نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآنی، دانشکدة مشهد، مشهد، ایران

2 دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد تفسیر قرآن دانشگاه علوم و معارف قرآنی دانشکدة مشهد، مشهد، ایران

چکیده

تغییرات ساخت‌واژی در برخی از آیات قرآن‌کریم به وضوح مشاهده می‌‌شود. به‌گونه‌ای که در این آیات، واژگانی با ریشه‌ای یکسان، اما ظاهر و هیئتی متفاوت قرار دارند. یافته‌‌ها و نتایج پژوهش حاضر بیانگر این است که توجّه به سیاق آیات و بررسی موضوع و همچنین توجّه به واژگان آیات، نقش به‌سزایی در کشف علّت و کاربرد آن واژه دارد و این نکته را می‌‌رساند که انتخاب واژگان در قرآن کریم، از جانب حکیم و علیمی است که دارای بیانی فصیح و حکیمانه است و بررسی این نکات، بر اعجاز قرآن تاکید می‌کند و بسیاری از شبهات دشمنان و مخالفان را از بین خواهد برد. پژوهش حاضر به دنبال کشف علّت تغییرات ساخت واژی در دو مولّفة مشتقّات و عدد می‌باشد. و قصد دارد علّت به کار رفتن هر یک از این واژگان و تفاوت معنایی و مفهومی آن‌ها را در آیات مورد بحث، به روش تحلیلی- توصیفی و بر اساس سیاق آیات و با توجّه به علم واژه شناسی و نکات تفسیری، بررسی کند. برای رسیدن به این هدف و کشف سوال مدّنظر، جمعا پنج نمونه از تغییرات ساخت واژی در آیات قرآن کریم انتخاب شده و با بررسی سیاق و لغت شناسی آن واژگان، به کشف علّت تفاوت این واژگان با یکدیگر پرداخته می‌‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Studying and analyzing the changes in lexical construction in the Holy Quran based on the semantic approach

نویسندگان [English]

  • Bibi Hakimeh Hoseini Dolat abadi 1
  • Sakine Saremi Geravi 2
  • Fatemeh Rafsanjani Moqaddam 3

1 Assistant Professor, University of Qur'anic Sciences and Education, Mashhad Faculty, Mashhad, Iran

2 PhD in Arabic Language and Literature, Ferdowsi University of Mashhad, Iran

3 MA Student in Qur'an Interpretation, Mashhad University of Qur'anic Sciences and Education, Mashhad, Iran

چکیده [English]

Changes in vocabulary can be clearly seen in some verses of the Holy Quran. In such a way that in these verses, there are words with the same root, but different appearance and representation. The findings and results of the present research show that paying attention to the context of the verses and examining the subject, as well as paying attention to the words of the verses, plays a significant role in discovering the cause and use of that word, and it shows that the choice of words in the Holy Quran It is from Hakim and Alami, who has an eloquent and wise expression, and examining these points emphasizes the miracles of the Qur'an and will eliminate many doubts of enemies and opponents. The present study seeks to discover the cause of changes in lexical construction in the two components of derivatives and numbers. And it intends to investigate the reason for the use of each of these words and their semantic and conceptual difference in the verses under discussion, in an analytical-descriptive method and based on the context of the verses and with attention to the science of terminology and interpretation points. In order to achieve this goal and explore the question in question, a total of five examples of vocabulary changes in the verses of the Holy Qur'an have been selected and by examining the context and lexicology of those words, the reason for the difference between these words will be explored.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Quran
  • semantics
  • word construction
  • derivative and number
قرآن ‌کریم.
آلوسی، سید محمود. (1415 ق.). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن‌درید، محمدبن حسن. (1988 م.). جمهرة اللغه. بیروت: دار العلم للملایین.
ابن‌زنجله، عبدالرحمن بن محمد. (بی‌تا). حجة القرائات. تصحیح و تحقیق سعید الأفغانی. بی‌جا: دار الرسالة.
ابن‌سیده، علی‌بن اسماعیل. (1421 ق.). المحکم والمحیط الأعظم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن‌عاشور، محمدبن طاهر. (بی‌تا). التحریر والتنویر. نرم‌افزار جامع التفاسیر نور (نسخة 3).
ابن‌فارس، احمد. (1404 ق.). معجم مقاییس اللغه. قم: مکتب الأعلام الإسلامی.
ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم. (1414 ق.). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
ازهری، محمد‌بن احمد. (1421 ق.). تهذیب اللغه. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بستانی، فؤاد افرام. (1375). فرهنگ ابجدی. تهران: اسلامی.
جوهری، اسماعیل‌بن حمّاد. (1376). الصحاح. بیروت: دار العلم للملایین.
حسینی بهشتی، ملوک‌السادات. (1393). ساخت واژة اصطلاح‌شناسی و مهندسی دانش. تهران: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران.
حمیری، فشوان‌بن سعید. (1420 ق.). شمس‌العلوم. تحقیق مطهربن علی اریانی و همکاران. دمشق: دار الفکر.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1374). ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن. تهران: مرتضوی.
زمخشری، جارالله محمود. (1407 ق.). الکشاف. بیروت: دار الکتاب العربی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1386). مقدمة‌الأدب. تهران: مؤسسة مطالعات اسلامی دانشگاه تهران.
شوکانی، محمدبن علی. (1414 ق.). فتح‌القدیر. دمشق: دار ابن‌کثیر.
صاحب، اسماعیل‌بن عباد. (1414ق.). المحیط فی اللغه. بیروت: عالم الکتب.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1417 ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1374). تفسیر المیزان. ترجمة سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1377). ترجمة تفسیر جوامع الجامع. ترجمة جمعی از مترجمان. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (1372). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طوسی، محمد‌بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فخر‌ رازی، ابوعبدالله محمد‌. (1420 ق.). مفاتیح الغیب. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل‌بن احمد (1409 ق.). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب. (1415 ق.). القاموس المحیط. بیروت: دار الکتب العلمیة.
قرشی، علی‌اکبر. (1371). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
مرتضی زبیدی، محمدبن محمد. (1414 ق.). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دار الفکر.
هروی، محمدبن یوسف. (1387). بحرالجواهر (معجم الطب الطبیعی). قم: جلال‌الدّین.
Biblography
The Holy Quran.
Alousi, Seyyed Mahmoud. (1415 AH). Rouh ul-Ma’ani fi Tafsir al-Qur'an al-Azim. Beirut: Dar al-Kotob al-Elamiyah. [In Arabic].
Azhari, Mohammad ibn Ahmad. (1421 AH). Tahzib al-Loghat. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].
Bostani, Fou’ad Afram. (1375). Farhang-e Abjadi. Tehran: Islami. [In Persian].
Fakhr Razi, Abo Abdullah Mohammad. (1420 AD). Mafatih al-Gheyb. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].
Farahidi, Khalil ibn Ahmad. (1409 AH). Ketab al-Ayn. Qom: Hejrat Publishing. [In Persian].
Firouzabadi, Mohammad ibn Yaghub. (1415 AH). Ghamous al-Mohit. Beirut: Dar al-Kotob al-Elamiya. [In Arabic].
Ghorashi, Ali Akbar. (1371). Ghamous-e Quran. Tehran: Dar al-Kotob al-Eslamiyah. [In Persian].
Hemyari, Fashwan ibn Saeed. (1420 AD). Shams ul-Oloum. The Research of Motahhar ibn Ali Aryni and etc. Damascus: Dar al-Fekr. [In Arabic].
Heravi, Mohammad ibn Yosuf. (1387). Bahr al-Jawaher (Mo’jam al-Teb al-Tabiei). Qom: Jalaluddin. [In Persian].
Hosseini Beheshti, Molouk al-Sadat. (2013). Terminological Word Construction and Knowledge Engineering. Tehran: Research Institute of Information Science and Technology of Iran. [In Persian].
Ibn Ashour, Mohammad ibn Taher. (ND). Tahrir va al-Tanvir. al-Tafasir Noor Comprehensive Software (Version 3). [In Persian].
Ibn Doraid, Mohammad ibn Hasan. (1988). Jamharat ul-Loghat. Beirut: Dar al-Elm Lelmalayeen. [In Arabic].
Ibn Fares, Ahmad ibn Fares. (1404). Mu'jam al-Maqhaeis al-Loghat. Qom: Maktab al-Alam al-Eslami. [In Arabic].
Ibn Manzour, Mohammad ibn Mokarram. (1414). Lesan al-Arab. Beirut: Dar Sader. [In Persian].
Ibn Seyyedeh, Ali ibn Ismail. (1421 AH). Al-Mohkam va al-Mohit al-‘Azam. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah. [In Arabic].
Ibn Zanjala, Abd al-Rahman ibn Mohammad. (ND). Hojjat ul-Ghara'at. Proofreading and Research by Saeed al-Afghani. NP: Dar Resalat. [In Arabic].
Jowhari, Ismail ibn Hammad. (1376). al-Sehah. Beirut: Dar al-Elam Lelmalayeen. [In Arabic].
Morteza Zobeydi, Mohammad ibn Mohammad. (1414 AH). Taj al-Arous men Jawaher al-Ghamous. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic].
Ragheb Esfahani, Hossein ibn Mohammad. (1374). Mu'jam al-Mofradat-e Alfaz-e al-Qur'an. Np: Dar al-Kateb al-Arabi. [In Arabic].
Showkani, Mohammad ibn Ali. (1414 AH). Fath al-Ghadir. Damascus: Dar ibn Kathir. [In Arabic].
Saheb, Ismail ibn Abbad. (1414 A.H.). Al-Mohit fi al-Loghat. Beirut: Alam al-Kotob. [In Arabic].
Tabataba’i, Seyyed Mohammad Hossein. (1417 AH). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an. Qom: Islamic Publications Office of Qom Faculty of Education. [In Persian].
-------------------------------------------------. (1374). Tafsir al-Mizan. Translated by Seyyed Mohammad Bagher Mousavi Hamedani. Qom: Islamic Publications Office of Qom Faculty of Education. [In Persian].
Tabresi, Fazl ibn Hasan. (1377). Tarjomeh Tafsir Javame al-Jame. Translation by Group of Translators. Mashhad: Astan Ghods Razavi Islamic Research Foundation. [In Persian].
------------------------------ . (1372). Majma al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an. Tehran: Nasser Khosrow Publications. [In Persian].
Tousi, Mohammad ibn Hasan. (ND). al-Tebyan fi Tafsir al-Qur'an. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].
Zamakhshari, Jarollah Mahmoud. (1407 AH). Al-Kashshaf. Beirut: Dar al-Ketab al-Arabi. [In Arabic].
---------------------------------------- .(1386). Moghaddamat al-Adab. Tehran: Institute of Islamic Studies, University of Tehran. [In Persian].