نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشجوی دکتری علوم قرآن وحدیث، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

بی‌شک یکی از مهم‌ترین منابع تفسیری بعد از قرآن کریم، بهره‌گیری از احادیث معصومان(ع) می‌باشد. در هر دوره‌ای میزان بهره‌گیری مفسرین از این احادیث دارای فرازوفرودهایی بوده است. در دوران معاصر بهره‌گیری از احادیث در تفسیر با توجه به پرسش‌های جدید، از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. ازجمله تفاسیری که با این رویکرد به تفسیر قرآن کریم پرداخته است، تفسیر نمونه می‌باشد. حال، این پرسش مطرح است که کمیّت و کیفیّت بهره‌گیری این تفسیر از احادیث معصومان(ع) تا چه اندازه‌ای است. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی با نگاهی به تفسیر نمونه و مطالعه موردی سوره مبارکه آل‌عمران، این نتیجه حاصل گردید که ایشان در موارد ذیل از احادیث معصومان(ع) بهره گرفته است: بیان فضایل و اهمیت موضوع سوره و آیه، شأن نزول آیات، تأیید دیدگاه تفسیری مفسر، تعیین و توسعه معنای واژه، بیان مصادیق آیه، رفع ابهام از آیه و بهره‌گیری از احادیث در ترجیح یک تفسیر، بوده است. ایشان با بهره‌گیری از این احادیث توانسته است غذای معنوی و فکری مناسب و مفیدی برای نسل کنونی فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of the Hadiths of the Infallible in the Sample Interpretation

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sharifi 1
  • Hojjat Alinejad 2

1 Associate Professor of Quran and Hadith Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran.

2 PhD Student of Quran and Hadith Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran.

چکیده [English]

Undoubtedly, one of the most important interpretive sources after the Holy Quran is the use of the hadiths of the infallible. In each period, the rate of use of these hadiths by commentators has been different. In contemporary times, utilizing hadiths in interpretation according to new questions has been of special importance. One of these interpretations with a new and idiomatic approach is sample interpretation. Now, the question is how much this interpretation has benefited from the hadiths of the infallible. One of the interpretations that have interpreted the Holy Quran with this approach is the sample interpretation. Now, the question arises as to what is the quantity and quality of using this interpretation of the hadiths of the infallible Imams. In this research using a descriptive-analytical method, looking at the sample interpretation and case study of Surah Al-Imran, it was concluded that he used the hadiths of the infallible in the following cases: Expressing the virtues and importance of the subject of the surah and verse, The reason for the revelation of the verses, Confirmation of the commentator's interpretive point of view, Determining and developing the meaning of the word, Explaining the examples of the verse, removing the ambiguity of the verse, and using hadiths in favor of an interpretation. By using these hadiths, he has been able to provide suitable and useful spiritual and intellectual food for the current generation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sample Interpretation
  • Surah Al-Imran
  • Hadiths of the Infallibles
  • Modern Interpretation
قرآن کریم
ابن عاشور، محمدبن طاهر. (بی‌تا). التحریر والتنویر. بی جا: بی نا.
ابن کثیر، اسماعیل بن عمرو. (1419 ق). تفسیرالقرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن منظور، محمدبن مکرم. (1414 ق). لسان العرب. بیروت: دارصادر.
امین، بانو نصرت. (1361 ش). مخزن العرفان. تهران: نهضت زنان مسلمان.
ایازی، محمدعلی. (1376 ش). قرآن و تفسیرعصری. تهران: انتشارات فرهنگ اسلامی.
بحرانی، سید هاشم. (1416). البرهان فى تفسیر القرآن. تهران: بنیادبعثت.‏
بلخی، مقاتل بن سلیمان. (1423 ق). تفسیر مقاتل بن سلیمان. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
جوادی آملی، عبدالله. (بی‌تا). تفسیر تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء.
حجتی، محمدباقر. (1374 ش). اسباب النزول. تهران: دفتر نشر اسلامی.
حرعاملی، محمدبن حسن. (1414 ق). تفصیل وسائل الشیعه. قم: موسسه آل البیت لاحیاء التراث، نوبت دوم.
درویش، محی الدین. (1415 ق). اعراب القرآن وبیانه. دمشق: دار الارشاد.
 دعاس، قاسم. (1425 ق). اعراب القرآن الکریم. دمشق: دارالمنیر.
رادمنش، محمد. (1374 ش). آشنایی با علوم قرآنی. تهران: انتشارات علوم نوین.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412 ق). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دارالعلم دارالشامیة.
رشیدرضا، محمد. (1990 م). تفسیرالقرآن الحکیم (تفسیرالمنار). قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
رضایی کرمانی، محمد علی. (1393 ش). «جایگاه حدیث در تفاسیر عصری با تأکید بر تفسیر الفرقان»، فصلنامه آموزه‌های قرآنی، شماره 19، صص 180-206.
زحیلی، وهبة بن مصطفی. (1418 ق). التفسرالمنیر فی العقیدة و شریعة والمنهج. بیروت: دارالفکرالمعاصر
زکاوتی، علیرضا. (1383 ش). اسباب النزول، تهران: نشر نی.
سیوطی، جلال الدین. (1040 ق). الاتقان فی علوم القرآن. بیروت: دارالکتب العربی.
...................................... (1404 ق). در المنثور فی تفسیرالمأثور. قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
شبر، سیدعبدالله. (1412 ق). تفسیرالقرآن الکریم. بیروت: دارالبلاغة للطباعة والنشر.
شوکانی، محمدبن علی. (1414 ق). فتح القدیر. بیروت: دار ابن کثیر.
صادقی تهرانی، محمد. (1365 ش). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن. تهران: انتشارات فرهنگ اسلامی.
....................................... (1419). البلاغ فی تفسیرالقرآن بالقرآن. قم: انتشارات مؤلف.
صافی، محمودبن عبدالرحیم. (1418 ق). الجدول فی اعراب القرآن. بیروت: دار الرشید موسسة الایمان.
طالقانی، سیدمحمود. (1362 ش). پرتوی از قرآن. تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1374 ش). المیزان فی تفسیر القرآن. مترجم سیدمحمدباقرموسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
...................................................... (1417 ق). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، احمدبن علی، (1304 ش). الاحتجاج. مصحح محمدباقر موسوی، مشهد: نشرالمرتضی.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372 ش). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصر خسرو.
.......................................... (1377 ش). جوامع الجامع. تهران: انتشارات دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم.
طریحی، فخرالدین. (1375 ش). مجمع البحرین. تحقیق سیداحمدحسینی، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
علوی مهر، حسین. (1384 ش). آشنایی با تاریخ تفسیر و مفسران. قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
عیاشی، محمدبن مسعود. (1380 ش). تفسیرعیاشی. تهران: انتشارات ایران.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410 ق). کتاب العین. قم: انتشارات هجرت،
فضل الله، سید محمدحسین. (1419 ق). تفسیر من وحی القرآن. بیروت: دارالملاک للطباعة والنشر.
قرائتی، محسن. (1383 ش). تفسیرنور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
قرشی، سیدعلی اکبر. (1371 ش). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
قمی، علی بن ابراهیم. (1367 ش). تفسیرقمی. قم: دارالکتاب.
کاشانی، ملافتح الله. (1336 ش). تفسیرمنهج الصادقین. تهران: کتابفروشی محمدحسن علمی.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1413 ق). اصول کافی. بیروت: دارالاضواء.
مدرسی، سید محمد تقی. (1419). من هدی القرآن. تهران: دارمحبی الحسین.
مراغی، احمدبن مصطفی. (بی‌تا). تفسیر المراغی. بیروت: داراحیاء التراث العربیة.
معرفت، محمدهادی. (1385 ش). تفسیر ومفسران. قم: موسسه فرهنگی التمهید.
.................................... (1387 ش). علوم قرآنی. قم: موسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید.
مکارم شیرازی، ناصر. (1374 ش). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
ملاحویش، عبدالقادر. (1382 ق). بیان المعانی. دمشق: مطبعة الترقّی.
واحدی، علی بن احمد. (1411 ق). اسباب نزول القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیه.