نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت‌علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد مدرسی معارف اسلامی گرایش مبانی نظری اسلام، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

آموزه بداء از اختصاصات اعتقادی شیعه است. قرآن کریم حاوی آیاتی در اثبات این آموزه و یا رویارویی با مخالفان با این آموزه است. شماری از متفکران امامیه معتقدند علاوه بر این، قرآن حاوی مصادیقی از این آموزه در زندگی انبیای الهی است. یکی از ماجراهایی که گفته شده مصداق این آموزه است، آیات ناظر به ذبح فرزندتوسط حضرت ابراهیم (ع) است. نوشتار حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که آیا آیات ناظر به این ماجرا را می توان از مصادیق بداء دانست؟ در این راستا با مراجعه به کتب تفسیری، کلامی و حدیثی و با روش توصیفی و تحلیلی کوشیده است تقریرهای موافق و مخالفت را مورد بررسی قرار دهد و سرانجام به این نتیجه رسیده است که تقریر بی مناقشه ای از این آیات که به نحوی از بداء بودن آنها حمایت کرده، در اختیار نیست. البته همه تقریرهای غیر بدائی از این آیات هم بی مناقشه نیستند و تقریر برتر آن است که این ماجرا و آیات ناظر به آن، از باب امتحان و ابتلاء بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Occurrence of Badaa in the Slaughter of a Child by Prophet Ibrahim

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Noei 1
  • Reza Ali sher khoda 2

1 Assistant professor and faculty member of the Department of Islamic Studies, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

2 Master's student of Islamic Studies, Department of Theoretical Foundations of Islam, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Badaa doctrine is one of the beliefs that is specific to the Shia religion. The Holy Qur'an has verses to prove this doctrine or confront the opponents of this doctrine. Some Shiite thinkers believe that in addition to this, the Qur'an contains examples of the occurrence of Badaa in the lives of the prophets. One of the stories that is said to be an example of this doctrine is the verses related to the slaughter of the child by Prophet Ibrahim. This article tries to answer the question of whether the verses related to this story can be considered examples of Badaa? In this regard, it was necessary to refer to the books of interpretation, belief, and hadith, and analyze the opinions of supporters and opponents with a descriptive and analytical method. Finally, we came to the conclusion that all the views that consider these verses as an example of the occurrence of Badaa are views that can be criticized and debated. Of course, all the viewpoints that do not consider these verses to be an example of the occurrence of Badaa are not necessarily correct. The superior view is that this story and the verses related to it were about trials and tribulations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Badaa
  • Prophet Ibrahim
  • Prophet Ismail
  • Slaughter of Children
قرآن کریم (ترجمة آیت‌الله مکارم شیرازی)
ابن شهر آشوب. (1369 ش). متشابه القرآن و مختلفه، قم، بیدار.
اشرفی اصفهانی. (1380 ش). عطاءالله، برهان قرآن، قم، اسوه.
اصفهانی، بانو امین. (بی‌تا). مخزن العرفان، ج 11، بی‌جا، بی‌نا.
بلاغی، محمدجواد. (1428). رسالة البداء، در: موسوعة العلامة البلاغی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
جزایری، نعمت الله. (1417). نور البراهین، قم، جامعه مدرسین.
حر عاملی. (1376 ش). الفصول المهمّة، قم، موسسة امام رضا (ع).
خرازی، محسن. (1420). بدایة المعارف، قم، جامعه مدرسین،.
خوئی، ابوالقاسم. ( بی‏تا). البیان فی تفسیر القرآن، قم، موسسة احیاء آثار الإمام الخوئی.
..................... ( 1417). محاضرات فی اصول الفقه، قم، موسسه انصاریان.
شروانی، محمد بن حسن. (1400 ش). رسالة البداء، در: رسائل البداء، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
شعرانی، ابوالحسن. (1320 ش). تعلیقه بر الوافی، در: الوافی فیض کاشانی، تهران، المکتبة الإسلامیة.
......................... ( 1386 ش). پژوهش‏های قرآنی، قم، بوستان کتاب.
........................ (1342 ش). (حاشیه بر) شرح اصول الکافی (ملاصالح مازندرانی)، ج 4، تهران، المکتبة الاسلامیة.
صدرالدین شیرازی. (1367 ش). شرح اصول کافی، تهران، موسسه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
صدوق، محمد بن علی. (1416 ق). التوحید، قم، جامعه مدرسین.
........................ (1359 ش). کمال الدِّین و تمام النِّعمة، تصحیح علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الإسلامیّة.
........................ ( 1413). صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 4، قم، جامعه مدرسین.
........................ ( 1362 ش). الخصال، قم، جامعه مدرسین.
 طباطبایی، محمد حسین. (1430). المیزان، قم، جامعه مدرسین.
طباطبایی تبریزی، محمود بن علی اصغر. (1400 ش). إبداء البداء، در: رسائل البداء، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
طبرسی، حسن بن فضل. (1373 ش). مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو.
طوسی، محمد بن حسن. ( بی‏تا). العُدَّة فی اُصول الفقه، قم، نشر محمد تقی علاقبندیان.
عصار، محمدکاظم. (1376 ش). إجابة الدعاء، در: مجموعه رسائل عصار، تهران، امیر کبیر.
علم الهدی، محمد. (1390 ش). البداء آیة عظمة الله، مشهد، نشر ولایت.
کاشانی، غلامرضا بن عبدالعظیم. (1400 ش). رسالة البداء، در: رسائل البداء، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
کمره ای، محمد. (1375 ش). ترجمه و شرح اصول کافی، قم، اسوه.
خرازی، محسن. (1420 ق). بدایة المعارف الإلهیَّة، قم، جامعه مدرسین، ج 1.
مجلسی، محمدباقر. (1404). بحار الأنوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی
.......................... ( 1363 ش). مرآة العقول، تهران، دار الکتب الاسلامیة.
میرداماد. (1374 ش). نبراس الضیاء، قم، انتشارات هجرت.
میرزای قمی. (1387 ش). ابوالقاسم، شرح حدیث أمر ابلیس...، در: مجموعه رسائل در شرح احادیث کافی، ج 27، قم، موسسه دار الحدیث.
........................ ( 1378 ق). قوانین الاُصول، تهران، مکتبة العلمیة الاسلامیة، چاپ سنگی.
Resources
Quran Karim (Translation by Ayatollah Makarem Shirazi)
Ashrafi Isfahani. (2001). Ata'ullah, Burhan Quran. Qom: Osveh. [In Persian]
Asar, Muhammad Kazem. (1957). Ijaba al-Dua', in: Majmu'ah Rasail Asar, Tehran, Amir Kabir. [In Persian]
Balaghi, Mohammad Javad. (2007). Risalat al-Bada'. In: Encyclopedia of Allameh Balaghi. Qom: Research Institute of Islamic Sciences and Culture. [In Persian]
Esfahani, Banu Amin. (n.d.). Makhzan al-Irfan, Vol. 11. No place: No publisher. [In Persian]
Jazairi, Naematullah. (1997). Noor al-Barahin. Qom: Jamiah Mudarrisin. [In Persian]
Hor Ameli. (1997). Al-Fusul al-Muhimma. Qom: Imam Reza Foundation, 1997. [In Persian]
Ibn Shaher Ashoob. (1990). Mutashabeh Al-Quran wa Mukhtalifeh. Qom: Bidar. [In Persian]
Ilm al-Huda, Muhammad. (1970). Al-Bada' Ayat 'Azmat Allah, Mashhad, Vilayat Publishing. [In Persian]
Khoei, Abu al-Qasim. (n.d.). Al-Bayan fi Tafsir al-Quran. Qom: Institute for the Revival of the Works of Imam Khoei. [In Persian]
..................... (1997). Muhadharat fi Usul al-Fiqh. Qom: Institute of Ansarian. [In Persian]
Kashani, Ghulamreza ibn Abd al-Azim. (1980). Risalat al-Bada', in Resa'il al-Bada', Tehran, Shahid Beheshti University Press. [In Persian]
Kharazi, Mohsen. (1999). Bada'at al-Ma'arif al-Ilahiyyah, Qom: Jamiah Mudarrisin, Vol. 1. [In Persian]
Mir Damad. (1954). Nibras al-Dhiya', Qom: Hijrat Publishing. [In Persian]
Mirzaye Qummi. (1967). Abu al-Qasim, Sharh Hadith Amr Iblis..., in Majmoo'ah Resa'il dar Sharh Ahadith Kafi, Vol. 27, Qom: Dar al-Hadith Institution. [In Persian]
.............. (1959). Qawanin al-Usul, Tehran, Maktabat al-Ilmiyyah al-Islamiyyah, lithographic edition. [In Persian]
Majlisi, Muhammad Baqir. (1984). Bihar al-Anwar, Beirut, Dar Ihya al-Turath al-Arabi. [In Arabic]
.................. (1984). Mir'at al-'Uqul, Tehran, Dar al-Kutub al-Islamiyyah. [In Persian]
Sadr al-Din Shirazi. (1948). Sharh Usul Kafi, Tehran: Institute of Humanities and Cultural Studies. [In Persian]
Saduq, Muhammad ibn Ali. (1995). Al-Tawhid, Qom: Jamiah Mudarrisin. [In Persian]
Saduq. (1940). Kamal al-Din wa Tamam al-Ni'ma, corrected by Ali Akbar Ghaffari, Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyyah. [In Persian]
..................... (1992). Man La Yahduruhu al-Faqih, Vol. 4, Qom: Jamiah Mudarrisin. [In Persian]
........................ (1943). Al-Khisal, Qom: Jamiah Mudarrisin. [In Persian]
Shahrani, Muhammad ibn Hasan. (1980). Risalat al-Bada', in Resa'il al-Bada', Tehran, Shahid Beheshti University Press. [In Persian]
Sharanani, Abu al-Hasan. (1902). Ta'liqah 'ala al-Wafi, in: al-Wafi Fayz Kashani, Tehran, Al-Maktabah al-Islamiyyah. [In Persian]
........................ (1966). Pajooheshha-ye Quran'i, Qom: Bustan-e Ketab. [In Persian]
........................ (1923). (Hashiyah 'ala) Sharh Usul al-Kafi (Mulla Salih Mazandarani), Vol. 4, Tehran, Al-Maktabah al-Islamiyyah. [In Persian]
Tabatabai, Muhammad Husayn. (2009). Al-Mizan, Qom: Jamiah Mudarrisin. [In Persian]
Tabatabai Tabrizi, Mahmud ibn Ali Asghar. (1979). Ibda' al-Bada', in: Resa'il al-Bada', Tehran, Shahid Beheshti University Press. [In Persian]
Tabarsi, Hasan ibn Fazl. (1954). Majma' al-Bayan, Tehran, Naser Khosrow. [In Persian]
Tusi, Muhammad ibn Hasan. (n.d.). Al-'Uddah fi Usul al-Fiqh, Qom: Muhammad Taqi Alaqbandian Publishing. [In Persian]