قرآن پژوهی
هاشم اندیشه؛ احمد عابدی
چکیده
حمد الهی چیزی است که هر فرد مسلمان و مؤمنی به دنبال آن است و همواره در دنیا در تلاش و تکاپوست تا بدین مقصد و مقصود نائل شود. دین اسلام با برخورداری از منابع گرانبهای «قرآن و سنت» برنامة تربیتی و اخلاقی همهجانبهای به جهانیان در این زمینه عرضه میکند. یکی از ابعادی که دین مبین اسلام آن را بهخوبی تبیین میکند و بر او تأکید میکند، ...
بیشتر
حمد الهی چیزی است که هر فرد مسلمان و مؤمنی به دنبال آن است و همواره در دنیا در تلاش و تکاپوست تا بدین مقصد و مقصود نائل شود. دین اسلام با برخورداری از منابع گرانبهای «قرآن و سنت» برنامة تربیتی و اخلاقی همهجانبهای به جهانیان در این زمینه عرضه میکند. یکی از ابعادی که دین مبین اسلام آن را بهخوبی تبیین میکند و بر او تأکید میکند، «حمد» است. پژوهش حاضر بر موضوع جایگاه و ارزش و آثار سلامت اخلاقی- معنوی حمد با رویکردی قرآنی – روایی و زیارت عاشورا متمرکز است؛ به همین دلیل در این مقاله نخست معنای لغوی و اصطلاحی حمد و سلامت اخلاقی- معنوی مطرح میشود سپس به حمد درآیات و روایات و آثار آن در سلامت اخلاقی- معنوی پرداخته میشود و در انتها به حمد در زیارت عاشورا اشاره میکنیم. این تحقیق، از روش آمیزهای و به کمک اسناد نوشتاری و سامانههای رایانهای و نرمافزارهای علمی و روش دادهپردازی توصیفی و تحلیلی بهره برده است. نتیجه اینکه ازآنجهت که مهمترین مبانی دین، حمد است و این حالت الهی، از عواطف مهم انسانی است که در اخلاق فرد و همچنین فعالیتهای سیاسی و اجتماعی و... آثار مهمی دارد و انگیزه بسیاری از رفتارهای پسندیده میباشد و دستاوردهای این تحقیق در زمینه آثار سلامت اخلاقی- معنوی حمد عبارتاند از: اخلاص؛ تحصیل مقام توکل؛ کسب رضای خداوند متعال؛ تحصیل مقام تسلیم؛ پاککننده رذایل اخلاقی همانند: تکبر، بخل، طمع و حرص و... .
حدیث پژوهی
فرشته دارابی
چکیده
انسان با فطرتی پاک و خدا آشنا پا به عرصه حیات زمینی میگذارد؛ اما بهتدریج غبار فراموش بر روی آن شناخت ازلی مینشیند. ازاینرو انسان سرگردان در میان مکاتب بشری در تلاش برای واکاوی شناخت خداوند در ساحل امن و مطمئن؛ روایات و نسخهای ائمه اطهار(ع) است. بزرگوارانی که خداوند را با چشم عقل و قلب مشهود کردند. در لسان معصومین(ع) با استفاده ...
بیشتر
انسان با فطرتی پاک و خدا آشنا پا به عرصه حیات زمینی میگذارد؛ اما بهتدریج غبار فراموش بر روی آن شناخت ازلی مینشیند. ازاینرو انسان سرگردان در میان مکاتب بشری در تلاش برای واکاوی شناخت خداوند در ساحل امن و مطمئن؛ روایات و نسخهای ائمه اطهار(ع) است. بزرگوارانی که خداوند را با چشم عقل و قلب مشهود کردند. در لسان معصومین(ع) با استفاده از تمثیل این قالب بیانی ملموس، متصور مادی و محسوس راهگشای بهتری برای شناخت بشری در انتقال مفاهیم معنوی و والا میباشد. به همین جهت پژوهش حاضر با روش کتابخانهای- اسنادی تمثیلهایی که به تصویرسازی از توصیف خداوند و راههای رسیدن به رضایت الهی است از کتاب شریف کافی استخراج کرده سپس با روش تحلیل محتوا به بررسی ساختار و محتوای این تمثیلات پرداخته است. یک دسته از تمثیلات به توصیف خداوند در قالب طبیب، معلم و نور و دسته دیگر راههای رسیدن به خداوند را در قالب قله و کلید امور معرفی کرده است.
قرآن پژوهی
عزیزعلی دهقانی؛ محمدحسین صائینی؛ حسین مرادی زنجانی؛ فرهاد ادریسی
چکیده
مسلمانان، قرنها با تأسّی از قرآن و روایات و عمل به مضامین بهداشتی اسلام، سلامت جسمانی خود را تضمین کردهاند. در این پژوهش، به روش توصیفی ـ تحلیلی برآنیم تا به این سؤال بنیادی پاسخ دهیم که توصیههای قرآنی و روایات در بهداشت و سلامت جسمانی شامل چه مؤلّفههایی هستند؟ همچنین، این شاخصها تا چه حد با یافتههای علم پزشکی مدرن همسویی ...
بیشتر
مسلمانان، قرنها با تأسّی از قرآن و روایات و عمل به مضامین بهداشتی اسلام، سلامت جسمانی خود را تضمین کردهاند. در این پژوهش، به روش توصیفی ـ تحلیلی برآنیم تا به این سؤال بنیادی پاسخ دهیم که توصیههای قرآنی و روایات در بهداشت و سلامت جسمانی شامل چه مؤلّفههایی هستند؟ همچنین، این شاخصها تا چه حد با یافتههای علم پزشکی مدرن همسویی دارد؟ بر اساس یافتههای تحقیقِ مرکز ثقل حوزة سلامت جسمانی، «بهداشت»، تغذیه محسوب میشود و از نگاه قرآن، سلامت تغذیه با امور معنوی و جهانبینی توحیدی در ارتباط است که به خوردنیهای حلال و طیب، توصیه کرده، از خوردنیهای حرام، مانند گوشت خوک و الکل (شراب) پرهیز نمودهاست. در حوزة بهداشت فردی نیز طهارت و نظافت، یک اصل مهم تلقی میشود و در حوزة بهداشت جنسی نیز قرآن و ائمه در موارد متعددی قوانین بهداشت جنسی را بیان کردهاند، تا از انحرافات جنسی و ابتلای انسان به بیماریهای جنسی و جسمی و پیامدهای آنها پیشگیری نماید. بنابراین، بهداشت در این سه حوزه در قرآن و روایات، جایگاه والایی دارد که در این پژوهش به آنها اشاره خواهد شد.
قرآن پژوهی
محمدحسین بیات
چکیده
حرف قرآن را بدان که ظاهری است زیر ظاهر باطن بس قاهری است
مسئله ظاهر و باطن قرآن مجید از زمان پیامبر اکرم تاکنون مطمح نظر مسلمانان بوده و هست، با توجه به این نکته احادیث بسیاری از زبان رسول اکرم و حضرت امیر و دیگر ائمه (ع)، در این باب صادرشده است. این ...
بیشتر
حرف قرآن را بدان که ظاهری است زیر ظاهر باطن بس قاهری است
مسئله ظاهر و باطن قرآن مجید از زمان پیامبر اکرم تاکنون مطمح نظر مسلمانان بوده و هست، با توجه به این نکته احادیث بسیاری از زبان رسول اکرم و حضرت امیر و دیگر ائمه (ع)، در این باب صادرشده است. این احادیث در حد متواتر یا حداقل مستفیض میباشد، مثل حدیث شریف نبوی «ان للقرآن ظهراً و بطنا و لبطنه بطنا الی سبعة أبطن» که از طریق فر یقین نقلشده است. مولوی در مثنوی با توجه به این حدیث بهتفصیل سخن گفت که در متن مقاله نقل کردهایم. وی در سرآغاز سخن خود گفت:
حرف قرآن را بدان که ظاهری است زیر ظاهر، باطن بس قاهری است
آیات بسیاری نیز بیانگر ظاهر و باطن قرآن مجید است. بهسان آیة «إِنَّهُ لَقُرْآنٌ کرِیمٌ، فِی کتابٍ مَکنُونٍ، لا یمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُون» (واقعه/77 -79). در این مقاله، نخست با تمسک به آیات و روایات و سخنان عارفان و فیلسوفان نامآور اسلامی، باطن و مراتب گونهگون قرآن مجید به اثبات رسیده سپس در باب کیفیت ارتباط ظاهر و باطن قرآن سخن به میان آمده است.
عباس اشرفی؛ راحله حیدری
چکیده
خنده بهعنوان یکی از نیازهای روحی و روانی انسان در جنبههای مختلف زندگی وی ایفای نقش میکند بااینحال این سؤال پیش میآید که آیا در اسلام به خندیدن پرداختهشده یا بر اساس دیدگاه برخی که اسلام را دین گریه میدانند به خنده پرداخته نشده است؟ برای پاسخ به این پرسش که خنده در آیات و روایات چگونه تبیین شده است؟ از روشهای معناشناسی ...
بیشتر
خنده بهعنوان یکی از نیازهای روحی و روانی انسان در جنبههای مختلف زندگی وی ایفای نقش میکند بااینحال این سؤال پیش میآید که آیا در اسلام به خندیدن پرداختهشده یا بر اساس دیدگاه برخی که اسلام را دین گریه میدانند به خنده پرداخته نشده است؟ برای پاسخ به این پرسش که خنده در آیات و روایات چگونه تبیین شده است؟ از روشهای معناشناسی تاریخی و توصیفی و سپس تحلیل کمی و کیفی و تحلیل گفتمان استفادهشده است این پژوهش در حوزه معناشناسی تاریخی نشان میدهد که کلمه ضحک در قبل از اسلام گستردگی معنایی داشته است که معنای خندیدن، تعجب کردن و مسخره کردن را شامل میشده و ازنظر معناشناسی توصیفی نیز واژه ضحک و واژههای مرتبط با آن با بهکارگیری قاعده سیاق هسته معنایی خنده و ارتباط نظاممند مؤلفههای آن نشان میدهد که ضحک با توجه به همنشینهایش دارای معانی متفاوتی میباشد که برخی ممدوح مانند شادی و خنده در بهشت و برخی مذموم مانند مسخره کردن است؛ و نیز این پژوهش نشان داده است که اصل خنده ذاتاً مذموم و نکوهیده نیست ولی خنده را به شرایط و زمان و مکان مناسب محدود کرده است.
علیرضا خسروی؛ سیده فاطمه حسینی میرصفی
چکیده
اصولاً فصل ممیز انسان الهی از فرد مادی در توحید است. قرآن وجود خدا را امری روشن دانسته و تردید دراینباره را بیمورد تلقی کرده است. فِرَقِ اسلامی در اعتقاد به اصل وجود خدا اختلافی ندارند، ولی در صفات خدا دچار اختلاف شدهاند که یکی از این اختلافات، موضوع رؤیت خداست. سلیمان الرومی با تأثیرپذیری از دیدگاههای سلفی ابن تیمیه، به رؤیت ...
بیشتر
اصولاً فصل ممیز انسان الهی از فرد مادی در توحید است. قرآن وجود خدا را امری روشن دانسته و تردید دراینباره را بیمورد تلقی کرده است. فِرَقِ اسلامی در اعتقاد به اصل وجود خدا اختلافی ندارند، ولی در صفات خدا دچار اختلاف شدهاند که یکی از این اختلافات، موضوع رؤیت خداست. سلیمان الرومی با تأثیرپذیری از دیدگاههای سلفی ابن تیمیه، به رؤیت خدا در آخرت معتقد بوده و اعتقاد شیعه در مورد عدم رؤیت را موردانتقاد قرار میدهد. براهین عقلی رؤیت خداوند را در دنیا و آخرت مردود میداند. قائلین به رؤیت ازجمله سلفیان، برای اثبات نظر خود به آیات و روایاتی تمسک میجویند که با تعمق در این آیات و بررسی دیدگاه مفسران، مسئلۀ رؤیت خدا از این آیات نتیجه نمیشود. از طرفی آیاتی با صراحت رؤیت خدا را نفی میکند. روایات مورد استدلال آنان نیز دارای ضعف سندی است. در منابع حدیثی اهل سنت و شیعه نیز روایاتی در رد رؤیت خدا وجود دارد.
محمد حسن رستمی؛ معصومه طاهریان قادی
چکیده
دعا یکی از اسباب معنوی در عالم است، اما گاهی در اجابت آن موانعی ایجاد میشود و عدهای از اجابت دعایشان محروم میگردند. مقاله حاضر با روشی توصیفی-تطبیقی روایات مربوط به عدم اجابت دعا را بررسی کردهاست. این روایات گروهی از افراد را نام میبرد که دعایشان مورد اجابت قرار نمیگیرد؛ که عبارتند از: عریف (والی حکومت)، عشار(گیرنده مالیات)، ...
بیشتر
دعا یکی از اسباب معنوی در عالم است، اما گاهی در اجابت آن موانعی ایجاد میشود و عدهای از اجابت دعایشان محروم میگردند. مقاله حاضر با روشی توصیفی-تطبیقی روایات مربوط به عدم اجابت دعا را بررسی کردهاست. این روایات گروهی از افراد را نام میبرد که دعایشان مورد اجابت قرار نمیگیرد؛ که عبارتند از: عریف (والی حکومت)، عشار(گیرنده مالیات)، داروغه، صاحب طبل و طنبور، شاعر، کسی که زنش را نفرین میکند در حالی که میتواند او را طلاق دهد، فردی که همسایهاش را نفرین میکند در حالی که میتواند خانهاش را تغییر دهد، فردی که پولش را بدون گرفتن شاهد قرض داده و پولش را خوردهاند، کسی که بدون تلاش از خدا روزی میخواهد، کسی که در قطع رحم و علیه والدینش دعا کند. علتهای عدم اجابت دعا نیز در روایات دیگری آمدهاست، که با انطباق آن علتها با روایات مورد بحث، علت استثناء شدن این افراد مشخص میگردد؛ که شامل ظلم، تنبلی و تخلف این افراد از عوامل الهی است. اینها تنها نمونهای از مصادیق فراوانی هستند که دعایشان مستجاب نمیشود و علاوه بر اینها میتوان مصادیق دیگری نیز برای این گروه ذکر کرد.
هاشم اندیشه؛ احمد عابدی
چکیده
واژة «تولّی» مصدر باب تفعّل و از ریشة «ولی» مشتق شدهاست. این کلمه حدود هشتاد بار به همراه مشتقات خود و بیش از چهار بار در زیارت عاشورا آمدهاست. تولی به معنای حب ودوستی اولیای الهی است و آن کششی در درون انسان است که وی را به سوی محبوب سوق میدهد. با جستجو در آیات و بررسی روایات میتوان دریافت که «تولی» عامل جدایی ...
بیشتر
واژة «تولّی» مصدر باب تفعّل و از ریشة «ولی» مشتق شدهاست. این کلمه حدود هشتاد بار به همراه مشتقات خود و بیش از چهار بار در زیارت عاشورا آمدهاست. تولی به معنای حب ودوستی اولیای الهی است و آن کششی در درون انسان است که وی را به سوی محبوب سوق میدهد. با جستجو در آیات و بررسی روایات میتوان دریافت که «تولی» عامل جدایی مؤمنان از کفار، موجب رحمت خدا، محکمترین دستگیرة ایمان، پایة اسلام، نشانة خیر و نیکی، برترین و بالاترین اعمال است. تولی در زیارت عاشورا به معنای رسیدن به امام حسین(ع) و رسیدن به خدای حسین(ع) است و با دوستی آن امام و اهل بیت(ع) میتوان به مقربان الهی دست یافت. در این مقاله، بحث «جایگاه و ارزش تولی، در آیات و روایات و زیارت عاشورا» را بررسی میشود و در ابتدای مقاله به تعریف کلمة «تولّی» در لغت و اصطلاح میپردازیم، سپس به تولّی از دید قرآن و روایات و نیز آثار و موانع تولّی در قرآن اشاره میکنیم. در پایان، از تجلی «تولّی» در زیارت عاشورا و کسانی که باید نسبت به آنها تولّی داشته باشیم، سخن به میان میآوریم.
عباس اشرفی؛ محدثه عباس پور وازیک
چکیده
بکاء از جمله احوال انسانی است که ظاهر و باطنی دارد. ظاهر آن، امری فیزیولوژیک است و باطن آن همان عوامل درونی و عاطفی مربوط به روح آدمی است. گریه همانند خنده یکی از نعمتهای بزرگ الهی به انسان است و در زندگی و رشد افراد عملکردهای متفاوت دارد. مقالة حاضر با هدف شناسایی و بیان جایگاه بکاء ممدوح در قرآن و روایات تدوین شده است. اسلام برای بکاء ...
بیشتر
بکاء از جمله احوال انسانی است که ظاهر و باطنی دارد. ظاهر آن، امری فیزیولوژیک است و باطن آن همان عوامل درونی و عاطفی مربوط به روح آدمی است. گریه همانند خنده یکی از نعمتهای بزرگ الهی به انسان است و در زندگی و رشد افراد عملکردهای متفاوت دارد. مقالة حاضر با هدف شناسایی و بیان جایگاه بکاء ممدوح در قرآن و روایات تدوین شده است. اسلام برای بکاء ممدوح اهمیّت خاصّی قائل شده است و برای آن جایگاه ویژهای در نظر گرفتهاست. این پژوهش نشان میدهد که بکاء ممدوح سه قِسم اصلی است: بکاء از خوف عذاب، بکاء به شوق ثواب و بکاء در مقابل عظمت و کبریایی الهی و نیز حقارت و صغارت خود.
صمد عبدالهی عابد؛ جمشید بیات
چکیده
چکیده علی بن محمّد خزّاز رازی قمی، از محدّثان، عالمان و فقیهان برجسته و دانشمندان نامدار شیعه در نیمة دوم سدة چهارم و اوائل سدة پنجم هجری است. وی دارای آثار فراوانی در زمینة دانشهای مختلف دینی است. در این میان، کتاب کفایة الأثر فی النّص علی ائمّة الأثنی عشر به دلیل دلبستگی وی به ولایت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) از جایگاه ویژهای برخوردار ...
بیشتر
چکیده علی بن محمّد خزّاز رازی قمی، از محدّثان، عالمان و فقیهان برجسته و دانشمندان نامدار شیعه در نیمة دوم سدة چهارم و اوائل سدة پنجم هجری است. وی دارای آثار فراوانی در زمینة دانشهای مختلف دینی است. در این میان، کتاب کفایة الأثر فی النّص علی ائمّة الأثنی عشر به دلیل دلبستگی وی به ولایت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) از جایگاه ویژهای برخوردار است؛ زیرا در این کتاب که از دیدگاه مکتب تشیّع در موضوع «خلافت و امامت ائمّه(ع)» نوشته شده، بسیاری از نصوص و احادیث مربوط به «امامت و مسئلة عصمت» بیان شده است و هدف از تألیف این کتاب بنا بر گفتة خود مؤلّف، روشن و برطرف ساختن تحیّر عوام، بلکه خواصّ شیعه و شبههافکنیهای گروه معتزله از اهل سنّت دربارة امامت و خلافت ائمّه(ع) بعد از پیامبر(ص) میباشد. لذا در این پژوهش سعی شده به بررسی محتوایی این روایات پرداخته شود. به همین منظور، بعد از ذکر احادیث دالّ بر عقیدة عصمت و آوردن احادیث هممضمون با این روایات از کتب معتبر حدیثی شیعه و اهل سنّت، به بررسی محتوایی و متنی روایات با تأکید بر «عقیدة عصمت» پرداخته شده است. روش ما در این مقاله، بررسی روایات هشتگانة کتاب کفایةالأثر و تبیین آن با روایات همراستا با آنها در کتب شیعه و اهل سنّت است که با بررسی این روایات میتوان پی برد امامانی که وارث علم پیامبر(ص) و ایمان، نور و ... معرّفی شدهاند، نمیتوانند معصوم نباشند که خود این روایات نیز بر این امر با واژههای «مطهّرون» و «معصمون» اشاره نمودهاند.
محمد حسین بیات
چکیده
چکیدهتبعیّت و اطاعت بیچون و چرا از پیامبر اکرم(ص)، امری شرعی و عقلی میباشد، چون اگر بنا باشد که هر کس طبق سلیقة خویش عمل نماید و هر جا که سخنان پیامبر(ص) موافق امیال نفسانی و دنیایی وی بود، طبق آن عمل کند و اگر در مواردی که کلام رسول اکرم(ص)، وفق مرادش نبود، بدان توجّه ننماید و در پی مخالفت برآید، بیشک چنین کسی پیرو شریعت مقدّس اسلام ...
بیشتر
چکیدهتبعیّت و اطاعت بیچون و چرا از پیامبر اکرم(ص)، امری شرعی و عقلی میباشد، چون اگر بنا باشد که هر کس طبق سلیقة خویش عمل نماید و هر جا که سخنان پیامبر(ص) موافق امیال نفسانی و دنیایی وی بود، طبق آن عمل کند و اگر در مواردی که کلام رسول اکرم(ص)، وفق مرادش نبود، بدان توجّه ننماید و در پی مخالفت برآید، بیشک چنین کسی پیرو شریعت مقدّس اسلام نباشد، گرچه به ظاهر خود را مؤمن قلمداد نماید. در واقع، چنین انسانی منافق یا جاهل به حقیقت دین میباشد که در هر دو صورت، خارج از زمرة مؤمنان است. جاهل را باید متنبّه نمود و از فتنهگری منافق باید دوری جست و در صورت امکان، باید او را به مؤمنان معرّفی کرد و آگاهی داد. این جستار در پی آنست که به اختصار و با استناد به آیات و روایات، وجوب اطاعت پیامبر اکرم(ص) و دیگر معصومان، علیهمالسّلام، و حرمت مخالفت با اقوال و اعمال آن حضرات را در حدود یک مقاله بیان نماید و آثار و عواقب آزار و مخالفت با آنان را به رشتة تحریر کشد.
ممد اسماعیل شیخانی؛ محمد جواد ملکوتی
چکیده
مقولة تعلیم و تربیت از مهمترین مباحث مشترک در میان متفکّران اسلامی و غربی میباشد. در غرب از دیرباز وخصوصاً با شکوفایی مکتب یونان در آرای افلاطون و ارسطو بدین امر توجّه شده است. در اسلام نیز توجّه به مقولة تعلیم و تربیت سابقهای دیرینه دارد و این امر ناشی از جایگاه والا و دغدغة وافری است که مکتب اسلام برای تعلیم و تربیت قائل است. اندیشمندان ...
بیشتر
مقولة تعلیم و تربیت از مهمترین مباحث مشترک در میان متفکّران اسلامی و غربی میباشد. در غرب از دیرباز وخصوصاً با شکوفایی مکتب یونان در آرای افلاطون و ارسطو بدین امر توجّه شده است. در اسلام نیز توجّه به مقولة تعلیم و تربیت سابقهای دیرینه دارد و این امر ناشی از جایگاه والا و دغدغة وافری است که مکتب اسلام برای تعلیم و تربیت قائل است. اندیشمندان مسلمان در پرتو تعالیم انسانساز اسلام به موضوع انسان و کمال و سعادت او و راههای وصول به کمال، بسیار پرداختهاند و نظامهایی فکری را برای پاسخگویی به سؤالات مربوط به انسان و تربیت او بنا گذاردهاند. در دورة معاصر کسانی مانند علاّمه طباطبائی،امام خمینی(ره)، شهید مطهّری و سیّد قطب با روشهای ترکیبی و مزجی و با نگاهی تطبیقی و ناظر به تحوّلات جدید اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و تربیتی، در این عرصه گام نهادهاند. در این مقاله به استناد و بهرهگیری از اندیشة شهید مطهّری، ابعاد گوناگون مسألة تربیت از قبیل مفهوم و ماهیّت تربیت، چیستی آن، اسلام و تربیت و عوامل تأثیرگذار در تعلیم و تربیت مورد بررسی قرار میگیرد.
محمد حسین بیات
چکیده
آیین مقدّس اسلام یک آیین فطری است. مسألة أخذ میثاق که بارها در قرآن مجید (از جمله الحدید/8)1وارد آمده، به همین نکته اشارت دارد. شایان ذکر آنکه، جمیع احکام شرع مقدّس اسلام، اعمّ از احکام تکلیفی که بر اساس اقتضاء و تخییر جعل شدهاند و احکام وضعی که قراردادهای الهی در زندگی عادی بشر میباشند، معالیل مصالح و مفاسد میباشند؛ یعنی اگر کسی ...
بیشتر
آیین مقدّس اسلام یک آیین فطری است. مسألة أخذ میثاق که بارها در قرآن مجید (از جمله الحدید/8)1وارد آمده، به همین نکته اشارت دارد. شایان ذکر آنکه، جمیع احکام شرع مقدّس اسلام، اعمّ از احکام تکلیفی که بر اساس اقتضاء و تخییر جعل شدهاند و احکام وضعی که قراردادهای الهی در زندگی عادی بشر میباشند، معالیل مصالح و مفاسد میباشند؛ یعنی اگر کسی واجبی از واجبات دینی را امتثال نماید، به مصلحتی عاجل یا آجل دست یابد و به عکس اگر انسان مکلّفی از ارتکاب حرامی از محرّمات شرعی باز ایستد، از مفسدهای دنیایی یا اُخروی نجات یابد. در احکام وضعی نیز داستان از همین قرار است؛ یعنی اگر کسی مثلاً از راه ازدواج شرعی تشکیل خانواده دهد و دارای اولادی گردد، به مصلحتی دست یافته باشد، لیکن اگر از راه هوای نَفس رود و از شیطان پیروی نماید و از راه غیر مشروع صاحب اولادی گردد، گرفتار مفسدهای میشود. تقیّه نیز که یکی از احکام شرع مقدّس اسلام است، از این قانون مستثنا نمیباشد. چه اگر کسی در صورت وجوب تقیّه بدان عمل نکند، به خود و دین اسلام زیان رساند و نیز اگر به تقیّه عمل کند، به مصالح دست یابد و دین را از خطر برهاند. نویسندة مقاله در این جستار کوشش نموده تا حقیقت و ماهیّت حُکم تقیّه که یکی از احکام دین مبین اسلام است، بیان نماید و تا حدودی به فلسفۀ این حُکم اشارت کند و نقش معصومان(ع) و به خصوص امام رضا(ع) را در بیان و تبیین این حُکم بسیار مهمِّ الهی نشان دهد.
جمال فرزندوحی؛ فاطمه احمدی
دوره 4، شماره 10 ، فروردین 1392، ، صفحه 67-84
چکیده
خانواده کوچکترین اجتماع انسانی است که روابط اعضای آن در درجة نخست از پیوند عاطفی و خونی نشأت میگیرد و هر یک از اعضای خانواده نقشی دارند و این نقشها پدیدآورندة روابطی هستند که تکالیف و حقوق خاصّی را ایجاد میکنند. نقش همسری، پدری، مادری و فرزندی نقشهایی هستند که در خانواده وجود دارند. این نقشها رابطهای حقوقی را میان اعضای ...
بیشتر
خانواده کوچکترین اجتماع انسانی است که روابط اعضای آن در درجة نخست از پیوند عاطفی و خونی نشأت میگیرد و هر یک از اعضای خانواده نقشی دارند و این نقشها پدیدآورندة روابطی هستند که تکالیف و حقوق خاصّی را ایجاد میکنند. نقش همسری، پدری، مادری و فرزندی نقشهایی هستند که در خانواده وجود دارند. این نقشها رابطهای حقوقی را میان اعضای خانواده پدید میآورد. اجرای احکام حقوقی در خانواده، حافظ نظم خانواده به عنوان جزئی از جامعه است و همچنین شناخت احکام اخلاقی خانواده و عمل به آنها، محبّت خانوادگی را سالم و بارور نگاه میدارد و در سایة باروری نهال محبّت، نظم خانوادگی استوار میماند. هدف این پژوهش، شناخت و بیان حقوق و اخلاق در نظام خانواده است و روش تحقیق در جمعآوری اطّلاعات، توصیفی ـ کتابخانهای میباشد.