نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

دانشیار معارف اسلامی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

مسئلة موعود و تعیین جایگاه آن در موضوع مهدویت، یک سنّت الهی است که در آموزه‌های اسلامی به آن تصریح شده‌است. در این میان، اخبار و روایات منسوب به امام علی(ع) جایگاه ویژه‌ای دارد. این تحقیق به دنبال پاسخ به این سؤال است که «ضرورت مهدویت و ماهیت آن در اخبار منسوب به امام علی(ع) چیست؟». این موضوع به‌ویژه از آن رو حائز است که به نظر می‌رسد سیرة مهدوی نمونة جامع و آرمانی است که علی(ع) برای دستیابی به آن قدم برمی‌داشت. ازاین رو، نسبت جدی میان حکومت جهانی مهدوی با سیرة امام علی(ع) وجود دارد. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که در اخبار وارده از امام علی(ع)، مهدویت از آموزه‌های وحیانی به شمار می‌رود که معرفت به آن از وظایف ایمانی انسان دیندار است. مطابق این امر، حضرت مهدی(عج) از فرزندان علی(ع) و اهل بیت است و به عنوان امام و خلیفة الهی شئون ولایت را داراست. همچنین، مقولة مهدویت در تمام ابعاد آن با مشیت و ارادة الهی نسبت مستقیم دارد و مسائلی چون ولادت، غیبت و ظهور امام، انتظار و مانند آن با ربوبیت، علم و قدرت حق تعالی پیوسته است. امام علی(ع) با طرح مقولة مهدویت تنها طریق تقرب به خداوند و سعادت را اندیشة توحیدی می‌داند که ولایت از شروط و ارکان آن به شمار می‌رود. به همین سبب، همة انسان‌های موحد و عدالت‌جو را به تبعیت از الگوی جامع مهدوی دعوت، و مقابله با ادعاهای ناصوابی که از سوی معاندان دربارة مقولة موعود و مهدویت خاصه وارد شده‌است، وظیفة همگان می‌داند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Issue of Mahdism, Especially with the Approach to the News of Imam Ali ibn Abi Talib (AS)

نویسنده [English]

  • Maryam Saeedyan Jazi

Associate Professor of Islamic Education at Isfahan University, Isfahan, Iran

چکیده [English]

The promised issue and determining its place in the subject of Mahdism is a divine tradition which is stated in Islamic teachings. In this regard, the news and narrations related to Imam Ali (AS) have a special place. This research seeks to answer the following question: What is the necessity of Mahdism and its nature in the news related to Imam Ali (AS)? This is especially true because it seems that the Conduct of Imam Mahdi (AS) is a comprehensive and ideal example that Imam Ali (AS) aimed to realize. Therefore, there is a direct relationship between Mahdavi's world rule and Imam Ali (AS). The results of this research indicate that in the news of Imam Ali (as), Mahdism is one of the most important revelation teachings and learning about it is the duty of religious faith. According to this, Imam Mahdi (AS) is one of the sons of Imam Ali (AS) and Ahlul Bayt (AS) and as the Imam and the divine caliph, he has the status of "Welayat". Also, Mahdism, in all its dimensions, is directly related to the will of God and issues such as "birth", "absence" and "emergence" and "expectation" and so on, are related to God's knowledge and power. Imam Ali (as), by designing Mahdiism, considers the only way of approaching God and prosperity to be monotheistic thinking which entails " Welayat " as its terms and conditions. Therefore, all human beings are invited to follow the Imam Mahdi (AS), and it instructs everyone to deal with the allegations made by the enemies on the promised issue of Mahdiism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine command
  • Absence
  • Appearance
  • Waiting
  • Providence
  • Imam Ali (AS)
  • Imam Mahdi (AS)
قرآن کریم.
ابن‌بابویه (صدوق)، محمدبن علی. (1416ق.). کمال‌الدّین و تمام النعمة. قم: جامعة مدرسین.
ایرانی، حسن. (1386). منجی موعود از منظر نهج‌البلاغه. چ 2. قم: مسجد مقدس جمکران.
ایمانی، فقیه. (1393). مهدویت از دیدگاه نهج‌البلاغه. قم: سازمان تبلیغات اسلامی.
بحرانی، میثم‌بن علی. (362). شرحنهج‌البلاغه. بی‌جا: دفتر نشر الکتاب.
تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد. (1410 ق.). غرر الحکم و درر الکلم‌. تحقیق سید مهدى‌ رجائی. چ 2. قم: دار الکتاب الإسلامی‌.
حرّ عاملی، محمدبن حسن. (1414ق.). وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آل بیت(ع).
حسینی، سید جواد. (1383). «سیمای حضرت مهدی در آیینة نهج‌البلاغه». پاسدار اسلام. ش 274. صص 14ـ17.
دیوان منسوب به امام علی(ع). (1369). چ 2. قم: انتشارات پیام اسلام.
رشاد، علی‌اکبر. (1385). دانشنامة امام علی(ع). قم: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سایت مهدوی:
سید نژاد، صادق. (1386). چهل حدیث امام مهدی در کلام امیرالمؤمنین. تهران: گسترش یارانه.
شریف‌الرضی، محمدبن حسین. (1381). نهج‌البلاغه. ترجمة محمد دشتی. قم: انصاریان.
شریعتی، علی. (1337). امامت در نهج‌البلاغه. قم: بعثت.
شوقی، مولانا. (1383).دیوان اشعار منسوب به حضرت امیرالمومنین علی(ع). تحقیق مهدی محقق. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1373ق.). منتخب الأثر. بی‌جا: مکتبة البوذرجمهری.
طوسی، محمدبن حسن. (1411ق.). الغیبه. قم: دارالمعارف الإسلامیة.
فروزان‌مهر، مجید. (1392). «نقش و جایگاه امیر مؤمنان(ع) در تحقق آرمان مهدوی». پژوهش‌های نهج‌البلاغه. س10. ش36. صص 105ـ140.
فلسفیان، عبدالمجید. (1384). علی و پایان تاریخ. چ3. قم: مسجد جمکران.
فیض کاشانی، ملا محسن. (1393ق.). المحجة البیضاء فی تهذیب الأحیاء. صحّحه و علّق علیه علی‌اکبر الغفاری. قم: جامعة مدرسین.
قندوزی، سلیمان‌بن ابراهیم. (1385ق.). ینابیع المودة. دارالکتب العراقیة ـ مکتبة المحمدی.
کلینی، محمدبن یعقوب. (1407 ق.). الکافی. چ 4. تهران: دار الکتب الإسلامیة.
کمپانی، فضل‌الله. (1378). منتخب الغرر. چ 2. تهران: مفید.
کمساری، عباس. (1381). سیمای نورانی امام زمان(عج) در قرآن و نهج‌البلاغه. قم: سماء.
متقی الهندی، علیّ‌بن حسام‌الدّین. (1401ق.). کنز العمال فی سنن الأقوال والأفعال. بکری حیانی. بیروت: مؤسسة الرّسالة.
مجلسی، محمدباقر. (1983م.). بحارالأنوار. چ 2. بیروت: مؤسسة الرّفادة.
ــــــــــــــــــــــ . (بی‌تا). مهدی موعود. ترجمة علی دوانی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
مطهری، مرتضی. (1367). سیری در سیرة ائمة اطهار. تهران: صدرا.
نعمانی، ابن‌ ابی‌زینب. (1363). الغیبه. ترجمة محمدجواد غفاری. بی‌جا: کتابخانة صدوق.
نکوهی، رضا. (2017م.). «امام مهدی(عج) در نهج‌البلاغه». نشریة آفتاب ایر، 2017م.:
https://article.tebyan.net/380575