نوع مقاله : علمی- ترویجی
نویسندگان
1 دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم و فنون قرآن کریم، تهران، ایران
2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن، دانشگاه علوم و فنون قرآن کریم، تهران، ایران
چکیده
از ویژگی‌های مطالعات دوران معاصر در حوزه علوم اسلامی، تأیید ریشه‌دار بودن هویت فکری و اعتقادی شیعه و بازشناسی خلأها و کاستی‌ها برای جبران و تدارک آن‌ها است. از جملة این آثار در گستره علوم قرآنی و حدیثی، تفاسیر متعلق به قرن سوم و سال‌های آغازین قرن چهارم، با عنوان تفسیر فرات کوفی و تفسیر عیاشی است. این دو تفسیر از جمله تفاسیر روایی است، که از تفاسیر مأثور اولیه شیعه محسوب شده و مشتمل بر روایات مختلف خصوصاً روایات منقول از ائمه(ع) هستند. از جمله مسائل موجود در تفاسیر مذکور، موضوع اجتهاد و تأثیر آن در گزینش، چینش و تعداد روایات مربوط به هر سوره است. مذهب فکری، شرایط بومی و عصر زندگی آن دو مفسر مانند: گرایش غالب زیدیه بر کوفه در دوره زیست فرات، دوری وی از مدینه و عدم دسترسی به امام، فشارها و تنگناهای سیاسی، عصرغیبت، اختصاص عصمت به اصحاب کسا و وجود قرائن سندی از زیدبن علی در سند روایات تفسیر فرات‌کوفی از جمله استنادات غالب بودن روش و نگرش زیدیه بر تفسیر فرات‌کوفی است. از طرفی نزدیکی عیاشی به مرکز نقل حدیث امامیه، انتخاب عناوین روایات در تفسیر عیاشی و ... از جمله مسائلی بوده که در انتخاب و نگارش تفسیر عیاشی مؤثر بوده‌است. اختلاف فاحش تعداد روایات ذیل هر سوره نوعی دخالت اجتهاد در نگارش تفاسیر نامبرده را بیان می‌کند.دراین پژوهش با روش تحلیلی– تطبیقی مندرجات این دو اثر مقایسه شده، وجوه مختلف تفاسیر نامبرده مورد واکاوی قرار گرفته و نتایج قابل توجه آن در معرض دید مخاطبان است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Comparative Analysis of the Effect of Ijtihad on the Interpretation of the Furat Kufi and Ayyashi
نویسندگان [English]
- Zohreh Akhavan Moghadam 1
- Afshan Bostakchi 2
1 Associate Professor of Qur'an and Hadith Sciences, University of Science and Technology of Holy Qur'an, Tehran, Iran;
2 MA Student of Qur'anic Sciences, University of Science and Technology of Holy Qur'an, Tehran, Iran;
چکیده [English]
One of the characteristics of contemporary studies in the field of Islamic sciences is the confirmation of the root of Shiite intellectual and doctrinal identity and the recognition of gaps and shortcomings to compensate and prepare them. Among these works in the field of Qur'anic and Hadith sciences are the commentaries belonging to the third century and the early years of the fourth century, entitled the commentary of the Furat Kufi and Ayyashi. These two interpretations are among the narrations, which are considered as the first Shiite interpretations and include various narrations, especially narrated from the Imams (AS). Among the issues in the above-mentioned interpretations is the subject of ijtihad and its effect on the selection, arrangement, and the number of narrations related to each surah. Intellectual religion, indigenous conditions, and the era of the two commentators, such as Zaidiyyah's dominant tendency in Kufa during the Furat Kufi, his distance from Medina and lack of access to the Imam, political pressures and hardships, the age of occultation, attribution of infallibility to the companions of Kasa and evidence of Zayd ibn Ali in the document of the narrations of the interpretation of the Furat Kufi, is one of the citations of the predominance of Zaidiyyah method and attitude on the interpretation of the Furat Kufi. On the other hand, the proximity of Ayyashi to the Imamiyya Hadith Narration Center, the selection of the titles of the narrations in the interpretation of Ayyashi, etc., are among the issues that have been effective in selecting and writing the interpretation of Ayyashi. The huge difference in the number of narrations in each surah expresses a kind of involvement of ijtihad in writing their commentaries. In this paper, the contents of these two works are compared with the analytical-comparative method, different aspects of their interpretations are analyzed and its significant results are exposed to the readers.
کلیدواژه‌ها [English]
- Narrative Interpretation
- Ayyashi
- Furat Kufi
- Ijtihad
- Interpretive areas
)