تبیین مبانی فلسفی انسان صبور در قرآن کریم

شریعتی, سید صدرالدین; سلحشوری, احمد; نعیمی, ابراهیم; تندرو, افسانه

doi:10.22054/ajsm.2023.70927.1878

نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

¹ دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

² دانشیار روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

³ استادیار مشاوره، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

⁴ دانشجوی دکترای روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.70927.1878

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین مبانی فلسفی انسان صبور در قرآن کریم و راهکارهای تقویت صبر در معلمان ابتدایی انجام شده‌‌است. روش پژوهش حاضر کیفی و از نوع تحلیل محتوا و الگوی تحلیلی فرانکنا بوده است. جامعه پژوهش حاضر را کلیه آیات قرآن کریم که به صبر و انسان صبور پرداخته است تشکیل می‌دهد که با روش نمونه‌گیری هدفمند و مراجعه به تفسیرهای آن (تفسیرجوادی آملی) مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به منظور جمع‌آوری اطلاعات از فیش جمع‌آوری اطلاعات استفاده شد. نتایج تحلیل محتوای عرفی و تحلیل استنتاجی پژوهش حاضر نشان داد که مبانی فلسفی انسان صبور در مبانی هستی شناسی، معرفت‌شناسی، انسان‌شناسی، ارزش‌شناسی و زیباشناسی مصادیقی را در آیات نشان داده است. راهکارهای تقویت انسان صبور در معلمان ابتدایی شامل یاری خواستن از خداوند و عبادت و راز نیاز، سفارش به صبر و ایستادگی، الگوگیری و پیروی از الگوهای صبر و یادآوری آثار و فواید صبر و شکیبایی بوده است که می‌توان با آموزش و توانمندسازی معلمان در این راهکارها، منجر به تقویت صبر در آنان شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

قرآن پژوهی

عنوان مقاله [English]

Explaining the philosophical foundations of the patient person in the Holy Quran and ways to strengthen patience in elementary teachers

نویسندگان [English]

seyyed sardulidn shariati ¹
Ahmad Salahshor ²
Ebrahim Naeimi ³
afsaneh tondrow ⁴

¹ Associate Professor, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

² Associate Professor, Faculty of Psychology and Educational Sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

³ Assistant Professor, Counseling Department of Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

⁴ PhD Student of Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The present research was done with the aim of explaining the philosophical foundations of the patient person in the Holy Quran and ways to strengthen patience in elementary teachers. The method of the current research was qualitative and content analysis and Franken's analytical model. The current research community consists of all the verses of the Holy Qur'an that deal with patience and the patient person, which were studied and analyzed by purposeful sampling and referring to its interpretations (Tafsir Javadi Amoli). In order to collect information, an information collection form was used. The results of conventional content analysis and inferential analysis of the current research showed that the philosophical foundations of the patient man in the foundations of ontology, epistemology, anthropology, values and aesthetics have shown examples in the verses. The strategies to strengthen patient people in primary teachers include asking for help from God and worshiping the secret of need, commanding patience and endurance, modeling and following models of patience, and reminding of the effects and benefits of patience, which can be done by training and empowering teachers in these strategies led to strengthening their patience.

کلیدواژه‌ها [English]

Philosophical foundations of patience
patient person
Holy Quran
elementary teachers

مراجع

قرآن کریم.

ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (1405 ق.). لسان العرب. ج 4. قم: نشر ادب حوزه.

انصاریان، حسین. (بی‌تا). زیبایی‌های اخلاق. قم: مؤسسة علمی و تحقیقاتی دار العرفان.

تقی‌زاده، محمداحسان و اکرم حسین‌زاده. (1388). اخلاق اسلامی. تهران: انتشارات پیام نور.

جوادی آملی، عبدالله. (1395). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.

ــــــــــــــــــــــــــ . (1388). «استعانت به صبر و نماز». پاسدار. س 28. ش 334. صص 6ـ9.

جوهری، اسماعیل‌بن حماد. (بی‌تا). صحاح اللغه. ج 2. بیروت: دار الفکر.

حاجی‌آبادی، علی و اصغر هادی. (1397). «معناشناسی صبر در قرآن». پژوهش‌های قرآنی. س 23 . ش 1. صص 150ـ173.

خداوردی، زهرا. (1397). «بررسی انواع صبر در آیات و روایاتم. کنفرانس ملی علوم اسلامی و پژوهش‌های دینی. کرج.

دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغتنامه. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

راغب اصفهانی، حسین. (1375). المفردات الفاظ القرآن. تهران: انتشارات مرتضوی.

رشاد، علی‌اکبر. (1380). دانشنامة امام علی علیه‌السلام. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.

رشاد، علی‌اکبر. (1380). دانشنامه امام علی^(ع). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.

رضایی، محمد. (1389). بهداشت روان. قم: پژوهش‌های تفسر و علوم قرآنی.

شمشیری، بابک. (1390). تعلیم و تربیت از منظر عشق و عرفان. تهران: طهوری.

شمشیری، بابک و علی شیروانی شیری. (1390). «مفهوم صبر در قرآن و دلالت‌های فلسفی و تربیتی آن». تربیت اسلامی. س 6. ش 13. صص 79ـ98.

شمشیری، بابک و علی شیروانی شیری. (1390). «مفهوم صبر در قرآن و دلالت‌های فلسفی و تربیتی آن». تربیت اسلامی. س 6. ش 13. صص 85ـ96.

علاءالدّین، سید محمدرضا و محمدرضا ستوده‌نیا. (1398). «سیر تحلیلی رفتار صبر به ترتیب نزول و کاربست‌های آن در تربیت اعتقادی». پژوهشنامة قرآن و حدیث. س 13. ش 25. صص 165ـ193.

فراهیدی، خلیل‌بن احمد. (1410 ق.). العین. ج 7. قم: هجرت.

گراوند، منیژه و عباس عباسپور. (1391). «مقایسة اثربخشی معلمان جذب‌شده از مراکز تربیت معلم و حق‌التدریس از دیدگاه مدیران مدارس راهنمایی شهر تهران». روانشناسی تربیتی. س 24. ش 8. صص 100ـ120.

مطوری، علی، محمدجواد سامی و علیرضا خنشا. (1398). «نقش صبر در تربیت اسلامی فرزندان با الگوپذیری از آیة 132 طه». تفسیرپژوهی. س 11. ش 6. صص 117ـ131.

مظفری‌پور، روح‌الله. (1395). «تبیین ویژگی‌های معلم کاریزماتیک به عنوان الگویی از معلم اثربخش». نوآوری‌های آموزشی. س 15. ش 58. صص 135ـ150.

مونسیان، محبوبه. (1399). «صبر و جلوه‌های آن در به ثمر رسیدن نفس انسانی به کمال مطلوب در قرآن کریم». سومین همایش ملی پژوهش‌های قرآنی. تهران.

نصر، مصطفی و عبدالرسول پاسالاری. (1399). «ارتباط متقابل صبر و علم و تأثیر آن در فرایند تعلیم». ششمین همایش ملی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران. تهران.

Biblography

The Holy Quran.

Aladdin, Seyyed Mohammad Reza and Mohammad Reza Sotoudhnia. (2018). "Analytical Course of Patience Behavior in Descending Order and its Applications in Religious Education". Qur'an and Hadith Research Paper. Vol. 13. No. 25. Pp. 165-193. [In Persian].

Ansarian, Hossein. (ND). The Beauties of Morality. Qom: Dar Al-Irfan Scientific and Research Foundation. [In Persian].Ibn Manzoor, Mohammad ibn Mokarram. (1405 AH). Lesan al-Arab. C. 4. Qom: Adab Hoza Publishing House. [In Persian].

Dehkhoda, Ali Akbar. (1377). Loghatnameh. Tehran: Tehran University Press. [In Persian].

Farahidi, Khalil ibn Ahmad. (1410 AD). Al-Aein. Vol. 7. Qom: Hejrat. [In Persian].

Garavand, Manijeh and Abbas Abbaspour. (2011). "Comparison of the Effectiveness of Teachers Recruited from Teacher Training and Teaching Centers from the Point of View of Middle School Principals in Tehran". Educational Psychology. Vol. 24. No. 8. Pp. 100-120. [In Persian].

Hajiabadi, Ali and Asghar Hadi. (2017). "The Semantics of Patience in the Qur'an". Quranic Studies. Vol. 23. No. 1. Pp. 173-150. [In Persian].

Javadi Amoli, Abdollah. (2015). Tafsir-e Tasnim. Qom: Israa. [In Persian].

----------------------------- . (1388). "Getting help from Patience and Prayer". Pasdar. Vol. 28. No. 334. Pp. 6-9. [In Persian].

Johari, Ismail ibn Hammad. (ND). Sehah al-loghat. Vol. 2. Beirut: Dar al-Fakr. [In Arabic].

Khodaverdi, Zahra. (2017). “Examining the Types of Patience in my Verses and Hadiths”. National Conference of Islamic Sciences and Religious Studies. Karaj. [In Persian].

Motahhari, Ali, Mohammad Javad Sami & Alireza Khansha. (2018). "The Role of Patience in the Islamic Upbringing of Children by Following the Example of Verse 132 of Taha". Interpretive Research. Vol. 11. No. 6. Pp. 117-131. [In Persian].

Mozaffaripour, Ruhollah. (2015). "Explaining the Characteristics of a Charismatic Teacher as a Model of an Effective Teacher". Educational Innovations. Vol. 15. No. 58. Pp. 135-150. [In Persian].

Monesian, Mahboobeh. (2019). "Patience and its Manifestations in the Fruition of the Human Soul to the Desired Perfection in the Holy Quran". The Third National Conference of Quranic Researches. Tehran. [In Persian].

Nasr, Mostafa and Abdul Rasul Pasalari. (2019). "Interrelation between Patience and Knowledge and its Effect in the Education Process". The Sixth National Conference of Modern Researches in the Field of Humanities and Social Studies of Iran. Tehran. [In Persian]. Ragheb Esfahani, Hossein. (1375). Mofradat-e Alfaz al-Qur'an. Tehran: Mortazavi Publications. [In Persian].

Rashad, Ali Akbar. (1380). Daneshnameh Imam Ali (pbuh). Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Thought. [In Persian].

Rezaei, Mohammad. (1389). Mental Health. Qom: Researches on Tafsir and Quranic Sciences. [In Persian].

Shamshiri, Babak. (1390). Education from the Perspective of Love and Mysticism. Tehran: Tahori. [In Persian].

Shamshiri, Babak and Ali Shirvani Shiri. (1390). "The Concept of Patience in the Qur'an and its Philosophical and Educational Implications". Islamic Education. Vol. 6. No. 13. Pp. 79-98. [In Persian].

Taghizadeh, Mohammad Ahsan and Akram Hosseinzadeh. (1388). Islamic Ethics. Tehran: Payam-e Noor Publications. [In Persian].‌

‌‌