نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی تهران

2 طلبه سطح دو حوزه علمیه قم

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مدلول‌های تربیتی دعای بیست‌و پنجم صحیفة سجادیه و چگونگی کاربرد آن‌ها در برنامۀ درسی معارف اسلامی انجام شده‌است. روش پژوهش توصیفی‌ـ تحلیلی می‌باشد. برای گردآوری داده‌های لازم در نیل به اهداف پژوهش، متن و ترجمة دعای مذکور و نیز دیگر منابع تشریحی با استفاده از فرم‌های فیش‌برداری از منابع جمع‌آوری، و با شیوه‌های کیفی تجزیه و تحلیل شده‌است. بر اساس یافته‌های این تحقیق، در دعای بیست‌و پنج صحیفة سجادیه به گونه‌ای ظریف و دقیق برخی از مدلول‌های تربیتی را می‌توان استنتاج و استخراج نمود که عبارتند از: استعانت از خداوند، بهره‌گیری از تقوا، محور قرار دادن محبت راستین، اطاعت‌پذیری، شناخت دشمن (شیطان)، بصیرت، واگذاری مسئولیت به متربیان، توجه به رشد اخلاقی، طلب رزق طیب و توجه به تربیت جسمانی. برنامه‌ریزان درسی می‌توانند از مدلول‌های تربیتی مذکور با اتخاذ استراتژی‌های مطرح‌شده از سوی محققان در طراحی بخش‌های اهداف، محتوا، روش‌های یاددهی‌ـ یادگیری و ارزشیایی برنامۀ درسی معارف اسلامی استفاده نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Identification of Educational Significances of Sahifeh Sajadieh’s Twenty-fifth Prayer for Use in Designing of Intended Curriculum of Islamic Theology

چکیده [English]

The present study aims to identify educational significances the twenty-fifth prayer of Sahifeh Sajadieh to be used in designing of intended curriculum of Islamic Theology. The research method is descriptive-analytical. To collect the data necessary for the purposes of the research, the text and translation of this prayer as well as other anatomical sources were gathered using the forms of snippets from the sources and analyzed through qualitative methods. According to the finding, in the twenty-fifth prayer of Sahifeh Sajjadiyeh, some of the educational attributes can be derived and extracted in a precise and precise manner: To ask God for help, to employ piety, to focus on true affection, to be obedient, to recognize the enemy (the devil), to make use of intuition, to delegate responsibilities to students, to pay attention to moral development, to seek pure sustenance, and to pay attention to physical education. Curriculum planners can use these educational significances by adopting strategies proposed by researchers in designing the objectives, content, teaching methods, and the evaluation of the curriculum designed for Islamic Theology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Sajjad (AS)
  • Sahifeh Sajadieh
  • the twenty-fifth prayer
  • educational significances
  • Islamic Theology courses
  • Intended curriculum
قرآن کریم.
نهج‌البلاغه.
صحیفة سجادیه.
ابراهیمی‌فر، علی‌اصغر. (1385). بررسی نظام تربیتی صحیفة سجادیه. قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
ابن‌نما حلی، جعفربن محمد. (1380). در سوگ امیر آزادی. قم: حاذق.
اعرافی، علیرضا. (1393). تربیت فرزند با رویکرد فقهی. قم: مؤسسة اشراق و عرفان.
امیری، مهدی، اکبر پرتابیان و زهره امیری. (1393). «بررسی تطبیقی عوامل و عناصر تشکیل‌دهنده برنامۀ درسی با قرآن کریم». اسلام و پژوهش‌های تربیتی. ش2. صص97ـ 118
انصاریان، حسین. (1381). دیار عاشقان: تفسیر جامع صحیفة سجادیه حضرت زین‌العابدین(ع). تهران: پیام آزادی.
ایرانمنش، فاطمه ‌سادات. (1394). تربیت در صحیفة سجادیه. تهران: الملل.
باقری، خسرو. (1395). نگاهی دوباره به تعلیم و تربیت اسلامی. ج1. تهران: مدرسه.
برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران. (1391). تهران: وزارت آموزش و پرورش.
بهشتی، سعید و مسعود قریب. (1390). «نقش دعا در تربیت انسان از دیدگاه قرآن و کلام معصومین». عقل و دین. ش5. صص 29ـ 59.
پیشوایی، مهدی. (1393). سیرة پیشوایان نگرشی بر زندگانی اجتماعی سیاسی و فرهنگی امامان معصوم(ع). قم: مؤسسة امام صادق(ع).
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. (1386). درآمدی بر تعلیم و تربیت اسلامی. ج1. تهران: سمت.
چیتیک، ویلیام. (1384). الصحیفة الکاملة السجادیة. تهران: انصاریان.
حسنی، شعبانعلی. (1389). «آثار تربیتی تقوا». راه تربیت. ش10. صص 85ـ98.
حرعاملی، محمدبن حسن، (1421ق.). الصحیفةالسجادیة الثانیة. قم: مؤسسة معارف اسلامی.
حیدریان، امیرهوشنگ. (1393). «نقش دعا و ارتباط با خدا در تربیت دینی». دانش انتظامی کرمانشاه. ش19. صص63ـ77.
رحیمی، علیرضا. (1389). تعلیم وتربیت بصیرت‌گرا: ارائه نظریه تربیتی مبتنی بر مفهوم بصیرت. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
سمایری، محمدایوب. (1385). نقش محبت در تربیت از نظر اسلام. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشکدة الهیات و معارف اسلامی دانشگاه جامعة المصطفی العالمیة.
شعبانی، حسن. (1393). مهارت آموزشی: روش‌ها و فنون تدریس. ج1. تهران: سمت.
شهبازی، شهناز. (1391). ت‍بی‍ی‍ن اهداف اص‍ول و روش‌های ت‍ربیت دی‍نی در صحیفة سجادیه. پایان‌نامة کارشناسی ارشد. دانشگاه شاهد: دانشکدة علوم انسانی.
صادقی، افراسیاب و منصور مرعشی. (1393). بررسی تربیت دینی و اخلاقی از منظر صحیفة سجادیه. مجموعة مقالات پنجمین همایش انجمن فسفه تعلیم و تربیت ایران: فلسفة تربیت دینی و تربیت اخلاقی. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.
صفایی مقدم، مسعود. (1386). مبانی تربیت از نگاه امام سجاد(ع). اهواز: رسش.
طبرسی، حسن‌بن فضل. (1370). مکارم الأخلاق. قم: شریف رضی.
طوسی، محمدبن الحسن. (1411ق.). مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد. بیروت: مؤسسة فقه الشیعة.
غلامی، مجاهد و مسعود خوشناموند. (1393). «بررسی تأثیر تربیتی دعا و تلاش در شئونات زندگی». پژوهش‌های تعلیم و تربیت اسلامی. ش11. صص 113ـ133.
فقیهی، علی‌نقی، حسن نجفیپ و رضا جعفری هرندی. (1394). «واکاوی آموزه‌های اهل بیت در زمینه تربیت اخلاقی فرزندان». اخلاق. ش20. صص9ـ 38.
فیض‌الإسلام، علی‌نقی. (1379). ترجمه و شرح صحیفة سجادیه. تهران: فیض‌الإسلام.
قیوم‌زاده، محمود. (1394). امام سجاد(ع)، صحیفة سجادیه و نظام تربیتی اسلام. قم: وحدت‌بخش.
کبیر مدنی شیرازی، سید علی‌خان بن احمد. (1409 ق). ریاض السالکین فی شرح صحیفة سید الساجدین. قم: اسلامی.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1407ق.). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
متقی هندی، علی‌بن حسام‌الدّین. (1409ق.). کنز العمّال فی سنن الأقوال والأفعال. بیروت: مؤسسة الرسالة.
مجلسی، محمدباقر. (1403ق.). بحار الأنوار. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محمدی اشتهاردی، محمد. (1389). درس‌های صحیفه. تهران: نبوی.
مرزوقی، رحمت‌الله. (1384). «انسان و تربیت از منظر صحیفة سجادیه». اندیشة دینی. ش15. صص87ـ95.
مصباح یزدی، محمد تقی و گروهی از نویسندگان. (1390). فلسفة تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: مدرسه.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1391). اخلاق در قرآن. ج1. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
ملاسلمانی، علی قائمی و سعید بهشتی. (1389). «بررسی مبانی تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد(ع) در صحیفة سجادیه». روان‌شناسی تربیتی. ش17. صص120ـ150.
ملکی، حسن. (1391). مقدمات برنامه‌ریزی درسی. تهران: سمت.
ممدوحی، حسن. (1381). شهود و شناخت؛ شرحی بر دعاهای صحیفة سجادیه. قم: مؤسسة فرهنگی سماء.
موسی‌پور، نعمت‌الله. (1395). مبانی برنامه‌ریزی آموزش متوسطه. مشهد: به‌نشر.
میرشاه‌جعفری، ابراهیم و حمید مقامی. (1384). «رهیافتی به نظام تربیتی اسلام از نگاه صحیفة سجادیه». اندیشة دینی. ش15. صص99ـ118.
نادری، امیر، حمیدرضا آرایی و حمیدرضا شیرزادنسلی. (1392). «شیوه‌های تعلیم و تربیت از منظر امام سجاد(ع) با تکیه بر صحیفة سجادیه». بصیرت و تربیت اسلامی. ش26. صص133ـ161.
نجفیان، مهدی، مهدی لسانی و محبوبه لسانی. (1393). «جایگاه درستکاری، مسئولیت پذیری، دلسوزی و بخشش مدیران در نظام تعلیم و تربیت اسلامی». پژوهش‌های تعلیم و تربیت اسلامی. ش9. صص125ـ146.
نوریان، محمد. (1387). تحلیل محتوای رسانه‌های آموزشی با تأکید بر کتاب‌های درسی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.
Aimin L, Yan C. (2011). "A Case Study of Colleg English Curriculum Design Under the Social Needs Analysis". Studies in Literature and Language.Vol. 3. No. 3. Pp. 1-5.
Shubert, William H. (2010). "Intended Curriculum". Encyclopedia of Curriculum Studies. London: SAGE Publications.
Tyler, R.W. (1948). Basic Principles of Curriculum and Instruction. Chicago: University of Chicago Press.