نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 استادیار معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران

2 دانشجوی کارشناسی علوم تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد،مشهد، ایران

چکیده

احساس حرمت، عزت و کرامت برای خود که در متون دینی و اخلاقی مبتنی بر وحی از دیرباز به دو صورت مذموم و ممدوح موردتوجه بوده است در متون روان‎شناسی جدید تحت عنوان عزت‌نفس و تنها به‌صورت مثبت موردتوجه قرار گرفته و مؤلفه‌ها و علائم و نتایجی برای آن بیان شده است. بررسی دعای مکارم الاخلاق در صحیفه سجادیه به‌عنوان یک متن معتبر اخلاق وحیانی، توجه ویژه امام سجاد علیه‌السلام بر عواملی مانند بخشش و گذشت، دعا و طلب خیر و شفا برای بهبود بخشی به رذایل اخلاقی دیگر انسان‌ها، تقویت حرمت و تکریم نفس، هدفمندی و اصلاح و تکمیل نیت را نشان می‌دهد. این مسائل در روان‎شناسی جدید در مجموعه‌ای به نام عزت‌نفس که دانش جدید از طریق تجربه حسی به زاویه‌ای از آن الزامات رسیده قابل مشاهده است. در عین حال تفاوت عمده‌ای بین رهیافت دعای مکارم الاخلاق و روان‎شناسی در توجه به این عوامل وجود دارد که مایه افتراق دو نوع متن بوده و باعث تفاوت در برخی دستورات شده است. بررسی الزامات اخلاق و روان‎شناسی مدرن از یک‌سو نشان‌دهنده جهان‌بینی متفاوت متون اخلاقی مبتنی بر وحی با علوم مدرن است و از سوی دیگر دربردارنده این حقیقت است که بایدهای دستیابی به سعادت اخروی نه‌تنها با سود مادی منافات ندارد بلکه مسیر تحقق سود مادی نیز از آن می‌گذرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Self-esteem in Texts of Revelation Ethics and Psychology

نویسندگان [English]

  • Fahimeh Shariati 1
  • Mahboubeh Samsami 2

1 Assistant Professor of Islamic Knowledge, Ferdowsi University of Mashhad , Mashhad, Iran

2 Bachelor Student of Educational Sciences, Ferdowsi University of Mashhad ,Mashhad,, Iran;

چکیده [English]

The feeling of self-esteem, dignity, and glory that has long been dealt with as both reprehensible and praised in religious and revelation-based ethical texts has been regarded in modern psychology texts as self-esteem and only in a positive sense, for which many components, signs, and outcomes have been mentioned. Study of Makarim al-akhlaq Prayer in Al-Sahifa al-Sajjadiyya, as a valid text of revelation ethics, indicates the special attention by Imam Sajjad (PBUH) to many factors such as forgiveness and remission, praying for the improvement and cure of other people's viciousness, strengthening self-respect and self-esteem, and purposefulness as well as perfection of the intentions. These issues can be seen in modern psychology as a discussion called self-esteem, where modern science has reached an angle of those through requirements through sensory experience. At the same time, there is a major difference between the approach taken by Makarim al-akhlaq Prayer and psychology to the factors, differentiating the two text types and causing differences in some commands. The study of the requirements of modern psychology and ethics, on the one hand, reflects the different worldview of revelation-based texts with modern science, and on the other hand, indicates the fact that the musts of obtaining eternal prosperity are not only compatible with material gains but are also in line with material gains.

کلیدواژه‌ها [English]

  • self-esteem
  • human
  • Imam Sajjad (PBUH)
  • Makarim al-akhlaq Prayer
  • Modern Psychology
قرآن کریم
صحیفه سجادیه. (بی‌تا). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
لغت‌نامه دهخدا
ابراهیمی دینانی، غلامحسین. (1381). مدرنیته روشنفکری و دیانت. مشهد: علوم اسلامی رضوی.
اتکینسون و دیگران. (1388). زمینه روانشناسی هیلگارد. ترجمه محمدتقی براهنی و دیگران. تهران: نشر رشد.
احدی، بتول. (1388). رابطه احساس تنهایی و عزت‌نفس. مطالعات روان‌شناختی. د 5، صص95-112.
انصاریان، حسین. (1373). تفسیر جامع صحیفه سجادیه دیار عاشقان. تهران: انتشارات پیام آزادی.
باربور، ایان. (1368). علم و دین. تهران: نشر دانشگاهی.
براندل، ناتانیل. (1371). روانشناسی حرمت نفس. ترجمه جمال هاشمی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
براندل، ناتانیل. (1387). عزتنفس. ترجمه قراچه داغی مهدی. تهران: نشر نخستین.
جعفری میرشاهی و مقامی. (1384). رهیافتی به نظام تربیتی اسلام از نگاه صحیفه سجادیه. اندیشه دینی شیراز. ش 15. صص 99-118.
سانتراک، جان دبلیو. (1383). زمینه روانشناسی. مترجم مهرداد فیروزبخت. تهران: نشر موسسه خدمات فرهنگی رسا.
شبر، عبدالله. (1378 ه.ش). اخلاق. چ 4. قم: موسسه انتشارات هجرت
شبر، عبدالله. (1365). بنیادهای اخلاق اسلامی. ترجمه مشتاق عسگری. تهران: موسسه دین و دانش.
شریفی درآمدی، پرویز. (1386). آموزش‌وپرورش عاطفی اجتماعی و نقش هوش هیجانی. مجله تعلیم و تربیت. د 23. صص 7-31.
شریفی، مرضیه. (1391). درآمدی بر رویکرد درمانی افسردگی با محوریت صحیفه سجادیه. معرفت. ش 174. صص 43-60.
شولتز، دوان پی، شولتز و سیدنی الن. (1384). تاریخ روانشناسی نوین. ترجمه: علی‌اکبر سیف و دیگران. تهران: دوران.
شولتس، دوان. (1384). روانشناسی کمال الگوهای شخصیت سالم. ترجمه گیتی خوش‌دل. تهران: نشر پیکان.
کاشى، عبدالرزاق و عبدالرزاق بن جلال‏الدین. (1379 ه.ش). شرح منازل السائرین خواجه عبد الله انصارى بر اساس شرح عبدالرزاق کاشانى (شیروانى). تهران: الزهرا (س).
عیسی زادگان. (1391). روان‎شناسی بخشودگی و جایگاه آن در دعاهای صحیفه سجادیه. معرفت. ش 174. صص 13-28.
غزالی، امام محمد. (1376). میزان العمل. تهران: سروش.
غزالى، محمد بن محمد. (1386 ه.ش). احیاء علوم الدین(ترجمه). تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.
فلسفی، محمدتقی. (1370). شرح و تفسیر دعای مکارم الاخلاق. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
فلسفى، محمدتقى. (1379 ه.ش). عزت و ذلت از دیدگاه نهج‌البلاغه. ج 1. تهران: بنیاد نهج‌البلاغه.
فیض کاشانى، محمد بن شاه مرتضى. (1372 ه.ش). راه روشن: ترجمه کتاب المحجة البیضاء فی تهذیب الإحیاء. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامى.
کریمی، یوسف. (1391). روانشناسی اجتماعی نظریهها مفاهیم و کاربردها. تهران: ارسباران.
مجلسى، محمدباقر بن محمدتقى. (1363 ه.ش). ترجمه بحارالأنوار: قسمت سوم از جلد پانزدهم (موسوى همدانى).تهران: کتابخانه مسجد حضرت ولی‌عصر (عج).
محمدیان، احمدیار. (1385). بررسی ارتباط خود پنداره و عزت‌نفس در دانشجویان خلاق و غیر خلاق. مجله علوم تربیتی و روانشناسی. صص 109-122.
مهدوی کنی، محمدرضا. (1371). نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
نجاریان، بهمن. (1370). بررسی رابطه عزت‌نفس و افسردگی دانش آموزان شاهد دبیرستان‌های اهواز. تعلیم و تربیت. ش 25، صص 53-68.
نراقی، ملااحمد. (1378). معراج السعاده. تهران: سهامی عام طبع کتاب.