نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهیدچمران اهواز و مدرس دانشگاه

2 دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

یکی از مؤلفه‌های مهم علّامه طباطبائی در تفسیر المیزان درنظرگرفتن روابط معنایی موجود در بین آیات می‌باشد که ایشان این روابط را با عنایت به قرائن قرآنی به ویژه قرینۀ سیاق کشف می‌نماید. مقالۀ پیش‌رو که با ابزار کتابخانه‌ای و به روش توصیفی-تحلیلی نگارش یافته، به بررسی یکی از مبانی‌ مؤلف المیزان (ارتباط معنایی آیات) در فهم قرآن پرداخته‌است. حاصل این مطالعه چنین بیان می‌شود که از منظر علّامه مهم‌ترین و رایج‌ترین روابط معنایی آیات در گونه‌هایی از روابط محکم و معناداری از جمله: رابطۀ تعلیل موجود در آیات (تعلیل قسمتی از آیه برای قسمت دیگر آن آیه و تعلیل یک آیه توسط آیه‌ای دیگر)، مقدمه‌چینی برای بیان مطلبی (یک جمله برای بیان جمله‌ای دیگر از همان آیه و یک آیه برای بیان آیۀ دیگر)، جواب به سؤال موجود و مقدّر (در همان آیه و در آیات دیگر)، در نظر گرفتن رابطۀ مطلق و مقید و رابطۀ تخصیص و تعمیم (تعمیم خاص و تخصیص عام) نهفته است که کشف مراد خداوند متعال و ارائۀ تفسیر صحیح از آیات، مستلزم در نظر گرفتن این روابط می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of the Semantic Relations among the Verses in Tafsir-Al-Mizan with an Approach to Context Rule

نویسندگان [English]

  • Amanullah Naseri Karimvand 1
  • Qasem Bostani 2

1 Ph.D Student of Qur'an and Hadith Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran;

2 Associate Professor of Qur'an and Hadith Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran;

چکیده [English]

One of the important components that Allameh Tabataba'I has considered in Tafsir-Al-Mizan is the semantic relations among the verses, which he has discovered by using Qur'anic evidence specially the context rules. By using library tools and written in a descriptive-analytical way, the current paper has reviewed one of the principles of the author of Al-Mizan in understanding the Qur'an. The result of this study shows that according to Allameh the most important and common semantic relations of verses exist among strong and meaningful relations such as Ta’alil (causality) relation among the verses (causation of a part of a verse for the other part of that verse, and causation of a verse by other verses), preparing to state a subject (a sentence for stating another sentence of the same verse and a verse for stating another verse), answering the existing and predetermined question, considering the absolute and conditional relation, generalization and specification relation (common generalization and specific generalization). For discovering Allah almighty’s purpose and providing the correct interpretation of verses, it is required to consider these relations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tafsir-Al-Mizan
  • Semantic Relation
  • Context Rule
قرآن کریم. (1386). ترجمۀ الهی قمشه‌ای. چاپ اول. تهران.
الأوسی. علی. (1381). روش علّامه طباطبایی در تفسیر المیزان. ترجمة سیدحسین میرجلیلی. تهران: چاپ و نشر بین­الملل.
ابن تیمیه، احمد. (بی‌تا). مقدمه فی اصول التفسیر. بیروت: دار مکتبه الحیاه.
ابن خلدون. (1956م.). مقدمه. بیروت: بی­نا.
ابن فارس، احمد. (بی­تا). معجم مقاییس اللغه. بی­جا: بی­نا.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1408ق.). لسان العرب. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
بابایی، علی­اکبر. (1385). مکاتب تفسیری. چ2. تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
بقاعى، ابراهیم‏بن عمر. (1389ق.). نظم الدرر فى تناسب الآیات و السور. حیدرآباد: مجلس دائره‏المعارف العثمانیه.
 جعفر، خضیر. (1411ق.). تفسیر القرآن بالقرآن عند العلّامه الطباطبائى. قم: دار القرآن‏الکریم.
جوهرى، اسماعیل. (1407م.). صحاح اللغه. بیروت: دارالعلم للملایین.
خویی، ابوالقاسم. (1384ش.). البیان فی تفسیر القرآن. ترجمة جعفرحسینی. چ1. قم: دارالثقلین.
_________ . (1390ق.). معجم رجال الحدیث. نجف: بی­نا.
رشیدرضا. (بی­تا). تفسیر المنار. بیروت: دار المعرفه.
رومی، فهد بن عبدالرحمن بن سلیمان. (1407ق.). اتجاهات التفاسیر. چاپ اول. عربستان سعودی.
زبیدی، محمد­مرتضی. (بی­تا). شرح تاج العروس و جواهر القاموس. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
زرکشی، بدرالدین. (1977م.). البرهان فی علوم القرآن. چ3. بیروت: دارالمعرفه.
سبحانی تبریزی، جعفر. (1382). «روش صحیح تفسیر قرآن». مجلۀ قبسات. شمارۀ 29. صص 9-29.
السنباطی، محمداحمد. (1393ق.). منهج ابن القیم فی التفسیر. انتشارات امیری. قاهره.
صدر، محمدباقر. (1410ق.). دروس فی علم الاصول. قم: مؤسسه­النشر الاسلامی.
عزه دروزه، محمد. (1421ق.). التفسیر الحدیث. بیروت: دار الغرب الاسلامی.
العک، خالدعبدالرحمن. (1388ق.). اصول التفسیر. دمشق: انتشارات خادم العلم.
طباطبائی، سید محمدحسین. (1393ق.). القرآن فی الاسلام. ترجمة سید احمد حسینی. بیروت: بی­نا.
_______________. (1374ش.). المیزان فی تفسیر القرآن (ترجمه‌ سید محمدباقر موسوی همدانی). چاپ پنجم. قم: دفترانتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
کنعانی، حسین. (1383ش.). «سیر کاربرد تحول سیاق در تفسیر». فصلنامۀ مشکوة. شماره‌ 87 . صص28-42.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1365ش.). معارف قرآن. قم: موسسه در راه حق.
مطهری، مرتضی. (بی‌تا). حق و باطل. تهران: انتشارات صدرا.
ناصری کریموند، امان اله و سهراب مروتی. (1391ش.). «قاعدۀ سیاق و نقش آن در کشف معانی و مفاهیم قرآن در تفسیر المیزان». مجله‌ معرفت. سال 21. شماره‌ 173. صص 61-75.
نکونام، جعفر. (تابستان78). «روش تفسیر ظاهر قرآن». صحیفه مبین. دوره‌ دوم. شماره‌ 2. صص 44-61.
هاشم زاده، محمدعلی. (1378ش.). «کتاب­شناخت المیزان». مجلۀ پژوهش‌های قرآنی. شمارۀ 9و10. صص 248-263.