قرآن پژوهی
علی اصغر شعاعی؛ حسنعلی نوروزی؛ حسین مقدس
چکیده
زیارت قبور صالحان و اولیای الهی همواره مورد توجه بوده، تا جایی که بسیاری از علما زیارت قبور را سنت شمردهاند و بر جواز آن ادعای اجماع کردهاند. از سوی دیگر، ابنتیمیه و برخی دانشمندان اسلام، با پیروی از آیات قرآن و روایات، زیارت قبور را تجویز کردهاند و سیرة مسلمانان در طول تاریخ اسلام همواره بر مشروعیت، بلکه استحباب سفر برای زیارت ...
بیشتر
زیارت قبور صالحان و اولیای الهی همواره مورد توجه بوده، تا جایی که بسیاری از علما زیارت قبور را سنت شمردهاند و بر جواز آن ادعای اجماع کردهاند. از سوی دیگر، ابنتیمیه و برخی دانشمندان اسلام، با پیروی از آیات قرآن و روایات، زیارت قبور را تجویز کردهاند و سیرة مسلمانان در طول تاریخ اسلام همواره بر مشروعیت، بلکه استحباب سفر برای زیارت مشروعیت سفرهای زیارتی را زیر سؤال برد و به حرمت آن فتوا داد و به تبع او، وهابیان و برخی از سلفیان به ترویج افکار و آرای وی پرداختند؛ از جمله، محمد رشیدرضا است که در موارد متعددی از تفسیر المنار، به دفاع از دیدگاههای وی پرداختهاست. این پژوهش با روش توصیفیـ تحلیلی و با رویکرد انتقادی به دیدگاههای صاحب تفسیر المنار و نیز تأکید بر مبانی و اندیشههای علامه طباطبائی به این نتیجه رسیده که مشروعیت زیارت قبور، مبتنی بر شواهد قرآنی، روایی و عقلی بودهاست و اتهامات صاحب المنار مبنی بر تکفیر و مشرک خواندن شیعیان و بدعت شمردن زیارت اهل قبور، با ظواهر و محتوای آیات قرآنی و روایی همخوانی ندارد و چنین نسبتها و تشکیکهای مذهبی، ناشی از عدم درک صحیح نسبت به مبانی اعتقادی توحیدی شیعه و خلط اوصاف اولوهیت حق تعالی با واسطهها و جلوههای الهی در عرصة تکوین و تشریع نظام هستی و پیروی متعصبانه از مبانی ابنتیمیه و مکتب سلفیه میباشد و زیارت اهل قبور از مصادیق یادکرد و بزرگداشت بزرگان دین و اهتمام به شعائر دینی و تجلی عبودیت پروردگار میباشد و مستندات قرآنی، روایی و شواهد تاریخی فراوانی، مؤید آن وجود دارد.
قرآن پژوهی
مجید صادقی مزیدی؛ ثریا قاسمی
چکیده
یکی از برجستهترین نیازهای انسان در زندگی اجتماعی، زندگی کردن در محیطی است که همواره از قسط و عدل در جامعه برخوردار باشد. عدالت اجتماعی باعث میشود تا افراد جامعه در پرتو تعالیم و قوانین ارزشمند رشد کنند. از سویی، عدالت اجتماعی، از جمله اهداف مهم اسلام و اهمیت آن تا به آنجاست که یکی از بنیادهای مذهب شیعه به شمار میآید. در این جستار، ...
بیشتر
یکی از برجستهترین نیازهای انسان در زندگی اجتماعی، زندگی کردن در محیطی است که همواره از قسط و عدل در جامعه برخوردار باشد. عدالت اجتماعی باعث میشود تا افراد جامعه در پرتو تعالیم و قوانین ارزشمند رشد کنند. از سویی، عدالت اجتماعی، از جمله اهداف مهم اسلام و اهمیت آن تا به آنجاست که یکی از بنیادهای مذهب شیعه به شمار میآید. در این جستار، سعی بر آن است تا عدالت اجتماعی از دیدگاه آیتالله جوادی آملی و علامه طباطبائی بررسی شود. بر اساس این دو دیدگاه، همة انسانها خواستار عدالت هستند و عدالت به عنوان مؤلفهای مهم در همة ساختار هستی وجود دارد و موجب رشد فرد و جامعه و نیز تداوم زندگی فردی و اجتماعی میشود. در این پژوهش که به روش توصیفیـ تحلیلی صورت پذیرفتهاست، علاوه بر اختلاف دیدگاهها در برخی موضوعات، میتوان به مهمترین نتایج بین دو دیدگاه در «تحلیل عقلی زندگی اجتماعی»، «جهاد»، «رفع اختلافها»، «دستور به برپایی قسط و عدل در جوامع انسانی» و «ارتباط حق و قانون» اشاره کرد.
فاطمه فلاح تفتی
چکیده
یکی از ادلهای که در استنباط مسائل و قواعد فقهی بسیار موردتوجه قرار میگیرد سیره و بنای عقلا است. بنای عقلا ناظر به رفتار و مشی خردمندان در عرصههای مختلف زندگی است که بر اساس مصالح و مفاسدی روشی را برای انجام یا ترک رفتاری قرار میدهند. علامه طباطبائی بهعنوان مفسری فقیه با ژرفنگری در مسائل و قضایا، این منبع استنباط را در استدلالهای ...
بیشتر
یکی از ادلهای که در استنباط مسائل و قواعد فقهی بسیار موردتوجه قرار میگیرد سیره و بنای عقلا است. بنای عقلا ناظر به رفتار و مشی خردمندان در عرصههای مختلف زندگی است که بر اساس مصالح و مفاسدی روشی را برای انجام یا ترک رفتاری قرار میدهند. علامه طباطبائی بهعنوان مفسری فقیه با ژرفنگری در مسائل و قضایا، این منبع استنباط را در استدلالهای خود بهوفور استفاده کردهاند که تبیین صحیح حجیت و میزان دلالت بنای عقلا از دیدگاه علامه، در فهم مواردی که ایشان استنباط کردهاند، راهگشاست. این مقاله که با شیوه توصیفی - تحلیلی تدوینشده به بررسی بنای عقلا از دیدگاه این اندیشمند فرزانه پرداخته و برآیند مقاله بیانگر آن است که اولاً بنای عقلا بهعنوان منبعی مهم برای استنباط احکام به شمار میرود و ثانیاً مبنای حجیت آن عقل است که احکام صادره عقلی قطعی و یقینی است ولی ازآنجاییکه عقل عملی است و مربوط به بایدها و نبایدها میشود، دارای محدودیتهایی است و ممکن است در تطبیقات عملی، اشخاص دچار انحراف شوند؛ درنتیجه نیاز به مؤیدی از جانب شرع دارد و اینکه برخی مدعی تناقض در بیان علامه در باب حجیت بنای عقلا هستند، صحیح به نظر نمیرسد. با پذیرش مبنای علامه فرقی بین بنائات مستحدثه و متصل به زمان معصوم نیست و این خود میتواند جهت مطالعات بنیادی در فقه و حقوق اسلامی راهگشا باشد.
سیدسعید شرفالدین طباطبائی؛ سیدحجت طباطبایی
چکیده
صدرالمتألّهین در بحث تقسیم وحی، تعلیم را به سه نوع تعلیم بشری، تعلیم مَلَکی و تعلیم الهی تقسیم میکند. ازنظر علامه، «وحی الهی» به سه صورت مطرح است؛ «وحی»، «سخنی از پشت حجاب» و «گفتاری که بهوسیله مَلکی رسانده میشود»؛ اما حقیقت آن یک معنا و مفهوم است و آن اینکه جبرئیل آن را احساس میکند، با خود به زمین میآورد ...
بیشتر
صدرالمتألّهین در بحث تقسیم وحی، تعلیم را به سه نوع تعلیم بشری، تعلیم مَلَکی و تعلیم الهی تقسیم میکند. ازنظر علامه، «وحی الهی» به سه صورت مطرح است؛ «وحی»، «سخنی از پشت حجاب» و «گفتاری که بهوسیله مَلکی رسانده میشود»؛ اما حقیقت آن یک معنا و مفهوم است و آن اینکه جبرئیل آن را احساس میکند، با خود به زمین میآورد و در جان پیغمبر قرار میدهد. از اهداف این نوشتار، بیان خصوصیات ادراک وحیانی ازنظر این دو حکیم متألّه است که با روش توصیفی - تحلیلی و در قالب تحقیق کتابخانهای ارائه شده است. از نتایج این بحث در نظر صدرالمتألهین اینکه آنچه بر قلب نبی اکرم(ص) نازلشده، حقائق قرآن است؛ نه الفاظ یا نوشته آن؛ ازاینرو قلب نبی، نور عقلی قرار دادهشده که به سبب آن نور، حقایق اشیا در آن مانند نوری آشکار و منورند. به اعتقاد او آنچه در مسئله وحی هست، درک شهودی یک واقعه یا یک حقیقت عرفانی است که این ادراک جز با صعود نفس به مصدر وحی محقق نمیشود. علامه طباطبائی نیز معتقد است که وحی، کلام خفی و تفهیم به طریق اشاره است. او آن را ادراکی بشری و شعوری مرموز میداند که فراتر از عقل و حس و با پشتوانه امر غیبی است؛ پس منشأ الهی دارد و با خرق عادت، به نبی داده شده است.