نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

استاد علوم قران و حدیث، دانشگاه علامه طباطبائی، ایران.

چکیده

نویسنده در این جستار کوشش به عمل آورده تا روش و گرایش تفسیری ابوالقاسم قشیری را در حد محدود ارائه نماید. شایان ذکر آن که روش تفسیری سه گونة اصلی دارد که هر یک دارای فروعاتی نیز می‌باشد؛ چه ممکن است یک مفسر آیات قرآن مجید را به کمک آیاتی دیگر تفسیر کند که این روش را، تصدیقی یا تفسیر قرآن به قرآن نامند؛ و نیز ممکن است آیات قرآن را با تکیه بر سنّت معتبر تفسیر کنند که آن را روش روایی یا تفسیر قرآن به واسطة سنّت نامند؛ و نیز ممکن است قرآن به واسطه عقل سلیم بشری تفسیر شود که آن را روش درایی گویند اما گرایش تفسیری برخاسته از تراوش‌های فکری یک مفسر است که تفسیر عرفانی زیر مجموعه‌ای از گرایش‌های تفسیری می‌باشد. گرایش‌های گونه‌گونی در تفسیر قرآن ممکن است در کار باشد. از قبیل گرایش عرفانی، فلسفی، ادبی، علمی و ... به‌سان تفسیر لطائف‌الاشارات، تفسیر ملاصدرا، تفسیر زمخشری، تفسیر طنطاوی و ... می‌توان گفت که روش تفسیری قشیر تا حدودی روش جامع و گرایش تفسیری وی کاملاً عرفانی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Abolghasem Ghosheiri's Interpretive Method and Tendency based on the Interpretation of "Lataif al-Isharat"

نویسنده [English]

  • Mohammad Hosein Bayat

Professor of Qur'an and Hadith, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran;

چکیده [English]

In this paper, the author has tried to present the method and interpretive tendency of Abolghasem Ghoshiri to a limited extent. It is worth mentioning that the interpretive method has three main types, each of which also has sub-categories; How is it possible for a commentator to interpret the verses of the Holy Qur'an with the help of other verses which he calls this method, confirmation or interpretation of the Qur'an to the Qur'an; They may also interpret the verses of the Qur'an based on the authentic tradition, which is called the method of narration or interpretation of the Qur'an through tradition; Also, the Qur'an may be interpreted by human common sense, which is called the Dari method, but the interpretive tendency arises from the intellectual exudates of a commentator, which is a mystical interpretation of a subset of interpretive tendencies. Various tendencies may be involved in the interpretation of the Qur'an. Such as mystical, philosophical, literary, scientific, etc., as well as the interpretation of Lataif al-Isharat, Mulla Sadra's interpretation, Zamakhshari's interpretation, Tantawi's interpretation, etc. It can be said that Qashir's interpretive method is somewhat comprehensive and his interpretive tendency is completely mystical.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Interpretation of Qur'an
  • Interpretive Method
  • Interpretive Tendency
  • Mystical Interpretation
قرآن مجید.
نهج البلاغه چاپ صبحی صالح.
ابن عربی، تاج‌الدین حسین خوارزمی. (1368). شرح فصوص الحکم. تهران: انتشارات مولی.
ابن عربی، محیی‌الدین بن محمد. (بی‌تا). الفتوحات المکیّه. لبنان: بیروت. داراحیاء التراث العربی.
__________________. (1380). تفسیر ابن عربی. لبنان: بیروت. داراحیاء التراث العربی.
بیات، محمدحسین. (1374). مبانی عرفان و تصوف. تهران: دانشگاه علّامه طباطبائی.
___________. (1397). واکاوی برخی از مفردات و جملات مشکل پانزده جزء‌ اول قرآن. تهران: انتشارات کوله پشتی من.
حافظ شیرازی، خواجه شمس‌الدین محمد. (بی­تا). دیوان حافظ. به اهتمام محمد قزوینی. تهران: نشر سینا.
حرّ عاملی، محمد بن حسن. (1359). وسائل الشیعه. تهران: المکتبه­الاسلامیه.
حکانی، عبدالله بن احمد. (1359). شواهد التنزیل. تهران: سازمان چاپ وزارت ارشاد.
خمینی، روح­الله. (1349). حکومت اسلامی. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی (قدس سره).
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1379). المفردات فی غریب القرآن. لبنان: بیروت. داراحیاء­التراث العربی.
صدوق، محمد بن علی. (1372). معانی الاخبار. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
طباطبائی، محمدحسین. (1388). المیزان فی تفسیر القرآن. قم: دار احیاء الکتب الاسلامیه.
طوسی، محمدبن حسن. (1347). التبیان فی تفسیر القرآن. لبنان: دار احیاء التراث العربی.
علّامه امینی، احمد. (1361). الغدیر فی ‌الکتاب و السّنه. لبنان: بیروت. دارالکتب العربی.
علوی مهر، حسین. (1381). روش‌ها و گرایش‌های تفسیری. تهران: انتشارات اسوه.
عیاشی، محمدبن مسعود. (1388). تفسیر العیاشی. تهران: مکتبة العلمیة الاسلامیه.
قشیری، ابوالقاسم بن هوازن. (1367). رسالة‌ قشیریه. به اهتمام فروزان‌فر. تهران: نشر علمی فرهنگی.
قشیری، ابوالقاسم بن هوازن. (بی‌تا).  لطائف­الاشارات. به اهتمام ابراهیم بسیونی. مصر: انتشارات الهیئه­المصریه للکتاب.
ملاصدرا، محمد شیرازی. (1379). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه. قم: انتشارات مصطفوی.
مولوی، جلال الدین محمد. (1368). مثنوی معنوی. تهران: انتشارات طلوع.