نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر مرکز مطالعات میان رشته ای

چکیده

کیفیت نزول و تجلی قرآن کریم از مسائل مهم در علوم قرآنی است که از همان ابتدای نزول قرآن مورد پرسش مسلمانان و یهودیان قرار گرفته‌است و آیاتی از قرآن کریم نیز برای تبیین این مسئله نازل شده‌است. اما در این بین، ظاهر برخی از آیات قرآن اثبات‌کنندة نوعی نزول دفعی برای آن در شب قدر است که این مسئله با برخی آیات دیگر و نیز مسلمات تاریخی سازگاری ندارد. مفسران در طول تاریخ برای جمع بین این دو مجموعه‌آیات، آرای متعدد و مختلفی ارائه کرده‌اند که برخی با نفی نزول دفعی و تأویل آیات آن و برخی با اثبات و تبیین ماهیتی از نزول دفعی در پرتو روایات تلاش داشته‌اند محملی برای این آیات بیابند که با مجموعة آیات هماهنگ باشد. نگارنده در این مقاله تلاش دارد تا با بیان تفصیلی نظرات گذشتگان و نقد آن‌ها، با بهره‌گیری از آیات قرآن، تبیینی از ماهیت نزول دفعی قرآن ارائه دهد و شبهات مطرح در این زمینه را نیز پاسخگو باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Research into the Nature of the Sudden Revelation of the Holy Quran

نویسنده [English]

  • mohammad parsaiyan

چکیده [English]

The quality of revelation and manifestation of the Holy Quran is an important matter in Quranic sciences which was questioned by Muslims and Jews from the beginning of the revelation of the Quran, and certain ayahs were revealed to offer clarification regarding this issue. However, the appearance of some of ayahs of the Quran proves a sudden revelation of the Quran at the night of the Decree (Laylatol al-Qadr) which is not compatible with some other verses as well as historical facts. Throughout history, interpreters have strived to find unity between the two sets of ayahs – some have rejected the sudden revelation and clarified its ayahs, and some have explained its nature in light of certain narratives. By giving a detailed account of and criticizing previous ideas and through employing the ayahs of the Quran, the present paper aims to clarify regarding the nature of sudden revelation of the Quran and to resolve doubts concerning this matter.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sudden Revelation
  • Revelation of the Quran
  • Gradual Revelation
  • Religious doubts
قرآن کریم.
نهج البلاغه.
ابن‌بابویه (صدوق)، محمد بن‌حسن. (1400ق.). امالی. بیروت: مؤسسة الاعلمی.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1395ق.).کمال‌الدین و تمام‌النعمة. چ2. قم: دار الکتب الإسلامیه.ابن‌جوزی، جمال‌الدین محمد. (2001م.). زاد المسیر فی علم التفسیر. بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن‌حجر عسقلانی، شهاب‌الدین احمد. (1413ق.). فتح‌الباری فی شرح‌البخاری. بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
ابن‌حنبل، احمد. (1402ق./ 1982م.). مسند. استانبول: بی‌نا.
ابن‌شهر آشوب، محمد. (1328ق.). متشابه‌القرآن و مختلفه. قم: انتشارات بیدار.
ابن‌کثیر الدمشقی، اسماعیل‌بن عمر. (1412ق.). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار المعرفه.
ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (1414ق.). لسان‌العرب. چ3. بیروت: دار صادر.
احمد فراهیدی، خلیل. (1414ق.). ترتیب العین. چ1. قم: نشر اسوه.
بخاری، محمدبن اسماعیل. (1401ق./ 1981م.). صحیح البخاری. استانبول: بی‌نا.
بیضاوی، عبدالله‌بن عمر. (1408ق.) انوار التنزیل. بیروت: دارالکتب العلمیه.
بلاغی، محمد جواد. (بی‌تا). آلاء الرحمن. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
بیهقی، احمدبن الحسن. (بی‌تا). السنن الکبری. بیروت: دارالفکر.
جوادی آملی، عبدالله. (1378). قرآن در قرآن. چ1. قم: اسراء.
الحاکم النیشابوری، أبوعبدالله. (1406ق.). المستدرک علی الصحیحین. بیروت: دار المعرفه.
حسینی بحرانی، سیدهاشم. (1334). تفسیر البرهان فی تفسیر القرآن. قم: دارالکتب العلمیه.
حقی بروسوی، اسماعیل. (بی‌تا). تفسیر روح البیان. بیروت: دار الفکر.
خویی، سیدابوالقاسم. (1394ق.). البیان فی تفسیر القرآن. قم: المطبعة العلمیة.
خمینی(ره)، روح‌الله. (1386). قرآن کتاب هدایت در دیدگاه امام خمینی(ره). تهران: مؤسسة نشر آثار امام(ره).
دوزدوزانی، میرزا یدالله. (بی‌تا). رساله «دروس حول نزول القرآن». بی‌جا: بی‌نا.
رازی، فخرالدّین محمد. (بی‌تا). تفسیر کبیر. بیروت: دارالکتب الإسلامیة.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1423ق.). المفردات فی غریب القرآن. بی‌جا: ذوی‌القربی.
رشیدرضا، محمد. (بی‌تا). تفسیر المنار. ط2. بیروت: دارالمعرفة.
زمخشری، محمودبن عمر. (1407ق.). تفسیر الکشاف. بیروت: دار الکتاب العربی.
زنجانی، ابوعبدالله. (1404ق.). تاریخ‌القرآن. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
سید قطب، ابراهیم حسین. (بی‌تا). فی ضلال القرآن. چ5. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
سیوطی، عبدالرحمن. (1424ق.). الإتقان فی علوم القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ــــــــــــــــــــــــــ . (1414ق.). الدرّ المنثور فی تفسیر المأثور. بیروت: دار الفکر.
الشرتونی، سعید. (1374). أقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد. تهران: دار الأسوه.
شیخ انصاری، مرتضی‌بن محمد. (1281ق.).  فرائد الاصول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طباطبائی، سید محمدحسین. (بی‌تا). المیزان فی تفسیر القرآن. چ2. تهران. دارالکتب الاسلامیه.
طبرسی، الفضل‌بن الحسن. (1395ق.). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن. تهران: المکتبة الإسلامیه.
طبری، محمد. (1393ق.). جامع‌البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفة.
الحویزی، عبدالعلی‌بن جمعه. (1383). تفسیر نور الثقلین. قم: المطبعة العلمیة.
عسکری، ابوهلال. (1412ق.). معجم الفروق اللغویة. قم: مؤسسة نشر اسلامی.
عکبرى بغدادى، محمدبن محمد. (1414ق.). تصحیح اعتقادات الإمامیه. چ2. بیروت: دار المفید.
فیض کاشانی، ملامحسن. (1402ق.). تفسیر صافی. چ2. بیروت: مؤسسة الأعلمی ‌للمطبوعات.
قمی، علی‌بن ابراهیم. (1404ق.). تفسیر القمی. قم: دار الکتاب.
فیومی، احمدبن محمد. (1405ق.). مصباح المنیر. قم: دار الهجره.
قرشی، سید علی‌اکبر. (1371).  قاموس قرآن. چ6. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1365). الکافی. چ4. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
مجلسی، محمدباقر. (1404ق.). بحارالانوار. بیروت ـ لبنان: مؤسسة الوفاء.
مصطفوی، حسن. (1365). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
معرفت، محمدهادی. (1415ق.). التمهید فی علوم القرآن. قم: نشر اسلامی.
موسوی بغدادی، سید ابوالقاسم. (1405ق.). رسائل المرتضی. تحقیق سیدمهدی رجائی. تهران: دار القرآن.
مصباح یزدی. محمدتقی. (1376). قرآن‌شناسی. قم: مؤسسة امام خمینی(ره).
ناصحیان، علی‌اکبر. (1384). «نزول دفعی قرآن، شبهات و پاسخ‌ها». فصلنامة الهیات و حقوق. ش 17. صص 71ـ97.
نسائی، احمدبن شعیب. (1348ق.). السنن الکبری. بیروت: دار الفکر.
هیثمی، علی‌بن ابوبکر. (1408ق.). مجمع الزوائد و منبع الفوائد. بیروت: دارالکتب العلمیة.