منصور پهلوان؛ محمود خیراللهی؛ زهرا خیراللهی
دوره 5، شماره 14 ، فروردین 1393، صفحه 7-34
چکیده
چکیده «تجلّی» از اهمّ موضوعاتی است که در ادوار تاریخ، توجّه اندیشمندان، بهویژه اهل معرفت و متکلّمان را به خود مشغول ساخته است. پیگیری این موضوع، تأثیر بسزایی در مبانی معرفتی، باورهای دینی، حتّی اخلاقی خواهد داشت. با این نگرش، آیات قرآن، بهویژه آیة میقات (الأعراف/143) مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. ملاقات حضرت موسی (ع) با ...
بیشتر
چکیده «تجلّی» از اهمّ موضوعاتی است که در ادوار تاریخ، توجّه اندیشمندان، بهویژه اهل معرفت و متکلّمان را به خود مشغول ساخته است. پیگیری این موضوع، تأثیر بسزایی در مبانی معرفتی، باورهای دینی، حتّی اخلاقی خواهد داشت. با این نگرش، آیات قرآن، بهویژه آیة میقات (الأعراف/143) مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. ملاقات حضرت موسی (ع) با خدای سبحان، افتخار تکلّم و همصحبتی با خدا و تمنّای رؤیت جمال الهی، محور بحث آیة مزبور است. همچنین تجلّی قادر متعال بر کوه و مدهوشی حضرت موسی (ع)، نظر مفسّران و پژوهشگران را به خود جلب نموده است. نکات مزبور، نگارندگان را وادار به کاوش کرده است و دیدگاههای گوناگون، بهویژه مسألة «تمنّای رؤیت» مورد ارزیابی و نقد قرار گرفته است.
محمد هادی یداله پور؛ مرتضی خرمی؛ سیده فاطمه حسینی
دوره 5، شماره 14 ، فروردین 1393، صفحه 35-66
چکیده
چکیده یکیازباورهایدینیکهوجهمشترکآموزههایوحیانیبه شمارمیرود، «موعودگرایی» استکهاینمقالهباعنوان «موعودگراییدرقرآنوعهدین»تلاشنمودهاستتابادقّتوژرفکاویبهروشتطبیقیآنراموردبررسیو تحلیلقراردهدوبهنشانههاوامیدهاییکهدرجهتباورداشتموعوددراسلام،یهودومسیحیّتباتأکیدبرکُتُبمقدّسآنانوهمچنینبهنقاطاشتراکوافتراقسهدیناسلام، ...
بیشتر
چکیده یکیازباورهایدینیکهوجهمشترکآموزههایوحیانیبه شمارمیرود، «موعودگرایی» استکهاینمقالهباعنوان «موعودگراییدرقرآنوعهدین»تلاشنمودهاستتابادقّتوژرفکاویبهروشتطبیقیآنراموردبررسیو تحلیلقراردهدوبهنشانههاوامیدهاییکهدرجهتباورداشتموعوددراسلام،یهودومسیحیّتباتأکیدبرکُتُبمقدّسآنانوهمچنینبهنقاطاشتراکوافتراقسهدیناسلام، یهودومسیحیّتدراعتقادبهمنجیموعودپرداختهاستکهلاجرمتفکّربرتراسلاموامتیازاتاسلامازمیانایننگرشتطبیقینمودارخواهدگشت.
رضا مراد صحرایی؛ فاطمه نصرتی موموندی
دوره 5، شماره 14 ، فروردین 1393، صفحه 67-88
چکیده
چکیده امروزه مطالعات میانرشتهای در تمامی علوم بهویژه علوم انسانی از اهمیّت زیادی برخوردارند. از جملة این مطالعات، میتوان به مطالعات بینرشتهای علوم قرآنی و زبانشناسی اشاره کرد. هدف از پژوهش حاضر، ارائة یک نظریّة معنایی نظاممند برای توجیه روابط متنی موجود در قرآن میباشد. در این پژوهش، پژوهندگان به دنبال بررسی انسجام، ...
بیشتر
چکیده امروزه مطالعات میانرشتهای در تمامی علوم بهویژه علوم انسانی از اهمیّت زیادی برخوردارند. از جملة این مطالعات، میتوان به مطالعات بینرشتهای علوم قرآنی و زبانشناسی اشاره کرد. هدف از پژوهش حاضر، ارائة یک نظریّة معنایی نظاممند برای توجیه روابط متنی موجود در قرآن میباشد. در این پژوهش، پژوهندگان به دنبال بررسی انسجام، پیوستگی و روابط متنی در سورة احقاف میباشد. بدین منظور، علاوه بر نظریّة انسجام، از نظریّة ربط که از رویکردهای جدید مطالعات زبانشناسی میباشد، نیز استفاده شده است. در راستای نیل به این هدف، ابتدا متن سوره به چند حوزة معنایی تقسیم شده، سپس انسجام درون و بینآیهای هر حوزة معنایی بررسی شده است. ربط هر حوزة معنایی و عوامل ارتباطی که مجموعهای از آیات را در یک حوزة معنایی قرار میدهد، در مرحلة بعد بررسی شدهاند. در پایان انسجام بین همة حوزههای معنایی تشکیلدهندة سوره و نیز ربط و عوامل ربط بینحوزهای نیز مشخّص شدهاند. یافتههای پژوهش پیش رو حاکی از آن است که آیات سورة احقاف علاوه بر انسجام درون و بینآیهای، از انسجام بینحوزهای نیز برخوردار است. آیههای هر حوزة معنایی و نیز حوزههای معنایی مختلف، از طریق عوامل ربط همچون شمول معنایی، ارجاع ضمیر پیشآیندی، ارجاع ضمیر پسآیندی، قیاس، تقابل و تمثیل، به هم مرتبط میشوند.
جمال فرزند وحی؛ فاطمه سهرابیان
دوره 5، شماره 14 ، فروردین 1393، صفحه 89-108
چکیده
چکیده خداوند به مدد ابزارهای وجودی که در اختیار انسان قرارداده، از انسان با «تعالوا» دعوت میکند. چنانچه انسان از قوّة وهم و خیال گذر کند و رتبة وجودی خویش را به عقل، مزیّن و متعالی نماید، با تکیه بر امید مطلوب که از آن به رحمت الهی تعبیرشده است، پویا و متوکّل، راه تعالی را در پیش میگیرد و به دعوت خداوند لبّیک میگوید. گرچه ...
بیشتر
چکیده خداوند به مدد ابزارهای وجودی که در اختیار انسان قرارداده، از انسان با «تعالوا» دعوت میکند. چنانچه انسان از قوّة وهم و خیال گذر کند و رتبة وجودی خویش را به عقل، مزیّن و متعالی نماید، با تکیه بر امید مطلوب که از آن به رحمت الهی تعبیرشده است، پویا و متوکّل، راه تعالی را در پیش میگیرد و به دعوت خداوند لبّیک میگوید. گرچه آرزو و امید، ودیعههای الهی در ضمیر انسانهاست، امّا آرزوهای واهی که بدون پشتوانة عقل و عمل، انسان را به خود مشغول میکنند، نتیجهای جز حسرت و خسران ابدی در پی نخواهند داشت. در این مقاله، پس از بررسی معنای لغوی آرزو و امید، به ذکر آیات و احادیثی که انواع آرزو را بیان فرموده، نیز افرادی که آرزوی آنها در قرآن آمده، پرداخته شده است. ضمن پرداختن به آثار و نتایج آرزوهای مذموم و بیان آرزوهای برتر، انواع متعلّقِ آرزو و آیات مربوط به هر یک ذکر شده است. در این تحقیق، ابزار مورد استفادة نشریّات، کُتُب و اینترنت میباشد.
روحالله نصیری
دوره 5، شماره 14 ، فروردین 1393، صفحه 109-126
چکیده
چکیده بیان صریح بعضی از معانی خوشایند نیست، ولی به وسیلة کنایه، همان معانی را میتوان با اسلوبی مؤثّر و بلیغ بیان نمود. کنایه از تصریح بلیغتر است، چراکه کنایه مانند ادّعای مفهومی است با ارائة دلیل. کنایه ذکر ملازم معنایی است تا ذهن مخاطب را از آنچه در کلام آمده، به آنچه نیامده منتقل کند. استفاده از کنایه در کلام علل گوناگونی دارد ...
بیشتر
چکیده بیان صریح بعضی از معانی خوشایند نیست، ولی به وسیلة کنایه، همان معانی را میتوان با اسلوبی مؤثّر و بلیغ بیان نمود. کنایه از تصریح بلیغتر است، چراکه کنایه مانند ادّعای مفهومی است با ارائة دلیل. کنایه ذکر ملازم معنایی است تا ذهن مخاطب را از آنچه در کلام آمده، به آنچه نیامده منتقل کند. استفاده از کنایه در کلام علل گوناگونی دارد که از جملة آنها میتوان به رعایت ادب، تصویرگری، استدلال، تزیین سخن و یا جذابیّت بخشیدن به کلام اشاره کرد. قرآن به تمام قواعدی که به سخن، زیبایی و عمق میبخشد، توجّه نموده است. یکی از صنایع لفظی و معیارهای زیبایی سخن، «کنایه» است که قرآن از آن بهرة فراوان برده است و در موارد گوناگون و به انگیزههای متفاوت، تعابیر کنایی دارد. در مقالة حاضر، به روش توصیفی ـ تحلیلی و با بررسی موردی 16 آیه از آیات قرآن کریم، کاربردهای مختلف این شیوة بیانی بررسی شده است. verses have been referred to. Books, publications and the internet have been the instruments of this research نای لغوی آرزو و امید، به ذکر آیات و احادیثی که انواع آرزو را بیان فرموده، نیز افرادی که آرزوی آنها در قرآن آمده، پرداخته شده است. ضمن پرداختن به آثار و نتایج آرزوهای مذموم و بیان آرزوهای برتر، انواع متعلّقِ آرزو و آیات مربوط به هر یک ذکر شده است. در این تحقیق، ابزار مورد استفادة نشریّات، کُتُب و اینترنت میباشد.
سهراب مروتی؛ زهرا منصور زاده
دوره 5، شماره 14 ، فروردین 1393، صفحه 127-148
چکیده
چکیده آیات تطهیر، مباهله، مودّت، تبلیغ و... به نوعی جلوهگر تقدیر خداوند از اهل بیت (ع) است. زندگی علمی حضرت زینب (س) زاویهای است که نیاز به واکاوی و تحلیل دقیقتری دارد؛ زیرا دربارة این خاندان گفته شده: «إِنَّ هَؤلاَء وَرَثُوا العِلمَ وَ الفَصَاحَةَ زُقُّوا العِلمَ زُقّاً». حضرت زینب(س) علاوه بر علم لدّنی، تمام شرایط یک راوی ...
بیشتر
چکیده آیات تطهیر، مباهله، مودّت، تبلیغ و... به نوعی جلوهگر تقدیر خداوند از اهل بیت (ع) است. زندگی علمی حضرت زینب (س) زاویهای است که نیاز به واکاوی و تحلیل دقیقتری دارد؛ زیرا دربارة این خاندان گفته شده: «إِنَّ هَؤلاَء وَرَثُوا العِلمَ وَ الفَصَاحَةَ زُقُّوا العِلمَ زُقّاً». حضرت زینب(س) علاوه بر علم لدّنی، تمام شرایط یک راوی موثّق را در حدّ کمال داراست. بدین لحاظ، به او (س) عالمه گفتهاند. همچنین علم پیشگویی حوادث را نیز دارا میباشد، چنانکه کیفیّت شهادت خود را پیشگویی کرد. صفت دیگر ایشان (ع) عقیله است که ابنعبّاس به او داده است. همچنین مفسّری بیبدلیل است؛ زیرا خطبههای آن حضرت(س) آکنده از آیات قرآنی است.
داوود معماری؛ سجاد ابراهیمی
دوره 5، شماره 14 ، فروردین 1393، صفحه 149-173
چکیده
چکیده از آنجا که قرآن کریم آخرین کتاب آسمانی و معارف آن برای همة زمانهاست. از این رو، علاوه بر معنای ظاهری،دارای لایههای عمیق باطنی نیز میباشد که پی بردن به آنها اسلوب و روش خاصّ خود را میطلبد. یکی از این روشها، اسلوب منطوق و مفهوم است. منطوق یعنی معنایی که به صراحت میتوان از آیات برداشت کرد؛ به عبارت سادهتر، منطوق همان معنای ...
بیشتر
چکیده از آنجا که قرآن کریم آخرین کتاب آسمانی و معارف آن برای همة زمانهاست. از این رو، علاوه بر معنای ظاهری،دارای لایههای عمیق باطنی نیز میباشد که پی بردن به آنها اسلوب و روش خاصّ خود را میطلبد. یکی از این روشها، اسلوب منطوق و مفهوم است. منطوق یعنی معنایی که به صراحت میتوان از آیات برداشت کرد؛ به عبارت سادهتر، منطوق همان معنای ظاهری آیه است که با دلالتهای متفاوتی بیان میشود. مفهوم یعنی معنایی که در کلام بیان نشده است و تنها از ساختمان ترکیبی کلام میتوان آن را فهمید که شامل مفهوم موافق و مفهوم مخالف است. در مفهوم موافق حُکم، از نظر سلب و ایجاب موافق منطوق است و در مفهوم مخالف، برعکس. پس میتوان گفت که عبارتهای قرآنی معانی باطنی متعدّد دارند و آنها نیز مراد الهی هستند که در پرتو شناخت این روشها و آگاهی از تفاوت نحوة این دلالتها در جملات قرآنی است که کارایی مفسّر در بهدست آوردن مدلول آیات بیشتر خواهد شد.