قرآن پژوهی
مریم برهمن؛ مهدیه حسینی
چکیده
هدف این پژوهش، تبیین ضعفهای رفتاری انسان و روشهای اصلاح آن بر اساس قرآن کریم است. جامعۀ آماری پژوهش، مشتمل بر قرآن کریم و نمونۀ پژوهش، آیات مرتبط با ضعف رفتاری است. این تحقیق به لحاظ رویکرد در زمرۀ پژوهشهای کیفی قرار داشته، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. بدین منظور، دادههای اولیه شامل آیات مرتبط با موضوع، با بهرهمندی از ...
بیشتر
هدف این پژوهش، تبیین ضعفهای رفتاری انسان و روشهای اصلاح آن بر اساس قرآن کریم است. جامعۀ آماری پژوهش، مشتمل بر قرآن کریم و نمونۀ پژوهش، آیات مرتبط با ضعف رفتاری است. این تحقیق به لحاظ رویکرد در زمرۀ پژوهشهای کیفی قرار داشته، از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. بدین منظور، دادههای اولیه شامل آیات مرتبط با موضوع، با بهرهمندی از تفاسیر دستاول، کدگذاری گردیده، سپس طبقهبندی بر اساس مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر در سه محور مبانی، اصول و روشها صورت گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که ضعفهای رفتاری در حوزۀ فردی شامل غفلت در زندگی، ناسپاس بودن، غرور و تکبر، عجول بودن، حریص بودن، کمطاقتی و یأس در مواجهه با سختیها است. در حوزۀ اجتماعی، مبانی مسخره کردن، عیبجویی، کینهتوزی و نفاق از ضعفهای رفتاری انسان میباشد. متناظر با مبانی، جهت اصلاح ضعفهای رفتاری در حوزۀ روش یاد حق، شکرگزاری، هوشیاری، شکیبایی، قناعت ورزی، بالابردن آستانۀ تحمل در مواجهه با دشواریها، بخشش، ارشادپذیری، ستّاریّت، تأثیرگذاری قلبی، سکوت مدبرانه و راستگویی شناسایی شد. نتایج حاکی از آن است که برای تحقق رشد واقعی انسانها، برنامهای جامع و همهجانبه لازم است تا ابتدا مبانی ضعف رفتاری شناخته شود و سپس متناسب با آن، روشهای تربیتی برای اصلاح این ضعفها با توجه به کلام خداوند اتخاذ شود، بهنحویکه روشهای تربیتی بهدستآمده در تسریع رفع و اصلاح انحراف از وجود انسان هم در حوزۀ فردی و هم در حوزۀ اجتماعی بکار گرفته شود.
حمید قربان پور لفمجانی؛ امیر قربان پور لفمجانی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مبانی انسانشناسی نظریه واقعیت درمانی گلاسر و نقد آن بر اساس دیدگاه انسانشناختی امام علی(ع) در نهجالبلاغه انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی (مروری) است که طبق آن ابتدا با مرور منابع موجود، مبانی انسانشناسی نظریه گلاسر شناسایی و سپس از منظر نهجالبلاغه بررسی و نقد شد. یافتهها نشان داد برخلاف گلاسر ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مبانی انسانشناسی نظریه واقعیت درمانی گلاسر و نقد آن بر اساس دیدگاه انسانشناختی امام علی(ع) در نهجالبلاغه انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی (مروری) است که طبق آن ابتدا با مرور منابع موجود، مبانی انسانشناسی نظریه گلاسر شناسایی و سپس از منظر نهجالبلاغه بررسی و نقد شد. یافتهها نشان داد برخلاف گلاسر که به جنبههای معنوی انسان توجه نکرده است، علی(ع) انسان را موجودی مادّی و معنوی میدانند و زندگیاش را محدود به دنیا نمیدانند. نیز گلاسر انسان را مساوی با رفتار کلی میداند، اما امام انسان را متشکل از عقل، قلب، روح، فطرت، نفس و بدن میدانند. از نظر علی(ع) انسان توانایی شناخت واقعیات را دارد و ابزار آن ازجمله عقل را خداوند به وی عنایت نموده است. بر خلاف گلاسر که انسان را فقط مسئول ارضای نیازهایش در قالب جهان کیفی می داند، علی(ع) انسان را مسئول کارهای خود در دنیا و آخرت، دیگران، شهرها و حتی حیوانات می دانند.
الهه هادیان رسنانی
چکیده
این پژوهش از نوع کاربردی است که با هدف بررسی سیر استکمالی انسان در قرآن و عرفان انجام شدهاست. در این تحقیق، به روش مطالعة توصیفیـ تحلیلی بدین پرسش پاسخ داده میشود که چه مؤلفههایی از دیدگاه امام خمینی(ره) و علامه جوادی آملی بر کمال انسان تأثیر میگذارد و موجب میشود تا از فرصت زندگی در این دنیا که بهترین، بلکه تنها زمان برای رشد ...
بیشتر
این پژوهش از نوع کاربردی است که با هدف بررسی سیر استکمالی انسان در قرآن و عرفان انجام شدهاست. در این تحقیق، به روش مطالعة توصیفیـ تحلیلی بدین پرسش پاسخ داده میشود که چه مؤلفههایی از دیدگاه امام خمینی(ره) و علامه جوادی آملی بر کمال انسان تأثیر میگذارد و موجب میشود تا از فرصت زندگی در این دنیا که بهترین، بلکه تنها زمان برای رشد و پرورش روح است، استفاده نماید. راهکارهای قرآن و عرفان دربارة این مسئله چیست؟ پس از گردآوری اطلاعات به روش کتابخانهای و تجزیه و تحلیل آنها به روش تحلیل محتوا این نتایج به دست آمدهاست: نگاه حضرت امام خمینی(ره) و علامه جوادی آملی به گونهای است که برخلاف برخی دیگر از اهل عرفان مانند ابنعربی در تقسیمبندی اولیه خود، انسان را به دو قسم «انسان کامل» و «انسان حیوان» تقسیم نمیکنند، بلکه انسان را برخلاف حیوانات، صاحب دو مقام میدانند که به سبب داشتن مقام عنداللّهی، برای دور شدن از خوی حیوانی باید «سیر استکمالی» داشته باشد، چنانکه هدف از خلقت نیز چنین بودهاست. از نگاه ایشان، انسان به دلایل متعددی (مانند مقام خلافت الهی و نیز قوس نزول و صعود)، نسبت به دیگر موجودات از کرامت برخوردار است. بنابراین، با سِیر استکمالی خود، قابلیت حرکت به سوی غایت غیرمتناهی الهی را دارد.
عنایت اله شریفی؛ محمد حسین خوانین زاده؛ محمد فاضل نیا
چکیده
بیتردید معارف قرآن کریم گسترة وسیعی از زندگی انسان را فرامیگیرد و موضوع سبک زندگی یکی از پردامنهترین بحثهایی است که همة ابعاد زندگی انسان را شامل میشود و از اهمیّت بسیاری برخوردار است. از این رو، به دلیل وسیع بودن حوزة انسانشناسی و سبک زندگی اسلامی، به بحث و بررسی سه مبنای دوساحتی بودن، هدفمند بودن زندگی انسان و خلافت او ...
بیشتر
بیتردید معارف قرآن کریم گسترة وسیعی از زندگی انسان را فرامیگیرد و موضوع سبک زندگی یکی از پردامنهترین بحثهایی است که همة ابعاد زندگی انسان را شامل میشود و از اهمیّت بسیاری برخوردار است. از این رو، به دلیل وسیع بودن حوزة انسانشناسی و سبک زندگی اسلامی، به بحث و بررسی سه مبنای دوساحتی بودن، هدفمند بودن زندگی انسان و خلافت او در روی زمین پرداخته شده است و جایگاه و کارکردهای آنها در سبک زندگی خانوادگی بیان شده است. باور داشتن به این مبانی، تغییر اساسی در سبک زندگی خانواده ایجاد میکند و برای خانوادهها زندگی آرام و توأم با معنویّات به ارمغان میآورد و با ایجاد انگیزه در اعضای خانواده، نگاه آنها را به زندگی مثبت میکند و از بیبندوباریها رهایی میدهد. نگاه قرآنی به انسان باعث میشود که انسان همیشه در حال حرکت به سوی کمال و زندگی الهی باشد و با داشتن برنامهریزی منظّم و مسئولانه و رعایت ارزشهای اخلاقی، خانوادهای با سبک زندگی قرآنی تحقّق یابد.
محسن نورایی؛ حدیثه سلیمانی
چکیده
شناخت انسان و بررسی ابعاد و شئون مختلف او مورد اهتمام ادیان، مکاتب و شماری از رشتههای علوم بشری است. «کرامت ذاتی انسان» به معنای شرافت، بزرگی و والایی او، نقطة تلاقی بسیاری از انگارههای انسانشناسانه است. نوشتار پیش رو، پژوهشی کتابخانهای و اسنادی است که به روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است و میکوشد تا با تمرکز بر سیرة ...
بیشتر
شناخت انسان و بررسی ابعاد و شئون مختلف او مورد اهتمام ادیان، مکاتب و شماری از رشتههای علوم بشری است. «کرامت ذاتی انسان» به معنای شرافت، بزرگی و والایی او، نقطة تلاقی بسیاری از انگارههای انسانشناسانه است. نوشتار پیش رو، پژوهشی کتابخانهای و اسنادی است که به روش توصیفی ـ تحلیلی سامان یافته است و میکوشد تا با تمرکز بر سیرة هشتمین پیشوای شیعیان، امام علی بن موسیالرّضا (ع) برخی از ابعاد کرامت انسان را در کلام گهربار و رفتار تابناک آن حضرت به بحث بگذارد. یافتههای پژوهش حاکی از جایگاه ویژة کرامت انسان در سیرة امام رضا (ع)است.همچنان که این یافتهها بیانگر تمایز این دیدگاه با دیدگاههای رقیب و غیر وحیانی است. مهمترین ویژگیهای نظریّة کرامت انسان در سیرة امام عبارتند از؛ برخورداری از صبغة توحیدی، سازگاری با دیگر آموزههای اخلاقی، اعتدال و میانهروی، برخورداری از ضمانت اجرایی درونی و جامعنگری.
صالح حسن زاده
چکیده
خدا، انسان و جهان سه محور اساسی اندیشهی بشری است. در طول تاریخ پرسشهای مهمی دربارهی آنها طرح شده و همهی تلاش فکری انسان متوجّه این سه کانون و یافتن پاسخهای درست و مناسب برای آن پرسشهاست. در این میان، شناخت انسان اهمیّت ویژهای دارد. در آموزههای قرآن، پس از خدا، انسان اساسیترین موضوع بهشمار آمده است. ارسال پیامبران و کتب ...
بیشتر
خدا، انسان و جهان سه محور اساسی اندیشهی بشری است. در طول تاریخ پرسشهای مهمی دربارهی آنها طرح شده و همهی تلاش فکری انسان متوجّه این سه کانون و یافتن پاسخهای درست و مناسب برای آن پرسشهاست. در این میان، شناخت انسان اهمیّت ویژهای دارد. در آموزههای قرآن، پس از خدا، انسان اساسیترین موضوع بهشمار آمده است. ارسال پیامبران و کتب آسمانی، برای رسیدن انسان به سعادت نهاییاش صورت گرفته است. قرآن با جهتدهی علوم و معارف دخیل در تربیت و هدایت انسان، علوم مادی و سکولار را عامل اصلی انحطاط انسان میداند. علوم انسانی، جاری و ساری در عرصهی علم امروز، خاستگاهاش قرن هفدهم در فرهنگ غربی است؛ روایت غربی از مفهوم انسان، محصول این علوم است؛ این مفهوم از انسان غایت علوم را به سکولار و اومانیسم فروکاسته است. انسانِ قرآن«کونِ جامع» است. کونِ جامع میتواند همهی کمالات نبات، حیوان و ملَک را در خود جمع کند. از اینرو، انسان«احسنالمخلوقین» است، پس خدای خالق او هم«احسنالخالقین» است:«فتبارک الله أحسن الخالقین». بنابراین، انسانشناسی کامل تنها با خداشناسی ممکن است. امروزه انسانشناسان بسیاری با وجود پیشرفت شگفت علوم روانشناسی و روانکاوی و علوم مرتبط دیگر از شناخت انسان اظهار ناتوانی نموده و سخن از «بحران انسانشناسی» بهمیان آوردهاند. انسانشناسان بصیر میگویند: انسان سه بعد مهم دارد: 1. بعد شخصی مادی2.بعد زندگی اجتماعی 3. بعد روحانی و معنوی.آنها که به بعد اول چشم دوخته و برای انسان آزادی مطلق قائلند، گرچه این آزادی برای انسان زیانبار باشد، از شخصیّت شگرف انسانی غافل مانده و دو بعد مهم او را از نظر انداختهاند و آنان که به دو بعد اوّل و دوم توجّه کرده و به بعد سوم نظر ندارند محیطی بهوجود میآورند که فاقد ارزشهای اصیل اخلاقی و معنوی است. در این مقاله اهداف ذیل را در نظر است: 1. بررسی ابعاد انسان از منظر قرآن. 2. تبیین جهتگیری علم از نگاه قرآن. 3. بیان برتری انسان مدل قرآن بر انسان مدل فرهنگ غربی
