نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار علوم قرآن و حدیث ، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

2 استاد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا(س)، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا ء (س)، تهران، ایران

چکیده

نظریه بینامتنیت رویکردی است که روابط بین متون و چگونگی ارتباط بین آن‌ها را بررسی می‌کند. در این رویکرد دلالت‌های گوناگون متون در فضای متون دیگر آشکار می‌شود. کاربست این نظریه در مطالعات دینی در تبیین پیوند عمیق قرآن و عترت است. در این پژوهش دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه با موضوع آغاز ماه رمضان در دو سطح لایه‌های ظاهری و باطنی متن بررسی و تبیین می‌شود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال کشف افق معنایی جدید از این دعا است. روابط بینامتنی با سه گونه ساختاری و مضمونی و واژگانی پیگیری شده است. نتایج به دست آمده از پژوهش، گویای آن است که حضرت در طول این دعا از ساختارهای مختلف قرآنی در موضوعاتی همچون نزول قرآن در ماه رمضان و شب قدر، درخواست ملحق شدن به بندگان صالح، حمد خداوند بر نعمت هدایت و غیره بهره برده‌اند به گونه‌ای که قرآن در درخواست‌هایشان تجلّی یافته‌است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Intertextual Relation of the Prayer of Number Forty Four of Al-Sahifa Al-Sajjadiyya (The Supplication for the Coming of the Month of Ramadan) by Qur’an

نویسندگان [English]

  • Bi Bi Saadat Razi Bahabadi 1
  • Fathye Fattahizadeh 2
  • Leila Mortaz 3

1 Associate Professor of Qur’an and Hadith Sciences, Alzahra University, Tehran, Iran.

2 Professor of Qur’an and Hadith Sciences, Alzahra University, Tehran, Iran.

3 MA of Qur’an and Hadith Sciences, Alzahra University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Intertextuality theory is an approach that examines the relationships between texts and how they relate to each other. In this approach, the various meanings of the texts are revealed in the space of other texts. The application of this theory in religious studies is to explain the deep connection between the Qur'an and Etrat. In this research, the forty-fourth prayer of Al-Sahifa al-Sajjadiyya with the subject of the beginning of Ramadan is examined and explained on two levels of the outer and inner layers of the text. This research seeks to discover a new semantic horizon of this prayer by a descriptive-analytical method. Intertextual relations have been pursued with three types: structural, thematic, and lexical. The results of the research show that during this prayer, he used various Qur'anic structures in matters such as the revelation of the Qur'an in Ramadan and Laylat al-Qadr, the request to join the righteous servants, praise be to God for the blessing of guidance, and so on. In such a way that the Qur'an is manifested in their requests.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Qur’an
  • Imam Sajjad (PBUH)
  • the Forty-Fourth Prayer of Al-Sahifa al-Sajjadiyya
  • Intertextual Relations
قرآن کریم.
ابن فارس، احمد بن فارس.(1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: مکتب العلی الاسلامی.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب، بیروت: دار صادر، چاپ سوم.
آلن، گراهام.(1392). بینامتنیت. ترجمه پیام دانشجو. تهران: نشر مرکز.
آلوسی، محمود.(1415ق). تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
پروینی، خلیل، عمودی، نعیم(1413ق). التناص القرانی قی روایة حکایات حارتنا لنجیب محفوظ، تهران،س13،ش2: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
تودورف، تزوتان،(1377ش). منطق گفت و گویی میخایل باختین، ترجمه: داریوش کریمی، تهران: نشر مرکز، چاپ اول.
حیدری آقایی و همکاران (1388ش). تاریخ تشیع: دوره حضور امامان معصوم(ع)، چ ششم، تهران: سمت.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. مصحح: صفوان عدنان داوودی، بیروت: دارالقلم.
روغنی قزوینی، محمدصالح. (1388ش). ترجمه و شرح صحیفه کامله سجادیه، تصحیح: علی فاضلی، تهران: پژوهشکده باقرالعلوم(ع).
سبحانی، جعفر.(1383ش). منشور جاوید، قم، مؤسسه امام صادق(ع).
شریف لاهیجی، قطب الدین بن محمد بن علی. (1391ش). ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
الصحیفة السجادیة، ترجمه عبدالمحمد آیتی.(1375)، تهران: سروش.
طباطبائی، محمدحسین.(1390ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
طبرسی، فضل‌بن حسن، (1372ش). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
طوسی، محمدبن حسن، (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالحیاء‌التراث العربی.
عباس‌زاده، حمید.(1389ش). «اقتباس قرآنی در نهجالبلاغه». مطالعات تفسیری. س1.ش1. صص38-55.
فتاحی‌زاده، فتحیه و معتمد لنگرودی، فرشته.(1395ش).«روابط بینامتنی خطبه فدک با قرآن»، سراج منیر، .س7.ش22. صص95-131.
فخر رازی، محمد بن عمر. (1420ق). تفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب). بیروت: دار‌احیاء التراث-العربی.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1410ق). کتابالعین، قم: انتشارات هجرت، چاپ دوم.
قائمی نیا، علیرضا. (1393ش). بیولوژی نص. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
قرائتی، محسن. (1388ش). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
کاشانی، فتح‌الله‌بن‌ شکرالله.(1336ش). منهجالصادقین فی الزام المخالفین. تهران:کتابفروشی اسلامیه.
مدرسی، محمدتقی، (1419ق). من هدی القرآن، تهران: دار المحبی الحسین.
مسبوق، مهدی، بیات، حسین. (1391ش).«بینامتنی قرآنی در اشعار احمد شرقی». نقد ادب معاصر عربی. یزد.س2.ش2.صص25-49.
_______________. (1392ش). «روابط بینامتنی قرآن با خطبههای نهج البلاغه»، تحقیقات علوم قرآن و حدیث، سال10، شماره2.صص205-224.
مصباح یزدی، محمد تقی. (1391ش). صهبای حضور. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصطفوی، حسن.(1368ش) . التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. بیروت: دارالکتب العلمیه.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران. (1371ش). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مکاریک، ایرناریما، (1384ش). دانشنامه نظریههای ادبی معاصر، ترجمه: مهران مهاجر و محمّد نبوی، چاپ اول، تهران، نشر آگه.
ممدوحی، حسن.(1390ش). شهود و شناخت. قم. مؤسسه بوستان کتاب.