قرآن پژوهی
سید سجاد غلامی؛ علی حاجی خانی
چکیده
بیشک قرآن کریم کتابی است مقدس که برای هدایت بشر نازل گشته تا راه و روش زندگی و نیل به کمال را به او نشان دهد و افزون بر این، کتابی است که فصیحترین و بلیغترین اسلوبهای بیانی در آن بهکار رفتهاست. واضح است که تدقیق در این روشهای بیانی در فهم و درک بهتر آیات قرآن بسیار مؤثراست؛ از جملة این روشها که بهوفور در قرآن بهکار رفته، ...
بیشتر
بیشک قرآن کریم کتابی است مقدس که برای هدایت بشر نازل گشته تا راه و روش زندگی و نیل به کمال را به او نشان دهد و افزون بر این، کتابی است که فصیحترین و بلیغترین اسلوبهای بیانی در آن بهکار رفتهاست. واضح است که تدقیق در این روشهای بیانی در فهم و درک بهتر آیات قرآن بسیار مؤثراست؛ از جملة این روشها که بهوفور در قرآن بهکار رفته، استعاره است. در این میان، مترجم قرآن باید تلاش کند با آگاهی کافی، موضوع استعاره و استفاده از نظرات علمای بلاغت و مفسران و نیز محققان قرآنی و با بهرهگیری از روشهای مناسب ترجمه، نسبت به انتقال شایستة آن به زبان مقصد مبادرت نماید. این تحقیق بر آن است تا ضمن بررسی روشهای ترجمة استعاره در برخی از مشهورترین ترجمههای فارسی معاصر قرآن (مکارم شیرازی، مشکینی، گرمارودی، فولادوند، معزّی، صفارزاده، قمشهای، انصاریان، خرمشاهی و صادقی تهرانی)، آنها را نقد و ارزیابی نماید تا پس از بیان نکات ضعف و قوّت هر یک، شاخصترین روش ترجمه را در صنعت استعاره معرفی نماید.
محمد حسن رستمی؛ معصومه طاهریان قادی
چکیده
دعا یکی از اسباب معنوی در عالم است، اما گاهی در اجابت آن موانعی ایجاد میشود و عدهای از اجابت دعایشان محروم میگردند. مقاله حاضر با روشی توصیفی-تطبیقی روایات مربوط به عدم اجابت دعا را بررسی کردهاست. این روایات گروهی از افراد را نام میبرد که دعایشان مورد اجابت قرار نمیگیرد؛ که عبارتند از: عریف (والی حکومت)، عشار(گیرنده مالیات)، ...
بیشتر
دعا یکی از اسباب معنوی در عالم است، اما گاهی در اجابت آن موانعی ایجاد میشود و عدهای از اجابت دعایشان محروم میگردند. مقاله حاضر با روشی توصیفی-تطبیقی روایات مربوط به عدم اجابت دعا را بررسی کردهاست. این روایات گروهی از افراد را نام میبرد که دعایشان مورد اجابت قرار نمیگیرد؛ که عبارتند از: عریف (والی حکومت)، عشار(گیرنده مالیات)، داروغه، صاحب طبل و طنبور، شاعر، کسی که زنش را نفرین میکند در حالی که میتواند او را طلاق دهد، فردی که همسایهاش را نفرین میکند در حالی که میتواند خانهاش را تغییر دهد، فردی که پولش را بدون گرفتن شاهد قرض داده و پولش را خوردهاند، کسی که بدون تلاش از خدا روزی میخواهد، کسی که در قطع رحم و علیه والدینش دعا کند. علتهای عدم اجابت دعا نیز در روایات دیگری آمدهاست، که با انطباق آن علتها با روایات مورد بحث، علت استثناء شدن این افراد مشخص میگردد؛ که شامل ظلم، تنبلی و تخلف این افراد از عوامل الهی است. اینها تنها نمونهای از مصادیق فراوانی هستند که دعایشان مستجاب نمیشود و علاوه بر اینها میتوان مصادیق دیگری نیز برای این گروه ذکر کرد.
حمیدرضا بصیری
چکیده
قرآن کریم به عنوان معتبرترین منبع استنباط دانشمندان اسلامی، کلام خداوند متعال بوده و بنابر اعتقاد قاطبة مسلمانان این کتاب آسمانی بدون نقل معنا و بی هیچ کم وکاستی به دست انسان رسیدهاست. از این رو یکایک کلمات قرآن کریم واسطه در انتقال پیام از پیام دهنده(خدا) به پیام گیرنده(انسان) است. بنابراین فهم دقیق کلمات این کتاب مقدس از طریق مفهومشناسی ...
بیشتر
قرآن کریم به عنوان معتبرترین منبع استنباط دانشمندان اسلامی، کلام خداوند متعال بوده و بنابر اعتقاد قاطبة مسلمانان این کتاب آسمانی بدون نقل معنا و بی هیچ کم وکاستی به دست انسان رسیدهاست. از این رو یکایک کلمات قرآن کریم واسطه در انتقال پیام از پیام دهنده(خدا) به پیام گیرنده(انسان) است. بنابراین فهم دقیق کلمات این کتاب مقدس از طریق مفهومشناسی و یافتن کلمات مترادف، متضاد و مرتبط ممکن خواهد بود؛ ضروری و اجتنابناپذیر است. نگارنده این مقاله معتقد است که چنانچه با این روش واژة «صلح» مورد مطالعه واقع شود، جواز یک عمل حقوقی دو طرفه(صلح ابتدائی) را به ارمغان میآورد که گرهگشای بسیاری از تعاملات مدنی میان مردم خواهد بود. امروزه «صلح ابتدائی» یا «صلح بدوی» میتواند به عنوان رهآورد این دقت مفهومشناختی، آزادی معاملی انسانها را تقویت کند و روابط حقوقی افراد را توسعه داده و مستحکمتر سازد. این تحقیق با تکیه بر روش تحلیلی و مبتنی بر فرایند مفهومشناسی، مقصود فوق را با مطالعة کتابخانهای آثار لغویان، مفسران و فقها دنبال میکند.
قرآن پژوهی
علی اصغر آخوندی
چکیده
از آنجا که قرآن کلام خداوند است و شرافت و عظمت بسیار بالایی دارد، عالمان دین اعتقاد داشتند که استعمال اصطلاحاتی مانند «نسخ» و «قافیه» که میان مردم رایج بود، برای قرآن جایز نیست. ازاینرو، اصطلاح «فاصله» با اقتباس از خودِ قرآن مورد استفاده واقع شد. رواج این اصطلاح در ابتدا با فراز و فرودهایی همراه بود، اما بهتدریج ...
بیشتر
از آنجا که قرآن کلام خداوند است و شرافت و عظمت بسیار بالایی دارد، عالمان دین اعتقاد داشتند که استعمال اصطلاحاتی مانند «نسخ» و «قافیه» که میان مردم رایج بود، برای قرآن جایز نیست. ازاینرو، اصطلاح «فاصله» با اقتباس از خودِ قرآن مورد استفاده واقع شد. رواج این اصطلاح در ابتدا با فراز و فرودهایی همراه بود، اما بهتدریج بر پاهای خود استوار ایستاد و به عنوان علمی از علوم قرآن مورد توجه قرار گرفت. این مقاله با روش توصیفیـ تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال اساسی است که چگونگی پیدایش و سیر این اصطلاح و تعریف آن در طول تاریخ چگونه بودهاست؟ بر اساس اسناد و مدارک موجود، باید گفت اولین بار واژة «فاصله» به وسیلة سیبویه برای فرجام آیات به کار رفت و بعد از او، زجاج آن را در کنار رأس آیه مطرح کرد. رمّانی نیز اولین کسی است که به صورت رسمی و جدی آن را تعریف نمود و بدان پر و بال دادهاست. در دوران معاصر نیز تحولاتی در تعریف گذشتگان صورت گرفتهاست.
جمال فرزند وحی؛ فاطمه سهرابیان
چکیده
چکیدهخداوند به مدد ابزارهای وجودی که در اختیار انسان قرارداده، از انسان با «تعالوا» دعوت میکند. چنانچه انسان از قوّة وهم و خیال گذر کند و رتبة وجودی خویش را به عقل، مزیّن و متعالی نماید، با تکیه بر امید مطلوب که از آن به رحمت الهی تعبیرشده است، پویا و متوکّل، راه تعالی را در پیش میگیرد و به دعوت خداوند لبّیک میگوید. گرچه ...
بیشتر
چکیدهخداوند به مدد ابزارهای وجودی که در اختیار انسان قرارداده، از انسان با «تعالوا» دعوت میکند. چنانچه انسان از قوّة وهم و خیال گذر کند و رتبة وجودی خویش را به عقل، مزیّن و متعالی نماید، با تکیه بر امید مطلوب که از آن به رحمت الهی تعبیرشده است، پویا و متوکّل، راه تعالی را در پیش میگیرد و به دعوت خداوند لبّیک میگوید. گرچه آرزو و امید، ودیعههای الهی در ضمیر انسانهاست، امّا آرزوهای واهی که بدون پشتوانة عقل و عمل، انسان را به خود مشغول میکنند، نتیجهای جز حسرت و خسران ابدی در پی نخواهند داشت. در این مقاله، پس از بررسی معنای لغوی آرزو و امید، به ذکر آیات و احادیثی که انواع آرزو را بیان فرموده، نیز افرادی که آرزوی آنها در قرآن آمده، پرداخته شده است. ضمن پرداختن به آثار و نتایج آرزوهای مذموم و بیان آرزوهای برتر، انواع متعلّقِ آرزو و آیات مربوط به هر یک ذکر شده است. در این تحقیق، ابزار مورد استفادة نشریّات، کُتُب و اینترنت میباشد.
بهزاد سعیدی رضوی
چکیده
چکیدهشناخت زمین و وقایع آن به گونهای گسترده است که این مقوله را تا حدّ معرّفی یک علم مستقل به نام زمینشناسی (Geology) ارتقا داده است و ذهن هر انسان را به این معطوف میدارد که چگونه در قرآن، معجزة پیامبر(ص)و نهجالبلاغة حضرت علی(ع) در زمانهای کهن این مطالب دقیق علمی شناخته و بیان شده است. این بدان معنی است که قرآن مطابق سطح دانش و درک ...
بیشتر
چکیدهشناخت زمین و وقایع آن به گونهای گسترده است که این مقوله را تا حدّ معرّفی یک علم مستقل به نام زمینشناسی (Geology) ارتقا داده است و ذهن هر انسان را به این معطوف میدارد که چگونه در قرآن، معجزة پیامبر(ص)و نهجالبلاغة حضرت علی(ع) در زمانهای کهن این مطالب دقیق علمی شناخته و بیان شده است. این بدان معنی است که قرآن مطابق سطح دانش و درک موضوعات علمی در زمان نزول، به بیان مطالب علمی پرداخته است. در این مقاله با بهرهگیری از آیات قرآن کریم و سخنان گهربار حضرت علی(ع)به بررسی علوم موجود در این متون در مورد پیدایش، شکل، حرکت، موجودات و پایان کرة زمین و... و نهایتاً مقایسة آنها با علم روز زمینشناسی پرداخته شده است.
قرآن پژوهی
حسن رضایی هفتادر؛ صفر نصیریان؛ حسین علوی مهر
چکیده
آغاز تفسیر از جمله مباحث مهمی است که در تاریخ تفسیر بدان توجه شدهاست. خاورپژوهان هم توجه ویژهای به این مسئله دارند. قسمتی از مقالة «تفسیر در دوران صدر اسلام و سدههای میانه» اثر ژیلیو، خاورپژوه معاصر، دربارة آغاز تفسیر و اعتبارسنجی آن است. در این اثر، ژیلیو پیشینة تفسیر روایی دورة نخستین را به طور ویژه بررسی کردهاست. از دیدگاه ...
بیشتر
آغاز تفسیر از جمله مباحث مهمی است که در تاریخ تفسیر بدان توجه شدهاست. خاورپژوهان هم توجه ویژهای به این مسئله دارند. قسمتی از مقالة «تفسیر در دوران صدر اسلام و سدههای میانه» اثر ژیلیو، خاورپژوه معاصر، دربارة آغاز تفسیر و اعتبارسنجی آن است. در این اثر، ژیلیو پیشینة تفسیر روایی دورة نخستین را به طور ویژه بررسی کردهاست. از دیدگاه او، دوران نخستین تفسیر روایی به صورت شفاهی و مکتوب عبارتند از: 1ـ تفسیر پیامبر(ص) که نقطة عزیمت است. 2ـ تفسیر صحابه که دَه تن از آنان جزو مفسران مشهور هستند. 3ـ تفسیر تابعان که مثل دورة صحابه، دَه تن از آنان جزو مفسران مشهورند. 4ـ آغاز نگارش تفسیر که متأخر از سه دورة پیشین است. ژیلیو معتقد است تفسیر سه دورة اول، دورة شفاهی تفسیر بوده که مصادف با سدة نخست هجری است و از نظر کمیت روایات تفسیری و کیفیت طرق آنها اعتبار چندانی ندارد. همچنین، از دیدگاه او، تفسیر دورة چهارم، یعنی دورة کتابت تفسیر روایی، از سدة دوم آغاز میشود. از این رو، اعتبار تفسیر روایی از نظر مکتوب بودن نیز ضعیف است. اما بر اساس منابع اسلامی، تفسیر روایی دوران نخستین، برخلاف دیدگاه ژیلیو ویژگیهای زیر را دارد: 1ـ تفسیر شفاهی که شامل سه دورة اول است، از نظر کمیت روایات، تعداد راویان و طرق روایات، وسیعتر و موثقتر از آن چیزی است که ژیلیو ادعا میکند. 2ـ زمان شروع تفسیر مکتوب روایی به قبل از سدة دوم، یعنی سدة نخست بازمیگردد.
حمید قربان پور لفمجانی؛ امیر قربان پور لفمجانی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مبانی انسانشناسی نظریه واقعیت درمانی گلاسر و نقد آن بر اساس دیدگاه انسانشناختی امام علی(ع) در نهجالبلاغه انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی (مروری) است که طبق آن ابتدا با مرور منابع موجود، مبانی انسانشناسی نظریه گلاسر شناسایی و سپس از منظر نهجالبلاغه بررسی و نقد شد. یافتهها نشان داد برخلاف گلاسر ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مبانی انسانشناسی نظریه واقعیت درمانی گلاسر و نقد آن بر اساس دیدگاه انسانشناختی امام علی(ع) در نهجالبلاغه انجام شد. روش پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی (مروری) است که طبق آن ابتدا با مرور منابع موجود، مبانی انسانشناسی نظریه گلاسر شناسایی و سپس از منظر نهجالبلاغه بررسی و نقد شد. یافتهها نشان داد برخلاف گلاسر که به جنبههای معنوی انسان توجه نکرده است، علی(ع) انسان را موجودی مادّی و معنوی میدانند و زندگیاش را محدود به دنیا نمیدانند. نیز گلاسر انسان را مساوی با رفتار کلی میداند، اما امام انسان را متشکل از عقل، قلب، روح، فطرت، نفس و بدن میدانند. از نظر علی(ع) انسان توانایی شناخت واقعیات را دارد و ابزار آن ازجمله عقل را خداوند به وی عنایت نموده است. بر خلاف گلاسر که انسان را فقط مسئول ارضای نیازهایش در قالب جهان کیفی می داند، علی(ع) انسان را مسئول کارهای خود در دنیا و آخرت، دیگران، شهرها و حتی حیوانات می دانند.
صالح حسن زاده
چکیده
در منابع اسلامی، کلمة «بغی» را به معنای «ظلم و تعدّی بدون حق، یا قیام و شورش» معنا کردهاند و منشاء انتخاب این معنی، آیة شریفة (الحجرات/9) میباشد. این آیه، هرچند اختصاص به قتال و نبرد و جنگ دارد، امّا از آنجاییکه جنگ به غیر حق یکی از جرائم سیاسی میباشد، میتوان دانست که مراد از «بغی» در این آیه جُرم سیاسی است. روایات ...
بیشتر
در منابع اسلامی، کلمة «بغی» را به معنای «ظلم و تعدّی بدون حق، یا قیام و شورش» معنا کردهاند و منشاء انتخاب این معنی، آیة شریفة (الحجرات/9) میباشد. این آیه، هرچند اختصاص به قتال و نبرد و جنگ دارد، امّا از آنجاییکه جنگ به غیر حق یکی از جرائم سیاسی میباشد، میتوان دانست که مراد از «بغی» در این آیه جُرم سیاسی است. روایات وارده در منابع دینی مؤیّد این مطلب است.اسلام جلوگیری از ظلم و ستم را هر چند به قیمت جنگ با ظالم تمام شود، لازم شمرده است و بهای اجرای عدالت را از خون مسلمانان نیز بالاتر دانسته است و این در صورتی است که مسأله از طرق مسالمتآمیز حل نشود. جنگ خارجی مشتمل بر فایدههایی برای امّت است، از جمله ارادة امّت را از آلودگیها پاک میکند و آن را از مراکز ضعف خود آگاه میسازد و نسبت به مسئولیّت آن حسّاسیّت پیدا میکند و ارزشهای تمدّنی را در آن به وجود میآورد، امّا جنگ داخلی به دنبال خود چیزی جز زیان و ویرانی و هلاکت ندارد و گاه باعث رسیدن آن به پایانی هولناک میشود. بر اساس این آیه، نخستین مسئولیّت مسلمانان، متوقّف ساختن کشتار و بر پا داشتن صلح و سلم است به هر وسیله که ممکن باشد و این مسئولیّت همة مردم است، چه آنان نیروی باقی مانده میان دو گروهاَند، امّا اگر گروه سومی را میان آنان وارد کنیم، باید همچون طرفی در مبارزه شرکت کند.
مرتضی نادری
چکیده
«الأخبارالدّخیلة»اثرعلّامهمحمّدتقىشوشترى (م. 1374 ش.) بههدفاثباتمحرَّفوموضوعبودنبعضىاحادیثشیعهتألیفشدهاست. دراینمقالهپسازبررسىسخنانمؤلّفکتابپیرامونشمارىازاحادیث،نشاندادهشدهکهشواهدوىدروقوعایندوپدیدهدراحادیث،باعث یقین واطمینان نشدهو نیز بسندهنیست. نوشتارحاضردرچهاربخش«ناهماهنگىنامکتابودرونمایهاش»، ...
بیشتر
«الأخبارالدّخیلة»اثرعلّامهمحمّدتقىشوشترى (م. 1374 ش.) بههدفاثباتمحرَّفوموضوعبودنبعضىاحادیثشیعهتألیفشدهاست. دراینمقالهپسازبررسىسخنانمؤلّفکتابپیرامونشمارىازاحادیث،نشاندادهشدهکهشواهدوىدروقوعایندوپدیدهدراحادیث،باعث یقین واطمینان نشدهو نیز بسندهنیست. نوشتارحاضردرچهاربخش«ناهماهنگىنامکتابودرونمایهاش»، «توجّهنکردنبهمعانىلغوىوظرایفادبى»، «دریافتنکردنِ مراد و هدف حدیث»، «تکیهبررأىشخصى» بهناسازگارىیاد شدهپرداختهاست.
اسماعیل تاجبخش؛ الهام نظری
چکیده
در بررسی بازتاب مضامین مربوط به «دجال» در شعر فارسی، تقابل دجال با حضرت مهدی(عج) و حضرت عیسی(ع)، نکتهای شایستة توجه است. گروهی از شاعران، مهدی(عج)، برخی، عیسی(ع) و برخی نیز هر دوی آنها را در تقابل با دجال مینشانند. زمانی که این تقابل مطرح میشود، در واقع، تنها بیان یک واقعه نیست، بلکه زمینهای است تا شاعر رویارویی چیزهایی دیگر، ...
بیشتر
در بررسی بازتاب مضامین مربوط به «دجال» در شعر فارسی، تقابل دجال با حضرت مهدی(عج) و حضرت عیسی(ع)، نکتهای شایستة توجه است. گروهی از شاعران، مهدی(عج)، برخی، عیسی(ع) و برخی نیز هر دوی آنها را در تقابل با دجال مینشانند. زمانی که این تقابل مطرح میشود، در واقع، تنها بیان یک واقعه نیست، بلکه زمینهای است تا شاعر رویارویی چیزهایی دیگر، مانند رویارویی جان و تن، زمستان و بهار، عقل و عشق، جسم و روح، پادشاه و مخالفان، اهل حق و اهل باطل، خوبان و بدان و... را به تصویر بکشد. این مقاله، ابتدا تقابل دجال با حضرت مهدی و حضرت مسیح در روایات اسلامی را بررسی میکند و آنگاه به بیان این تقابل در شعر فارسی، همراه با شواهد شعری میپردازد. سرانجام، به تحلیل این نکته میپردازد که به چه دلیل، یک شاعر عیسی و شاعری دیگر، مهدی و شاعری نیز هر دوی آنها را کشندۀ دجال میداند.
محمود خونمری؛ عباس بخشنده بالی
چکیده
یکی از مسائلی که برخی اندیشمندان در تفسیر آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار داده اند، تأویل است. به دلیل کاربرد متعدد واژه تأویل در این کتاب مقدس، بابی در این مورد در آثار اندیشمندان مسلمان گشوده شد که اشتراکات و افتراقاتی به چشم میخورد. یکى از اندیشمندان اسلامی که با ترجمه و شرح آثار ارسطو تأثیر فراوانى در مغرب زمین گذاشته ابن رشد است. ...
بیشتر
یکی از مسائلی که برخی اندیشمندان در تفسیر آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار داده اند، تأویل است. به دلیل کاربرد متعدد واژه تأویل در این کتاب مقدس، بابی در این مورد در آثار اندیشمندان مسلمان گشوده شد که اشتراکات و افتراقاتی به چشم میخورد. یکى از اندیشمندان اسلامی که با ترجمه و شرح آثار ارسطو تأثیر فراوانى در مغرب زمین گذاشته ابن رشد است. وی که به قلم فرسایی در پاسخ به غزالی مشهور است توانست خردورزی در متون مقدس را از راههای گوناگون مانند عقل و نصوص دینی مطرح نموده و یکی از نمونههای آن را تأویلات دینی معرفی میکند. در همان منطقه و مدتی اندک پس از ابن رشد، ابن عربی که اندیشههایی بس عمیق و بنیادین در عرفان مطرح میکند نیز به تأویلات دینی توجه میکند. این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی در صدد است اندیشههای ابن رشد و ابن عربی درباره بایستههای اهل تأویل را مورد بررسی قرار دهد. یافتههای بحث عبارت از اشتراک دیدگاه ابن رشد و ابن عربی درباره توجه به باطن برخی متون دینی که به واسطه اهل تأویل شکل میگیرد. اختلافاتی که در روش عقلی و شهودی آنان در تأویل وجود دارد. ابن رشد به فیلسوف به عنوان اهل تأویل اشاره دارد و ابن عربی به عارف به عنوان مصداقی جامع برای تأویل نمودن توجه میکند.
سیدمحمدرضا میرسید
چکیده
قرآن کریم در آیات 83 تا 98 سوره کهف به شخصیت ذوالقرنین اشاره کردهاست. یافتن مصداق واقعی ذوالقرنین همواره دغدغه مفسرین و قرآن پژوهان بودهاست. ابوالکلام آزاد با تتبع در تورات و بررسی تاریخ ایران باستان به این نتیجه رسیده که کورش کبیر پادشاه ایران همان ذوالقرنین قرآن است. فرازهایی از کتاب مقدس، دیهیم شاخ گونه تندیس دشت مرغاب، جنگهای ...
بیشتر
قرآن کریم در آیات 83 تا 98 سوره کهف به شخصیت ذوالقرنین اشاره کردهاست. یافتن مصداق واقعی ذوالقرنین همواره دغدغه مفسرین و قرآن پژوهان بودهاست. ابوالکلام آزاد با تتبع در تورات و بررسی تاریخ ایران باستان به این نتیجه رسیده که کورش کبیر پادشاه ایران همان ذوالقرنین قرآن است. فرازهایی از کتاب مقدس، دیهیم شاخ گونه تندیس دشت مرغاب، جنگهای کورش کبیر در ناحیه شمال، جنوب و شرق ایران به همراه رفتارهای بعضاً ملایمتآمیز او با دشمنان مغلوب به ویژه خدماتش به یهودیان بابل را از جمله شواهد همسانانگاری کورش با ذوالقرنین میداند. وی با اشاره به عبارتهایی از تورات و زرتشتی بودن هخامنشیان بر موحد بودن کورش صحه میگزارد. هرچند برخی شواهد ارائه گردیده علیالظاهر بر ویژگیهای ذوالقرنین در قرآن قابل تطبیق است ولی مواردی همچون مسأله موحد بودن کورش به خدای یکتا و ایمان وی به معاد، عدم رفتار عدالتآمیز با مجرمان و ثبت نشدن بنای سد آهنی به نام کورش در منابع تاریخی از مهمترین مسائلی است که آشکارا بر نظریۀ همسانانگاری کورش کبیر با ذوالقرنین قرآن خدشه وارد میکند. این مقاله ضمن بررسی دیدگاه ابوالکلام و نقد آن بر نارسایی شواهد ارائه شده و وجود تفاوت آشکار بین ذوالقرنین و کورش تأکید میکند.
محمد علی دولت
چکیده
چکیده بر اساس آیات و روایات، اوّلاً انسان با دیگر موجودات در سه موضوعِ ادراک، کشف جهان، جاذبههایی که بر او احاطه دارد و کیفیّتِ قرار گرفتن تحت تأثیر جاذبهها تفاوتهای ماهوی دارد. ثانیاً انسان موجودی است که با حفظ ظاهر انسانی، هم میتواند به رفیعترین قلّههای وجودی صعود نماید و هم میتواند از محدودۀ انسانیّت خارج شود و به پستترین ...
بیشتر
چکیده بر اساس آیات و روایات، اوّلاً انسان با دیگر موجودات در سه موضوعِ ادراک، کشف جهان، جاذبههایی که بر او احاطه دارد و کیفیّتِ قرار گرفتن تحت تأثیر جاذبهها تفاوتهای ماهوی دارد. ثانیاً انسان موجودی است که با حفظ ظاهر انسانی، هم میتواند به رفیعترین قلّههای وجودی صعود نماید و هم میتواند از محدودۀ انسانیّت خارج شود و به پستترین مراتب وجودی تنزّل کند. ثالثاً عوامل خروج انسان از انسانیّت، هم به زمینههای ادراکی و شناختی او مرتبط است و هم رابطهای تنگاتنگ با ملکات نفسانی او دارد. عقل عنوان جامعی است که شامل تمام چیزهایی میشود، انسان را از سایر موجودات متمایز میسازد.
فتحیه فتاحی زاده؛ فرشته معتمد لنگرودی
دوره 7، شماره 22 ، فروردین 1395، ، صفحه 95-132
چکیده
«بینامتنی» نظریّهای است که روابط بین متون و چگونگی ارتباط و تعامل آنها را مورد کنکاش قرار میدهد و موجب آفرینش متن جدید میشود. بر اساس این نظریّه، هر متنی یک بافت جدید از نقل قولهای متحوّل شده است. روابط بینامتنی ابزار مفیدی برای مخاطب در خوانش متن محسوب میشود. بر اساس این نظریّه، اتّصال خطبة فدک حضرت زهرا(س) (به عنوان قرآن ...
بیشتر
«بینامتنی» نظریّهای است که روابط بین متون و چگونگی ارتباط و تعامل آنها را مورد کنکاش قرار میدهد و موجب آفرینش متن جدید میشود. بر اساس این نظریّه، هر متنی یک بافت جدید از نقل قولهای متحوّل شده است. روابط بینامتنی ابزار مفیدی برای مخاطب در خوانش متن محسوب میشود. بر اساس این نظریّه، اتّصال خطبة فدک حضرت زهرا(س) (به عنوان قرآن ناطق) و قرآن صامت در دو سطح روساخت و زیرساخت قابل پژوهش است. به نظر میرسد که تعامل آگاهانة حضرت زهرا(س) با قرآن زمینة سازش و هماهنگی میان متن پنهان و متن حاضر را فراهم کرده است. از این رو، در موارد زیادی، درک عمیق خطبة فدک حضرت جز در پرتو شناخت رابطة کیفی آن با قرآن امکانپذیر نیست. این پژوهش به روابط بینامتنی خطبههای آن حضرت با قرآن کریم میپردازد تا افق معنایی جدیدی از این خطبه را ارائه دهد. روش مورد استفاده در این جستار، از نوع تحلیلیـ اسنادی است. نتایج به دست آمده از تحقیق، گویای آن است که پُربسامدترین روابط بینامتنی خطبة فدک با قرآن، از نوع ساختاری است و به شکل نفی متوازی است که در آن، حضرت توانسته نوعی سازش استوار میان کلام خویش و متن غایب ایجاد کند و تعاملی آگاهانه با آن خَلق نماید.
فهیمه شریعتی؛ سهیلا پیروزفر
چکیده
واژگان به کار رفته در قرآن کریم اغلب همان واژگان متعارف در میان عرب جاهلی بوده و در قبایل و محافل شعری خاص استعمال میشده است. کلمهی «حکمت» مانند بسیاری دیگر از واژگان پس از ورود به قرآن تحت تأثیر نظامجهانشناختی آن واقع شده است و در میدانهای معنایی جدید به کار گرفته شده و همراهی آنها با کلمات خاص، تلازمها و تنافرهای موجود ...
بیشتر
واژگان به کار رفته در قرآن کریم اغلب همان واژگان متعارف در میان عرب جاهلی بوده و در قبایل و محافل شعری خاص استعمال میشده است. کلمهی «حکمت» مانند بسیاری دیگر از واژگان پس از ورود به قرآن تحت تأثیر نظامجهانشناختی آن واقع شده است و در میدانهای معنایی جدید به کار گرفته شده و همراهی آنها با کلمات خاص، تلازمها و تنافرهای موجود در آیات قرآن با حفظ هستهی معنایی خود تعیّن خاص پیدا کرد و به اصطلاح دچار چرخش معنایی و توسعه یا تضییق شد و یا در حوزههای مختلفاسلامی با معانی جدیدبکار رفته و تبدیل به عرف خاصّی شده است. تطوّر واژهی «حکمت» منجر به مفاهیم و کاربردهای جدید آن در حوزههای مختلف اسلامی، اخلاق، فلسفه و کلاماسلامی شده است.
مرتضی نادری
چکیده
ضعف راوی حدیث، راههای کشف این ضعف و ارتباط آن با درستی یا نادرستی انتساب حدیث به معصوم از مسائل اصلی دو علم «حدیث» و «رجال»هستند. در این مقاله، آراء رجالی استاد بهبودی پیرامون راههای کشف ضعف راویان حدیث بررسی شدهاست. این بررسی در خلال تبیین آراء وی دربارهی علل و اسباب پیدایش علم رجال، اصول رجالی شیعه و روش مؤلّفان ...
بیشتر
ضعف راوی حدیث، راههای کشف این ضعف و ارتباط آن با درستی یا نادرستی انتساب حدیث به معصوم از مسائل اصلی دو علم «حدیث» و «رجال»هستند. در این مقاله، آراء رجالی استاد بهبودی پیرامون راههای کشف ضعف راویان حدیث بررسی شدهاست. این بررسی در خلال تبیین آراء وی دربارهی علل و اسباب پیدایش علم رجال، اصول رجالی شیعه و روش مؤلّفان آنها، الفاظ جرح و ضعفاء، سامان یافته است. واکاوی آراء رجالی و «تاریخ حدیثی» استاد بهبودی نشان میدهد که نزد ایشان، تلاش بزرگان شیعه برای جلوگیری از راه یافتن موضوعات غُلات و زنادقه به میراث حدیثی شیعه ناکام ماند و برساختههای آنان به کُتُب حدیث شیعه راه یافت و راویان ضعیف بسیاری در اسناد احادیث شیعه جای گرفتند.
زینب روستایی؛ زهرا محمدی زاده
چکیده
واژه «التَّهلُکَه» بر وزن «التَـّفعُلَه» از نظر صرفی واژهای خاص است و هیچ کلمه دیگری در زبان عربی با این وزن وجود ندارد. موضوع آیۀ 195 سوره بقره که این واژه در آن به کار رفته، انفاق است. آیه ضمن امر به انفاق از گرفتار شدن به تهلکه باز میدارد. تفسیرهایی متفاوت و گاه متناقض ذیل این آیه بیان شدهاست که از جمله مهم-ترین آنها ...
بیشتر
واژه «التَّهلُکَه» بر وزن «التَـّفعُلَه» از نظر صرفی واژهای خاص است و هیچ کلمه دیگری در زبان عربی با این وزن وجود ندارد. موضوع آیۀ 195 سوره بقره که این واژه در آن به کار رفته، انفاق است. آیه ضمن امر به انفاق از گرفتار شدن به تهلکه باز میدارد. تفسیرهایی متفاوت و گاه متناقض ذیل این آیه بیان شدهاست که از جمله مهم-ترین آنها امتناع از به هلاکت انداختن خود در اسراف یا امساک انفاق است. با توجه به وابستگی معنای این واژه با انفاق در آیه مذکور، برای شناخت حدود انفاق باید معنای دقیق تهلکه را دریافت، و اینکه چه ارتباطی میان هلاکت و انفاق وجود دارد؟ همین امر بیانگر اهمیت شناخت معنای تهلکه است. نتایج حاصل از بررسی ریشه واژه در قرآن، به روش تحلیلی- توصیفی و با رویکرد شناختی حاکی از آن است که معنای ریشه «هـ ل. ک.» نوع خاصی از نابودی را میرساند به ویژه که کلمه با این ساختار صرفی نادر به کار رفتهاست. از طرفی با تحلیل شناختی آیه، معنای دوم آیه یعنی خودداری از به هلاکت افکندن خود با امساکِ در انفاق تأیید میشود. با درک این معنا، این حقیقت به دست میآید که انفاق رهاییبخش انسان از هلاکت است؛ خواه انفاق مال و دارایی باشد و یا انفاق عزیزترین ثروت انسان؛ یعنی جان و عمر که با بذل آن در راه خداوند، جاودانگی حاصل میآید.
حمید مروجی طبسی؛ محمدعلی رضایی اصفهانی؛ رحمان عشریه
چکیده
عنوان جهاد کبیر در آیه «فَلاتُطِعِ الکافِرینَ وَجاهِدهُم بِهِ جِهاداً کَبیراً»(الفرقان/52) آمده است. باتوجه به مکیبودن سوره فرقان و سیاق آیات مکی، جهاد کبیر، بسته جامعی از راهکارهای غیرنظامی مقابله با دشمنان است که جامعه اسلامی را در برابر هرگونه تهاجم و تسلط غیرنظامی، مصون میسازد. استخراج مبانی و اصول جهاد کبیر از قرآن ...
بیشتر
عنوان جهاد کبیر در آیه «فَلاتُطِعِ الکافِرینَ وَجاهِدهُم بِهِ جِهاداً کَبیراً»(الفرقان/52) آمده است. باتوجه به مکیبودن سوره فرقان و سیاق آیات مکی، جهاد کبیر، بسته جامعی از راهکارهای غیرنظامی مقابله با دشمنان است که جامعه اسلامی را در برابر هرگونه تهاجم و تسلط غیرنظامی، مصون میسازد. استخراج مبانی و اصول جهاد کبیر از قرآن کریم امری است که تاکنون بهدرستی بررسی نشده و مقاله پیش رو، سعی بر رفع این کاستی دارد. در این تحقیق، منظور از مبنا، پایهها و ریشههای مشروعیت جهاد کبیر است که این نوع از جهاد بر آنها بنا شده است. همچنین مراد از اصل، شاخصها و چهارچوبهای اجرای جهاد کبیر است، بهنحویکه جهاد کبیر در آن قالبها و با تکیهبر مبانی پیشگفته انجام پذیرد. این تحقیق مشخص کرد که مبارزه غیرنظامی بهوسیله قرآن، مقابله با شبهات، آزمون الهى برای شناخت مجاهدان و مبارزه با باطل از مبانی ویژه جهاد کبیر و اعتقاد به وجود دشمن فکری، مبارزه نرم با دشمنان و برخورداری از روحیه جهادی از اصول اختصاصی آن است. این یافتهها که از آموزههای قرآن کریم و برداشتهای مفسران فریقین استخراجشده، مشخص میکند که قرآن کریم با رویکرد عدم اطاعت از کافران، باید ابزار انجام جهاد کبیر باشد. مجاهدان عرصههای غیرنظامی میبایست در راه مبارزه با دشمنان، استخراج و طرح نظریات موردنیاز جامعه اسلامی، با بهرهگیری از اصول و مبانی فوق، گام بردارند. روشی که در این تحقیق برای رسیدن به مطلوب از آن استفادهشده، روش تحقیق موضوعی درونقرآنی و مطالعه تطبیقی میان تفاسیر شیعی و اهل تسنن است.
قرآن پژوهی
ماندگار کیخسروی؛ حسن مجیدی
چکیده
بیان بصری یکی از ویژگیهای متن قرآن است و آیات آن از تصویرهای ادبی پوشیده شده است و همین تصویری بودن نشانی از وجوه سادگی و قابلفهم بودن بیان قرآن است. سید قطب، ادیب معاصر مصری، بهترین وسیلة تعبیر، تصویر را برگزید و در قالب نظریة تصویرپردازی هنری، معتقد است که قرآن کریم در بیان اغراض، به بهترین وجه از قاعدة تصویر بهره برده است. بر این ...
بیشتر
بیان بصری یکی از ویژگیهای متن قرآن است و آیات آن از تصویرهای ادبی پوشیده شده است و همین تصویری بودن نشانی از وجوه سادگی و قابلفهم بودن بیان قرآن است. سید قطب، ادیب معاصر مصری، بهترین وسیلة تعبیر، تصویر را برگزید و در قالب نظریة تصویرپردازی هنری، معتقد است که قرآن کریم در بیان اغراض، به بهترین وجه از قاعدة تصویر بهره برده است. بر این مبنا پژوهش حاضر سعی دارد بر اساس مبانی و مؤلفههای تصویرپردازی نظریه سید قطب به بررسی ویژگیهای ساختاری آیات دربردارنده گفتگوهای حضرت شعیب(ع) با مخاطبان، بپردازد و مؤلفهها را کشف و نمود آنها را در تصویرپردازی هنری آیات قرآن بررسی نماید تا جنبههای زیبایی اعجاز قرآن کریم بیشازپیش تبیین گردد. مهمترین یافتههای پژوهش، بیانگر این حقیقت است که در این آیات میتوان نمونههایی از این مؤلفهها بر اساس نظریه سید قطب مانند عنصر ساختار آوایی، عاطفه، اندیشه دینی، واقعیت، اسلوب زبان، تکرار، تطابق، تجسیم، تشخیص، حرکت، گفتگو و... را یافت که با ایجاد تصاویری حسی و خیالانگیز که سرشار از حرکت و پویایی هستند، افکار و معانی را بهصورت حسی به خواننده، جهت تثبیت معانی منتقل میکند
قرآن پژوهی
کریم علی محمدی؛ عبدالمجید علیمحمدی
چکیده
اهتمام به عبرتدهی، پرهیز از کلیگویی و ذکر مصادیق عینی برای تبیین حقایق الهی از شیوههای رایج قرآن کریم است. قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت و رهانیدن بشر از انحطاط اخلاقی، تربیت دینی را عامل رهایی بشر از تاریکیهای جهل، معرفی میکند و نه تنها سرگذشت پیشینیان، بلکه هر آنچه پیرامون انسان قرار دارد را مایه عبرت معرفی میکند تا ...
بیشتر
اهتمام به عبرتدهی، پرهیز از کلیگویی و ذکر مصادیق عینی برای تبیین حقایق الهی از شیوههای رایج قرآن کریم است. قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت و رهانیدن بشر از انحطاط اخلاقی، تربیت دینی را عامل رهایی بشر از تاریکیهای جهل، معرفی میکند و نه تنها سرگذشت پیشینیان، بلکه هر آنچه پیرامون انسان قرار دارد را مایه عبرت معرفی میکند تا صاحبان بصیرت از این طریق، سعادت ابدی را از شقاوت ابدی، تمییز داده و راه حق و اولیاءالله را انتخاب کنند. نوشتار پیشرو، پژوهشی است که کارآمدی عبرتدهی و نقش اساسی آن را در رسیدن به تربیت اسلامی، اثبات کرده و این شیوه را از مرتبه نظری خارج دانسته و به عنوان راهکار عملیاتی معرفی میکند. در این مقاله، آسیبهای معرفی نمادهای منفی جهت عبرت و راهکارهای قرآن برای برونرفت از این آسیبها، مورد پژوهش قرار گرفته، سپس شیوه عبرتدهی قرآن کریم، تبیین میشود تا همواری این شیوه در نیل به تربیت اثر گذار، مورد کنکاش قرار گیرد.
حسین زارع؛ رحمتالله روحی
چکیده
برقراری اتحاد، برادری و صلح یکی از ویژگیهای دین مبین اسلام است. از آن رو، همزیستی مسالمتآمیز به عنوان یکی از مهمترین مؤلفههای زندگی در جوامع اسلامی مطرح است. در این رابطه، تعاملی که بین مسلمانان با اقلیّتهای دینی بر مبنای قرارداد ذمّه شکل گرفته، از مصادیق مهم صلحجویی دین مبین اسلام است. بیگمان اثبات ادعای عدالتجویی و ...
بیشتر
برقراری اتحاد، برادری و صلح یکی از ویژگیهای دین مبین اسلام است. از آن رو، همزیستی مسالمتآمیز به عنوان یکی از مهمترین مؤلفههای زندگی در جوامع اسلامی مطرح است. در این رابطه، تعاملی که بین مسلمانان با اقلیّتهای دینی بر مبنای قرارداد ذمّه شکل گرفته، از مصادیق مهم صلحجویی دین مبین اسلام است. بیگمان اثبات ادعای عدالتجویی و صلحطلبی دین اسلام در برخورد با همپیمانان خود، تنها با اثبات حقوق مسلّم اقلیتهای دینی در جامعة اسلامی میسّر است. با این رویکرد، مقالة حاضر بر آن است تا با کنکاش در سخنان امام علی(ع) در نهجالبلاغه به ارزیابی حقوق اقلیّتهای دینی در جامعة اسلامی بپردازد و اثبات کند کههمزیستی مسالمتآمیز با پیروان سایر ادیان و رعایت حقّ حیات جانی و مالی، آزادی اندیشه و بیان، برابری با رعایت اصل ابراز محبت به همة مردم، اصل تساوی در برابر قانون و حقوق اجتماعی و اصل احترام به سنّتها و قوانین دیگر ادیان، یک اندیشة اصیل اسلامی در سیرة آن بزرگوار است و در گفتار و کردار آن حضرت نمایان و مشهود استکه این حسن سلوک و رفتار احترامآمیز در ارتباط با همة اقلیتها بهخوبی تحقق یافتهاست.
مریم فرهادی
چکیده
قرآن کریم به عنوان هادی و راهنمای بشر در همهی مراحل زندگی، تمامی نیازهای بشر را مدِّ نظر خود قرار داده و آنها را به شکل کامل بیان فرموده است. یکی از این نیازهای بشر، نیاز به داشتن آرامش در مسیر زندگی است. این نیاز در دوران حاضر به قدری مورد توجّه بشر قرار گرفته است که بسیاری از تلاشهای خود را بدان سو معطوف کرده و هزینههای بسیاری نیز ...
بیشتر
قرآن کریم به عنوان هادی و راهنمای بشر در همهی مراحل زندگی، تمامی نیازهای بشر را مدِّ نظر خود قرار داده و آنها را به شکل کامل بیان فرموده است. یکی از این نیازهای بشر، نیاز به داشتن آرامش در مسیر زندگی است. این نیاز در دوران حاضر به قدری مورد توجّه بشر قرار گرفته است که بسیاری از تلاشهای خود را بدان سو معطوف کرده و هزینههای بسیاری نیز برای آن میپردازد. قرآن نیز به این نیاز مهمّ بشر بیتوجّه نبوده و تمام مراتب و انواع آن را به شکل کامل و قدم به قدم برای تمامی مراتب زندگی انسان بیان کرده است. یکی از این آرامشهای مورد توجّه قرآن کریم سکینهی الهی است. قرآن در بیان این آرامش خاص نگاه دقیقی داشته، آن را اوّلاً از ناحیهی خداوند بیان میکند، ثانیاً آن را آرامشی میداند که در لحظههای خاص و بر قلوب مؤمنانی خاصِّ خداوند متعال نازل میکند. هدف این مقاله بررسی این آرامش خاصِّ الهی و مواقفی است که این آرامش بر قلوب مؤمنین از سوی خداوند نازل گشته است
بتول واعظ
چکیده
در این مقاله نخست، مقولهی مهم سیر و سلوک عرفانی و اسفار اربعه که اساس مکتب عرفان بر آن استوار است، از منظر کلام الهی بررسی و تحلیل شده است. در این بخش، با استناد به آیات بسیاری از قرآن کریم که در آنها بهطور صریح یا ضمنی به سیر آفاقی و انفسی انسان برای کمال اشاره شده، ریشه و مبنای قرآنیِ سلوک عرفانی قابل اثبات است. سپس بحث معرفتشناسانهی ...
بیشتر
در این مقاله نخست، مقولهی مهم سیر و سلوک عرفانی و اسفار اربعه که اساس مکتب عرفان بر آن استوار است، از منظر کلام الهی بررسی و تحلیل شده است. در این بخش، با استناد به آیات بسیاری از قرآن کریم که در آنها بهطور صریح یا ضمنی به سیر آفاقی و انفسی انسان برای کمال اشاره شده، ریشه و مبنای قرآنیِ سلوک عرفانی قابل اثبات است. سپس بحث معرفتشناسانهی ولایت و انواع آن اعم از عام و خاص، مقیّده و مطلقه و تکوینیّه و تشریعیّه از نصّ صریح قرآن کریم یا معنای باطنی آن، همچنین از خلال احادیث نبوی استخراج شده و مورد تحلیل قرار گرفته است و در سه بخش ولایت خدا، ولایت انسان کامل و ولایت انبیاء و اولیای الهی ارائه شده است. در بخش سوم مقاله به بحث تأویل هرمنوتیکی عرفا (بهویژه، مولوی) پرداخته شده که بهموجب آن، آنچه عرفا در تأویل آیات قرآن و احادیث براساس اندیشهی تأویلگرای خود ارائه میدهند، مستند به آیاتی است که در آنها به لفظ تأویل اشاره شده است. همچنین، مورد استناد آنها در رویکرد تأویلی قرآن، حدیثی از پیامبر اکرم (ص) است که بهموجب آن، قرآن دارای مرتبهی ظاهر یا تنزیل و مرتبهی تأویل دانسته شده است: «اِنّ للقرآن ظهراً و بطناً و لبطنه إلی سبعة أبطن و لبطنه بطناًإلی سبعة أبطن».
قرآن پژوهی
غلامعلی مقدم؛ نبی اله صدری فر
چکیده
معارف قرآن، درجات و مراتب متفاوت در ظهور و بطون دارد، به تبع مفسران نیز با لایههای متعددی از فهم قرآن روبرو هستند. به همین سبب باگذشت بیش از 14 قرن از نزول قرآن کریم هنوز این کتاب آسمانی تازه و مشتمل بر مضامین عالیه و جدید است و چنانکه در روایات آمده همواره تازه خواهد ماند. تفسیر قید «مِنْ غَیرِ سُوءٍ» که برای معجزه ید بیضاء حضرت ...
بیشتر
معارف قرآن، درجات و مراتب متفاوت در ظهور و بطون دارد، به تبع مفسران نیز با لایههای متعددی از فهم قرآن روبرو هستند. به همین سبب باگذشت بیش از 14 قرن از نزول قرآن کریم هنوز این کتاب آسمانی تازه و مشتمل بر مضامین عالیه و جدید است و چنانکه در روایات آمده همواره تازه خواهد ماند. تفسیر قید «مِنْ غَیرِ سُوءٍ» که برای معجزه ید بیضاء حضرت موسی در برخی آیات قرآن کریم ذکر شده، از مصادیق همین تنوع فهم است. عمده مفسران قید سوء را به نحو درونی و ناظر به بیماری برص و پیسی یا ضرر در دست حضرت موسی قلمداد کردهاند، برخی نیز این قید را به نحو بیرونی و مربوط به نفی سوء نسبت به دیگران تفسیر نموده اند، مساله تحقیق این است که آیا میتوان ضمن تبیین و تحلیل مهمترین دیدگاهها، وجه جمعی مقبول، برای دیدگاههای مطرح در این مساله ارائه کرد. در این مقاله به شیوه تحلیلی، ضمن بررسی دیدگاهها به نگرشی جامع میان آنها حکم کرده و با اقامه قرائن و شواهد نشان دادهایم که این وجه جمع میتواند غالب دیدگاهها را در خاستگاه خود پذیرا باشد. پس فرضیه تحقیق با تمسک به اطلاق سوء این است که «سُوءٍ» شامل همه ضررها وآسیب ها به اعضاء و جوارح آورنده، اعضاء و جوارح بیننده و حتی خلل در نفوس و اوهام مشاهده کننده میشود و میان نگرشهای درونی و برونی در این مساله تعارضی نیست.