نوع مقاله : علمی- تخصصی

نویسنده

• صالح حسن زاده

هییئت علمی داننشگاه علامه طباطبایی

چکیده

خدا، انسان و جهان سه محور اساسی اندیشه‌ی بشری است. در طول تاریخ پرسش‌های مهمی درباره‌ی آنها طرح شده و همه‌ی تلاش فکری انسان متوجّه این سه کانون و یافتن پاسخ‌های درست و مناسب برای آن پرسش‌هاست. در این میان، شناخت انسان اهمیّت ویژه‌ای دارد. در آموزه‌های قرآن، پس از خدا، انسان اساسی‌ترین موضوع به‌شمار آمده است. ارسال پیامبران و کتب آسمانی، برای رسیدن انسان به سعادت نهایی‌اش صورت گرفته است. قرآن با جهت‌دهی علوم و معارف دخیل در تربیت و هدایت انسان، علوم مادی و سکولار را عامل اصلی انحطاط انسان می‌داند. علوم انسانی، جاری و ساری در عرصه‌ی علم امروز، خاستگاه‌اش قرن هفدهم در فرهنگ غربی است؛ روایت غربی از مفهوم انسان، محصول این علوم است؛ این مفهوم از انسان غایت علوم را به سکولار و اومانیسم فروکاسته است. انسانِ قرآن«کونِ جامع» است. کونِ جامع می‌تواند همه‌ی کمالات نبات، حیوان و ملَک را در خود جمع کند. از این‌رو، انسان«احسنالمخلوقین» است، پس خدای خالق او هم«احسنالخالقین» است:«فتبارک الله أحسن الخالقین». بنابراین، انسان‌شناسی کامل تنها با خداشناسی ممکن است. امروزه انسان‌شناسان بسیاری با وجود پیشرفت شگفت علوم روان‌شناسی و روان‌کاوی و علوم مرتبط دیگر از شناخت انسان اظهار ناتوانی نموده و سخن از «بحران انسان‌شناسی» به‌میان آورده‌اند. انسان‌شناسان بصیر می‌گویند: انسان سه بعد مهم دارد: 1. بعد شخصی مادی2.بعد زندگی اجتماعی 3. بعد روحانی و معنوی.آنها که به بعد اول چشم دوخته و برای انسان آزادی مطلق قائلند، گرچه این آزادی برای انسان زیانبار باشد، از شخصیّت شگرف انسانی غافل مانده و دو بعد مهم او را از نظر انداخته‌اند و آنان که به دو بعد اوّل و دوم توجّه کرده و به بعد سوم نظر ندارند محیطی به‌وجود می‌آورند که فاقد ارزش‌های اصیل اخلاقی و معنوی است. در این مقاله اهداف ذیل را در نظر است: 1. بررسی ابعاد انسان از منظر قرآن. 2. تبیین جهت‌گیری علم از نگاه قرآن. 3. بیان برتری انسان مدل قرآن بر انسان مدل فرهنگ غربی

کلیدواژه‌ها

• : قرآن
• انسان‌شناسی
• علوم انسانی
• جهت‌گیری
• فرهنگ غربی
• انسان
• تنزّل مقام

عنوان مقاله [English]

Quranic Anthropology

نویسنده [English]

• saleh hasan zadeh

چکیده [English]

God, man, and the world are the three main axes of human thought. Throughout history, important questions have been raised about them and all humanity’s intellectual effort has been directed towards these goals and finding correct and appropriate answers to these questions. Among these, knowing humanity is of special importance. In the teachings of the holy Qur’an, man, after God, has been considered the most fundamental subject. The sending of prophets and holy books has been done in order for humanity to reach its final happiness. By giving special direction to sciences and wisdoms involved in educating and guiding mankind, the Qur’an considers materialistic and secular sciences to be the main reason for mankind’s decline. Human sciences practiced today have the 17th century Western culture as their origin. The Western account of the concept of humanity is the product of these sciences. This account of humanity has reduced the goal of science to secularism and humanism. Human in the Qur’an is the “comprehensive universe”. The Comprehensive Universe can accumulate in itself the perfections of all plants, animals, and angels. It is in this light that mankind is “The Best of Creation”, and as a result God is “The Best Creator”. Accordingly, a complete understanding of mankind is only made possible by understanding God. Today many anthropologists, despite incredible progress in psychology and psychoanalysis and their related sciences, have admitted their inability to understand mankind and have talked about a “crisis in anthropology”. Wise anthropologists say that man has three important aspects: 1) the personal materialistic aspect, 2) the social life aspect and 3) the spiritual aspect. Those who consider merely the first aspect and believe in absolute freedom for man, even though this freedom may be harmful to him, are unaware of the wondrous character of man and have neglected the important aspects of his being. And thosewho consider the first two aspects and ignore the third one, create an atmosphere that is devoid of moral and spiritual values. In this paper we address the following issues: 1. Aspects of humanity from a Quranic perspective 2. Direction of science according to the Qur’an 3. The superiority of mankind presented in the Quranic model over that of Western Culture’s model

کلیدواژه‌ها [English]

• The Qur’an
• Anthropology
• humanities
• direction
• Western Culture
• mankind
• degradation of rank