نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

یکی از مسائلی که برخی اندیشمندان در تفسیر آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار داده اند، تأویل است. به دلیل کاربرد متعدد واژه تأویل در این کتاب مقدس، بابی در این مورد در آثار اندیشمندان مسلمان گشوده شد که اشتراکات و افتراقاتی به چشم می‌خورد. یکى از اندیشمندان اسلامی که با ترجمه و شرح آثار ارسطو تأثیر فراوانى در مغرب زمین گذاشته ابن رشد است. وی که به قلم فرسایی در پاسخ به غزالی مشهور است توانست خردورزی در متون مقدس را از راه‌های گوناگون مانند عقل و نصوص دینی مطرح نموده و یکی از نمونه‌های آن را تأویلات دینی معرفی می‌کند. در همان منطقه و مدتی اندک پس از ابن رشد، ابن عربی که اندیشه‌هایی بس عمیق و بنیادین در عرفان مطرح می‌کند نیز به تأویلات دینی توجه می‌کند. این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی در صدد است اندیشه‌های ابن رشد و ابن عربی درباره بایسته‌های اهل تأویل را مورد بررسی قرار دهد. یافته‌های بحث عبارت از اشتراک دیدگاه ابن رشد و ابن عربی درباره توجه به باطن برخی متون دینی که به واسطه اهل تأویل شکل می‌گیرد. اختلافاتی که در روش عقلی و شهودی آنان در تأویل وجود دارد. ابن رشد به فیلسوف به عنوان اهل تأویل اشاره دارد و ابن عربی به عارف به عنوان مصداقی جامع برای تأویل نمودن توجه می‌کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Study of Averroes and Ibn Arabi's views on the Semantics and Necessity of Interpreting the Holy Qu’ran

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Khonamri
  • Abbas Bakhshandeh Bali

Assistant Professor of Islamic Knowledge, University of Mazandaran, Babolsar, Iran;

چکیده [English]

One of the issues that some scholars have considered in interpreting the verses of the Holy Qur’an is interpretation. Due to the frequent use of the word Interpretation in this Bible, Babi was opened in this regard in the works of Muslim thinkers, which have similarities and differences. Averroes is one of the Islamic thinkers who has greatly influenced the Maghreb by translating and describing Aristotle's works. He is known for his eloquence in response to al-Ghazali. In the same region and shortly after Averroes, Ibn Arabi, who puts forward very deep and fundamental ideas in mysticism, also pays attention to Religious Interpretations. This article uses a descriptive-analytical method to examine the ideas of Averroes and Ibn Arabi about the requirements of the interpreters. The findings of the discussion are the commonalities of Averroes and Ibn Arabi's views on the inner attention of some religious texts that are formed by the people of Interpretation. Differences in their rational and intuitive method of Interpretation. Averroes refers to the philosopher as a person of Interpretation, and Ibn Arabi refers to the mystic as a comprehensive example of Interpretation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Averroes
  • Ibn Arabi
  • Religious Hermeneutics
  • Reason
  • Mystical intuition
قرآن کریم.
آملی، سید حیدر. (1414). تفسیر المحیط الاعظم و البحر الخضم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم. تحقیق محسن موسوی. تهران: موسسه الطباعه و النشر وزارت الثقافه و الارشاد الاسلامی.
ابن رشد، محمدبن احمد. (1987). الکشف عن مناهج الادله فی عقائد الملّه. بیروت: مکتبه التربیه للطباعه و النشر و التوزیع.
_______________. (۱۹۸۷). فصل المقال فیما بین الحکمه و الشریعه من الاتصال. بیروت: مکتبه التربیه للطباعه و النشر و التوزیع.
_______________. (۱۹۹۴). ما بعد الطبیعه. بیروت: دارالفکر.
_______________. (۱۹۹۸). تهافة التهافت. مقدمه محمدعابد الجابری. بیروت: مرکزدراسات الوحده العربیه.
ابن عربى، محمد بن على. (1422). تفسیر ابن عربى (تأویلات عبد الرزاق). ج 2. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
______________. (بی‏تا). الفتوحات المکیه(دوره چهار جلدی). بیروت: دار صادر.
______________. (۱۹۴۶). فصوص الحکم. قاهره: دار احیاء الکتب العربیه.
______________. (۲۰۰۱). القسم الالهی بالاسم الربانی. تحقیق محمد عمر الحاجی. بیروت: دارالحافظ.
_____________. (۱۳۹۸). فصوص الحکم. ترجمه و شرح محمدعلی ضیاء موحد. چاپ پنجم. تهران: کارنامه.
_____________. (۱۳۹۱). دفتر دانایی. ترجمۀ‏ سعید رحیمیان. چاپ اول. تهران: نگاه معاصر.
ابن فارس، احمد بن فارس. (1404هـ). معجم مقاییس اللغه. ج6. چاپ اول. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابوزید، نصرحامد. (1385). چنین گفت ابن عربی. ترجمه‏ احسان موسوی خلخالی. چاپ اول. تهران: نیلوفر.
ایازی، سید محمد علی. (1414). المفسرون حیاتهم و منهجهم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی(سازمان چاپ و انتشارات).
بخشنده بالی، عباس. (1397). «ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﻠﺴﻔﻰ اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ و اﺑﻦ رﺷﺪ ﺑﺮ اﺑﻦ ﻣﻴﻤﻮن؛ ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻋﻘﻞ در ﻓﻬﻢ ﻣﺘﻮن دینی». مجله عقل و دین. شماره نوزدهم.
حتى، فیلیپ خلیل. (1366). تاریخ عرب. ترجمه ابوالقاسم پاینده. چ دوم. تهران: آگاه.
حلبی، علی اصغر. (1377). مبانی عرفان و احوال عارفان ایرانی. چاپ دوم. تهران: زوار.
خواجوی، محمد. (1386). ترجمه فتوحات مکیه. تهران: انتشارات مولی.
دبور، تی جی. (1376). تاریخ فلسفه در اسلام. ترجمه عباس شوقی. تهران: طرح نو.
زبیدى، محمد بن محمد مرتضی. (1414هـ). تاج العروس من جواهر القاموس. ج20. چاپ اول. بیروت: دار الفکر.
سعیدی روشن، محمد باقر. (1389). آسیب‌شناسی جریان‌های تفسیری. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
طباطبایی، محمد حسین. (1360). شیعه در اسلام. چاپ هشتم. قم:‌ حکمت.
طریحى، فخر الدین بن محمد. (1375ش). مجمع البحرین. ج6. چاپ سوم. تهران: مرتضوی.
عفیفی، ابوالعلا. (1380). شرحی بر فصوص الحکم. ترجمه‏ نصرالله حکمت. چاپ اول. تهران: الهام.
الفاخوری، حنا و خلیل الجر. (1373). تاریخ فلسفه در جهان اسلام. ترجمه‌ عبدالمجید آیتی. چاپ چهارم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1414ه.ق). ترتیب کتاب العین. تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم السامرایی. تصحیح أسعد الطیب. قم: انتشارات اسوه.
کاکایی، قاسم. (1382). وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت. تهران: انتشارات هرمس.
محمود الغراب، محمود. (1388). رحمة من الرحمن فی تفسیر و اشارات القرآن من کلام محی الدین ابن العربی. ج1و2و3و4، قم: انتشارات آیت اشراق.
نصر، سید حسین. (1354). سه حکیم مسلمان. ترجمه احمد آرام. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
نصری، عبدالله و همکاران. (1379). حدیث اندیشه. تهران: سروش.
Aquinas, Thomas. (1975), Summa Contra Gentiles. London: university of Notre Dame Press.