اسماعیل خارستانی؛ فاطمه سیفی
چکیده
چکیده ولایت یکی از ارکان اصلی و آموزههای اساسی دین مبین اسلام و به تعبیر دقیقتر، اصلیترین و اساسیترین آموزة آن است. هدف اصلی این تحقیق، بررسی مؤلّفههای ولایتمداری و عوامل مؤثّر بر تحکیم آن بر مبنای آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) است. بخشهای مختلف این تحقیق شامل دلایل اهمیّت ولایتمداری، مؤلّفههای ولایتمداری، عوامل ...
بیشتر
چکیده ولایت یکی از ارکان اصلی و آموزههای اساسی دین مبین اسلام و به تعبیر دقیقتر، اصلیترین و اساسیترین آموزة آن است. هدف اصلی این تحقیق، بررسی مؤلّفههای ولایتمداری و عوامل مؤثّر بر تحکیم آن بر مبنای آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) است. بخشهای مختلف این تحقیق شامل دلایل اهمیّت ولایتمداری، مؤلّفههای ولایتمداری، عوامل مؤثّر در تحکیم ولایتمداری، آثار روحی و معنوی ولایتمداری و پیامدهای زیانبار تکذیب و مخالفت با ولایت میباشد که در این تحقیق، با استناد به آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتیجة تحقیق نشان میدهد که آموزههای اسلامی، زمانی معنای واقعی به خود میگیرد که در چارچوب ولایت و در محور و مدار آن تحقّق یابد. شرط پذیرش اعمال، ولایتمداری است و هر کس که به ولایت نزدیکتر شود و در ولایتمداری استوارتر گردد، بهرة بیشتری از چشمههای معنوی خواهد برد.
سید یوسف محفوظی؛ قاسم بستانی؛ نصره باجی
چکیده
چکیده ائمّة اطهار(ع) مفسّران راستین قرآن کریم هستند. آنچه امام معصوم دربارة قرآن تفسیر مینماید، همان سخن قرآن است؛ چراکه آنان قرآن ناطقاَند وعلم تفسیر آن را از رسول خدا(ص) اخذ کردهاند. از آنجا که آن بزرگواران داناترین این افراد به معارف قرآن بعد از آن حضرت(ص) میباشند، در این تحقیق بر آن شدیم تا به روایات امام باقر(ع) در باب این علوم ...
بیشتر
چکیده ائمّة اطهار(ع) مفسّران راستین قرآن کریم هستند. آنچه امام معصوم دربارة قرآن تفسیر مینماید، همان سخن قرآن است؛ چراکه آنان قرآن ناطقاَند وعلم تفسیر آن را از رسول خدا(ص) اخذ کردهاند. از آنجا که آن بزرگواران داناترین این افراد به معارف قرآن بعد از آن حضرت(ص) میباشند، در این تحقیق بر آن شدیم تا به روایات امام باقر(ع) در باب این علوم بپردازیم. مقالة حاضر گونهها و روشهای تفسیری امام باقر(ع) را بررسی کرده است و نتیجه میگیرد که امام(ع) در سخنان خود، بسته به ظرفیّت و فضای حاکم، به روشهای گوناگون، از جمله علوم قرآنی، تفسیر قرآن با قرآن، تفسیر قرآن با سنّت، جری و تطبیق، بیان تمثیلهای قرآنی، بیان باطن و ظاهر قرآن، زدودن شبهات، بیان مصداقی آیات و بُعد تربیتی و... از معارف قرآن را تبیین فرموده است.
عباس اشرفی
چکیده
سؤال و درخواست بندگان خدا از خداوند قادر برای رفع حاجت و نیاز مادّی یا معنوی که مهمترین آن درخواست نجات از ضرر و مرگ میباشد، عمدتاً در نیایشگاهها صورت میپذیرد. این مقاله با روش تطبیقی در پی پاسخ به پرسشِ «چگونگی نیایشگاه در کُتُب مقدّس (عهد قدیم، عهد جدید و قرآن)» میباشد. در این نوشتار، ضمن واژهشناسی نیایش به تبیین جایگاه ...
بیشتر
سؤال و درخواست بندگان خدا از خداوند قادر برای رفع حاجت و نیاز مادّی یا معنوی که مهمترین آن درخواست نجات از ضرر و مرگ میباشد، عمدتاً در نیایشگاهها صورت میپذیرد. این مقاله با روش تطبیقی در پی پاسخ به پرسشِ «چگونگی نیایشگاه در کُتُب مقدّس (عهد قدیم، عهد جدید و قرآن)» میباشد. در این نوشتار، ضمن واژهشناسی نیایش به تبیین جایگاه نیایشگاه از دیدگاه کُتُب مقدّس پرداخته، آنگاه مقایسهی اجمالی بین دیدگاهها نموده است. مکان عبادت در عهد قدیم، خیمهی عبادت، کنیسه، در عهد جدید، سخن از کنیسه و نیز کلیسا و در قرآن سخن از مسجد میباشد. عهد قدیم تاکید بر سنگیبودن، در بلندیبودن، مذبحبودن مکان نیایشگاه دارد. در عهد جدید صرفاً تأکید بر مؤمنان است. در قرآن تأکید بر مؤمنان، مکان و زمان است. عهد قدیم مقرّراتی را برای ورود به عبادتگاه وضع میکند، ولی عهد جدید برای ورود به کلیسا منعی قرار نداده است. قرآن ورود مشرکین را به داخل مسجدالحرام منع میکند. مسجدالحرام از حیث محوریّت عبادی- اجتماعی در اسلام با هیچ نیایشگاهی قابل قیاس نمیباشد و در یهود و مسیحیّت چنین محوریّتی وجود ندارد.
قرآن پژوهی
مهنوش اسکندری
چکیده
ترجمة متون دینی، بهویژه قرآن، یعنی کتابی که در فصاحت و بلاغت سرآمد تمام متون است، بسیار دشوار میباشد، حال اگر مترجم در برگردان این کتاب مقدس به تغییرناپذیرها برخورد کند، این کار پیچیدهتر خواهد شد. مترجم باید پیش از ترجمه به شناخت و نحوة مواجهه با آنها بپردازد؛ چراکه در صورت اتخاذ رویة نامناسب در ترجمه، از آنجاکه خوانندة روس ...
بیشتر
ترجمة متون دینی، بهویژه قرآن، یعنی کتابی که در فصاحت و بلاغت سرآمد تمام متون است، بسیار دشوار میباشد، حال اگر مترجم در برگردان این کتاب مقدس به تغییرناپذیرها برخورد کند، این کار پیچیدهتر خواهد شد. مترجم باید پیش از ترجمه به شناخت و نحوة مواجهه با آنها بپردازد؛ چراکه در صورت اتخاذ رویة نامناسب در ترجمه، از آنجاکه خوانندة روس با متن قرآن آشنایی ندارد، برداشت و تصور نادرستی از آیات قرآن در ذهن او ایجاد خواهد شد. در این مقاله برآنیم ابتدا با تغییرناپذیرهای زبانی و راههای برگرداندن آنها آشنا شویم. سپس به بررسی برگردان بیست مورد از تغییرناپذیرها در ترجمة روسی کولییف خواهیم پرداخت. خواهیم دید مترجم نتوانسته چنانکه شایسته است، حق مطلب را ادا کند و فهم آیات را برای روسزبانان غیرممکن ساختهاست. شناخت راههای مواجهه با تغییرناپذیرها و اتخاذ رویة یکسان در برگردان آنها میتواند به جلوگیری از این مسئله کمک شایانی کند.
قرآن پژوهی
بی بی حکیمه حسینی دولت آبادی؛ سکینه صارمی گروی؛ فاطمه رفسنجانی مقدم
چکیده
تغییرات ساختواژی در برخی از آیات قرآنکریم به وضوح مشاهده میشود. بهگونهای که در این آیات، واژگانی با ریشهای یکسان، اما ظاهر و هیئتی متفاوت قرار دارند. یافتهها و نتایج پژوهش حاضر بیانگر این است که توجّه به سیاق آیات و بررسی موضوع و همچنین توجّه به واژگان آیات، نقش بهسزایی در کشف علّت و کاربرد آن واژه دارد و این نکته را ...
بیشتر
تغییرات ساختواژی در برخی از آیات قرآنکریم به وضوح مشاهده میشود. بهگونهای که در این آیات، واژگانی با ریشهای یکسان، اما ظاهر و هیئتی متفاوت قرار دارند. یافتهها و نتایج پژوهش حاضر بیانگر این است که توجّه به سیاق آیات و بررسی موضوع و همچنین توجّه به واژگان آیات، نقش بهسزایی در کشف علّت و کاربرد آن واژه دارد و این نکته را میرساند که انتخاب واژگان در قرآن کریم، از جانب حکیم و علیمی است که دارای بیانی فصیح و حکیمانه است و بررسی این نکات، بر اعجاز قرآن تاکید میکند و بسیاری از شبهات دشمنان و مخالفان را از بین خواهد برد. پژوهش حاضر به دنبال کشف علّت تغییرات ساخت واژی در دو مولّفة مشتقّات و عدد میباشد. و قصد دارد علّت به کار رفتن هر یک از این واژگان و تفاوت معنایی و مفهومی آنها را در آیات مورد بحث، به روش تحلیلی- توصیفی و بر اساس سیاق آیات و با توجّه به علم واژه شناسی و نکات تفسیری، بررسی کند. برای رسیدن به این هدف و کشف سوال مدّنظر، جمعا پنج نمونه از تغییرات ساخت واژی در آیات قرآن کریم انتخاب شده و با بررسی سیاق و لغت شناسی آن واژگان، به کشف علّت تفاوت این واژگان با یکدیگر پرداخته میشود.
عبدالرضا مظاهری
چکیده
دین اسلام غیر از صورت ظاهری، احکام باطنی هم دارد و شریعت با آنکه علم به ظاهر است، مانع تحصیل علم باطنی همچون طریقت و حقیقت نمیشود؛ زیرا رابطة ظاهر و باطن، رابطهای حقیقی است نه تصنّعی و ساختگی و باطن، اعمال ظاهری را هدایت و تغذیه میکند، چنانکه «ایمان» مستلزم اعمال باطنی قلب است و «نیّت» اصل و روح همة اعمال است و سیّد ...
بیشتر
دین اسلام غیر از صورت ظاهری، احکام باطنی هم دارد و شریعت با آنکه علم به ظاهر است، مانع تحصیل علم باطنی همچون طریقت و حقیقت نمیشود؛ زیرا رابطة ظاهر و باطن، رابطهای حقیقی است نه تصنّعی و ساختگی و باطن، اعمال ظاهری را هدایت و تغذیه میکند، چنانکه «ایمان» مستلزم اعمال باطنی قلب است و «نیّت» اصل و روح همة اعمال است و سیّد حیدر آملی شریعت و فروع خمسة آن مانند نماز، روزه، حج، زکات و جهاد را در مراتب سهگانه شریعت، طریقت و حقیقت اثبات میکند و مانند عرفای دیگری همچون رشیدالدّین میبدی در کشفالأسرار و ابوسعید ابیالخیر برای اثبات این پیوند به این حدیث رسولالله استناد مینماید: «الشَّرِیعَةُ أَقوَالِی وَ الطَّرِیقَةُ أَفعَالِی وَ الحَقِیقَةُ أَحوَالِی...». به همین دلیل، عرفا هماهنگی سلوک عارف با قرآن و احادیث را از اصول اساسی سلوک میدانند.
حسام الدین خلعتبری؛ فریبا صدارت
چکیده
چکیده مدیریّت اسلامی مبتنی برجهانبینی دینی و از الزامات جامعة اسلامی است. بنابراین، باید به دنبال شناخت ویژگیهایی بود که با خلقت و فطرت انسانی همساز و متقارن باشد. بیشک چنین معیارهایی را باید در قرآن و نهجالبلاغه و کلام معصومین، علیهمالسّلام، جستجو کرد. در این راستا، در مقالة حاضر، به تعریف مدیر و مدیریّت پرداخته شده است و ...
بیشتر
چکیده مدیریّت اسلامی مبتنی برجهانبینی دینی و از الزامات جامعة اسلامی است. بنابراین، باید به دنبال شناخت ویژگیهایی بود که با خلقت و فطرت انسانی همساز و متقارن باشد. بیشک چنین معیارهایی را باید در قرآن و نهجالبلاغه و کلام معصومین، علیهمالسّلام، جستجو کرد. در این راستا، در مقالة حاضر، به تعریف مدیر و مدیریّت پرداخته شده است و معلوم شده که آن مفهوم ذهنی که از مجموع رفتار مدیران درک میکنیم، مدیریّت نام دارد و مدیر کسی است که میتواند فعّالیّتهای افراد را برای رسیدن به هدف یا اهداف معیّنی هماهنگ و به صورت شایستهای سازمان دهد. در ادامه به شناخت ویژگیهای شخصیّتی مدیر، از جمله ایمان، تقوا و ... پرداخته و تلاش شده است که دیدگاه قرآن و نهجالبلاغه دراین زمینه، مورد توجّه قرار گیرد. همچنین از نقطه نظر مفسّران عالیمقام و صاحبنظران نیز استفاده شده است.
محمد شریفی؛ هوشنگ بیگی یارولی
چکیده
ترجمه، بازسازی یک کلام در زبان دیگر است، به طوری که تمام معانی و مقاصد صاحب کلام در زبان مقصد بازگو شود. از این رو، متن ترجمه، آیینة تمامنمای متن اصلی است. مهمتریم مسئله در ترجمه، رعایت اصلی است که مترجم برای جایگزنی معادل واژهها باید در دستور کار خود قرار دهد، به طوری که متن ترجمه، برابر و همسان متن مبدأ باشد. توجه به مؤلفههای ...
بیشتر
ترجمه، بازسازی یک کلام در زبان دیگر است، به طوری که تمام معانی و مقاصد صاحب کلام در زبان مقصد بازگو شود. از این رو، متن ترجمه، آیینة تمامنمای متن اصلی است. مهمتریم مسئله در ترجمه، رعایت اصلی است که مترجم برای جایگزنی معادل واژهها باید در دستور کار خود قرار دهد، به طوری که متن ترجمه، برابر و همسان متن مبدأ باشد. توجه به مؤلفههای مختلف معنایی واژه، امری کاملاً ضروری است. هرچند در پارهای از موارد شاید نتوان عملاً به این مقصود دست یافت، اما باید برای یافتن نزدیکترین و دقیقترین معادل، نهایت تلاش خود را بهکار بست. هدف از این مقاله، پاسخ به این پرسش است که آیا مترجمان کلام وحی، هنگام ترجمه به اجزا و عناصر تشکیلدهنده و مؤلفههای معنای واژههای قرآن در فرایند ترجمه، توجه و دقت داشتهاند و در ترجمههای خود، آن را منعکس کردهاند یا نه؟ از این رو، در این مقاله، نگارندگان ترجمة برخی از مترجمان را بر اساس کتب لغت و تفسیر نقد و بررسی میکنند. بررسی ترجمههای ارائهشده بر اساس هفت واژة قرآن کریم از برخی آیات کلام وحی، نشاندهندة نبودِ توجه کافی مترجمان به اصل واژهیابیدقیق و نیز لحاظ نکردن مؤلفههای معنایی زبان مبدأ است. همچنین، عموم مترجمان از لایهها و طبقات معنایی که در الفاظ کلام وحی نهفته است، غفلت ورزیدهاند.
قرآن پژوهی
سید سجاد غلامی؛ علی حاجی خانی
چکیده
بیشک قرآن کریم کتابی است مقدس که برای هدایت بشر نازل گشته تا راه و روش زندگی و نیل به کمال را به او نشان دهد و افزون بر این، کتابی است که فصیحترین و بلیغترین اسلوبهای بیانی در آن بهکار رفتهاست. واضح است که تدقیق در این روشهای بیانی در فهم و درک بهتر آیات قرآن بسیار مؤثراست؛ از جملة این روشها که بهوفور در قرآن بهکار رفته، ...
بیشتر
بیشک قرآن کریم کتابی است مقدس که برای هدایت بشر نازل گشته تا راه و روش زندگی و نیل به کمال را به او نشان دهد و افزون بر این، کتابی است که فصیحترین و بلیغترین اسلوبهای بیانی در آن بهکار رفتهاست. واضح است که تدقیق در این روشهای بیانی در فهم و درک بهتر آیات قرآن بسیار مؤثراست؛ از جملة این روشها که بهوفور در قرآن بهکار رفته، استعاره است. در این میان، مترجم قرآن باید تلاش کند با آگاهی کافی، موضوع استعاره و استفاده از نظرات علمای بلاغت و مفسران و نیز محققان قرآنی و با بهرهگیری از روشهای مناسب ترجمه، نسبت به انتقال شایستة آن به زبان مقصد مبادرت نماید. این تحقیق بر آن است تا ضمن بررسی روشهای ترجمة استعاره در برخی از مشهورترین ترجمههای فارسی معاصر قرآن (مکارم شیرازی، مشکینی، گرمارودی، فولادوند، معزّی، صفارزاده، قمشهای، انصاریان، خرمشاهی و صادقی تهرانی)، آنها را نقد و ارزیابی نماید تا پس از بیان نکات ضعف و قوّت هر یک، شاخصترین روش ترجمه را در صنعت استعاره معرفی نماید.
محمد حسن رستمی؛ معصومه طاهریان قادی
چکیده
دعا یکی از اسباب معنوی در عالم است، اما گاهی در اجابت آن موانعی ایجاد میشود و عدهای از اجابت دعایشان محروم میگردند. مقاله حاضر با روشی توصیفی-تطبیقی روایات مربوط به عدم اجابت دعا را بررسی کردهاست. این روایات گروهی از افراد را نام میبرد که دعایشان مورد اجابت قرار نمیگیرد؛ که عبارتند از: عریف (والی حکومت)، عشار(گیرنده مالیات)، ...
بیشتر
دعا یکی از اسباب معنوی در عالم است، اما گاهی در اجابت آن موانعی ایجاد میشود و عدهای از اجابت دعایشان محروم میگردند. مقاله حاضر با روشی توصیفی-تطبیقی روایات مربوط به عدم اجابت دعا را بررسی کردهاست. این روایات گروهی از افراد را نام میبرد که دعایشان مورد اجابت قرار نمیگیرد؛ که عبارتند از: عریف (والی حکومت)، عشار(گیرنده مالیات)، داروغه، صاحب طبل و طنبور، شاعر، کسی که زنش را نفرین میکند در حالی که میتواند او را طلاق دهد، فردی که همسایهاش را نفرین میکند در حالی که میتواند خانهاش را تغییر دهد، فردی که پولش را بدون گرفتن شاهد قرض داده و پولش را خوردهاند، کسی که بدون تلاش از خدا روزی میخواهد، کسی که در قطع رحم و علیه والدینش دعا کند. علتهای عدم اجابت دعا نیز در روایات دیگری آمدهاست، که با انطباق آن علتها با روایات مورد بحث، علت استثناء شدن این افراد مشخص میگردد؛ که شامل ظلم، تنبلی و تخلف این افراد از عوامل الهی است. اینها تنها نمونهای از مصادیق فراوانی هستند که دعایشان مستجاب نمیشود و علاوه بر اینها میتوان مصادیق دیگری نیز برای این گروه ذکر کرد.
حمیدرضا بصیری
چکیده
قرآن کریم به عنوان معتبرترین منبع استنباط دانشمندان اسلامی، کلام خداوند متعال بوده و بنابر اعتقاد قاطبة مسلمانان این کتاب آسمانی بدون نقل معنا و بی هیچ کم وکاستی به دست انسان رسیدهاست. از این رو یکایک کلمات قرآن کریم واسطه در انتقال پیام از پیام دهنده(خدا) به پیام گیرنده(انسان) است. بنابراین فهم دقیق کلمات این کتاب مقدس از طریق مفهومشناسی ...
بیشتر
قرآن کریم به عنوان معتبرترین منبع استنباط دانشمندان اسلامی، کلام خداوند متعال بوده و بنابر اعتقاد قاطبة مسلمانان این کتاب آسمانی بدون نقل معنا و بی هیچ کم وکاستی به دست انسان رسیدهاست. از این رو یکایک کلمات قرآن کریم واسطه در انتقال پیام از پیام دهنده(خدا) به پیام گیرنده(انسان) است. بنابراین فهم دقیق کلمات این کتاب مقدس از طریق مفهومشناسی و یافتن کلمات مترادف، متضاد و مرتبط ممکن خواهد بود؛ ضروری و اجتنابناپذیر است. نگارنده این مقاله معتقد است که چنانچه با این روش واژة «صلح» مورد مطالعه واقع شود، جواز یک عمل حقوقی دو طرفه(صلح ابتدائی) را به ارمغان میآورد که گرهگشای بسیاری از تعاملات مدنی میان مردم خواهد بود. امروزه «صلح ابتدائی» یا «صلح بدوی» میتواند به عنوان رهآورد این دقت مفهومشناختی، آزادی معاملی انسانها را تقویت کند و روابط حقوقی افراد را توسعه داده و مستحکمتر سازد. این تحقیق با تکیه بر روش تحلیلی و مبتنی بر فرایند مفهومشناسی، مقصود فوق را با مطالعة کتابخانهای آثار لغویان، مفسران و فقها دنبال میکند.
قرآن پژوهی
علی اصغر آخوندی
چکیده
از آنجا که قرآن کلام خداوند است و شرافت و عظمت بسیار بالایی دارد، عالمان دین اعتقاد داشتند که استعمال اصطلاحاتی مانند «نسخ» و «قافیه» که میان مردم رایج بود، برای قرآن جایز نیست. ازاینرو، اصطلاح «فاصله» با اقتباس از خودِ قرآن مورد استفاده واقع شد. رواج این اصطلاح در ابتدا با فراز و فرودهایی همراه بود، اما بهتدریج ...
بیشتر
از آنجا که قرآن کلام خداوند است و شرافت و عظمت بسیار بالایی دارد، عالمان دین اعتقاد داشتند که استعمال اصطلاحاتی مانند «نسخ» و «قافیه» که میان مردم رایج بود، برای قرآن جایز نیست. ازاینرو، اصطلاح «فاصله» با اقتباس از خودِ قرآن مورد استفاده واقع شد. رواج این اصطلاح در ابتدا با فراز و فرودهایی همراه بود، اما بهتدریج بر پاهای خود استوار ایستاد و به عنوان علمی از علوم قرآن مورد توجه قرار گرفت. این مقاله با روش توصیفیـ تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال اساسی است که چگونگی پیدایش و سیر این اصطلاح و تعریف آن در طول تاریخ چگونه بودهاست؟ بر اساس اسناد و مدارک موجود، باید گفت اولین بار واژة «فاصله» به وسیلة سیبویه برای فرجام آیات به کار رفت و بعد از او، زجاج آن را در کنار رأس آیه مطرح کرد. رمّانی نیز اولین کسی است که به صورت رسمی و جدی آن را تعریف نمود و بدان پر و بال دادهاست. در دوران معاصر نیز تحولاتی در تعریف گذشتگان صورت گرفتهاست.
جمال فرزند وحی؛ فاطمه سهرابیان
چکیده
چکیدهخداوند به مدد ابزارهای وجودی که در اختیار انسان قرارداده، از انسان با «تعالوا» دعوت میکند. چنانچه انسان از قوّة وهم و خیال گذر کند و رتبة وجودی خویش را به عقل، مزیّن و متعالی نماید، با تکیه بر امید مطلوب که از آن به رحمت الهی تعبیرشده است، پویا و متوکّل، راه تعالی را در پیش میگیرد و به دعوت خداوند لبّیک میگوید. گرچه ...
بیشتر
چکیدهخداوند به مدد ابزارهای وجودی که در اختیار انسان قرارداده، از انسان با «تعالوا» دعوت میکند. چنانچه انسان از قوّة وهم و خیال گذر کند و رتبة وجودی خویش را به عقل، مزیّن و متعالی نماید، با تکیه بر امید مطلوب که از آن به رحمت الهی تعبیرشده است، پویا و متوکّل، راه تعالی را در پیش میگیرد و به دعوت خداوند لبّیک میگوید. گرچه آرزو و امید، ودیعههای الهی در ضمیر انسانهاست، امّا آرزوهای واهی که بدون پشتوانة عقل و عمل، انسان را به خود مشغول میکنند، نتیجهای جز حسرت و خسران ابدی در پی نخواهند داشت. در این مقاله، پس از بررسی معنای لغوی آرزو و امید، به ذکر آیات و احادیثی که انواع آرزو را بیان فرموده، نیز افرادی که آرزوی آنها در قرآن آمده، پرداخته شده است. ضمن پرداختن به آثار و نتایج آرزوهای مذموم و بیان آرزوهای برتر، انواع متعلّقِ آرزو و آیات مربوط به هر یک ذکر شده است. در این تحقیق، ابزار مورد استفادة نشریّات، کُتُب و اینترنت میباشد.
بهزاد سعیدی رضوی
چکیده
چکیدهشناخت زمین و وقایع آن به گونهای گسترده است که این مقوله را تا حدّ معرّفی یک علم مستقل به نام زمینشناسی (Geology) ارتقا داده است و ذهن هر انسان را به این معطوف میدارد که چگونه در قرآن، معجزة پیامبر(ص)و نهجالبلاغة حضرت علی(ع) در زمانهای کهن این مطالب دقیق علمی شناخته و بیان شده است. این بدان معنی است که قرآن مطابق سطح دانش و درک ...
بیشتر
چکیدهشناخت زمین و وقایع آن به گونهای گسترده است که این مقوله را تا حدّ معرّفی یک علم مستقل به نام زمینشناسی (Geology) ارتقا داده است و ذهن هر انسان را به این معطوف میدارد که چگونه در قرآن، معجزة پیامبر(ص)و نهجالبلاغة حضرت علی(ع) در زمانهای کهن این مطالب دقیق علمی شناخته و بیان شده است. این بدان معنی است که قرآن مطابق سطح دانش و درک موضوعات علمی در زمان نزول، به بیان مطالب علمی پرداخته است. در این مقاله با بهرهگیری از آیات قرآن کریم و سخنان گهربار حضرت علی(ع)به بررسی علوم موجود در این متون در مورد پیدایش، شکل، حرکت، موجودات و پایان کرة زمین و... و نهایتاً مقایسة آنها با علم روز زمینشناسی پرداخته شده است.
قرآن پژوهی
حسن رضایی هفتادر؛ صفر نصیریان؛ حسین علوی مهر
چکیده
آغاز تفسیر از جمله مباحث مهمی است که در تاریخ تفسیر بدان توجه شدهاست. خاورپژوهان هم توجه ویژهای به این مسئله دارند. قسمتی از مقالة «تفسیر در دوران صدر اسلام و سدههای میانه» اثر ژیلیو، خاورپژوه معاصر، دربارة آغاز تفسیر و اعتبارسنجی آن است. در این اثر، ژیلیو پیشینة تفسیر روایی دورة نخستین را به طور ویژه بررسی کردهاست. از دیدگاه ...
بیشتر
آغاز تفسیر از جمله مباحث مهمی است که در تاریخ تفسیر بدان توجه شدهاست. خاورپژوهان هم توجه ویژهای به این مسئله دارند. قسمتی از مقالة «تفسیر در دوران صدر اسلام و سدههای میانه» اثر ژیلیو، خاورپژوه معاصر، دربارة آغاز تفسیر و اعتبارسنجی آن است. در این اثر، ژیلیو پیشینة تفسیر روایی دورة نخستین را به طور ویژه بررسی کردهاست. از دیدگاه او، دوران نخستین تفسیر روایی به صورت شفاهی و مکتوب عبارتند از: 1ـ تفسیر پیامبر(ص) که نقطة عزیمت است. 2ـ تفسیر صحابه که دَه تن از آنان جزو مفسران مشهور هستند. 3ـ تفسیر تابعان که مثل دورة صحابه، دَه تن از آنان جزو مفسران مشهورند. 4ـ آغاز نگارش تفسیر که متأخر از سه دورة پیشین است. ژیلیو معتقد است تفسیر سه دورة اول، دورة شفاهی تفسیر بوده که مصادف با سدة نخست هجری است و از نظر کمیت روایات تفسیری و کیفیت طرق آنها اعتبار چندانی ندارد. همچنین، از دیدگاه او، تفسیر دورة چهارم، یعنی دورة کتابت تفسیر روایی، از سدة دوم آغاز میشود. از این رو، اعتبار تفسیر روایی از نظر مکتوب بودن نیز ضعیف است. اما بر اساس منابع اسلامی، تفسیر روایی دوران نخستین، برخلاف دیدگاه ژیلیو ویژگیهای زیر را دارد: 1ـ تفسیر شفاهی که شامل سه دورة اول است، از نظر کمیت روایات، تعداد راویان و طرق روایات، وسیعتر و موثقتر از آن چیزی است که ژیلیو ادعا میکند. 2ـ زمان شروع تفسیر مکتوب روایی به قبل از سدة دوم، یعنی سدة نخست بازمیگردد.
حمید قربان پور لفمجانی؛ امیر قربان پور لفمجانی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مبانی انسانشناسی نظریه واقعیت درمانی گلاسر و نقد آن بر اساس دیدگاه انسانشناختی امام علی(ع) در نهجالبلاغه انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی (مروری) است که طبق آن ابتدا با مرور منابع موجود، مبانی انسانشناسی نظریه گلاسر شناسایی و سپس از منظر نهجالبلاغه بررسی و نقد شد. یافتهها نشان داد برخلاف گلاسر ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مبانی انسانشناسی نظریه واقعیت درمانی گلاسر و نقد آن بر اساس دیدگاه انسانشناختی امام علی(ع) در نهجالبلاغه انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی (مروری) است که طبق آن ابتدا با مرور منابع موجود، مبانی انسانشناسی نظریه گلاسر شناسایی و سپس از منظر نهجالبلاغه بررسی و نقد شد. یافتهها نشان داد برخلاف گلاسر که به جنبههای معنوی انسان توجه نکرده است، علی(ع) انسان را موجودی مادّی و معنوی میدانند و زندگیاش را محدود به دنیا نمیدانند. نیز گلاسر انسان را مساوی با رفتار کلی میداند، اما امام انسان را متشکل از عقل، قلب، روح، فطرت، نفس و بدن میدانند. از نظر علی(ع) انسان توانایی شناخت واقعیات را دارد و ابزار آن ازجمله عقل را خداوند به وی عنایت نموده است. بر خلاف گلاسر که انسان را فقط مسئول ارضای نیازهایش در قالب جهان کیفی می داند، علی(ع) انسان را مسئول کارهای خود در دنیا و آخرت، دیگران، شهرها و حتی حیوانات می دانند.
صالح حسن زاده
چکیده
در منابع اسلامی، کلمة «بغی» را به معنای «ظلم و تعدّی بدون حق، یا قیام و شورش» معنا کردهاند و منشاء انتخاب این معنی، آیة شریفة (الحجرات/9) میباشد. این آیه، هرچند اختصاص به قتال و نبرد و جنگ دارد، امّا از آنجاییکه جنگ به غیر حق یکی از جرائم سیاسی میباشد، میتوان دانست که مراد از «بغی» در این آیه جُرم سیاسی است. روایات ...
بیشتر
در منابع اسلامی، کلمة «بغی» را به معنای «ظلم و تعدّی بدون حق، یا قیام و شورش» معنا کردهاند و منشاء انتخاب این معنی، آیة شریفة (الحجرات/9) میباشد. این آیه، هرچند اختصاص به قتال و نبرد و جنگ دارد، امّا از آنجاییکه جنگ به غیر حق یکی از جرائم سیاسی میباشد، میتوان دانست که مراد از «بغی» در این آیه جُرم سیاسی است. روایات وارده در منابع دینی مؤیّد این مطلب است.اسلام جلوگیری از ظلم و ستم را هر چند به قیمت جنگ با ظالم تمام شود، لازم شمرده است و بهای اجرای عدالت را از خون مسلمانان نیز بالاتر دانسته است و این در صورتی است که مسأله از طرق مسالمتآمیز حل نشود. جنگ خارجی مشتمل بر فایدههایی برای امّت است، از جمله ارادة امّت را از آلودگیها پاک میکند و آن را از مراکز ضعف خود آگاه میسازد و نسبت به مسئولیّت آن حسّاسیّت پیدا میکند و ارزشهای تمدّنی را در آن به وجود میآورد، امّا جنگ داخلی به دنبال خود چیزی جز زیان و ویرانی و هلاکت ندارد و گاه باعث رسیدن آن به پایانی هولناک میشود. بر اساس این آیه، نخستین مسئولیّت مسلمانان، متوقّف ساختن کشتار و بر پا داشتن صلح و سلم است به هر وسیله که ممکن باشد و این مسئولیّت همة مردم است، چه آنان نیروی باقی مانده میان دو گروهاَند، امّا اگر گروه سومی را میان آنان وارد کنیم، باید همچون طرفی در مبارزه شرکت کند.
مرتضی نادری
چکیده
«الأخبارالدّخیلة»اثرعلّامهمحمّدتقىشوشترى (م. 1374 ش.) بههدفاثباتمحرَّفوموضوعبودنبعضىاحادیثشیعهتألیفشدهاست. دراینمقالهپسازبررسىسخنانمؤلّفکتابپیرامونشمارىازاحادیث،نشاندادهشدهکهشواهدوىدروقوعایندوپدیدهدراحادیث،باعث یقین واطمینان نشدهو نیز بسندهنیست. نوشتارحاضردرچهاربخش«ناهماهنگىنامکتابودرونمایهاش»، ...
بیشتر
«الأخبارالدّخیلة»اثرعلّامهمحمّدتقىشوشترى (م. 1374 ش.) بههدفاثباتمحرَّفوموضوعبودنبعضىاحادیثشیعهتألیفشدهاست. دراینمقالهپسازبررسىسخنانمؤلّفکتابپیرامونشمارىازاحادیث،نشاندادهشدهکهشواهدوىدروقوعایندوپدیدهدراحادیث،باعث یقین واطمینان نشدهو نیز بسندهنیست. نوشتارحاضردرچهاربخش«ناهماهنگىنامکتابودرونمایهاش»، «توجّهنکردنبهمعانىلغوىوظرایفادبى»، «دریافتنکردنِ مراد و هدف حدیث»، «تکیهبررأىشخصى» بهناسازگارىیاد شدهپرداختهاست.
اسماعیل تاجبخش؛ الهام نظری
چکیده
در بررسی بازتاب مضامین مربوط به «دجال» در شعر فارسی، تقابل دجال با حضرت مهدی(عج) و حضرت عیسی(ع)، نکتهای شایستة توجه است. گروهی از شاعران، مهدی(عج)، برخی، عیسی(ع) و برخی نیز هر دوی آنها را در تقابل با دجال مینشانند. زمانی که این تقابل مطرح میشود، در واقع، تنها بیان یک واقعه نیست، بلکه زمینهای است تا شاعر رویارویی چیزهایی دیگر، ...
بیشتر
در بررسی بازتاب مضامین مربوط به «دجال» در شعر فارسی، تقابل دجال با حضرت مهدی(عج) و حضرت عیسی(ع)، نکتهای شایستة توجه است. گروهی از شاعران، مهدی(عج)، برخی، عیسی(ع) و برخی نیز هر دوی آنها را در تقابل با دجال مینشانند. زمانی که این تقابل مطرح میشود، در واقع، تنها بیان یک واقعه نیست، بلکه زمینهای است تا شاعر رویارویی چیزهایی دیگر، مانند رویارویی جان و تن، زمستان و بهار، عقل و عشق، جسم و روح، پادشاه و مخالفان، اهل حق و اهل باطل، خوبان و بدان و... را به تصویر بکشد. این مقاله، ابتدا تقابل دجال با حضرت مهدی و حضرت مسیح در روایات اسلامی را بررسی میکند و آنگاه به بیان این تقابل در شعر فارسی، همراه با شواهد شعری میپردازد. سرانجام، به تحلیل این نکته میپردازد که به چه دلیل، یک شاعر عیسی و شاعری دیگر، مهدی و شاعری نیز هر دوی آنها را کشندۀ دجال میداند.
محمود خونمری؛ عباس بخشنده بالی
چکیده
یکی از مسائلی که برخی اندیشمندان در تفسیر آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار داده اند، تأویل است. به دلیل کاربرد متعدد واژه تأویل در این کتاب مقدس، بابی در این مورد در آثار اندیشمندان مسلمان گشوده شد که اشتراکات و افتراقاتی به چشم میخورد. یکى از اندیشمندان اسلامی که با ترجمه و شرح آثار ارسطو تأثیر فراوانى در مغرب زمین گذاشته ابن رشد است. ...
بیشتر
یکی از مسائلی که برخی اندیشمندان در تفسیر آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار داده اند، تأویل است. به دلیل کاربرد متعدد واژه تأویل در این کتاب مقدس، بابی در این مورد در آثار اندیشمندان مسلمان گشوده شد که اشتراکات و افتراقاتی به چشم میخورد. یکى از اندیشمندان اسلامی که با ترجمه و شرح آثار ارسطو تأثیر فراوانى در مغرب زمین گذاشته ابن رشد است. وی که به قلم فرسایی در پاسخ به غزالی مشهور است توانست خردورزی در متون مقدس را از راههای گوناگون مانند عقل و نصوص دینی مطرح نموده و یکی از نمونههای آن را تأویلات دینی معرفی میکند. در همان منطقه و مدتی اندک پس از ابن رشد، ابن عربی که اندیشههایی بس عمیق و بنیادین در عرفان مطرح میکند نیز به تأویلات دینی توجه میکند. این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی در صدد است اندیشههای ابن رشد و ابن عربی درباره بایستههای اهل تأویل را مورد بررسی قرار دهد. یافتههای بحث عبارت از اشتراک دیدگاه ابن رشد و ابن عربی درباره توجه به باطن برخی متون دینی که به واسطه اهل تأویل شکل میگیرد. اختلافاتی که در روش عقلی و شهودی آنان در تأویل وجود دارد. ابن رشد به فیلسوف به عنوان اهل تأویل اشاره دارد و ابن عربی به عارف به عنوان مصداقی جامع برای تأویل نمودن توجه میکند.
سیدمحمدرضا میرسید
چکیده
قرآن کریم در آیات 83 تا 98 سوره کهف به شخصیت ذوالقرنین اشاره کردهاست. یافتن مصداق واقعی ذوالقرنین همواره دغدغه مفسرین و قرآن پژوهان بودهاست. ابوالکلام آزاد با تتبع در تورات و بررسی تاریخ ایران باستان به این نتیجه رسیده که کورش کبیر پادشاه ایران همان ذوالقرنین قرآن است. فرازهایی از کتاب مقدس، دیهیم شاخ گونه تندیس دشت مرغاب، جنگهای ...
بیشتر
قرآن کریم در آیات 83 تا 98 سوره کهف به شخصیت ذوالقرنین اشاره کردهاست. یافتن مصداق واقعی ذوالقرنین همواره دغدغه مفسرین و قرآن پژوهان بودهاست. ابوالکلام آزاد با تتبع در تورات و بررسی تاریخ ایران باستان به این نتیجه رسیده که کورش کبیر پادشاه ایران همان ذوالقرنین قرآن است. فرازهایی از کتاب مقدس، دیهیم شاخ گونه تندیس دشت مرغاب، جنگهای کورش کبیر در ناحیه شمال، جنوب و شرق ایران به همراه رفتارهای بعضاً ملایمتآمیز او با دشمنان مغلوب به ویژه خدماتش به یهودیان بابل را از جمله شواهد همسانانگاری کورش با ذوالقرنین میداند. وی با اشاره به عبارتهایی از تورات و زرتشتی بودن هخامنشیان بر موحد بودن کورش صحه میگزارد. هرچند برخی شواهد ارائه گردیده علیالظاهر بر ویژگیهای ذوالقرنین در قرآن قابل تطبیق است ولی مواردی همچون مسأله موحد بودن کورش به خدای یکتا و ایمان وی به معاد، عدم رفتار عدالتآمیز با مجرمان و ثبت نشدن بنای سد آهنی به نام کورش در منابع تاریخی از مهمترین مسائلی است که آشکارا بر نظریۀ همسانانگاری کورش کبیر با ذوالقرنین قرآن خدشه وارد میکند. این مقاله ضمن بررسی دیدگاه ابوالکلام و نقد آن بر نارسایی شواهد ارائه شده و وجود تفاوت آشکار بین ذوالقرنین و کورش تأکید میکند.
محمد علی دولت
چکیده
چکیده بر اساس آیات و روایات، اوّلاً انسان با دیگر موجودات در سه موضوعِ ادراک، کشف جهان، جاذبههایی که بر او احاطه دارد و کیفیّتِ قرار گرفتن تحت تأثیر جاذبهها تفاوتهای ماهوی دارد. ثانیاً انسان موجودی است که با حفظ ظاهر انسانی، هم میتواند به رفیعترین قلّههای وجودی صعود نماید و هم میتواند از محدودۀ انسانیّت خارج شود و به پستترین ...
بیشتر
چکیده بر اساس آیات و روایات، اوّلاً انسان با دیگر موجودات در سه موضوعِ ادراک، کشف جهان، جاذبههایی که بر او احاطه دارد و کیفیّتِ قرار گرفتن تحت تأثیر جاذبهها تفاوتهای ماهوی دارد. ثانیاً انسان موجودی است که با حفظ ظاهر انسانی، هم میتواند به رفیعترین قلّههای وجودی صعود نماید و هم میتواند از محدودۀ انسانیّت خارج شود و به پستترین مراتب وجودی تنزّل کند. ثالثاً عوامل خروج انسان از انسانیّت، هم به زمینههای ادراکی و شناختی او مرتبط است و هم رابطهای تنگاتنگ با ملکات نفسانی او دارد. عقل عنوان جامعی است که شامل تمام چیزهایی میشود، انسان را از سایر موجودات متمایز میسازد.
فتحیه فتاحی زاده؛ فرشته معتمد لنگرودی
دوره 7، شماره 22 ، فروردین 1395، ، صفحه 95-132
چکیده
«بینامتنی» نظریّهای است که روابط بین متون و چگونگی ارتباط و تعامل آنها را مورد کنکاش قرار میدهد و موجب آفرینش متن جدید میشود. بر اساس این نظریّه، هر متنی یک بافت جدید از نقل قولهای متحوّل شده است. روابط بینامتنی ابزار مفیدی برای مخاطب در خوانش متن محسوب میشود. بر اساس این نظریّه، اتّصال خطبة فدک حضرت زهرا(س) (به عنوان قرآن ...
بیشتر
«بینامتنی» نظریّهای است که روابط بین متون و چگونگی ارتباط و تعامل آنها را مورد کنکاش قرار میدهد و موجب آفرینش متن جدید میشود. بر اساس این نظریّه، هر متنی یک بافت جدید از نقل قولهای متحوّل شده است. روابط بینامتنی ابزار مفیدی برای مخاطب در خوانش متن محسوب میشود. بر اساس این نظریّه، اتّصال خطبة فدک حضرت زهرا(س) (به عنوان قرآن ناطق) و قرآن صامت در دو سطح روساخت و زیرساخت قابل پژوهش است. به نظر میرسد که تعامل آگاهانة حضرت زهرا(س) با قرآن زمینة سازش و هماهنگی میان متن پنهان و متن حاضر را فراهم کرده است. از این رو، در موارد زیادی، درک عمیق خطبة فدک حضرت جز در پرتو شناخت رابطة کیفی آن با قرآن امکانپذیر نیست. این پژوهش به روابط بینامتنی خطبههای آن حضرت با قرآن کریم میپردازد تا افق معنایی جدیدی از این خطبه را ارائه دهد. روش مورد استفاده در این جستار، از نوع تحلیلیـ اسنادی است. نتایج به دست آمده از تحقیق، گویای آن است که پُربسامدترین روابط بینامتنی خطبة فدک با قرآن، از نوع ساختاری است و به شکل نفی متوازی است که در آن، حضرت توانسته نوعی سازش استوار میان کلام خویش و متن غایب ایجاد کند و تعاملی آگاهانه با آن خَلق نماید.
فهیمه شریعتی؛ سهیلا پیروزفر
چکیده
واژگان به کار رفته در قرآن کریم اغلب همان واژگان متعارف در میان عرب جاهلی بوده و در قبایل و محافل شعری خاص استعمال میشده است. کلمهی «حکمت» مانند بسیاری دیگر از واژگان پس از ورود به قرآن تحت تأثیر نظامجهانشناختی آن واقع شده است و در میدانهای معنایی جدید به کار گرفته شده و همراهی آنها با کلمات خاص، تلازمها و تنافرهای موجود ...
بیشتر
واژگان به کار رفته در قرآن کریم اغلب همان واژگان متعارف در میان عرب جاهلی بوده و در قبایل و محافل شعری خاص استعمال میشده است. کلمهی «حکمت» مانند بسیاری دیگر از واژگان پس از ورود به قرآن تحت تأثیر نظامجهانشناختی آن واقع شده است و در میدانهای معنایی جدید به کار گرفته شده و همراهی آنها با کلمات خاص، تلازمها و تنافرهای موجود در آیات قرآن با حفظ هستهی معنایی خود تعیّن خاص پیدا کرد و به اصطلاح دچار چرخش معنایی و توسعه یا تضییق شد و یا در حوزههای مختلفاسلامی با معانی جدیدبکار رفته و تبدیل به عرف خاصّی شده است. تطوّر واژهی «حکمت» منجر به مفاهیم و کاربردهای جدید آن در حوزههای مختلف اسلامی، اخلاق، فلسفه و کلاماسلامی شده است.
مرتضی نادری
چکیده
ضعف راوی حدیث، راههای کشف این ضعف و ارتباط آن با درستی یا نادرستی انتساب حدیث به معصوم از مسائل اصلی دو علم «حدیث» و «رجال»هستند. در این مقاله، آراء رجالی استاد بهبودی پیرامون راههای کشف ضعف راویان حدیث بررسی شدهاست. این بررسی در خلال تبیین آراء وی دربارهی علل و اسباب پیدایش علم رجال، اصول رجالی شیعه و روش مؤلّفان ...
بیشتر
ضعف راوی حدیث، راههای کشف این ضعف و ارتباط آن با درستی یا نادرستی انتساب حدیث به معصوم از مسائل اصلی دو علم «حدیث» و «رجال»هستند. در این مقاله، آراء رجالی استاد بهبودی پیرامون راههای کشف ضعف راویان حدیث بررسی شدهاست. این بررسی در خلال تبیین آراء وی دربارهی علل و اسباب پیدایش علم رجال، اصول رجالی شیعه و روش مؤلّفان آنها، الفاظ جرح و ضعفاء، سامان یافته است. واکاوی آراء رجالی و «تاریخ حدیثی» استاد بهبودی نشان میدهد که نزد ایشان، تلاش بزرگان شیعه برای جلوگیری از راه یافتن موضوعات غُلات و زنادقه به میراث حدیثی شیعه ناکام ماند و برساختههای آنان به کُتُب حدیث شیعه راه یافت و راویان ضعیف بسیاری در اسناد احادیث شیعه جای گرفتند.
