نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

ارتباط خداوند با انسان، صرفاً از طریق وحی تشریعی بر پیامبران نیست؛ بلکه بر غیر پیامبران هم وحی می‌شود که از آن به وحی تسدیدی یا وحی تأییدی یا الهام، تعبیر شده است. این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی، انجام شده در صدد پاسخ به این پرسش  است که اولاً انواع وحی الهی چیست و ثانیاً تفاوت وحی تسدیدی با سایر اقسام وحی چیست؟ نتایج  پژوهش، گویای این است که در «وحى تسدیدی»، خداوند، هر بنده مؤمنی را که قصد و نیت انجام کارهای خیر دارد، در انجام کار خیر از طریق الهام تأیید می‌کند. این وحی که شامل حال پیامبران، امامان معصوم و اولیای الهی است، از نظر ماهیت، تفاوتى با الهام ندارد و به عبارت دیگر، وحی تسدیدی، همان الهام به انجام عمل است؛ اما بین وحی تسدیدی با وحی تشریعی و تحدیث، تفاوت‌های دقیقی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Tasdidi (Directive) Revelation

نویسنده [English]

  • Mohammad Sharifi

Associate Professor of Qur’an and Hadith Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran

چکیده [English]

The relationship of God with the human is not merely through prophetic revelation to the prophets; but also to non-prophets, which is interpreted as a directive revelation or an affirmative or inspiration. This descriptive-analytic study seeks to answer the question of what are the types of divine revelation and secondly what is the difference between the Tasdiri (Directive) revelation and the other divine revelation? The results of the study show that in the "Directive revelation", God confirms every believer who intends to do good by inspiration. This revelation, which includes the prophets, the infallible Imams, and the patrons of Allah, has no different in nature from inspiration; in other words, the Directive revelation is the same as inspiration to do action; But there are exact differences between Tasdidi (Directive) and Prophetic Revelations with narrating.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tasdidi (Directive) Revelation
  • Confirmative Revelation
  • Propheticl Revelation
  • Inspiration
  • Narrating
قرآن کریم.
آلوسی، سید محمود. (۱۴۱۵ق). روح المعانی فی تفسیرالقرآن الکریم. بیروت: دار الکتب العلمیه.
آملی، سید حیدر. (۱۴۲۲ق). تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخضم. چاپ سوم. تهران: وزارت ارشاد اسلامی.
__________. (1368ش). جامع‌الاسرار و منبع‌الانوار. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی و انجمن ایران شناسی فرانسه.
ابن بابویه، محمد بن على. (۱۴۱۷ق). الامالی. قم: بی‌‌نا.
______________. (‏1398ق‏). التوحید. تحقیق هاشم ‏حسینى. قم‏: جامعه مدرسین.
______________. (1413ق‏).  من لا یحضره الفقیه‏. مصحح: على اکبر غفارى، قم‏: دفتر انتشارات اسلامى حوزه علمیه قم.
اب‌‌‏عاشور، محمدطاهر. (1420ق‏). تفسیر التحریر و التنویر. بیروت‏: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن‌‌عربی، محی‌‌الدین (بی‌‌تا). الفتوحات المکّیّه. بیروت: دارالصادر.
ابن فارس، ابوالحسن احمد. (بی‌‌تا). معجم مقاییس اللغه. بیروت: دارالجلیل.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
الاعرجى، ستار جبر حمود. ‏(1421ق). الوحی و دلالته فی القرآن. بیروت‏: دار الکتب العلمیه.
امینی، ابراهیم. (1385ش). وحی در ادیان آسمانی. قم: بوستان کتاب.
امینی نجفی، عبدالحسین. (۱۴۱۶ق). الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب. قم: مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه.
انصاری، عبدالله. (1372ش). منازل السائرین. شارح: عبد الرزاق کاشانی، قم: بیدار.
تهانوی، محمد علی. (1996م). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
جرجانی، علی بن محمد. (1411ق). کتاب التعریفات. قاهره: دارالکتاب المصری.
جوادی آملی، عبدالله. (1389ش). ادب فنای مقربان. تحقیق محمد صفایی، قم: اسراء.
___________. (1387ش). تسنیم، ج..، قم: اسراء.
___________. (1391ش). تسنیم. ج24. قم: اسراء.
___________. (1380ش.الف). تفسیر موضوعی قرآن مجید. ج3. قم: اسراء.
___________. (1380ش.ب). تفسیر موضوعی قرآن مجید. ج3، قم: اسراء.
___________. (1386ش). سرچشمه اندیشه. تحقیق: عباس رحیمیان، قم: اسراء.
___________. (1388ش). زن در آینه جلال و جمال، قم: اسراء.
جوهری، اسماعیل‌‌بن حمّاد‌‌بن حماد. (۱۴۰۴ق). الصّحاح، تحقیق احمد عبدالغفورعطار. بیروت: دارالعلم للملایین.
حائری خراسانی، هادی. (۱۳۹۴ق). القول السدید بشأن الحر الشهید، نجف: چاپ محمدتقی حسینی جلالی.
حر عاملى، محمد بن حسن. (1409ق‏).‏ تفصیل وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسة آل البیت.
حسن زاده آملی، حسن. (1381ش). شرح فصّ حکمةٍ عصمتیّةٍ فی کلمةٍ فاطمیّة، قم: طوبی.
_____________. (1378ش). ممدالهمم‌ در شرح‌ فصوص‌الحکم، تهران: انتشارات‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی.
حسین زاده، محمد. (1388ش). «مفهوم شناسی وحی و الهام در لغت، قرآن و روایات». «قرآن شناخت»، سال دوم، ش دوم، صص 45-72.
حسینی بهشتی، محمد. (1380ش). شناخت از دیدگاه قرآن، قم: بنیاد نشر آثار و اندیشه‌‌های شهید آیت الله بهشتی.
حق‌‌پرست، حسن. (1386ش). «خاتمیت و ارتباط غیر پیامبر با فرشتگان از منظر آیات و روایات». افق حوزه، قم: مرکز مدیریت حوزه های علمیه قم، شماره 170.
حلی، جمال‌‌الدین. (۱۳۵۱ش). کشف المراد: شرح تجرید الاعتقاد. ترجمه و شرح فارسی ابوالحسن شعرانی، تهران: انتشارات اسلامیه.
حویزى، عبد على بن جمعه. (1415ق‏). تفسیر نور الثقلین. تصحیح سید هاشم رسولى محلاتى. ‏قم: اسماعیلیان‏.
داور پناه، ابوالفضل. (۱۳۷۵ش). انوار العرفان فی تفسیر القرآن. تهران: صدر.
الراغب‌‌الاصفهانی، حسین‏بن محمد. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودى،‏ بیروت: دارالقلم.
رامیار، محمود. (1369ش). تاریخ قرآن‏، چاپ سوم‏. تهران‏: امیر کبیر.
رشید رضا، محمد. (1414ق). ‏تفسیر القرآن الحکیم (تفسیر المنار)، بیروت‏: دار‌‌المعرفه.
__________. (1426ق).  الوحی المحمدی‏، بیروت‏: دارالکتب العلمیه.
زبیدی، محمد مرتضی. (1306ق). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار المکنبه‌‌الحیاه.
زمخشرى، محمود‌‌. (1407ق). ‏الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏، چ سوم‏، بیروت‏: دار الکتاب‌‌ العربی‏.
سبحانی، جعفر، (1358ش). راز بزرگ رسالت، قم: مؤسسه امام صادق (ع).
سعید، محمد رأفت. (2002م). تاریخ نزول القرآن‏. المنصوره‏: دارالوفاء.
شریعتى،‏ محمدتقى، (1384ش). وحى و نبوت در پرتو قرآن، تهران‏: موسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانى‏.
شریف ‌رضی، محمدبن‌حسین. (1980م). نهج‌البلاغه. تصحیح صبحی صالح، قم: دارالهجره.
شریف لاهیجى، محمد بن على. (۱۳۷۳ش). تفسیر شریف لاهیجى، تحقیق میر جلال‌‌الدین حسینى ارموى، تهران: دفتر نشر داد.
صادقى تهرانى، محمد. (1365ش‏). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه،‏ چ دوم، ‏قم‏: انتشارات فرهنگ اسلامى.
صدرالدین شیرازی، محمد. (ملاصدرا). (۱۳۶۶ش). تفسیر القرآن الکریم، چ دوم، قم: بیدار.
_____________________. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الاربعه، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث.
____________________. (1391ق). مفاتیح الغیب، تهران: محمودی.
صفار، محمدبن حسن. (۱۴۰۴ق). بصائر الدَّرجات الکبری فی فضائل آل محمد، تصحیح محسن کوچه باغی، قم: کتابخانه آیت‌‌الله مرعشی نجفی.
طباطبایى، سید محمدحسین، (‏1417ق‏). المیزان فى تفسیر القرآن‏، چ پنجم، ‏قم: جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم‏.
طبرسى، فضل بن حسن. (1372ش‏). مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، تحقیق محمد جواد بلاغى‏، چاپ سوم‏، تهران: ناصر خسرو.
طبرى، محمد بن جریر. (1412ق‏). جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت‏: دار المعرفه.
طریحی، فخرالدین، (1408ق). مجمع البحرین و  مطلع النیرین، تحقیق سید احمد حسینی. بی‌‌جا: مکتبه النشر الثقافه الاسلامیه.
طوسى، محمد بن حسن. (‏1389ق). التبیان فی تفسیر القرآن‏، مصحح: احمد حبیب‏عاملى، بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی‏.
عبداللهى، محمود. (1385ش). وحى در قرآن.‏ قم‏: بوستان کتاب.
عبده، محمد. (1414ق). الرساله التوحید. بیروت: دار الشروق.
العلاف، ادیب. (‏1422ق). البیان فی علوم القرآن‏. دمشق‏: مکتبة الفارابى.
عیاشى، محمد بن مسعود. (1380ق‏). کتاب التفسیر (تفسیر العیاشی). تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى.‏ تهران: چاپخانه علمیه‏.
فخر رازى، محمدبن عمر. (1420ق‏). مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر). چ سوم‏. بیروت‏: دار احیاء ‌‌التراث-العربی‏.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1414ق). ترتیب کتاب العین. تهران: اسوه.
فیومى، احمدبن محمد، (بی‌‌تا). المصباح المنیر. چ دوم‏. قم: موسسه دارالهجره.
قرطبى، محمدبن احمد. (1364ش)‏. الجامع لأحکام القرآن. تهران‏: ناصر خسرو.
قسطلانی، محمدبن احمد. (1327ق). ارشاد الساری لشرح صحیح البخاری.  بیروت: دار احیاء التراث العربی.
قطب، سید (1425ق)‏. فى ظلال القرآن، چاپ 35. بیروت‏: دار الشروق‏.
قمّی، علی بن ابراهیم. (۱۳۶۷ش). تفسیر قمی. چ چهارم. قم: دار الکتاب.
کاشانی، عبدالرزاق. (1381ش). اصطلاحات الصوفیه. تصحیح و تعلیق مجید هادی‌‌زاده. تهران: حکمت.
کلینى، محمد بن یعقوب. ‏(1407ق). ‏ الکافی، تصحیح على اکبر غفارى و محمد آخوندى. تهران‏: دار الکتب الإسلامی.
مجلسى، محمد باقر. (1403ق‏). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت‏: دار إحیاء التراث العربی‏.
مصباح یزدی، محمد تقی. (1367ش). راه و راهنماشناسی. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
مصطفوى، حسن‏. (1368ش‏). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم‏. تهران‏: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‏.
مطهری، مرتضی. (1۳۷۳ش). نبوت. تهران: صدرا.
معرفت‏، محمد هادى. (1415ق). التمهید فی علوم القرآن. ‏چ دوم. ‏قم: مؤسسة النشر‌‌الاسلامى‏.
مکارم شیرازى، ناصر و همکاران. (1374ش). ‏تفسیر نمونه‏. تهران: دار الکتب‌‌الإسلامیه.