نوع مقاله : علمی- ترویجی

نویسنده

دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

برگردان اسماء الهی از زبانی به زبان دیگر، بسیار دشوار و به باور شماری از نظریّه‌پردازان معاصر عرصة ترجمه، کاری نشدنی است. ولی از آنجا که یکی از راه‌های آشنایی با پروردگار، قرآن است و او از طریق صفات خود به معرّفی خویش در این کتاب مقدّس می‌پردازد، ترجمة آن لازم و واجب است. امّا در عین حال، ترجمه‌ای نادرست از اسماء الهی می‌تواند ذهن خواننده را تحت تأثیر قرار دهد و تصوّری غلط و مبهم از خداوند در او ایجاد نماید. در این مقاله، سعی بر آن است تا با بررسی تحلیلی‌ـ مقایسه‌ای ترجمة اسماء خداوند در آیة بیست و سه سورة «الحَشر» از سوی آندره شوراکی و کازیمیرسکی، به ترجمه‌پذیری ویا ترجمه‌ناپذیری آن بپردازیم. به منظور نیل به این مقصود، با استناد به کتب لغت، تفسیر و لغت‌شناسی، و با عنایت به تفاوت‌های ظریف معنایی واژگان از منظر ریشه‌شناسی و زبانشناسی، برآنیم تا به بررسی و تحلیل معادل‌های انتخابی این دو مترجم بپردازیم. این پژوهش نشان می‌دهد که در بیشتر معادل‌گزینی‌ها، توجّه کافی به ریشه و معنای صحیح اسماء الهی صورت نگرفته است و ترجمة تفسیری و یا اضافه کردن یک قید و یا صفت تأکیدی به معادل انتخابی در زبان مقصد، می‌تواند به عنوان راهگشایی در درک ترجمه دقیق اسماء الهی پیشنهاد شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analytical Review of Divine Titles’ Translatability in Verse 23 of Surah “Al-Hashr” with Reference to the Translations by Andre Chouraqui and Kazimirski

نویسنده [English]

  • sedighe sherkat moghadam

چکیده [English]

Translating divine titles from one language to another is a very difficult task, and even some contemporary rhetoricians of the field of translation hold that it is impossible. Nevertheless, since one of the ways of getting to know God is the Quran and He introduces Himself through his attributes in this holy book, their translation is essential. However, a wrong translation of the Divine Titles can affect the reader's mind and create an obscure misconception of God.  This article attempts to analyze Divine Titles’ translatability in verse 23 of surah “AL-HASHR” with reference to the translations provided by Andre Chouraqui and Kazimirski. To this end, through the reference to dictionaries, interpretation and philological books and with regard to subtle differences in meaning of words in terms of etymology and linguistics, we attempt to analyze the equivalents selected by these two translators. This study indicates that in selecting most equivalents, the translators have not paid enough attention to the roots and true meanings of the Divine titles, and interpretive translation or adding a confirmative adverb or adjective is suggested as a solution in understanding the exact meaning of the Divine Titles.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Divine Titles’ translation
  • The Quran
  • Andre Chouraqui
  • Kazimirski
قرآن کریم.
ابن‌بابویه قمی، محمّدبن علی. (1374). التّوحید. ترجمة صادق حسن‌زاده. قم: ارمغان طوبی.
ابن‌الرّسول، محمّدرضا و فاطمه گلی. (1391). «بررسی معنایی آیة 26 بقره و نقد علمی ترجمه‌های آن». پژوهشنامة قرآن و حدیث. ش 11. صص 20ـ 38.
ابن‌سلیمان، مقاتل. (1423ق.). تفسیر مقاتل‌بن سلیمان. تحقیق عبدالله محمود شحّاته. بیروت: دار إحیاء التّراث.
اسفراینی، شاهفوربن طاهر. (1375). تاج التّراجم. تهران: علمی فرهنگی.
افرام بستانی، فؤاد. (1370). فرهنگ ابجدی. رضا مهیار. تهران: اسلامی.
بحرانی، سیّدهاشم. (1415 ق.). البرهان فی تفسیر القرآن. تهران: بنیاد بعثت.
سیّدی، سیّد حسین. (1370). «تمهیدی بر ترجمة قرآن». کیهان اندیشه. ش 40. صص 33ـ39.
راغب اصفهانی، حسین بن محمّد. (1412 ق.). المفردات فی غریب القرآن. تحقیق صفوان عدنان داود. چاپ اوّل. بیروت: دارالعلم.
زمخشری، جارالله محمود. (1407 ق.). الکشّاف عن حقائق غوامض التّنزیل. بیروت: دار الکتاب العربی.
زیار، محمّد. (1391). «درآمدی بر نظریّات ترجمه و بازترجمة کتب آسمانی به‌ همراه مقابلة ترجمه و بازترجمة هفت آیة نخست سورة مبارکة مائده». پژوهشنامة قرآن و حدیث. ش 11. صص 55ـ77.
زیدان، جرجی. (1957 م.). تاریخ آداب اللّغة العربیّة. مصر: دارالهلال.
طباطبائی، سیّد محمّدحسین. (1417 ق.). المیزان فی تفسیر القرآن. چ 5. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طبرسی، فضل‌بن حسن. (1418 ق.). جوامع الجامع. قم: مؤسّسة نشر الإسلامی.
ــــــــــــــــــــــــــــ . (1372). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
طبری، محمّدبن جریر. (1412 ق.). جامع‌البیان عن تأویل آیّ القرآن. بیروت: دار المعرفة.
الطّریحی، فخرالدّین بن محمّد. (1403 ق.). مجمع‌البحرین. تحقیق احمد الحسینی. بیروت: مؤسّسة الوفاء.
طوسی، محمّدبن حسن. (بی‌تا). التّبیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
طیّب، سیّد عبدالحسین. (1378). أطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: اسلام.
عرب، مرتضی و رضا فرشچیان. (1391). «بررسی ترجمة آیات متشابه لفظی در هفت ترجمة فارسی قرآن کریم». پژوهشنامة قرآن و حدیث. ش 11. صص 102ـ118.
فخر رازی، محمّد. (1420 ق.). مفاتیح‌الغیب. چ 3. بیروت: دار احیاء التّراث العربی.
قرشی بنایی، سیّد علی‌اکبر. (1381). قاموس قرآن. قم: دارالکتب الإسلامیّة.
لطفی‌پور ساعدی، کاظم. (1371). درآمدی بر اصول و روش ترجمه. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
Aboufazeli, Fatemeh & Nahid Djalili. (2012). “Etude comparative de la traduction des mots exprimant les Attributs de Dieu, dans deux traductions du Coran (M.Hamidullah et Gh. Fakhri)’’ .Mémoire de Master en Traductologie.Téhéran:Université Al-Zahra.
Robert Caspar. (1980). “Parole de Dieu et langage humain dans le christianisme et l’islam”. Sens et niveaux de la Révélation. Tunis: Université de Tunis. 12
Robert, Paul. (2005). Le Grand Robert. [CD-ROM]. Version 2.0, Le Robert. Paris.