نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی تهران

2 دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

چکیده

یکی از مباحث مهم نزد فریقین، بحث پیرامون آیات دلالت‎کننده بر عظمت و فضایل امام علی (ع) است. ازآنجاکه پیش‎فرض‎های کلامی مذهب شیعه و اهل سنت درباره امامت و ولایت یکسان نیست، این دو گروه به مسئله امامت یکسان نمی‎نگرند؛ بنابراین ترجمۀ این آیات به زبان فارسی متأثر از پیش‎فرض‎های کلامی است. البته مترجمان اهل سنت دراین‌باره دیدگاه یکسانی ندارند؛ برخی از آن‌ها آگاهانه و با غرض‌ورزی، پیش‌فرض‌های عقیدتی خود را در ترجمه به‎کار گرفته‌اند. برخی نیز این مفروضات را در ترجمه دخالت نداده‌اند و با موضعی سکوت‌آمیز از دامن زدن به تعصبات فرقه‌ای پرهیز کرده‌اند. این پژوهش بر آن است ضمن بهره‎گیری از روایات معتبر و آرای مفسّران فریقین پیرامون آیات امامت و فضایل امام علی (ع)، شاخص‎ترین ترجمه‎های تفسیری اهل سنت (دهلوی، خرم‎دل و انصاری) و شیعه (الهی قمشه‌ای، مشکینی و مکارم‎شیرازی) را بررسی و تحلیل کند. از این رهگذر می‎توان پس از بیان ضعف‎ها و قوّت‎های احتمالی، تأثیر پیش‌فرض‌های کلامی و تعصب‎های موجود را در ترجمه‎های اهل سنت دقیق‎تر نمایان ساخت. افزون بر آن می‎توان مطابق مبانی کلامی، انتقال صحیح محتوای این آیات را در ترجمه‎های شیعی مورد سنجش قرار داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing and Criticizing Theological Assumptions in Interpreting Verses (Case Study: Verses regarding Leadership and the Virtues of Imam Ali (AA) in the Quran).

نویسندگان [English]

  • Abdollah Mirahmadi 1
  • Fatemeh Fattahi 2

1 Assistant Professor Quran and Hadith Sciences in kharazmi University

2 PhD Candidate of Quran and Hadith Sciences, University of Isfahan, Iran

چکیده [English]

One of the most important issues to both sects is the discussion surounding the Ayahs suggesting the greatness and virtues of Imam Ali (AS). As the theological assumptions regarding leadership and guardianship are not the same in Shi’ism and Sunnism, the two sects do not view leadership in the same light. Therefore, the Farsi translations of these Ayahs are affected by theological assumptions. Of course, Sunni translators do not hold a unified opinion regarding this matter. Some of them have employed their own ideological assumptions in their translation. Some others have not implemented such assumptions while translating, and they have taken up a position of silence, preventing sectarial prejudices from being further stirred. The present study aims to refer to valid narratives and the opinions of the interpreters of the two sects about the Ayahs of the leadership and virtues of Imam Ali (AS) in order to study and analyse the most prominent Sunni (Dehlavi, Khorramdel, and Ansari) and Shi’a (Elahi Qamshei, Meshkini, and Makarem Shirazi) interpretive translations. Through this method, possible weaknesses and strengths can be revealed, and the effect of theological assumptions and prejudices in the translations of Sunni translatirs can be shown. Furthermore, through the principles of theology, we can examine whether Shi’a translations have been successful in conveyin the content of the Ayahs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critique of Quran translation
  • leadership and virtues of Ali (AS)
  • theological assumptions
آلوسی، محمود. (1415). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی. (1422).زاد المسیر فی علم التفسیر. بیروت: دارالکتب العربی.
ابن کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمرو. (1419). تفسیر القرآن العطیم. بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی. (1408). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن. مشهد: بنیاد پژوهش‎های اسلامی آستان قدس رضوی.
الهی قمشه‌ای، مهدی. (1380). ترجمه قرآن. قم: فاطمة الزهراء.
ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف. (1420).البحر المحیط فی التفسیر. بیروت: دارالفکر.
انصاری خوشابر، مسعود. (1377).ترجمه قرآن. تهران: نشر و پژوهش فروزان­فر.
بحرانی، هاشم. (1416). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418). انوار التنزیل و اسرار التأویل. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
پیشوایی، محمد جواد. (1387). بررسی تطبیقی ترجمه قرآن کریم محمد مهدی فولادوند و مصطفی خرم دل (ده جزء اول). پایان­نامه کارشناسی ارشد. دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز.
ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمد بن ابراهیم. (1422). الکشف و البیان عن تفسیر القرآن. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
حسکانی، عبیدالله بن احمد. (1411).شواهد التنزیل لقواعد التفضیل. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
حقی بروسوی، اسماعیل. (بی­تا).تفسیر روح البیان. بیروت: دارالفکر.
خرم­دل، مصطفی. (1372). تفسیر نور. تهران: احسان.
دروزه، محمدعزت. (1383). التفسیر الحدیث. قاهره: داراحیاء الکتب العربیه.
دهلوی، شاه ولی الله. (1417). ترجمه قرآن. مدینه: مجمع ملک فهد.
زمخشری، محمود. (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل. بیروت: دارالکتب العربی.
سیدقطب (بن ابراهیم شاذلی). (1412). فی ظلال القرآن. بیروت ـ قاهره: دارالشروق.
سیوطی، جلال‌الدین. (1404). الدرالمنثور فی تفسیر المأثور. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
شوکانی، محمد بن علی. (1414). فتح القدیر. دمشقـ بیروت: دارابن‌کثیر و دارالکلم الطیب.
صادقی تهرانی، محمد. (1365). الفرقان فی تفسیر القران بالقرآن. قم: فرهنگ اسلامی.
طباطبایی، محمدحسین. (1417). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر. (1412). جامع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دارالعرفة.
طوسی، محمد بن حسن. (بی­تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
طوسی، نصیرالدین و علامه حلّی، حسن بن یوسف. (1392). ترجمه و شرح کشف المراد. ترجمه علی شیروانی. قم: دارالعلم.
عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه. (1415).تفسیر نورالثقلین. قم: اسماعیلیان.
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420).مفاتیح الغیب. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
فلاح، ابراهیم. (1393 ش). نقد و بررسی ترجمه شاه ولی الله دهلوی.  فصلنامه پژوهش­های ترجمه در زبان و ادبیات عربی. س 4، ش 10. ص 43 ـ 60.
قرشی، علی‌اکبر. (1377).تفسیر احسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
قرطبی، محمد بن احمد. (1364). الجامع لاحکام القرآن. تهران: ناصر خسرو.
قمی، علی بن ابراهیم. (1367). تفسییر قمی. قم: دارالکتاب.
قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا. (1368).تفسیر کنزالدقایق و بحر الغرائب. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
کاشانی، فتح‌الله. (1423). زبدة التفاسیر. قم: بنیاد معارف اسلامی.
کوشا، محمد علی. (1380). معرفی و نقد ترجمه تفسیری قرآن از دکتر مصطفی خرم دل،‌ (بخش اول).  فصلنامۀ ترجمان وحی.  س 5.  ش 10. ص 37 ـ 63.
ـــــــــــــــــــــ. (1381). معرفی و نقد ترجمه تفسیری قرآن از دکتر مصطفی خرم دل،‌ (بخش دوم). فصلنامۀ ترجمان وحی. س 6. ش 11. ص 48 ـ 73.
محلی، جلال­الدین و سیوطی، جلال­الدین. (1416). تفسیر الجلالین. بیروت: مؤسسة النور للمطبوعات.
مشکینی، علی. (1381). ترجمه قرآن. قم: الهادی.
مکارم­شیرازی، ناصر. (1373). ترجمه قرآن. قم: دارالقرآن الکریم.
ـــــــــــــــــــ، (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ـــــــــــــــــــ،. (1375). پیام قرآن (تفسیر موضوعی قرآن). قم: مدرسة الامام علی بن ابیطالب (ع).
میبدی، احمد بن ابی سعد. (1371).کشف الاسرار و عدّة الابرار. تهران: امیرکبیر.
نجارزادگان، فتح‌الله. (1384). پژوهشی درباره مفاد آیه اکمال دین از دیدگاه فریقین. پژوهش‌های دینی. س 1. ش 3. ص 105 ـ 116.