قرآن پژوهی
راضیه سادات سیدخراسانی؛ محسن قاسمپور؛ خدیجه حسین زاده
چکیده
یکی از مسائل اختلافی و بنیادین در تفسیر قرآن، مسئلهی جامعیت قرآن است. جامعیت از مبانی مهم تفسیر بوده که در چگونگی و مصادیق آن اختلافنظر وجود دارد؛ بهگونهای که هرکدام از مفسران با استناد به ادلهای در هر یک از حوزههای جامعیت ذاتی و مقایسهای به یکی از دیدگاههای جامعیت تمایل پیدا کردهاند. بررسی دیدگاه آیتالله جوادی و آیتالله ...
بیشتر
یکی از مسائل اختلافی و بنیادین در تفسیر قرآن، مسئلهی جامعیت قرآن است. جامعیت از مبانی مهم تفسیر بوده که در چگونگی و مصادیق آن اختلافنظر وجود دارد؛ بهگونهای که هرکدام از مفسران با استناد به ادلهای در هر یک از حوزههای جامعیت ذاتی و مقایسهای به یکی از دیدگاههای جامعیت تمایل پیدا کردهاند. بررسی دیدگاه آیتالله جوادی و آیتالله مصباح بهعنوان مفسران و قرآنپژوهان تأثیرگذار دوره معاصر میتواند راهگشای حل برخی مباحث نظری در حوزه اندیشه و عمل دینی باشد. نوشتار حاضر با شیوه توصیفی و تحلیلی و با گردآوری دادهها از راه جمعآوری کتابخانهای درصدد تبیین، تحلیل و ارزیابی دیدگاه این دو اندیشمند در دو حوزهی جامعیت است. با توجه به آثارشان، هر دو اندیشمند درباره جامعیت مقایسهای قرآن اتفاقنظر دارند و هر دو، قرآن را نسبت به سایر کتب الهی کاملتر و حاوی تمام مسائل و معارف مفید برای سعادت دنیوی و اخروی میدانند؛ اما در خصوص جامعیت ذاتی، اندکی اختلافنظر وجود دارد. ازنظر علامه مصباح، قرآن کریم در عرصه هدایت به سعادت دنیایى و آخرتى، جامعیت دارد و به جامعیت اعتدالی معتقدند؛ اما آیه الله جوادی، جامعیت حداکثری برای قرآن را با دو شرط پذیرفته است. این پژوهش، ضمن تبیین اصل دیدگاه این اندیشمندان قرآنی و ارزیابی مناسب به این حقیقت دستیافته که اگرچه اصل دیدگاه این دو مفسر و اندیشمند فرزانه معاصر موردقبول و قابلاثبات است، اما از منظری دیگر این نگرشها با ملاحظات و بلکه کاستیهایی مواجه است که در این جستار به آنها پرداخته میشود.