نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار علوم قرآن و حدیث، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران.

چکیده

مقاله حاضر به بررسی ارتباط میان دو حوزه اخلاق و فقه در آیات طلاق پرداخته‌است که این مهم با بررسی آیات و منابع تفسیری و کتاب‌های حقوق خانواده صورت پذیرفت. در بحث انواع ارتباط فقه و اخلاق، این تحقیق به تأثیر قابل توجه اخلاق درمسائل فقهی و به صورت خاص در مسائل نظام خانواده و معضل اجتماعی طلاق دست یافته‌است. با این ساختار که با بررسی آیات مربوطه، اصول اخلاقی مشترک همسران و اصول اخلاقی مختص مردان از آیات مورد بحث استنباط شد، این اصول بیانگر این نکته کلیدی است که چون در اسلام حق طلاق به مردان داده شده، وظایف اخلاقی آنان در حفظ کانون خانواده نسبت به زنان سنگین‌تر است ولی با این حال زنان هم نسبت به مسئولیت حفظ و جلوگیری از فروپاشی نظام خانواده وظایف سنگین خود را دارند.  در تمام اصول مورد بحث به عنوان مهم‌ترین یافته تحقیق، ارتباط اخلاق و فقه و تأثیری که اخلاق در گستره فقه دارد کاملا مشهود و محسوس است، که در حقیقت این مهم‌ترین راه در ثبات و استحکام اخلاقی فردی و خانوادگی حتی در گیر و دار طلاق می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between Jurisprudence and Ethics in Divorce Verses

نویسندگان [English]

  • Moslem Mohammadi 1
  • Hamideh Shoorgeshti 2

1 Associate Professor of Qur'an and Hadith Sciences, Farabi Campus of University of ,, Tehran,Qom, Iran;

2 Phd Student of Teaching of Islamic Theology, Farabi Campus of University of Tehran, Qom, Iran

چکیده [English]

The present article examines the relationship between the two fields of ethics and jurisprudence in the verses of divorce, which was done by examining the verses and interpretive sources and family law books. In discussing the types of relationship between jurisprudence and ethics, this research has achieved a significant effect of ethics in jurisprudential issues and in particular in the issues of the family system and the social problem of divorce. With this structure, by examining the relevant verses, the common moral principles of wives, and the moral principles specific to men were inferred from the verses in question. These principles show the key point that because men are given the right to divorce in Islam, their moral duties in maintaining the family unit are heavier than those of women, yet women also have a heavy responsibility to maintain and prevent the collapse of the family system. In all the principles discussed as the most important research findings, the relationship between ethics and jurisprudence and the effect that ethics has on the scope of jurisprudence is quite evident and tangible, which is the most important way to stability and moral strength of individuals and families. Even if the family is engaged in divorce.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jurisprudence
  • Ethics
  • Verses of Rulings
  • Divorce
قرآن کریم.
ابن‌عاشور، محمدطاهر. (بی‌تا). تفسیر التحریر و التنویر. بیروت ـ لبنان: مؤسسه التاریخ العربی.
استفن آر (1387). هفت عادت خانواده موفق. ترجمه ندا شاد نظر، تهران: امید فرزانگان، همداد.
انارکی اردکانی، حسین. (1385). طلاق از دیدگاه اخلاق و قانون. قم: پیام مقدّس.
انصاریان، حسین. (1376). نظام خانواده در اسلام. قم: ام ابیها.
پسندیده، عباس. (1384). رضایت از زندگی. قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
________. (۱۳۹۱). رضایت زناشوئی. قم: سازمان چاپ ونشر دارالحدیث.
جوادی آملی، عبدالله. (1388). تسنیم. تحقیق علی اسلامی قم: مؤسسه اسراء.
حقانی زنجانی، حسین. (1365). طلاق یا فاجعه انحلال خانواده. بی تا، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
راغب اصفهانى، ابوالقاسم حسین بن محمد. (1412 ق). مفردات. محقق صفوان عدنان الداودی، دمشق بیروت: دار القلم، الدار الشامیه.
رضایى اصفهانى، محمدعلى. (1381). پژوهشى در اعجاز علمى قرآن. قم: کتاب مبین.
_______________. (۱۳۸۷). تفسیر قرآن مهر. قم: انتشارات پژوهش‌های تفسیر و علوم قرآنی.
سالاری‌فر، محمدرضا. (1384). خانواده در نگرش اسلام و روان‌شناسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها(سمت) و قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سبزوارى نجفى، محمد بن حبیب الله. (1319). إرشاد الأذهان إلى تفسیر القرآن. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
سمرقندی، نصر بن محمد بن احمد. (بی تا).  بحرالعلوم‏. بی جا.
صادقی تهرانی، محمد. (1365). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن‏. قم: انتشارات فرهنگ اسلامی.
طباطبایی، سید محمدحسین. (1417). المیزان فی تفسیر القرآن‏. قم: ‏دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسی، فضل بن حسن. (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن‏. مقدمه محمدجواد بلاغی‏، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
طیب، سید عبدالحسین. (1378). أطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات اسلام.
عراقی، عزت الله.( 1369). آیا میدانید طلاق و مسائل آن کدامند؟ تهران: انتشارات راهنما.
فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر. (1420). مفاتیح الغیب‏. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
فضل‌الله، محمدحسین. (1419). ‏تفسیر من وحی القرآن‏. بیروت: ‌دار الملاک للطباعة و النشر.
کیهان نیا، اصغر. (1382). راز موفقیت در زندگی یا هنر بهتر زیستن. تهران: نشر مادر.
کاشفی سبزواری، حسین بن علی. (1369). مواهب علیه‏. تحقیق سید محمدرضا جلالی نائینی، تهران: سازمان چاپ وانتشارات اقبال.
محمدی، مسلم. (1395). «تمایز و وابستگی راهکاری منطقی در گفتگوی فقه و اخلاق». پژوهش‌های فقهی. 12. 2، صص388-367.
_________. (۱۳۹۵). مقدمه علم اخلاق، ماهیت. ابعاد و ساختار. تهران: سازمان جهاد دانشگاهی
مطری، مرتضی. (1387). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
_______________. (۱۳۹۱). گفتارهایی در اخلاق اسلامی. تهران: صدرا.
مظاهرى، حسین. (1386). تربیت فرزند از نظر اسلام. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
مغنیه، محمدجواد. (1424). التفسیر المبین‏. قم: بنیاد بعثت.
مکارم شیرازی، ناصر. (1374). تفسیر ‏نمونه. تهران: ‌دار الکتب الإسلامیه.
نظری، علی‌محمد. (1386). مبانی زوج درمانی و خانواده درمانی. تهران: علم.
الهامی نیا، علی‌اصغر. (1386).  اخلاق فرماندهى و مدیریت. قم: زمزم هدایت.