نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

• اسماعیل اثباتی

استادیار فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

منابع روایی و دعایی شیعه انباشته از دعاهای پر مغزی است که از سوی معصومین (ع) صادر شده است. گونه خاصی از این دعاها -به منظور درخواست از خدا برای حل مشکلات و گرفتاری‌ها- به‌خصوص مداوای بیماری‌ها بیان شده است. اهمیت این دعاها بر کسی پوشیده نیست، اما برای انتساب هر مطلبی به معصومین (ع) باید دلیلی وجود داشته باشد. یکی از راه‌های بررسی اعتبار نسبی مطالب نقل شده، سنجش میزان اعتبار منبع و کتابی است که دعا یا روایت در آن ذکر شده است. از این رو، شایسته است در خصوص مهم‌ترین منابع دعاهای طبی شناخته شده با توجه به اعتبار منبع درباره میزان اعتبار آن‌ها، اظهارنظر کلی صورت گیرد. علاوه بر این، آشنایی با منابع و مأخذ دعاهای طبی اولین مرحله برای دسترسی به این میراث ارزشمند و بهره‌برداری از آن است. این نوشتار با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به صورت توصیفی- تحلیلی به بازشناسی مهم‌ترین منابع دعاهای طبی و اعتبارسنجی آن‌ها می‌پردازد. برای این منظور، ابتدا منابعی که در طول تاریخ در گستره دعانگاری یا جمع‌آوری حدیث، باب خاصی به این موضوع اختصاص داده‌اند، معرفی شده‌اند، سپس مشهورترین و گسترده‌ترین منابع دعایی و روایی معاصر؛ یعنی مفاتیح‌الجنان و بحارالانوار مورد بررسی قرار گرفته و منابع مورداستفاده آن‌ها استخراج شده است. نتیجه بررسی منابع این دو کتاب تقریبا یکسان است. بر این اساس دو کتاب طب‌الائمه (ع) اثر عبدالله و حسین بن بسطام و مکارم‌الاخلاق اثر طبرسی در زمره اصلی‌ترین منابع دعاهای طبی است که متاسفانه از اعتبار کافی برخوردار نیستند. این در حالی است که بسیاری از دعاهای شفابخش لابلای کتاب‌های حدیثی و دعایی آمده است که با جمع‌آوری آن‌ها می‌توان مجموعه‌ای از دعاهای معتبر طبی را به مشتاقان معارف اهل بیت (ع) اهدا کرد.

کلیدواژه‌ها

• دعاهای طبی
• گونه‌شناسی
• منبع‌شناسی
• اعتبارسنجی
• کتاب‌های دعا

عنوان مقاله [English]

Sourceology and Validation of Medical Prayers

نویسنده [English]

• Esmaeil Esbati

Assistant Professor of Islamic Philosophy and Kalam, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Shiite narrative and prayer sources are full of pithy prayers issued by the infallible (Imams). Some of these prayers are offered to ask God to solve problems and troubles, especially the healing of diseases. But there must be a reason for attributing anything to the Imams. Assessing the validity of sources and narration books is one of the ways to check the validity of hadiths and prayers. Identifying books and sources of medical prayers is the first step to accessing and using these valuable works. This article uses library resources and descriptively-analytically recognizes the most important sources of medical prayers and validates them. First, we have introduced the sources that have dedicated a special chapter to this subject throughout history in the field of prayer or hadith collection. Then the most famous and extensive books of prayer and narration “Mafatih Al-Jannan and Bihar Al-Anwar” have been studied and the sources used by them have been extracted. The results of examining the sources of these two books are almost identical. The book "Teb al-Aemeh (AS)" by Abdullah and Hussein Ibn Bastam and Makarem al-Akhlaq by Tabarsi are the main sources of medical prayers, which unfortunately do not have enough credibility. But many healing prayers are mentioned in prayer sources, and by collecting them, a collection of authentic medical prayers can be donated to the devotees of the Ahl al-Bayt (AS).  

کلیدواژه‌ها [English]

• دعاهای طبی
• گونه شناسی
• منبع شناسی
• اعتبار سنجی
• کتابهای دعا