگانی مورد بررسی قرار می‌دهد. تکرار کلمات و حروف در این مناجات هم‌سو و متناسب با معنای ارائه شده هستند و واج‌آرایی و تکرار کلمات و حروف، صبغۀ آوایی فاخری به متن بخشیده‌است. واژگان این مناجات، رسمی و سهل و بیشتر انتزاعی و نشان‌دار هستند و در این مناجات، تکرار کلمات و حروف نه تنها به فصاحت و شیوایی آن خللی وارد نکرده بلکه به فصاحت و زیبایی مناجات افزوده و متناسب با فضا و اقتضای مناجات است. با بررسی و درک معنای واژگان و واژگان مشابه می‌توان دریافت که واژه‌ها هر کدام در بهترین شکل و موقعیّت خویش است وکاربرد فعل‌های مضارع و اسم فاعل و اسم مفعول، متناسب با معنای اراده شده در مناجات است. وجود حرف عطف «و»، جملات پی در پی و... باعث پویایی و به هم پیوستگی آن شده‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Stylistics of Imam Ali’s (AS) Chants in two Phonetic and Lexical Layers

نویسندگان [English]

  • Hojatolah Fesanghari 1
  • Razieh Karamad 2

1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran;

2 Ph.D Student of Arabic Language and Literature, Hakim Sabzevari University, Sabzevar, Iran;

چکیده [English]

Style is a special method of poetry and prose that the author selects, and stylistics is the science of analyzing speech elements, which contains varied layers. The chants of Imam Ali (AS) in Kufa contain strength and depth of the structure and meaning. This paper studies the chants by the descriptive-analytical stylistics method. Prayer and chants are both dialogues with God, but a chant is a kind of warm conversation with God. Repeating the words not only decreases the eloquence but also improves it; in addition, it’s proportional to the atmosphere and the requirements of the chant. It could be understood that the words are used in the best place by analyzing and understanding the meaning of words and similar words. Use of the present tense, subjective and objective nouns in accordance with the asked meaning in the chant. Additionally, using the conjunctive letter "and" incessantly, in sentences make it more dynamic and interconnected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stylistics
  • Phonetic layer
  • lexical layer
  • Chants of Imam Ali (AS)
ابن منظور، محمّد بن مکرم. (1363ق). لسان العرب. قم: نشر ادب الحوزه.
احمد نخله، محمود. (1981). لغة القرآن الکریم فی جزء عم. مصر: دار النهضه­العربیه.
احمدی. علی اکبر و حسینی، اصغر. (1396). «واکاوی ادبیات دعایی قرآن در مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری» فصل­نامۀ مطالعات سبک‌شناختی قرآن کریم. سال اول شماره اول پاییز و زمستان.
 انصاری. غلامحسین. (1385). فرهنگ واژگان قرآن کریم. ترجمه کتاب الدّرّالنّظیم فی لغات القرآن العظیم. عباس قمی. چاپ دوم. تهران: چاپ و نشر بین الملل وابسته به انتشارات امیرکبیر.
باستان، خلیل. (1390). دراسه نقدیه فی الادب الاسلامی. چاپ اول. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بستانی، محمود. (1368). الاسلام و الفن. چاپ اول. مشهد: بنیاد پژوهش­های آستان قدس رضوی.
 بلوچی، فرشته. ( 1394). شرحی بر مناجات حضرت امیر(ع) در مسجدکوفه. چاپ اول. قم: انتشارات دلیل ما.
داد، سیما. (1382). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: انتشارات مروارید.
ربابعه، موسی. (2003). الاسلوبیة مفاهیمها و تجلیاته. الطبعة الأولی. الاردن: دارالکندی للنشر و التوزیع.
زمرّدیان شیرازی، احمد. (1385). عشق و رستگاری شرح دعای ابوحمزه ثمالی. چاپ چهارم. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
زندی، بهمن. (1371). درآمدی برآواشناسی زبان عربی و تجوید قرآن. چاپ اول. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی مشهد.
ستوده ، رضا. (1360). ترجمه مجمع البیان فی تفسیرالقرآن. چاپ اول.تهران: انتشارات فراهانی.
الشایب، احمد. (2006). الأسلوب دراسة بلاغیة تحلیلیة لأصول الأسالیب الأدبیه. القاهره: مکتبه النهضة المصریة.
عباس، حسن. (1998). خصائص الحروف و معانیها. دمشق: منشورات اتّحاد الکتّاب العرب.
عبدالله، محمدفرید. (2008). الصوت اللغوی ودلالاته فی القرآن کریم. چاپ اول. بیروت: دارالمکتبه­الهلال.
عسکری، أبوهلال. (1363). فروق فی اللغه. مترجم و مصحح: محمدعلوی مقدم ابراهیم الدسوقی شتا. امور فرهنگی آستان قدس رضوی.
عمر، احمد مختار. (2008). معجم اللغة العربیة المعاصرة. چاپ اول. القاهره: عالم الکتب.
فتوحی رودمعجنی، محمود. (1390). سبک‌شناسی نظریه‌ها. رویکردها و روش‌ها. تهران: انتشارات سخن.
فضل، صلاح. (1998). علم الأسلوب مبادئه واجراءاته. الطبعة الاولی. قاهره: دارالشرق.
محمدالمطعنی، عبدالعظیم ابراهیم. (1388). ویژگی‌های بلاغی بیان قرآنی. ترجمه سید حسین سیدی. چاپ اول. تهران: نشرسخن.
مکارم شیرازی، ناصر. (1385). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
الموسوی الجزائری، نور الدین بن نعمة الله الحسینی. (1367). فروق الّلغات فی التمییز بین مفاد الکلمات. تحقیق وشرح محمّد رضوان الدّایه. الطبعه­ الثانی.  قم: مکتب نشر الثقافه­الإسلامیه‏.