نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

1 ارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

3 استادیار گروه علوم فرآن و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی, دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

بی­تردید، ایمان موهبت الهی است که انسان به‌وسیله آن می‌تواند مسیر سعادت و تعالی را پیش گیرد. ازاین‌رو مقوله ایمان که فعل اختیاری نفس است، از مهم‌ترین موضوعات اعتقادى در ادیان مختلف به شمار می­آید. پیشینیان افعال اختیاری را تنها، نتیجه عامل معرفتی می­دانستند؛ اما تتنس فیلسوف و روان‌شناس آلمانی، نفس انسان را دارای سه ساحت مستقل و هم‌عرض معرفتی، عاطفی و ارادی دانسته و معتقد است تأثیر متقابل این ساحات در تحقق فعل اختیاری ازجمله ایمان­آوری حائز اهمیت است. پژوهش حاضر با تکیه بر روش «تحلیل مضمون» به بررسی این امور از منظر قرآن پرداخته است. در این راستا، 18 مضمون کلیدی به‌عنوان زمینه­های ایمان، از قرآن استخراج و در سه ساحت «معرفتی، عاطفی و ارادی» طبقه­بندی و موردبررسی و تبیین قرار گرفت. یافته­های پژوهش نشان می‌دهد ایمان، محصول ترکیب ابعاد سه‌گانه معرفت، عاطفه و اراده است و این سه بُعد در هم اثرگذارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Theme Network of the Fields of Faith in the Qur'an

نویسندگان [English]

  • elham amooye 1
  • Mohammad mahdi shahmoradi fereidoni 2
  • mahdi taghizadeh tabari 3

1 ارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

3 Assistant Professor, Department of Quran and Hadith, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

چکیده [English]

Undoubtedly, the category of faith, which is an optional act of the soul, is considered one of the most important religious issues in different religions. The predecessors considered optional verbs to be only the result of the epistemological factor; but Tetens, a German philosopher and psychologist, considers the human soul to have three independent and equally wide cognitive, emotional, and volitional spheres and believes that the mutual influence of these spheres is important in the realization of voluntary action, including belief. The current research has investigated these issues from the perspective of the Quran, relying on the "theme analysis" method. In this regard, 19 key themes as fields of faith based on the mentioned theory were extracted from the Qur'an and classified into three areas of "cognitive, emotional and volitional" and analyzed and explained. The findings of the research show that faith is the product of the combination of the three dimensions of knowledge, emotion and will, and these three dimensions work together.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Qur'an
  • Fields of Faith
  • Tetens Theory
  • Theme Analysis Method
قرآن کریم. (1373). ترجمه مکارم شیرازی، قم: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی، چاپ دوم.
ابن فارس، احمد. (1404). مقاییس اللغه، بیروت- لبنان: دار احیاء التراث العربی
ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان‌العرب، بیروت: دار صادر.
آریان، حمید، جهان پناه، محمدعلی. (1398). «عوامل مؤثر بر اراده انسان و تقویت آن در راستای انجام عمل صالح ازنظر قرآن»، معرفت، شماره 257، صص 77-86.
بروجردى، محمدابراهیم. (1366). تفسیر جامع، تهران: کتابخانه صدر، چاپ ششم.
پورسینا، زهرا. (1385). تأثیر گناه بر معرفت، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). المفردات فی غریب القرآن، دمشق بیروت: صفوان عدنان داودی، دارالعلم‌الدار الشامیة.
رضایی اصفهانی، محمدعلی. (1386). قرآن و علم، قم: پژوهش­های تفسیر و علوم قرآن.
سراج زاده، حسن. (1396). «گزاره‌های اخلاقی قرآن و چگونگی نظام‌مندسازی آن»، پژوهشنامه اخلاق، شماره 35، صص 45-64
شجاعی، محمدصادق. (1385). دیدگاه روان‌شناختی حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، قم: مرکز انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
صدرالمتألهین. (1378). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة، تصحیح: محمد خواجوی، تهران: مولی.
صدرالمتألهین. (1360). الشواهد الربوبیه، مشهد: المرکز الجامعی للنشر.
طباطبائی، محمدحسین. (1390). المیزان فی تفسیر القرآن‏‏، لبنان-بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات‏، چاپ دوم.
طبرسى، فضل بن حسن. (1412). تفسیر جوامع الجامع، مصحح: ابوالقاسم گرجی، قم: حوزه علمیه قم، مرکز مدیریت.
قرائتى، محسن. (1388). تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایی از قرآن.
قرشى بنابى، على‏اکبر. (1375). تفسیر احسن الحدیث، تهران: بنیاد بعثت، مرکز چاپ و نشر، چاپ دوم.
قرضاوی، یوسف. (1382). قرآن منشور زندگی، مترجم: عبدالعزیز سلیمی، تهران: احسان.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1388). اخلاق در قرآن، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی. (1374). مجموعه آثار، قم: صدرا.
مغنیه، محمدجواد. (1378). تفسیر کاشف، قم: بوستان کتاب، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، چاپ اول.
مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیة، چاپ‌دهم.
ملکیان، مصطفی. (1395). مقدمه‌ای بر کتاب من و دنیای احساساتم (الیزابت تسلر و بریگیت کولخ)، تهران: نشر آسمان خیال.
میرهاشمی، سید محمد. (1390). مطلق گرایی در اخلاق، قم: نشر بوستان کتاب قم.
نصیری خلیلی، علیرضا؛ حیدری فر، مجید. (1398). «تحلیل تفسیری نقش ایمان در رابطه قلبی انسان با خدا از منظر قرآن»، علوم قرآن و حدیث، شماره 38، صص 163 تا 182.
References
Attride-Stirling, J. (2001), “Thematic Networks: An Analytic Tool for Qualitative Research”, Qualitative Research, Vol. 1, No. 3, Pp. 385-405.
Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101.
Radharkrishnan, Essenthals of Psychology, Oxford University Press, 1988, pp.13-15
The Holy Quran, translated by Makarem Shirazi. (1994). Qom: Department of Islamic History and Education Studies, second edition. [In Persian]
References [In Persian]
Arian, Hamid, Jahanpanah, Mohammad Ali. (2018). "Factors affecting human will and strengthening it in order to perform righteous deeds according to the Qur'an", Marefat, No. 257, pp. 77-86. [In Persian]
Boroujerdi, Mohammad Ebrahim. (1987). Tafsir Jame, Tehran: Sadr Library, 6th edition. [In Persian]
Ibn Faris, Ahmad. (1983). Al-Maqayis al-Lagheh, Beirut-Lebanon: Dar Ihya al-Trath al-Arabi. [In Arabic]
Ibn Manzoor, Muhammad Ibn Makram. (1993). Lasan al-Arab, Beirut: Dar Sadir. [In Arabic]
Misbah Yazdi, Mohammad Taqi. (2009). Ethics in the Qur'an, Qom: Imam Khomeini Educational and Research Institute. [In Persian]
Motahari, Morteza. (1995). Collection of works, Qom: Sadra. [In Persian]
Maghnieh, Mohammad Javad. (1999). Tafsir Kashif, Qom: Bostan Kitab, Publications of the Islamic Propaganda Office of Qom Seminary, first edition. [In Persian]
Makarem Shirazi, Nasser. (1992). Tafsir Nemouneh, Tehran: Dar al-Kutub al-Islami, 10th edition. [In Persian]
Mulla Sadra. (1981). Al-Shawahid Al-Rubabiyeh, Mashhad: Al-Markaz Al-Jamei Publishing House. [In Persian]
Malekian, Mustafa. (2015). an introduction to the book "My world and the world of my feelings" (Elizabeth Tessler and Brigitte Kolkh), Tehran: Asman Khyal Publishing House. [In Persian]
Mirhashemi, Seyyed Mohammad. (2018). Absolutism in Ethics, Qom: Bostan Kitab, Qom Publishing House. [In Persian]
Nasiri Khalili, Alireza; Heydarifar, Majid. (2018). "Interpretative analysis of the role of faith in the human heart relationship with God from the perspective of the Qur'an", Quran and Hadith Sciences, No. 38, pp. 163-182. [In Persian]
Porsina, Zahra. (2015). The Effect of Sin on Knowledge, Qom: Research Institute of Islamic Culture and Science. [In Persian]
Qara’ati, Mohsen. (2009). Tafsir Noor, Tehran: Lessons from the Qur'an Cultural Center. [In Persian]
Qureishi Banabi, Ali Akbar. (1996). Tafsir Ahsan al-Hadith, Tehran: Be’sat Foundation, Publishing Center, second edition. [In Persian]
Qarzawi, Youssef. (2013). The Qur'an is a book of life, translator: Abdul Aziz Salimi, Tehran: Ehsan. [In Persian]
Ragheb Esfahani, Hossein bin Muhammad. (1991). al-Mufardat fi Gharib al-Qur'an, Damascus Beirut: Safwan Adnan Davoudi, Dar al-Alam al-Dar al-Shamiya. [In Persian]
Rezaei Esfahani, Mohammad Ali. (2007). Qur'an and Science, Qom: Researches on Tafsir and Sciences of the Qur'an. [In Persian]
Sirajzadeh, Hassan. (2016). "Ethical propositions of the Qur'an and how to systematize them", Research Journal of Ethics, No. 35, pp. 45-64. [In Persian]
Shojaei, Mohammad Sadegh. (2006). Psychological view of Hazrat Ayatollah Misbah Yazdi, Qom: Publishing Center of Imam Khomeini Educational and Research Institute. [In Persian]
Sadr al-Mutalahin. (1999). Al-Hikma al-Mutaaliyyah fi al-Asfar al-Uqliyyah al-Araba, Edited by: Mohammad Khajawi, Tehran: Molly. [In Persian]
Tabatabai, Mohammad Hossein. (2013). Al-Mizan in Tafsir al-Qur'an, Lebanon-Beirut: Est. Al-Alami Publishing House, second edition. [In Arabic]
Tabarsi, Fazl bin Hasan. (1991). Tafsir Jama'im al-Jama'i, edited by: Abul Qasim Gurji, Qom: Qom Seminary, Management Center. [In Persian]