نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسندگان

• داود اسماعیلی ¹
• محمدرضا حاجی اسماعیلی ²

¹ استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

² استاد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

روایات اسباب نزول از دیرباز کانون توجه مفسران و اندیشمندان قرآن‌پژوه و از ابزارهای فهم مراد الهی به شمار آمده است. با این‌حال آسیب‌هایی مانند وجود تعارض سندی روایات تفسیری با یکدیگر یا ناسازگاری محتوایی آن‌ها با سیاق و تاریخ و اندیشۀ سلیم نیز متوجه این بخش از روایات است که موجب سلب اعتماد از آن‌ها می‏گردد. در این پژوهش روایات ناظر بر سبب نزول پنج آیۀ نخست سورۀ حجرات در بوتۀ نقد قرار گرفته است. این روایات صرف‌نظر از اختلاف تعابیر و تفاوت راویان بالغ‌بر چهارده گونه روایت متفاوت است که برخی نزول هر پنج آیه را مسبب از حادثه‌ای خاص معرفی نموده و برخی دیگر برای دو یا چند آیه، سببی مجزا ارائه داده‌اند؛ لذا در این پژوهش در کنار بررسی اسناد این روایات با ملاک قراردادن ظاهر و سیاق آیات به ارزیابی محتوایی هرکدام از آن‌ها نیز پرداخته و به این نکته رهنمون شده است که هیچ‌یک از این روایات چهارده‌گانه به‌طور مشخص ناظر به سبب نزول واقعی این آیات نیست هرچند با توجه به مضمون آیات، بی‌تردید نزول آن‌ها در پی وقوع جریانی خاص رخ‌داده که به‌درستی در روایات سبب نزول گزارش نشده است. همچنین برخی روایات به‌گونه‌ای است که احتمال تصحیف یا تحریف آن‌ها بر اساس انگیزه‌های کلامی دور از ذهن نیست.

کلیدواژه‌ها

• روایات سبب نزول
• خلیفه اول
• خلیفه دوم
• حجرات
• تفسیر

عنوان مقاله [English]

Recitation of the Narrations of the Revelation of the First Verses of Surah Al-Hujurat

نویسندگان [English]

• Davoud Esmaily ¹
• Mohammad Reza Hajiesmaily ²

¹ Assistant Professor of Qur'an and Hadith Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran;

² Professor of Qur'an and Hadith Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran;

چکیده [English]

The narrations of the causes of revelation have long been considered the focus of commentators and thinkers of the Qur'an and one of the tools for understanding the divine purpose. However, inflictions such as the conflict between the authenticity of the interpretive narrations and their content incompatibility with the context, history, and common sense are also evident in this part of the narrations, which deprives them of trust. In this paper, the narrations of the observer are due to the revelation of the first five verses of Surah Al-Hujurat. The reasons for the revelation of this surah, regardless of the differences in interpretations and differences between the narrators of the fourteen different types of narrations, are different. However, according to the content of the verses of their revelation, there is no doubt about the occurrence of a specific current that is not properly reported in the narrations. Also, some narrations are such that the possibility of correcting or distorting them based on verbal motives is not far from the mind.

کلیدواژه‌ها [English]

• Narrations Cause Descent
• First Caliph
• Second Caliph
• Al-Hujurat
• Interpretation