نوع مقاله : علمی- ترویجی
نویسنده
دانشیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
تمام فرقه‌های اسلامی، به‌جز ازارقه و حشویه، به‌اتفاق معتقدند که پیامبران الهی دچار شرک نشده‌اند و عمل شرک‌آلود انجام نداده‌اند. با این حال، از ظاهر برخی متون دینی (قرآن و احادیث) برمی‌آید که از برخی از پیامبران خدا عمل مشرکانه سر زده‌است. این متن‌ها در تضاد آشکار با دلایل دال بر عصمت پیامبران خداست؛ لذا در این پژوهش که از نظر روش گردآوری مطالب، کتابخانه‌ای است و در نحوة استناد داده‌ها، از شیوة اسنادی پیروی می‌کند و در تجزیه‌و‌تحلیل مطالب، روش آن تحلیل‌ـ محتوایی از نوع توصیفی‌ـ تحلیلی می‌باشد، تمام شبهات مربوط به شرک‌ورزی حضرت محمد(ص) گردآوری شده‌است و پس از تنظیم این شبهه‌ها و پاسخ‌های گوناگون دانشمندان به آن‌ها، به تحلیل و نقد این پاسخ‌ها پرداخته‌است و در پایان، به گمان نویسنده، به بهترین پاسخ یا به دیدگاهی نو در این زمینه دست یافته‌است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Analysis and Criticism of the Concept of Polytheism of the Holy Prophet (PBUH) in the Quran; A case Study of Three Indicators
نویسنده [English]
- kavous Roohi
Associate Professor of Quran and Hadith Sciences, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]
All the Islamic sects, except Azargheh and Hashwiyyah, believe that God's prophets did not fall into polytheism and did not commit polytheistic acts. However, it appears from the appearance of some religious texts (Qur'an and Hadiths) that some of God's prophets committed polytheism. These texts are in clear contradiction with the evidence of the infallibility of God's prophets; Therefore, in this research, which is a library in terms of the method of collecting the materials, and in the way of citing the data, it follows the documentary method, and in the analysis of the materials, the method is content analysis of a descriptive-analytical type, all the doubts related to the polytheism of Hazrat Mohammad (PBUH) were collected, and after arranging these doubts and the various answers of scientists to them, There are analyzed and criticized these answers and in the end, according to the author, it has reached the best answer or a new point of view in this field.
کلیدواژه‌ها [English]
- Shirk
- the Holy Prophet (PBUH)
- Inclination towards Polytheists
- Misguidance
- Infallibility
قرآن کریم.
ابن أبی‌الحدید، عبدالحمیدبن هبة‌الله. (بی‌تا). شرح نهج‌البلاغة. تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم. بی‌جا: دار إحیاء الکتب العربیة، عیسی البابی الحلبی و شرکا.
ﺍﺑﻦﺍﺛﻴﺮجزری، مبارک‌بن محمد. (1367). ﺍﻟﻨﻬﺎﯾﺔ ﻓﯽ ﻏﺮﯾﺐ ﺍﻟﺤﺪﯾﺚ ﻭﺍلأﺛﺮ. تحقیق وتصحیح محمود محمد طناحی. قم: مؤسّسة مطبوعاتی اسماعیلیان.
ابن‌شهرآشوب، محمدبن علی. (۱۳۶۹). متشابه القرآن و مختلفه. قم: دار البیدار للنشر.
ابنعاشور، محمدبن طاهر. (1420 ق.). تفسیر التحریر والتنویر. چ 1. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
ابن‌عجیبه، احمد. (۱۴۱۹ ق.) . البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید. قاهره: حسن عباس زکی.
ابنعرفه، محمدبن محمد. (2008 م.) . تفسیر ابن‌عرفة. چ 1. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلی بیضون.
ابن‌قتیبه، عبدالله‌بن مسلم. (۱۴۱۱ ق.) . تفسیر غریب القرآن. بیروت: دار و مکتبة الهلال.
ابن‌کمونه، سعدبن منصور. (۱۴۰۲ ق.) . الجدید فی الحکمة. بغداد: جامعة بغداد.
ابن‌منظور، محمدبن مکرّم. (1414 ق.) . لسان العرب. بیروت: دار صادر.
ابن‌میثم، میثم‌بن علی. (۱۴۰۶ ق.) . قواعد المرام فی علم الکلام. قم: مکتبة آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی.
ابوحیّان، محمدبن یوسف. (۱۴۲۰ ق.) . البحر المحیط فی التفسیر. بیروت: دار الفکر.
بحرانی، هاشم‌بن سلیمان. (۱۴۱۵ ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة بعثت.
بغوی، خالد عبدالرّحمن العک. (بی‌تا). معالم التنزیل فی تفسیر القرآن (تفسیر البغوی). بیروت: دار المعرفة.
بیضاوی، عبدالله‌بن عمر. (۱۴۱۸ ق.). أنوار التنزیل و أسرار التأویل (تفسیر بیضاوی). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
تسترى، سهل‌بن عبدالله. (1423 ق.) . تفسیر التسترى. چ 1. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
تفتازانی، سعد‌الدّین مسعود. (1401 ق.). شرح المقاصد فی علم الکلام. پاکستان: دار المعارف النعمانیة.
جزائری، سید نعمة‌الله. (1408 ق.). کشف الأسرار فی شرح الإستبصار. چ 1. قم: مؤسسة دار الکتاب.
جوادی آملی، عبدالله. (1383). توحید در قرآن. قم: اسراء.
حقی، اسماعیل‌بن مصطفی. (بی‌تا). تفسیر روح البیان. بیروت: دار الفکر.
حکیم، محمدباقر. (۱۴۲۴ ق.). الإمامة و أهل البیت(ع) النظریة والإستدلال. قم: المرکز الإسلامی المعاصر.
خمینی، مصطفی. (۱۴۱۸ ق.). تفسیر القرآن الکریم. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
رازى، فخرالدّین محمد. (1420 ق.) . التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب). چ 3. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ـــــــــــــــــــــــــــ . (۱۹۸۸ م.) . عصمة الأنبیاء. بیروت: دار الکتب العلمیة.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد. (1412 ق.). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داودی. دمشق: دار العلم الدار الشامیة.
ربانی گلپایگانی، علی. (۱۴۱۸ ق.). القواعد الکلامیة. قم: مؤسسة امام الصادق(ع).
روحی برندق، کاووس. (1395) . «تحلیل انتقادی در باب نسبت دادن عملکرد شرک‌آلود به پیامبران سلف (ع) در قرآن». شیعه‌پژوهی. س 2. ش 7. صص 7ـ28.
روحی برندق، کاووس و مرادی، لیلا. (1394). «نقد مبانی فکری وهّابیت در مسئلة امامت، شرک و مصادیق آن با تأکید بر دیدگاه‌های علاّمه طباطبائی(ره)». پژوهشنامة معارف قرآنی. ش 21. صص 91ـ120.
زرکشی، محمدبن بهادر. (۱۴۱۰ ق.). البرهان فی علوم القرآن. بیروت: دار المعرفة.
زمخشری، جارالله محمود. (۱۴۰۷ ق.) . الکشّاف عن حقایق غوامص التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل. بیروت: دار الکتاب العربی.
ـــــــــــــــــــــــــــــ . (۱۹۷۹ م.) . أساس البلاغة. بیروت: دار صادر.
سبحانی، جعفر. (۱۴۰۵ ق.). مفاهیم القرآن. قم: جماعة المدرسین، مؤسسة النشر الإسلامی.
ــــــــــــــــ . (۱۴۱۳ ق.). الإلهیات عَلَی هدی الکتاب والسنة والعقل. قم: المرکز العالمی للدّراسات الإسلامیة.
ــــــــــــــــ . (1425 ق.). رسائل و مقالات. چ 2. قم: مؤسسة الإمام الصادق(ع).
ــــــــــــــــ . (۱۴۲۷ ق.). بحوث فی الملل والنِحَل. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
علم‌الهدی، علی‌بن حسین. (۱۹۹۸ م.). أمالی. قاهره: دار الفکر العربی.
ــــــــــــــــــــــــــــــ . (بی‌تا). تنزیة الأنبیاء علیهم‌السّلام. قم: دار الشریف الرضی.
سیواسى، احمدبن محمود. (1427 ق.). عیون التفاسیر. چ 1. بیروت: دار صادر.
شاذلی، سیدبن قطب. (۱۴۱۲ ق.). فی ظلال القرآن. قاهره: دار الشروق للنشر والتوزیع.
شریعتی، محمدتقی. (۱۳۴۶). تفسیر نوین. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
شوشتری، نورالله. (۱۴۰۹ ق.). إحقاق الحق و إزهاق الباطل. تحقیق آیت‌الله مرعشی. قم: کتابخانة حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
شیخ‌زاده، محمدبن مصطفى. (1419 ق.). حاشیة محیى‌الدّین شیخ‌زاده عَلَى تفسیر القاضى البیضاوى. چ 1. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
صادقى تهرانى، محمد. (1406 ق.). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن والسنة. چ 2. قم: فرهنگ اسلامى.
صدرای شیرازى، محمدبن ابراهیم. (1361). تفسیر القرآن الکریم. چ 2. قم: بیدار.
صدوق، محمدبن علی. (۱۴۰۴ ق.). عیون أخبار الرضا(ع). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طباطبائی، محمدحسین. (1393). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسّسة الأعلمی للمطبوعات.
طبرسی، احمدبن علی. (۱۳۶۱). الإحتجاج عَلَی أهل اللّجاج. مشهد: نشر المرتضی.
طبرسی، فضل‌بن حسن.(۱۳۷۲). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
طبرى، محمدبن جریر. (1412 ق.). جامع البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر الطبرى). چ 1. بیروت: دار المعرفة.
طوسی، محمدبن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
عیاشى، محمدبن مسعود. (1380 ق.). التفسیر (تفسیر العیاشی). چ 1. تهران: مکتبة العلمیة الإسلامیة.
فاضل، مقدادبن عبدالله. (۱۴۰۵ ق.). إرشاد الطالبین إلی نهج المسترشدین. قم: کتابخانة حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره).
فیّومی، احمدبن محمد. (۱۴۱۴ ق.). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: مؤسسة دار الهجرة.
قاسمی، محمد جمال‌الدّین. (۱۴۱۸ ق.). محاسن التأویل. بیروت: دار الکتب العلمیة.
قاضى، عبدالجبار بن احمد. (1426 ق.). تنزیه القرآن عن المطاعن. چ 2. بیروت: دار النهضة الحدیثة.
قرشی بنایی، علی‌اکبر. (1412 ق.). قاموس قرآن. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
قرطبی، محمدبن احمد. (۱۳۶۴). الجامع لأحکام القرآن. تهران: ناصرخسرو.
قمى، على‌بن ابراهیم. (1363). تفسیر القمی. چ 3. قم: دار الکتاب.
کاشانى، فتحالله بن شکرالله. (1423 ق). زبدة التفاسیر. چ 1. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
مجلسی، محمدباقر. (۱۴۰۳ ق.). بحار الأنوار. بیروت: مؤسسة الوفاء.
مصطفوی، حسن. (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ـــــــــــــــــــ . (بی‌تا). التحقیق فی کلمات القرآن. چ 3. بیروت: دار الکتب العلمیّة.
مفید، محمدبن محمد. (۱۴۱۳ ق.). المسائل العکبریة. قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
مقریزی، احمدبن علی. (۱۴۲۰ ق.). إمتاع الأسماع بما للنّبی مِن الأحوال والأموال والحفدة والمتاع. بیروت: دار الکتب العلمیة.
مکارم شیرازی، ناصر. (۱۳۷۵). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
ـــــــــــــــــــــــــ . (۱۴۲۵ ق.). آیات الولایة فی القرآن. قم: مدرسة الإمام علی‌بن أبی‌طالب(ع).
موسى، حسین یوسف. (بی‌تا). الإفصاح. چ 4. قم: بی‌نا.
نظام الأعرج، حسن‌بن محمد. (1416 ق.) . تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان. چ 1. بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
The Holy Quran.
Abu Hayyan, Mohammad ibn Yousuf. (1999). Al-Bahr ul-Mohit fi al-Tafsir. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic].
A'lam ul-Hoda, Ali ibn Hossein. (1998). A'mali. Cairo: Dar al-Fekr al-Arabi. [In Arabic].
------------------------------------- .(ND). Tanzih ul-Anbiya. Qom: Dar al-Sharif al-Razi. [In Persian].
Ayyashi, Mohammad ibn Masoud. (1960). Al-Tafsir (Tafsir ul-Ayyashi). 1th. Tehran: Maktabat al-Elmeyyat al-Eslamiyah. [In Persian].
Bahrani, Hashem ibn Soleiman. (1994). Al-Borhan fi Tafsir al-Qur'an. Qom: Be'sat Institute. [In Persian].
Baghavi, Khaled Abd ul-Rahman al-A'k. (ND). Ma'alem ul-Tanzil fi Tafsir al-Qur'an (Tafsir al-Baghavi). Beirut: Dar al-M'arefat. [In Arabic].
Beyzavi, Abdullah ibn Omar. (1997). Anwar al-Tanzil va Asrar al-Ta'vil (Tafsir-e Beyzavi). Beirut: Dar Ehya al-Toras al-Arabi. [In Arabic].
Fazel, Meghdad ibn Abdullah. (1984). Ershad ul-Talebin e'la Nahj al-Mostarshedin. Qom: Library of Hazrat Ayatollah al-Ozma Mara'shi Najafi (RA). [In Persian].
Fayyoumi, Ahmad ibn Mohammad. (1993). Al-Mesbah ul-Monir fi Gharib al-Sharh al-Kabir Lel-Rafe'i. Qom: Dar al-Hejrah Institute. [In Persian].
Ghasemi, Mohammad Jamaluddin. (1997). Mahasen al-Ta'vil. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah. [In Arabic].
Ghazi, Abdul Jabbar ibn Ahmad. (2005). Tanzih ul-Qur'an a'n al-Matae'n. 2th. Beirut: Dar al-Nehzat al-Hadisah. [In Arabic].
Haghi, Ismail ibn Mostafa. (ND). Tafsir-e Rouh ul-Bayan. Beirut: Dar al-Fekr. [In Arabic].
Hakem, Mohammad Bagher. (2003). Al-Emamat va Ahl ul-Bayt (a.s.); Al-Nazareyah va Estedlal. Qom: Modern Islamic Center. [In Persian].
Ibn Abi al-Hadid, Abdul Hamid ibn Hebatullah. (ND). Sharh-e Nahj ul-Balagha. Mohammad Abolfazl Ibrahim's Research. Op: Dar Ehya al-Kotob al-Arabiyah, Isa al-Babi al-Halabi and Partners. [In Arabic].
Ibn Ajibah, Ahmad. (1998). Bahr ul-Madid fi Tafsir al-Qur'an al-Majid. Cairo: Hassan Abbas Zaki. [In Arabic].
Ibn Arafah, Mohammad ibn Mohammad. (2008). Tafsir-e Ibn 'Arafah. 1th. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah, Mohammad Ali Beyzoun's Publishings. [In Arabic].
Ibn Shahr Ashoub, Mohammad ibn Ali. (1990). Motashabe al-Qur'an va Mokhtalefehi. Qom: Dar al-Badar Lel-Nshar. [In Arabic].
Ibn Ashour, Mohammad ibn Taher. (1999). Tafsir al-Tahrir va al-Tanvir. 1th. Beirut: Arab History Institute. [In Arabic].
Ibn Asir Jazari, Mobarak ibn Mohammad. (1988). Al-Nahayat fi Gharib al-Hadith va al-Asar. Research and Correction by Mahmoud Mohammad Tanahi. Qom: Isma'ilian Press Institute. [In Persian].
Ibn Komouneh, S'ad ibn Mansour. (1982). Al-Jadid fi al-Hekmat. Baghdad: University of Baghdad. [In Arabic].
Ibn Maisam, Maisam ibn Ali. (1985). Ghava'ed al-Maram fi Elm al-Kalam. Qom: School of Ayatollah al-Ozma al-Mar'ashi al-Najafi. [In Persian].
Ibn Manzour, Mohammad ibn Mokarram. (1993). Lesan ul-Arab. Beirut: Dar Sader. [In Arabic].
Ibn Qotaibeh, Abdullah ibn Moslem. (1990). Tafsir-e Gharib al-Qur'an. Beirut: Al-Helal School. [In Arabic].
Javadi Amoli, Abdullah. (2004). Monotheism in the Qur'an. Qom: Esra. [In Persian].
Jazayeri, Seyyed Neamatullah. (1987). Kashf ul-Asrar fi Sharh al-Estebsar. 1th. Qom: Dar al-Ketab Institute. [In Persian].
Kashani, Fathullah ibn Shukrullah. (2002). Zobdat ul-Tafaseer. 1th. Qom: Islamic Encyclopaedia Institute. [In Persian].
Khomeini, Mostafa. (1997). Tafsir ul-Qur'an ul-Karim. Tehran: Imam Khomeini's Works Editing and Publishing Institute. [In Persian].
Majlesi, Mohammad Bagher. (1982). Behar al-Anwar. Beirut: Al-Wafa Institute. [In Arabic].
Makarem Shirazi, Naser. (1996). Tafsir-e Nemouneh. Tehran: Islamic Library. [In Persian].
Meghrizi, Ahmad ibn Ali. (1999). Al-Emta ul-Asma Bema Le-Nabi men al-Ahval va al-Amval va al-Hafedat va al-Mata. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah. [In Arabic].
Mofid, Mohammad ibn Mohammad. (1992). Al-Masa'el ul-Ukbariyah. Qom: World Conference for the Millennium of al-Shaykh al-Mufid. [In Persian].
Mostafavi, Hassan. (2007). Al-Tahghigh fi Kalemat al-Qur'an al-Karim. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance. [In Persian].
------------------------ . (ND). Al-Tahghigh fi Kalemat al-Qur'an al-Karim. 3th. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyyah. [In Arabic].
-----------------------------. (2004). A'yat al-Welayat fi al-Qur'an. Qom: Al-Imam Ali ibn Abi Taleb (a.s.) School. [In Persian].
Mousa, Hossein Yousof. (ND). Al-Efash. 4th. Qom: NP. [In Persian].
Nezam al-A'raj, Hasan ibn Mohammad. (1995). Tafsir Gharayeb al-Qur'an va Raghae'b al-Forghan. 1th. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah, Mohammad Ali Beyzoun's Publications. [In Arabic].
Qomi, Ali ibn Ebrahim. (1984). Tafsir al-Qomi. 3th. Qom: Dar al-Ketab. [In Persian].
Qoreshi Banae'i, Ali Akbar. (1991). Qamous-e Quran. Tehran: Dar al-Kotob al-Eslamiyah. [In Persian].
Qortobi, Mohammad ibn Ahmad. (1984). Al-Jame le-Ahkam al- Qur'an. Tehran: Naser Khosro. [In Persian].
Rabbani Golpaygani, Ali. (1997). Ghava'ed ul-Kalam. Qom: Imam al-Sadegh (a.s.) Institute. [In Persian].
Ragheb Isfahani, Hossein ibn Mohammad. (1991). Al-Mofradat fi Gharyeb al-Qur'an. Research by Safwan Adnan Davoudi. Beirut-Damascus: Dar al-'Alam - Dar al-Shamiyah. [In Arabic].
Razi, Fakhruddin Mohammad. (1999). Al-Tafsir ul-Kabir (Mafatih ul-Ghayb). 3th. Beirut: Dar Ehya al-Toras al-Arabi. [In Arabic].
------------------------------------ . (1998). 'Esmat ul-'Anbia. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah. [In Arabic].
Roohi Barandagh, Kavous. (2015). "Critical Analysis of Attributation of the Perfomance of Polytheistic Practice in the Qur'an to the Predecessor". Shi'a Studies. Vol. 2. No. 7. Pp. 7-28. [In Persian].
Roohi Brandagh, Kavous and Moradi, Leila. (2014). "Criticism of the Intellectual Institutes of Wahhabism in the Issue of Imamate, Polytheism and its Examples with an Emphasis on the Views of Allama Tabataba'i (RA)". Qur'anic Knowledge. Vol. 21. Pp. 91-120. [In Persian].
Sobhani, Jafar. (1984). Mafahim ul-Qur'an. Qom: Al-Modarresin University, Al-Nashr Islamic Publishing Institute. [In Persian].
------------------ . (1992). Elahiyat 'ala Hoda al-Ketab va al-Sonnat va al-Aghl. Qom: The International Center for Islamic Studies. [In Persian].
------------------ . (2004). Letters and Articles. 2th. Qom: Imam al-Sadegh (a.s.) Institute. [In Persian].
------------------ . (2006). Bohous fi al-Melal va al-Nehal. Qom: Islamic Publishing House. [In Persian].
Sadeghi Tehrani, Mohammad. (1985). Al-Forghan fi Tafsir al-Qur'an bel-Qur'an va al-Sunnah. 2th. Qom: Islamic Culture. [In Persian].
Sadough, Mohammad ibn Ali. (1983). Oyoun al-Akhbar al-Reza (AS). Beirut: Al-A'alami Press Institute. [In Arabic].
Sadra-ye Shirazi, Mohammad ibn Ebrahim. (1982). Tafsir ul-Qur'an ul-Karim. 2th. Qom: Bidar. [In Persian].
Shari'ati, Mohammad Taghi. (1967). New Interpretation. Tehran: Farhang Islamic Publishing Office. [In Persian].
Shazeli, Seyyed ibn Qutb. (1991). Fi Zelal al-Qur'an. Cairo: Dar al-Sharouq for Publishing and Distribution. [In Arabic].
Sheikhzadeh, Mohammad ibn Mostafa. (1998). Hasheyat Mohyeddin Sheikhzadeh a'la Tafsir al-Ghazi al-Beyzawi. 1th. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah, Mohammad Ali Beyzoun's Publications. [In Arabic].
Shushtari, Nourullah. (1988). Ehghagh al-Hagh va Ezhagh al-Batel. Research of Ayatollah Mara'shi. Qom: Library of Ayatollah al-Ozma Mara'shi Najafi (RA). [In Persian].
Sivasi, Ahmad ibn Mahmoud. (2006). Oyoun al-Tafaseer. 1th. Beirut: Dar Sader. [In Arabic].
Tabatabae'i, Mohammad Hossein. (2013). Al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an. Beirut: Al-A'alami Publications Institute. [In Arabic].
Tabresi, Ahmad ibn Ali. (1982). Al-Ehtejaj a'la A'hl al-Lejaj. Mashhad: Al-Morteza Publishing. [In Persian].
Tabresi, Fazl ibn Hasan. (1993). Majma al-Bayan fi Tafsir al-Qur'an. Tehran: Nasser Khosro. [In Persian].
Tabari, Mohammad ibn Jarir. (1991). Jame ul-Bayan fi Tafsir al-Qur'an (Tafsir ul-Tabari). 1th. Beirut: Dar al-Marafah. [In Arabic].
Taftazani, Sa'duddin Masoud. (1981). Sharh ul-Maghased fi Elm al-Kalam. Pakistan: Dar al-Ma'arif al-Nu'maniyah. [In Arabic].
Tostari, Sahl ibn Abdullah. (2002). Tafsir al-Tostari. 1th. Beirut: Dar al-Kotob al-Elmiyah, Mohammad Ali Beyzoun's Publications. [In Arabic].
Tusi, Mohammad ibn Hasan. (ND). Al-Tebyan fi Tafsir al-Quran. Beirut: Dar Ehya al-Toras al-Arabi. [In Arabic].
Zamakhshari, Jarollah Mahmoud. (1986). Al-Kashshaf 'an Hagha'egh al-Ghawamez al-Tanzil va Oyoun al-Aghavil fi Vojouhe al-Ta'vil. Beirut: Dar al-Ketab al-Arabi. [In Arabic].
------------------------------------------- . (1979). Asas ul-Balaghht. Beirut: Dar Sader. [In Arabic].
Zarakshi, Mohammad ibn Bahador. (1989). Al-Borhan fi Uloum al-Qur'an. Beirut: Dar al-M'arefah. [In Arabic].
)