سراج منیر

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

داوران سال 1402

سیر تطوّر فهم مفسران از عبارت «و عَلَی الَّذینَ یُطیقونَه فِدیَهُ طعامُ مسکین» در آیه 184 سوره بقره

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکدة پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی شاهرود، شاهرود، ایران

2 دانش‌پژوه سطح 3 تفسیر و علوم قرآن، مدرسة تخصصی قرآن و عترت، حوزة علمیة خراسان، مشهد، ایران

چکیده

یکی از آیاتی که تفسیر آن محل اختلاف مفسّران بوده عبارت «و عَلَی الَّذینَ یُطیقونَه» در آیه 184 سوره بقره است. نظر به آنکه فعل «یُطیقونه» در این آیه مثبت بکار رفته، مفسّران را در فهم عبارت مذکور دچار چالش نموده است. نوشتار حاضر که با روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته، در صدد است تا با گذاری به سیر تطوّر فهم این آیه در اندیشه مفسّران، زمینه‌ی فهم دقیق تر آیه را فراهم آورده و داده‌های لازم جهت داوری صحیح پیرامون شروط و استثنائات روزه در قرآن را بازیابی کند. با بررسی‌های انجام شده در این تحقیق روشن شد که بر حسب سیر زمانی از قرن اول تا عصر حاضر، به ترتیب سیر فهم مفسّران، مباحثی همچون؛ اختلاف قرائت، فرضیه نسخ، در تقدیر گرفتن حرف نفی یا فعل «کانوا»، بیان مصادیق «یُطیقونَه» و تبیین معنای دقیق این ماده در آیه مورد بحث بوده است. از میان این دیدگاه‌ها، تلاش مفسّران اخیر در قرن چهاردهم و پانزدهم در فهم آیه به برداشت صحیح از آیه کمک شایانی کرده است. این تلاش‌ها از طریق کشف حقیقت معنایی «یُطیقونَه» بوده که به مقارنت قید مشقّت در ماده «یُطیقونَه» انجامیده و در نظّرات مفسرانی از صحابه همچون ابن عباس هم بدان اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The process of evolution of the commentators's understanding of the phrase "And upon those who believe in the ransom of the food of the poor" in verse 184 of Surah Al-Baqarah

نویسندگان [English]

  • Mahdi Ebadi 1
  • mohammad moghtari 2

1 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Medicine, Shahrood University of Medical Sciences, Shahrood, Iran

2 3rd Level Scholar of Qur'an Interpretation and Sciences, Specialized School of Qur'an and Etrat, Khorasan Faculty of Science, Mashhad, Iran

چکیده [English]

One of the verses whose interpretation has been the point of disagreement of the commentators is the phrase "وَعَلَى الَّذِینَ یُتیقونَه" in verse 184 of Surah Al-Baqarah. Since the verb "yatiquna" is used positively in this verse, it has challenged the commentators to understand the phrase. The present article, which has been done by descriptive-analytical method, seeks to provide a more accurate understanding of the verse by retrieving the evolution of the understanding of this verse and retrieving the necessary data to correctly judge the conditions and exceptions of fasting in the Qur'an. Slowly Through the studies conducted in this research, it became clear that according to the time course from the first century to the present era, in order of the understanding of the commentators, topics such as; The difference between the recitation, the hypothesis of abrogation, in the appreciation of the negation letter or verb "Kanwa", the expression of the examples of "Yatiquna" and the explanation of the exact meaning of this article in the verse have been discussed. Among these views, the efforts of recent commentators in the fourteenth and fifteenth centuries to understand the verse have contributed greatly to the correct interpretation of the verse. These efforts have been through the discovery of the semantic truth of "Yatiquna", which has led to the comparison of the difficulty in the article "Yatiquna" and has been mentioned in the views of commentators of the Companions such as Ibn Abbas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fasting
  • abrogation
  • evolution
  • obedience
  • 184 Baqara
مراجع
قرآن کریم.
ابن‏ابى‏حاتم، عبدالرحمن بن محمد. (1419 ق.).  تفسیر القرآن العظیم. چ 3. ریاض: مکتبة نزار مصطفى الباز.
ابن‏عاشور، محمدطاهر. (1420 ق.).  التحریر والتنویر. بیروت: مؤسسة التاریخ.
ابن‌عباس، عبدالله‌بن عباس. (1411 ق.). صحیفه أبی طلحه فی تفسیر القرآن عن ابن‌عباس. تحقیق رجال راشد عبدالمنعم. قاهره: مکتبة السّنّه.
ابن‏قتیبه، عبدالله بن مسلم. (1411 ق.).  تفسیر غریب القرآن. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
اشکورى، محمد بن على. (1373). تفسیر شریف لاهیجى. تهران: دفتر نشر داد.
بابابی، علی اکبر. (1387). تاریخ تفسیر قرآن. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بغوى، حسین بن مسعود. (1420 ق.). تفسیر البغوى المسمى معالم التنزیل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
بلاغى، محمدجواد. (بی‌تا). آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن. قم: وجدانی.
بیضاوى، عبدالله بن عمر. (1418 ق.). أنوار التنزیل و أسرار التأویل. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
جزایرى، نعمت‏الله‌بن عبدالله. (1388). عقود المرجان فی تفسیر القرآن. قم: نور وحى.
حقى برسوى، اسماعیل بن مصطفى. (بی‌تا). تفسیر روح البیان. بیروت: دار الفکر.
حوى، سعید. (1424 ق.). الأساس فى التفسیر. چ 6. قاهره: دار السلام.
زمخشرى، محمود‌بن عمر. (1407 ق.). الکشاف. چ 3. بیروت: دار الکتاب العربی.
دینورى، عبدالله‌بن محمد. (1424 ق.). الواضح فى تفسیر القرآن الکریم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
سمرقندی، نصربن محمد. (1416 ق.). تفسیر بحر العلوم. بیروت: دار الفکر.
سیواسى، احمد بن محمود. (1427 ق.). عیون التفاسیر. بیروت: دار صادر.
صادقى تهرانى، محمد. (1406 ق.).  الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن والسنّه. ج 2. قم: فرهنگ اسلامى.
صنعانى، عبدالرزّاق بن همّام. (1411 ق.). تفسیر القرآن العزیز. بیروت: دار المعرفة.
طالقانى، محمود. (1362). پرتوى از قرآن. چ 4. تهران: شرکت سهامى انتشار.
طبرانى، سلیمان‌بن احمد. (2008 م). التفسیر الکبیر. اردن: دار الکتاب الثقافی.
طبرسى، فضل‌بن حسن. (1412 ق.). تفسیر جوامع الجامع. قم: مرکز مدیریت حوزة علمیه.
ــــــــــــــــــــــــــــ . (بی‌تا). ترجمه تفسیر مجمع البیان. تهران: فراهانى.
طبرى، محمدبن جریر. (1412 ق.). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة.
طنطاوى، محمد سید. (1997 م.). التفسیر الوسیط للقرآن الکریم. قاهره: نهضة مصر.
طوسى، محمدبن حسن. (بی‌تا).  التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
علوان، نعمة‏الله بن محمود. (1999 م.). الفواتح الإلهیة و المفاتح الغیبیة. قاهره: دار رکابی للنشر.
فرّاء، یحیى‌بن زیاد. (1980 م.). معانى القرآن. چ 2. مصر: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
فاضل، مقدادبن عبدالله. (1373). کنز العرفان فى فقه القرآن. تهران: مرتضوى.
فنیسان، سعود عبدالله. (1413 ق.). مرویات اُمّ المومنین عائشه. ریاض: مکتبة التوبة.
قرشى بنابى، على‏اکبر. (1357). تفسیر احسن الحدیث. چ2. تهران: بنیاد بعثت. مرکز چاپ و نشر.
قشیرى، عبدالکریم بن هوازن. (2000 م).  لطائف الاشارات. چ 3. قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
قطب، سید. (1425 ق.). فى ظلال القرآن. چ 35. بیروت: دار الشروق.
کاشانى، فتح‏الله بن شکرالله. (1423 ق.) زبدة التفاسیر. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
کاشفى، حسین بن على. (بی‌تا). تفسیر حسینى (مواهب علّیه). سراوان: کتابفروشى نور.
مراغى، احمد مصطفى. (بی‌تا). تفسیر المراغى. بیروت: دار الفکر.
مغنیه، محمدجواد. (1378). ترجمة تفسیر کاشف. قم: بوستان کتاب.
مقاتل بن سلیمان، ابوالحسن. (1423 ق.). تفسیر مقاتل بن سلیمان. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
مکارم شیرازى، ناصر. (1371).  تفسیر نمونه. چ10. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
میبدى، احمد بن محمد. (1371). کشف الاسرار و عدة الابرار. چ 5. تهران: امیر کبیر.
موسوى سبزوارى، عبدالأعلى. (1409 ق.).  مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن. چ 2. بی‌جا: دفتر آیت‌الله العظمى السبزوارى.
نظام‌الأعرج، حسن‌بن محمد. (1416 ق.). تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. بیروت: دار الکتب العلمیة.
واحدى، على‌بن احمد. (1415 ق.). الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز. لبنان، بیروت: دار القلم.
 
Reference
The Holy Quran.
Alvan, Nameullah ibn Mahmoud. (1999). Al-Fawateh al-Elahiyat va al-Mafateh al-Gheybiyat. Cairo: Dar Rekabi lel-Nashr. [In Arabic].
Bababei, Ali Akbar. (1387). The History of Interpretation of the Qur'an. Qom: University and District Research Institute. [In Persian].
Baghvi, Hossein ibn Masoud. (1420 A.H.). Tafsir al-Baghawi al-Mosamma M’aalem al-Tanzil. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].
Balaghi, Mohammad Javad. (ND). Ala al-Rahman fi Tafsir al-Qur'an. Qom: Vojdani. [In Persian].
Beyzavi, Abdullah ibn Omar. (1418 A.H.). Anvar al-Tanzil va Asrar al-Tavil. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].
Dinavari, Abdullah ibn Mohammad. (1424 A.H.). al-Vazeh fi Tafsir al-Qur'an al-Karim. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyeh. [In Arabic].
Eshkevari, Mohammad ibn Ali. (1373). Tafsir-e Sharif-e Lahiji. Tehran: Dad Publication Office. [In Persian].
Haghi Brosavi, Ismail ibn Mostafa. (ND). Tafsir Rouh al-Bayan. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic].
Havi, Saeed. (1424 A.H.). al-Asas fi al-Tafsir. 6th. Cairo: Dar al-Salam. [In Arabic].
Ibn Abbas, Abdullah ibn Abbas. (1411 A.H.). Sahifat Abi-Talhat fi Tafsir al-Qur'an ‘an ibn Abbas. Research by Rejal Rashid Abdul Mon'em. Cairo: Maktaba al-Sunnah. [In Arabic].
Ibn Abi Hatim, Abd al-Rahman ibn Mohammad. (1419 A.H.). Tafsir al-Qur'an al-Azeim. 3th. Riyaz: Nizar Mostafa Elbaz Library. [In Arabic].
Ibn Ashour, Mohammad ibn Tahir. (1420 A.H.). Al-Tahrir va al-Tanvir. Beirut: History Institute. [In Arabic].
Ibn Qotaybeh, Abdullah ibn Moslim. (1411 A.H.). Tafsir Gharib al-Qur'an. Beirut: Dar and al-Helal Library. [In Arabic].
Jazaeri, Nematullah ibn Abdullah. (1388). 'Oghod ul-Marjan fi Tafsir al-Qur'an. Qom: Boor Vahy. [In Persian].
Farra, Yahya ibn Ziyad. (1980). Al-Ma'ani al-Qur'an. 2th. Egypt: The Egyptian General Authority for the Book. [In Arabic].
Fazel, Meghdad ibn Abdullah. (1373). Kanz al-Erfan fi al-Feghh al-Qur'an. Tehran: Mortazavi. [In Persian].
Fenisan, S'aoud Abdullah. (1413 A.H.). Marviyyat Omm al-Mo'menin Ayesha. Riyaz: al-Touba School. [In Arabic].
Kashani, Fathullah ibn Shokrullah. (1423 A.H.). Zobdat al-Tafasir. Qom: Islamic Encyclopaedia Institute. [In Persian].
Kashefi, Hossein ibn Ali. (ND). Tafsir Hosseini (Mavaheb Elliyah). Saravan: Noor Bookstore. [In Persian].
Makarem Shirazi, Nasser. (1371). Tafsir Nemouneh. Vol. 10. Tehran: Islamic Books Dar. [In Persian].
Maraghi, Ahmed Mostafa. (ND). Tafsir al-Maraghi. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic].
Meybodi, Ahmed ibn Mohammad. (1371). Kashf al-Asrar va 'Oddat al-Abrar. 5th. Tehran: Amir Kabir. [In Persian].
Moghatel ibn Soleiman, Abul Hasan. (1423 A.H.). Tafsir Moghatel ibn Soleiman. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].
Moghneyeh, Mohammad Javad. (1378). Tarjomeh Tafsir Kashef. Qom: Boustan Ketab. [In Persian].
Mousavi Sabzevari, Abdul A’ala. (1409 A.H.). Mavaheb al-Rahman fi Tafsir al-Qur'an. 2th. Np.: the Office of Grand Ayatollah Al-Sabzvari. [In Persain].
Nizam al-A’araj, Hasan ibn Mohammad. (1416 A.H.). Tafsir Ghara'eb Al-Qur'an va Ragha'eb Al-Forghan. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah. [In Arabic].
Qotb, Seyyed. (1425 A.H.). Fi Zelal al-Qur'an. 35th. Beirut: Dar al-Shorough. [In Arabic].
Qoreshi Banabi, Ali Akbar. (1357). Tafsir Ahsan Hadith. 2th. Tehran: Bethat Institute & Publishing Center. [In Persian].
Qosheyri, Abdul Karim ibn Havazen. (2000 AD). Lata'ef al-Esharat. 3th. Cairo: The Egyptian General Authority for the Book. The Egyptian General Authority for the Book. [In Arabic].
Sadeghi Tehrani, Mohammad. (1406). Al-Forghan fi Tafsir al-Qur'an bel-Qur'an va al-Sunnah. 2th. Qom: Islamic Culture. [In Persian].
Samarghandi, Nasr ibn Mohammad. (1416 A.H.). Tafsir Bahr ul-Oloum. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic].
San'ani, Abdul Razzagh ibn Hammam. (1411 A.H.). Tafsir al-Qur'an al-Aziz. Beirut: Dar al-Marefat. [In Arabic].
Sivasi, Ahmad ibn Mahmoud. (1427 A.H.). Oyoun al-Tafasir. Beirut: Dar Sader. [In Arabic].
Tabarani, Soleiman ibn Ahmad. (2008). Al-Tafsir al-Kabir. Jordan: Dar al-Ketab al-Thaghafi. [In Arabic].
Tabari, Mohammad ibn Jarir. (1412 A.H.). Jame al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an. Beirut: Dar al-Marafat. [In Arabic].
Tabresi, Fazl ibn Hasan. (1412 A.H.). Tafsir al-Javame al-Jame. Qom: Seminary Management Center. [In Persian].
-------------------------------. (ND). Tarkomeh al-Majama al-Bayan Commentary. Tehran: Farahani. [In Persian].
Taleghani, Mahmoud. (1362). Patovi az Qur'an. 4th. Tehran: Publishing Company. [In Persian].
Tantavi, Mohammad Seyyed. (1997). Al-Tafsir al-Vasit lel-Qur'anal-Karim. Cairo: Nehzat Mesr. [In Arabic].
Tousi, Mohammad ibn Hasan. (ND). Al-Tebyan fi Tafsir al-Qur'an. Beirut: Dar Ehya al-Torath al-Arabi. [In Arabic].
Vahidi, Ali ibn Ahmad. (1415 A.H.). Al-Vajiz fi Tafsir al-Ketab al-Aziz. Beirut: Dar al-Ghalam. [In Arabic].
Zamakhshari, Mahmoud ibn Omar. (1407 A.H.). al-Kasshaf . 3th. Beirut: Dar al-Ketab al-Arabi. [In Arabic].‌
‌
سراج منیر
دوره 13، شماره 45
مهر 1401
صفحه 161-184
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار