حدیث پژوهی
کیوان احسانی؛ فاطمه احمدی
چکیده
تاریخ‌گذاری مأثورات در نگاه مستشرقان ـ علی‌رغم گذشت یک سده ـ از مباحث نوین درحدیث‌پژوهی معاصر تلقی می‌شود؛ به گونه‌ای که بازشناسی شیوه آنان در تحلیل روایات از ضرورت این امر گواهی می‌دهد؛ زیرا قبول یا طرد نتایج آنان فارغ از آشنایی با شیوه حدیث‌پژوهان غربی میسر نخواهد بود. پژوهش حاضر نیز با نگاهی مشترک بر سند و متن گزاره "لَقَدْ ...
بیشتر
تاریخ‌گذاری مأثورات در نگاه مستشرقان ـ علی‌رغم گذشت یک سده ـ از مباحث نوین درحدیث‌پژوهی معاصر تلقی می‌شود؛ به گونه‌ای که بازشناسی شیوه آنان در تحلیل روایات از ضرورت این امر گواهی می‌دهد؛ زیرا قبول یا طرد نتایج آنان فارغ از آشنایی با شیوه حدیث‌پژوهان غربی میسر نخواهد بود. پژوهش حاضر نیز با نگاهی مشترک بر سند و متن گزاره "لَقَدْ جِئْتُکُمْ بِالذَّبْحِ"، در پی ارزیابی این پرسش است که تعیین حلقه مشترک، کدامین دوره را نخستین خاستگاه زمانی ترویج روایت معرفی می‌دارد. لذا این پژوهش با نظر به فقدان مطالعات حدیثی پیرامون تاریخ‌گذاری روایت مذکور در مجامع فریقین، برآن است تا ازگذار پاسخ به سؤال فوق مبتنی بر نتایج حاصل از تحلیل ترکیبی، کاستی‌های موجود را برطرف نماید. گفتنی است این نوشتار با بهره‌وری از شیوه توصیفی ـ تحلیلی بدین رهیافت نایل آمد که تحلیل سندی و دلالی روایت بر مبنای مستندات نقلی و کلامی، تماماً از ضعف روایت و گسترش بی‌رویه آن در عصر فتوحات خلفا حکایت می‌نماید. نقل منفرد گزاره در مصادر شیعی و انتقال آن در مکتوبات "راوندی" و "طبرسی"، در قیاس با نخستین ورود روایت در سیره "إبن‌إسحاق" و انعکاس آن با تعدد طرق در منابع متاخرتر، از جمله مهمترین برآیند حاصله از تحلیل ترکیبی روایت است .
حدیث پژوهی
محمد شریفی؛ حسن یعقوبی
چکیده
یکی از مهمترین مباحث انسان‌شناسی و اخلاق، مسئله‌ی "خشونت" است. زیرا، از یک‌طرف دشمنان دین همواره سعی در معرفی چهره‌ای خشن و ناخوشایند از دین و پیشوایان آن داشته و از طرفی، در تعالیم دینی، گاه انسان حق إعمال خشونت را ندارد و گاهی هم، باید ابراز خشم و خشونت کند. این روی‌کَرد دوگانه‌ی دین و آموزه‌های اسلامی به مبحث خشونت و ترسیم چهره‌ای ...
بیشتر
یکی از مهمترین مباحث انسان‌شناسی و اخلاق، مسئله‌ی "خشونت" است. زیرا، از یک‌طرف دشمنان دین همواره سعی در معرفی چهره‌ای خشن و ناخوشایند از دین و پیشوایان آن داشته و از طرفی، در تعالیم دینی، گاه انسان حق إعمال خشونت را ندارد و گاهی هم، باید ابراز خشم و خشونت کند. این روی‌کَرد دوگانه‌ی دین و آموزه‌های اسلامی به مبحث خشونت و ترسیم چهره‌ای خشن از دین توسط مخالفان و اسلام‌ستیزان در سال‌های اخیر، نویسندگان مقاله را بر آن داشت تا به بررسی مبحث خشونت در نهج‌البلاغه بپردازند. پژوهش حاضر، به هدف بررسی معنا و مفهوم خشونت در کلام امام علی(ع) با تأکید بر گستره‌ی معنایی آن در نهج‌البلاغه، با روش توصیفی-تحلیلی سامان پذیرفته و به این نتایج دست یافت که أولاً؛ خشونت با تعدادی واژگان دیگر در این کتاب شریف ارتباط و ترادف معنایی آشکار دارد که هر یک، معنا و کارکردهای خاص خود را دارند و با وجود داشتن اتّحاد موضوعی، کاربردهای متفاوتی می‌یابند و ثانیاً؛ مراتب، کاربردها و بالتّبع کارکردهای متفاوت خشونت، شناخت دقیق و کاربست صحیح آنها را ضرورتی اجتناب‌ناپذیر ساخته و ثالثاً؛ می‌توان با شناخت هرچه دقیق‌تر و کامل‌تر آن مفاهیم، ضمن رفع اتهامِ خشونت‌گرایی از دین اسلام، کاربردها و کارکردهای درست آن-از جمله: دفع و رفع ظلم از جامعه و دفاع از مظلوم- را در ساحت جامعه‌ی دینی و انسانی به نظاره نشست.
قرآن پژوهی
محبوبه موسائی پور
چکیده
کاوش در حوزه معنایی واژگان و تامل در کاربست قرآنی آنان با دقت در سیاق آیات، از ساحت های مهم در تفسیرقرآن است که در فهم آیات نقش بسزایی دارد؛ چرا که هر معنا بازخورد و نتیجه تفسیری و گاه فقهی متفاوت در حوزه انحصاری خویش دارد.فراز" فَأَمْسِکُوهُنَّ " در سه آیه از آیات قرآن تکرار گردیده است و یک مورد آن که در آیه 15 سوره نساء، با عبارت " فَأَمْسِکُوهُنَّ ...
بیشتر
کاوش در حوزه معنایی واژگان و تامل در کاربست قرآنی آنان با دقت در سیاق آیات، از ساحت های مهم در تفسیرقرآن است که در فهم آیات نقش بسزایی دارد؛ چرا که هر معنا بازخورد و نتیجه تفسیری و گاه فقهی متفاوت در حوزه انحصاری خویش دارد.فراز" فَأَمْسِکُوهُنَّ " در سه آیه از آیات قرآن تکرار گردیده است و یک مورد آن که در آیه 15 سوره نساء، با عبارت " فَأَمْسِکُوهُنَّ فِی الْبُیُوتِ " آمده، محل مناقشه فراوان قرار دارد. عموم مفسران آن را به معنی حبس در خانه و به عنوان حدی که بعدها منسوخ شده، دانستهاند. این پژوهش با درنگ درمعنای لغوی فراز و توجه به گستره معنایی آن در قرآن و نیز با تامل در سیاق آیات به کنکاش در فهم دقیق آن پرداخته است. نتیجه حاصل، نشان می‌دهد که این فراز همچون دو فراز دیگر و نیز در اشتراک معنایی با دیگر مشتقات قرآنی خود، در معنای نگهداشت و مراقبت با توجه، کاربرد داشته و در آیه مورد بحث نیز با تایید سیاق آیات قبل و بعد و بافت سوره، به همین معنا جهت حفظ خانواده اسلامی از فروپاشی با اولین خطا و خیانت به کار رفته است. این معنا تصریحی در اثبات حد بودن فراز یاد شده نداشته و صرفا جنبه پیشگیرانه دارد؛ به همین جهت هیچ نسخی نیز اتفاق نیفتاده است.
حدیث پژوهی
محبوبه قبادپور؛ حسین شاهبازپور
چکیده
چکیدهسازوکار و چگونگی بررسی و تبیین دلالت‌های متن و فهم حدیث از جمله مباحثی است که جهت‌دهی مطالعات دانشمندان علوم قرآن و حدیث معاصر را طی سال‌های اخیر عهده‌دار بوده است. دستیابی به فرایند و سازوکار چگونگی فهم متن حدیث و تبیین دلالت‌های آن در مطالعات حدیث‌پژوهی آیت‌الله جوادی آملی، هدف اصلی نگاشت پیش رو است(هدف). اکنون این پرسش ...
بیشتر
چکیدهسازوکار و چگونگی بررسی و تبیین دلالت‌های متن و فهم حدیث از جمله مباحثی است که جهت‌دهی مطالعات دانشمندان علوم قرآن و حدیث معاصر را طی سال‌های اخیر عهده‌دار بوده است. دستیابی به فرایند و سازوکار چگونگی فهم متن حدیث و تبیین دلالت‌های آن در مطالعات حدیث‌پژوهی آیت‌الله جوادی آملی، هدف اصلی نگاشت پیش رو است(هدف). اکنون این پرسش طرح می‌شود که روش فقه‌الحدیثی آیت‌الله جوادی آملی در مطالعات حدیث پژوهی ایشان چیست(سؤال)؟ نوع تحقیق بنیادین و توسعهای است و از روش توصیف و تحلیل برای کشف و تبیین ابعاد و بخشهای مختلف مسئلۀ پژوهش بهره می‌برد(روش). یافتههای پژوهش حاضر نشان می‌دهد که روش آیت‌الله جوادی آملی در فهم حدیث و تبیین دلالت‌های آن از یک مدل فرایندی، نظام‌مند و وابسته به مفاهیم قرآنی بهره می‌برد که وابستگی مستقیم مراد استعمالی و مراد جدی حدیث و تطبیق هردو بر اصول و مفاهیم محکم قرآنی، برای کشف معنای صحیح حدیث، ترسیمکنندۀ پایههای اصلی ساختار آن است(یافتههای پژوهش).
قرآن پژوهی
عباس اسماعیلی زاده؛ سیدابوالقاسم موسوی؛ سیده فرناز اتحاد
چکیده
بررسی معناشناختی واژگان قرآن کریم، برای درک بهتر مضامین عالی آن از اهمیّت زیادی برخوردار است. با توجّه به اهمیت این امر، پژوهش حاضر به دنبال ترسیم سِیری منطقی، جهت معرفی الگویی کاربردی و پیاده‌سازی آن به‌منظور معناشناسی واژگان قرآن کریم است که منجر به فهم معنای دقیق آیات و همچنین رفع شبهات پیرامون عدم فرازمانی بودن قرآن کریم شود. ...
بیشتر
بررسی معناشناختی واژگان قرآن کریم، برای درک بهتر مضامین عالی آن از اهمیّت زیادی برخوردار است. با توجّه به اهمیت این امر، پژوهش حاضر به دنبال ترسیم سِیری منطقی، جهت معرفی الگویی کاربردی و پیاده‌سازی آن به‌منظور معناشناسی واژگان قرآن کریم است که منجر به فهم معنای دقیق آیات و همچنین رفع شبهات پیرامون عدم فرازمانی بودن قرآن کریم شود. پژوهشِ پیشِ‌رو، با روش تحلیلی - توصیفی، با استناد به کتاب‌های لغت، احادیث و روایات و همچنین دیدگاه مفسران، مترجمان و قرآن‌پژوهان، داده‌های مورد نظر را استخراج و تحلیل و بررسی نموده است. بر این مبنا، تبیین شده است که معنای کانونی واژگان چه کارکردی در فهم مفردات قرآن کریم دارد و چه ابزار و عواملی می‌توانند در این زمینه نقش مؤثر و محوری داشته باشند. نتایج پژوهش با این رویکرد که «هریک از مشتقات یک ماده به چه معنایی به‌کار رفته و ارتباط آن با ماده اصلی، چگونه است؟» حاکی از آن است که بین معنا و مفهوم همه واژگان برگرفته از یک ماده، ارتباط مشترک و معناداری وجود دارد که این مفاهیم و عناصر در تمامی واژگان برگرفته از آن ماده وجود دارند؛ اما در طول زمان و به دلایل گوناگون از جمله کثرت استعمال، مفاهیم برآمده از یک ماده بر یک واژه خاص غلبه معنایی پیدا کرده و حتی به عنوان یک اسم برای آن تبدیل شده است
قرآن پژوهی
عسگر بابازاده اقدم؛ مهدی شفایی؛ محرم قربانی
چکیده
معنا شناسی واژگان قرآنی یکی از روش های نوین پژوهش در قرآن است . میادین معنایی وسیع کتاب جاویدان بعد از انتخاب واژگان با ارتباط سیستمی کلمات پیرامونش بررسی می شود و برخی لایه های پنهان معانی آیات ظاهر می گردد. رویکرد معنا شناسانه واژگان ترس در قرآن ، معارف نهفته در باطن آیات را با بررسی عبارات همنشین کشف کرده و نظام دار بودن آن معارف ...
بیشتر
معنا شناسی واژگان قرآنی یکی از روش های نوین پژوهش در قرآن است . میادین معنایی وسیع کتاب جاویدان بعد از انتخاب واژگان با ارتباط سیستمی کلمات پیرامونش بررسی می شود و برخی لایه های پنهان معانی آیات ظاهر می گردد. رویکرد معنا شناسانه واژگان ترس در قرآن ، معارف نهفته در باطن آیات را با بررسی عبارات همنشین کشف کرده و نظام دار بودن آن معارف را تقویت می کند. در این جستار قصد بر این است لایه های معنایی کلمات « ترس » را که عبارتند از : خشیة ، خوف ، رهب ، تقوی ، وجل ، ، فزع ، رعب و جبن ، با توجه به روابط همنشینی در قرآن مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد. ابتدا معنای هر واژه را از منابع معتبر لغت جستجو ، سپس ذیل هر کلمه منتخبی از آیات قرآنی مربوط به بافت و سیاق آیات ، از تفسیرهای معتبر روشن نموده و در این راستا از محور هم نشینی در فهم معنا و مصداق آیات استفاده شده است . به عنوان مثال : خشیة عبارت است از ترسی که تعظیمی با آن همراه باشد و در بیشتر موارد این امر از آگاهی نیست به آنچه که از آن می ترسد ، ناشی می گردد. تفاوت « خشیة » و « خوف » در یقین صادق نسبت به عظمت پروردگار و به سبب تسلط و قهر و وحشت از چیزی است .
حدیث پژوهی
زهرا مواظبی؛ ابراهیم ابراهیمی
چکیده
کنش‌گفتاری یا کارگفت مفهومی، کلیدی در زبانشناسی و فلسفه‌ی کاربردشناسی زبان است که به بررسی عملکرد و معنای افعال در گفتگو با توجه به موقعیت اجتماعی و روابط بین گوینده و شنونده می‌پردازد و تلاش می‌کند کارکردهای زبان را به صورت نظام‌مند توضیح دهد. این پژوهش با رویکرد زبانشناسی کاربردی و بهره‌گیری از دســتهبندی جــان ســرل در ...
بیشتر
کنش‌گفتاری یا کارگفت مفهومی، کلیدی در زبانشناسی و فلسفه‌ی کاربردشناسی زبان است که به بررسی عملکرد و معنای افعال در گفتگو با توجه به موقعیت اجتماعی و روابط بین گوینده و شنونده می‌پردازد و تلاش می‌کند کارکردهای زبان را به صورت نظام‌مند توضیح دهد. این پژوهش با رویکرد زبانشناسی کاربردی و بهره‌گیری از دســتهبندی جــان ســرل در نظریــه کنشهــای گفتــار بــه تحلیــل دعای ابوحمزه ثمالی می‌پردازد تا قواعد معنایی استفاده از زبان برای دستیابی به اعمال گفتاری شناسایی و گفتمان دعای ابوحمزه در رابطه انسان با خدا بازنمایی شود. بدین منظور متن دعا به واحدهای معنایی کوچکتر تقسیم و بر اساس نظریه سرل تحلیل شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که در دعای ابوحمزه شامل انواع مختلف کنش‌های گفتاری (اظهاری، ترغیبی، عاطفی و تعهدی) است که هر یک برای بیان هدفی خاص به کار رفته‌اند. بیشترین تأکید بر کنش‌های اظهاری با بسامد (53%) و پس از آن کنش‌های ترغیبی با بسامد (35%) قرار دارند. کنش‌های عاطفی با بسامد (11%) نیز حضور قابل توجهی دارند، اما از کنش‌های تعهدی(1%) بسیار کم استفاده شده است. نتیجه این بسامدگیری نشان می‌دهد که تمرکز اصلی گوینده بر ارائه باورها، بیان حقایق و انگیزش مخاطبان است. در مجموع، این پژوهش نشان داد که تحلیل کنش گفتاری می‌تواند ابزاری قدرتمند برای درک ساختار زبانی و کارکردهای مختلف دعا باشد. این روش نه تنها به روشن شدن معانی و مفاهیم نهفته در متن دعا کمک می‌کند، بلکه به شناخت بهتر ساختار ارتباطی در متون مذهبی می‌انجامد.
حدیث پژوهی
یاسر تک فلاح
چکیده
یکی از راهبردهای اولیه برای پیشگیری از جرم، پیش‌بینی عقوبت برای مرتکب می‌باشد که منطق اثرگذاری آن، سنگینی هزینه‌های ارتکاب عمل در برابر فوائد آن است. در این پژوهش در صدد آن هستیم، نظام مجازاتی که توسط شارع مقدس از طریق آیات و روایات به مکلفین ابلاغ گردیده است، چه تاثیری در پیشگیری از جرائم دارد. نتایجی که با روش توصیفی- تحلیلی بدست ...
بیشتر
یکی از راهبردهای اولیه برای پیشگیری از جرم، پیش‌بینی عقوبت برای مرتکب می‌باشد که منطق اثرگذاری آن، سنگینی هزینه‌های ارتکاب عمل در برابر فوائد آن است. در این پژوهش در صدد آن هستیم، نظام مجازاتی که توسط شارع مقدس از طریق آیات و روایات به مکلفین ابلاغ گردیده است، چه تاثیری در پیشگیری از جرائم دارد. نتایجی که با روش توصیفی- تحلیلی بدست آمد این بود که نظام مجازات اسلامی با رویکردی جامع، مجازات‌ها و عقوبت‌هایی را برای مجرمان پیش‌بینی کرده است که جنبة دنیوی و اخروی را به‌طور مشخص و هماهنگ به همراه دارند. عقوبت‌های دنیوی، گاه جنبة طبیعی دارند و گاه به صورت مجازات‌های شرعی گناهان جلوه‌گر شده‌اند. عقوبت‌های دنیوی طبیعی، در واقع نتایجی از اعمال گناهکارانة افراد هستند که در طبیعت این اعمال نهاده شده‌اند و پس از ارتکاب به‌طور طبیعی دامنگیر فرد می‌شوند. مجازات‌های شرعی نیز قسم دیگری از عقوبت‌های دنیوی هستند که شارع مقدس با رویکرد بازدارندگی آنها را وضع نموده که اجرای آن را برای حکومت اسلامی به عنوان تکلیف قرار داده است. جنبة بازدارندگی مجازات‌های شرعی که شامل حدود، قصاص، دیات و تعزیرات می‌شوند، با سه رویکرد حتمیت مجازات‌ها که شک و تردید را در خصوص اجرای آن در ذهن مرتکب از بین می‌برد، شدت مجازات‌ها که هزینة جسمی و روحی انجام گناه را برای مرتکب افزایش می‌دهد و دقت و ظرافتی که در اجرای مجازات و نحوة ثبوت گناه پیش‌بینی گردیده، وضع شده است.
حدیث پژوهی
حمیدرضا بصیری؛ زهرا زارعی مدوئیه
چکیده
علم رجال، که وظیفۀ راوی‌شناسی را بر عهده دارد، در فرآیند بررسی حدیث همواره به عنوان یک علم مقدمه‌ای که نتایج خود را در اختیار مصطلح‌الحدیث قرار می‌دهد و تنها با آن ارتباط مستقیم دارد،مورد توجه بوده است.اما تأمل در روایاتی که در فرآیند فهم حدیث به وجود راویان با خصوصیات و درجات متفاوت توجه‌داده‌اند و همچنین معیارهایی در باب حل ...
بیشتر
علم رجال، که وظیفۀ راوی‌شناسی را بر عهده دارد، در فرآیند بررسی حدیث همواره به عنوان یک علم مقدمه‌ای که نتایج خود را در اختیار مصطلح‌الحدیث قرار می‌دهد و تنها با آن ارتباط مستقیم دارد،مورد توجه بوده است.اما تأمل در روایاتی که در فرآیند فهم حدیث به وجود راویان با خصوصیات و درجات متفاوت توجه‌داده‌اند و همچنین معیارهایی در باب حل تعارض با توجه به ویژگیهای راویان ارائه داده‌اند،دیدگاهی را تقویت می‌کند که علم رجال نمی‌تواند تنها به عنوان یک علم مقدمه‌ای مطرح باشد،بلکه می‌تواند در فقه‌الحدیث نیز به صورت مستقیم،و نه با واسطه مصطلح‌الحدیث،مؤثر باشد.با نظر به این دیدگاه،چه بسا بی‌توجهی به اوصاف و احوال راوی در مواردی می‌تواند مانع درک معنای صحیح از حدیث شود.با این تأمل،مسئلۀ اصلی قابل طرح در پژوهش حاضر این است که شناخت احوال رجالی راویان چگونه می‌تواند بر فهم حدیث اثرگذار باشد. این مسئله در پژوهش‌هایی تنها به طور ضمنی،و نه مستقل، مورد تحلیل قرار گرفته است.در این مقاله که به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی صورت گرفته، بر آنیم تا تبیین کیفیت این اثرگذاری،نقش شناخت احوال رجالی راوی بر فهم حدیث را با ذکر نمونه‌ها تبیین کنیم. جستجوها نشان‌گر آن است که آگاهی از اموری مانند درجه معرفتی راوی،جایگاه علمی راوی،مذهب راوی،قوت و ضعف راوی و محل سکونت راوی از مسائلی است که در فرآیند فهم حدیث مؤثر بوده و نقش‌آفرین است و بدین‌سان،نقش علم رجال را از علمی مقدماتی خارج کرده، بسان پس‌زمینه‌ای در سیر فهم حدیث حرکت می‌دهد.
قرآن پژوهی
رقیه حبیب پور گودرزی؛ محمد مهدی شاهمرادی فریدونی؛ محمد شریفی
چکیده
حصول به معارف عمیق قرآن به‌عنوان معجزۀ جاودانۀ پیامبر اسلام ضروری است. استفاده از دستاوردهای حاصل از علوم مختلف انسانی از جمله زبانشناسی جدید، دسترسی بهتر و دقیق‌تر معارف قرآنی را میسر می‌نماید. یکی از راه‌ها در حوزۀ معناشناسی شناختی جهت کمک در دستیابی به معانی بلند قرآن، بهره‌گیری از طرحوارۀ تصویری است. طرحواره‌های تصویری ...
بیشتر
حصول به معارف عمیق قرآن به‌عنوان معجزۀ جاودانۀ پیامبر اسلام ضروری است. استفاده از دستاوردهای حاصل از علوم مختلف انسانی از جمله زبانشناسی جدید، دسترسی بهتر و دقیق‌تر معارف قرآنی را میسر می‌نماید. یکی از راه‌ها در حوزۀ معناشناسی شناختی جهت کمک در دستیابی به معانی بلند قرآن، بهره‌گیری از طرحوارۀ تصویری است. طرحواره‌های تصویری پلی میان تجربه‌های ساختاری و قلمروهای شناختی همانند زبان هستند. مهمترین طرحواره‌های تصویری که جانسون معرفی می‌نماید؛ طرحواره‌های تصویری حجمی، حرکتی و قدرتی است. هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل آیاتی است که دارای طرحواره تصویری هستند با استفاده از نظریۀ طرحواره‌های تصویری تا نحوه مفهوم‌سازی مفاهیم انتزاعی و مجرد تعابیر قرآنی بررسی و تبیین گردد. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای انجام شد. یافته‌ها بیانگر آن است که از هر سه طرحوارۀ تصویری (حرکتی، حجمی، قدرتی) برای انتقال مفاهیم انتزاعی در سورۀ حدید استفاده شده‌است که طرحوارۀ حجمی از بیشترین بسامد (8/ 71 درصد) برخوردار است. برای انتقال مفاهیمی مانند حق، عواقب امور، ارسال رسل، تواضع، مرگ و... از طرحوارۀ تصویری حرکتی و برای انتقال مفاهیمی مانند زمین و آسمان، مغفرت، فتنه، ذریه، میثاق، جایگاه مؤمنان و منافقان در آخرت، رحمت، قلب و...از طرحوارۀ تصویری حجمی و برای انتقال مفاهیم فاصلۀ اعتقادی مؤمنان و منافقان، ایمان و تکذیب از طرحوارۀ تصویری قدرتی بهره‌گرفته شده‌است. همچنین برای انتقال دو مفهوم اجر و راه خدا از طرحواره‌های تصویری حجمی و حرکتی و مفهوم فاصلۀ اعتقادی مؤمنان و منافقان از دو طرحوارۀ تصویری قدرتی و حجمی بهره‌گرفته شده‌است.
قرآن پژوهی
محسن نیل فروش زاده
چکیده
در آیه 23 سوره شوری، قرآن کریم به مسلمانان امر شده، در قبال نعمت هدایتی که توسط پیامبر اسلام(صل الله علیه وآله و سلم) به ایشان رسیده مزدی پرداخت کنند. این مسئله با سیره انبیاء پیشین که از امتهایشان مزد نخواسته و مزد خود را به عهده خداوند متعال می دانستند(الشعراء/ 109، 127، 145، 164، 180) ؛ تفاوت دارد. لذا این تحقیق با موضوع پذیرش ولایت ائمه اطهار ...
بیشتر
در آیه 23 سوره شوری، قرآن کریم به مسلمانان امر شده، در قبال نعمت هدایتی که توسط پیامبر اسلام(صل الله علیه وآله و سلم) به ایشان رسیده مزدی پرداخت کنند. این مسئله با سیره انبیاء پیشین که از امتهایشان مزد نخواسته و مزد خود را به عهده خداوند متعال می دانستند(الشعراء/ 109، 127، 145، 164، 180) ؛ تفاوت دارد. لذا این تحقیق با موضوع پذیرش ولایت ائمه اطهار (علیهم السلام) التزام عملی به آیه مودت، به دنبال پاسخ به این سوال است که؛ چه رابطه ای بین پذیرش ولایت اهل بیت (علیه السلام) و پرداخت اجر رسول اکرم(صل الله علیه وآله و سلم) وجود دارد می باشد؟ با استفاده از روش تحلیل محتوایی داده های کتابخانه ای و اسنادی به نتایج ذیل دست یافته است: مودت، محبتی است که اثرش در اعمال شخص محب ظاهر می شود. دوست داشتن همراه با تبعیت از ائمه اطهار(علیهم السلام) پرداخت اجر رسالت رسول خدا است واین دستمزدی نیست که شخص پیامبراکرم(صل الله علیه وآله و سلم) از آن بهره مند گردند، بلکه آثار و برکات آن به شخص محب باز می گردد؛ و از مهمترین آثار آن ابراز محبت و به دنبال آن پذیرش ولایت ایشان است؛ و نتیجه این دوستی حرکت در مسیر بندگی و قرب الهی است.
حدیث پژوهی
مهدی آریان فر؛ علی آهنگ
چکیده
مسأله تاخیر در تدوین حدیث به مثابه یک پدیده تاریخی، خود منشأ پیدایش مجموعه انگاره‌هایی در این خصوص شده است، که لازمه تحلیل این انگاره‌ها اتخاذ نگاهی تاریخی به این مقوله می‌باشد. انگاره ناهم ترازی اعتبار سنت با قرآن، انگاره بی نیازی به سنت در پیاده سازی شریعت و انگاره تفکیک ناپذیری احادیث صحیح از سقیم از جمله این انگاره‌ها هستند. ...
بیشتر
مسأله تاخیر در تدوین حدیث به مثابه یک پدیده تاریخی، خود منشأ پیدایش مجموعه انگاره‌هایی در این خصوص شده است، که لازمه تحلیل این انگاره‌ها اتخاذ نگاهی تاریخی به این مقوله می‌باشد. انگاره ناهم ترازی اعتبار سنت با قرآن، انگاره بی نیازی به سنت در پیاده سازی شریعت و انگاره تفکیک ناپذیری احادیث صحیح از سقیم از جمله این انگاره‌ها هستند. در این میان جریان قرآن بسندگی در دین موسوم به «قرآنیون»، با تاثیرپذیری از مطالعات استشراقی نقش پر رنگی در توسعه و ترویج این انگاره‌ها داشتهاند. مبنای قرآنیون دراین شبهات، گزارش های حدیثی و تاریخی احادیث منع کتابت در زمان رسول خدا (ص) و پذیرش نهی توسط صحابه و تداوم و تاکید بر آن پس از رحلت پیامبر(ص) است. پژوهش حاضر که به روش کتابخانه‌ای و با هدف تحلیل تاریخی انگارههای قرآنیون سامان یافته، به این نتیجه رسیده است که دلایل و مستندات قرآنیون در تثبیت این انگاره‌ها از اعتبار و وجاهت علمی کافی برخوردار نبوده؛ زیرا، اولا اعتبار سنت متوقف بر نگارش و کتابت آن نیست. ثانیا سیره گفتاری و رفتاری پیامبرمساله منع نگارش سنت را بر نمیتابد و نمی توان تصمیم صحابه در خصوص مقابله با تدوین حدیث را تداوم سیره نبوی دانست.
حدیث پژوهی
محمد سبحانی نیا
چکیده
بنابر نقل سیدرضی امام علی(ع) در ضمن چهار خطبۀ 36 ،58، 122 و 127 خوارج را مورد خطاب قرار داده است. از آنجا که حضرت، خوارج را افرادی گمراه می‌دانست، پیوسته می‌کوشید اندیشۀ انحرافی آنان را از راه گفتگو و منـاظره اصـلاح کنـد.پژوهش حاضر درصدد است با پرداختن به گفتگوی امام علی(ع) با خوارج وبا بهره‌گیری ازنظریۀ کنش گفتار «جان سرل»، تحلیلی ...
بیشتر
بنابر نقل سیدرضی امام علی(ع) در ضمن چهار خطبۀ 36 ،58، 122 و 127 خوارج را مورد خطاب قرار داده است. از آنجا که حضرت، خوارج را افرادی گمراه می‌دانست، پیوسته می‌کوشید اندیشۀ انحرافی آنان را از راه گفتگو و منـاظره اصـلاح کنـد.پژوهش حاضر درصدد است با پرداختن به گفتگوی امام علی(ع) با خوارج وبا بهره‌گیری ازنظریۀ کنش گفتار «جان سرل»، تحلیلی ازانواع کنش‌های گفتاری پنجگانه؛کنش گفتاری اظهاری، اعلامی، ترغیبی، عاطفی و تعهّدی، ارائه نموده و با تحلیل داده‌های به دست آمده، خوانشی نو از این گفتگو-ها ارائه نماید. نویسندگان در پژوهش حاضر بر آن هستند انواع کنش‌های گفتاری موجود در این گفتگوها و نوع بسامد و نتایح آن ها را شناسایی نماید .یافتۀپژوهش نشان می‌دهد در مجموع 71 پاره گفتار، کنش‌گفتاری اظهاری از بیشترین و کنش‌گفتاری اعلامی از کمترین بسامد برخوردار بوده است. به نظر میرسد مهمترین عامل موثر بر فزونی کنش‌گفتاری اظهاری، شبهه افکنی و تشویش اذهان عمومی از سوی خوارج و لزوم پاسخگویی به شبهات آنان بوده است.امام (ع) قصد داشت با پاسخهاى بسیار روشن و منطقى، اشتباهات خوارج را آشکار سازد. بنابراین کنش گفتاری اظهاری با هدف و مقصود گویندة سخن در خطبهها متناسب و همگون است.
قرآن پژوهی
بی بی حکیمه حسینی دولت آبادی؛ علی اصغر شعاعی؛ فاطمه نیری شکرتو
چکیده
بی شک میزان تأثیرگذاری تدابیر خدا و تلاش‌های رسول خدا (ص) در سعادت‌مند ساختن انسان‌ها، با چگونگی دین‌داری و تسلیم پذیری آنان در برابر خدا و رسول خدا (ص) رابطه‌ی مستقیم دارد. این تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است، با بررسی آیات، روایات و شواهد تاریخی، به دنبال یافتن علل نافرمانی برخی مسلمانان عصر نزول در برابر فرامین الهی ...
بیشتر
بی شک میزان تأثیرگذاری تدابیر خدا و تلاش‌های رسول خدا (ص) در سعادت‌مند ساختن انسان‌ها، با چگونگی دین‌داری و تسلیم پذیری آنان در برابر خدا و رسول خدا (ص) رابطه‌ی مستقیم دارد. این تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است، با بررسی آیات، روایات و شواهد تاریخی، به دنبال یافتن علل نافرمانی برخی مسلمانان عصر نزول در برابر فرامین الهی و نیز دستورات پیامبر اکرم (ص) به عنوان رهبر حکومت اسلامی است. بر اساس دستاوردهای این پژوهش ، باورها و عملکردهایی از امت بدست آمد که از ضعف در اطاعت و گرفتاری آنان به درجات مختلف این نافرمانی حکایت دارد. این موارد گاهی بصورت ضعف در ایمان ، ضعف در باورمندی به حکم خدا و رسول اکرم (ص) و گاه در قالب نافرمانی و سستی در اطاعت عملی بروز مییافت، از مهم ترین علل این نافرمانی برخی مسلمانان در برابر اوامر خدا و رسولش می توان به ضعف در ایمان به خداوند و تلقی نادرست از جایگاه نبوت اشاره کرد.
قرآن پژوهی
مهدی اسمعیلی؛ طاهره نوباغی؛ نیره سادات آیت
چکیده
خانواده شالوده‌ی جامعه و از مهم ترین عناصر تشکیل دهنده ی آن است. بحث از این بنیان اجتماعی در آراء و نظریه های مصلحان اجتماعی، که از جمله مهم ترین آن ها پیامبران اند، نشان از اهمیت آن دارد. رهبر معظم انقلاب، حضرت آیه الله خامنه ای (مد ظله العالی)، نیز به عنوان رکنی اساسی در جامعه ی اسلامی به این مهم پرداخته اند. در ایران اسلامی مشکلات عدیده ...
بیشتر
خانواده شالوده‌ی جامعه و از مهم ترین عناصر تشکیل دهنده ی آن است. بحث از این بنیان اجتماعی در آراء و نظریه های مصلحان اجتماعی، که از جمله مهم ترین آن ها پیامبران اند، نشان از اهمیت آن دارد. رهبر معظم انقلاب، حضرت آیه الله خامنه ای (مد ظله العالی)، نیز به عنوان رکنی اساسی در جامعه ی اسلامی به این مهم پرداخته اند. در ایران اسلامی مشکلات عدیده ای نظیر کاهش رغبت به ازدواج، افزایش سن جمعیت و کم جمعیتی خانوارها و ... به چشم می خورد. این پژوهش در نظر دارد تا با روش توصیفی تحلیلی با قرآن‌کاوی اندیشه ها و بیانات مقام معظم رهبری مباحث راهبردی در زمینه ی برون-رفت از مشکلات را استخراج، بررسی و تنظیم نماید. همچنین با تبیین مبانی قرآنی دیدگاههای رهبری در مورد ارائه تعریف منقح از خانواده، معیارهای ازدواج، بیان کارکردها و عوامل تحکیم خانواده نسبت به راهکار عملی جهت تحقق فرمایشات ایشان اقدام گردیده است.
قرآن پژوهی
مریم علیزاده
چکیده
ماهیت وحی در قرآن کریم یکی از مباحث چالشی متفکران مسلمان محسوب می گردد. هرچند انکار وحی زبانی از همان نزول قرآن کریم مطرح بوده اما اکنون به دلیل ایجاد تفکر تجربه نبوی در پیامبر (ص) پررنگ تر شده است. برخی معتقدند با تکیه بر مباحث زبان شناسی، قرآن کریم باید گوینده انسانی داشته باشد و از سوی دیگر دلیل برای اثبات زبانی بودن وحی از سوی پیامبر ...
بیشتر
ماهیت وحی در قرآن کریم یکی از مباحث چالشی متفکران مسلمان محسوب می گردد. هرچند انکار وحی زبانی از همان نزول قرآن کریم مطرح بوده اما اکنون به دلیل ایجاد تفکر تجربه نبوی در پیامبر (ص) پررنگ تر شده است. برخی معتقدند با تکیه بر مباحث زبان شناسی، قرآن کریم باید گوینده انسانی داشته باشد و از سوی دیگر دلیل برای اثبات زبانی بودن وحی از سوی پیامبر (ص) در قرآن وجود ندارد. درحالی که با مراجعه به مباحث زبان شناسی قرآن و همچنین دلایل قرآنی متعدد می توان ثابت نمود که وحی در قرآن یک وحی زبانی بوده است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به بررسی ادله اثبات وحی زبانی با رویکرد زبان شناسی قرآن می پردازد. دستاورد حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد بر اساس مباحث زبان شناسی و تأکید بر وجود متکلم و ویژگیهای مخاطب همچنین دلایل متعدد قرآنی می‌توان وحی زبانی در قرآن را اثبات نمود.
قرآن پژوهی
عزت ملا ابراهیمی؛ محمدصالح کرمی
چکیده
تعمق معنا و وصول به مدلولات اثر ادبی از طریق دال‌ها و علائم روساخت موجود در متن، همواره از مهمترین دغدغه‌ها و مسائل پیش روی ناقد در نقد ادبی بوده است. تحلیل گفتمان تلاش خود را به وسیله رویکردها و شاخه‌های گوناگون، در گره‌گشایی پیوند دوسویه زبان و جامعه بکار می‌گیرد و در پس متون و لایه‌های پنهان آن، به بررسی ایدئولوژی مولف می‌پردازد. ...
بیشتر
تعمق معنا و وصول به مدلولات اثر ادبی از طریق دال‌ها و علائم روساخت موجود در متن، همواره از مهمترین دغدغه‌ها و مسائل پیش روی ناقد در نقد ادبی بوده است. تحلیل گفتمان تلاش خود را به وسیله رویکردها و شاخه‌های گوناگون، در گره‌گشایی پیوند دوسویه زبان و جامعه بکار می‌گیرد و در پس متون و لایه‌های پنهان آن، به بررسی ایدئولوژی مولف می‌پردازد. از مشهورترین نظریههای حوزه گفتمانکاوی، رویکرد انتقادی نورمن فرکلاف است که میکوشد ضمن بیان ارتباط میان ملاکهای درونی و برونی متن، قدرت حاکم بر جامعهای را که متن در آن شکل گرفته است، با سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین مورد بررسی قرار دهد. بر این اساس پژوهش حاضر درصدد است با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی داستان حضرت ابراهیم (ع) را بر پایۀ نظریۀ گفتمان انتقادی فرکلاف در سطوح سهگانه تحلیل و ارزیابی کند. برآیند پژوهش نشان می‌دهد که میان زبان و بافت اجتماعی و بیرونی قصه حضرت ابراهیم (ع) در قرآن کریم انسجام و پیوند ناگسستنی وجود دارد که از جهت متن روایی و با نگاهی ایدئولوژی به داستان قرآنی ارزش خاصی میبخشد.
قرآن پژوهی
سیدمحمدباقر عبادی؛ کاوس روحی برندق؛ نهله غروی نائینی؛ کاظم قاضی زاده
چکیده
دلیل عقلی یکی از منابع تفسیر قرآن است و مفسران در مورد منبع بودن عقل، دیدگاههای گوناگونی دارند ابن تیمیه، اشتهار به عقل گریزی دارد. این پژوهش، با روش توصیفی، تحلیلی و انتقادی، کارکرد عقل و نسبت آن با ظهور لفظی را از دیدگاه ابن تیمیه، بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته است که: 1) او در مقام نظریه پردازی و بحث تئوریک دچار اشتباه است. او ...
بیشتر
دلیل عقلی یکی از منابع تفسیر قرآن است و مفسران در مورد منبع بودن عقل، دیدگاههای گوناگونی دارند ابن تیمیه، اشتهار به عقل گریزی دارد. این پژوهش، با روش توصیفی، تحلیلی و انتقادی، کارکرد عقل و نسبت آن با ظهور لفظی را از دیدگاه ابن تیمیه، بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته است که: 1) او در مقام نظریه پردازی و بحث تئوریک دچار اشتباه است. او در مقام بیان دیدگاه خود درباره عقل، همزمان به حجیت عقل ظنی و عدم اعتبار عقل برهانی قائل است؛ و نیز با وجود استدلالهای نظری فراوان، جز عقل ضروری را نمیپذیرد؛ همچنین در این راستا، علوم عقلی( فلسفه و کلام) را به طور کلی انکار می‌کند. 2) علی رغم اینکه گاهی او در بحث مبنایی، عقل گرایی سترگ است ولی در مقام تطبیق و به هنگام استناد به عقل در کنار سایر دلایل، عقل گریزی چابک است و سخت ترین حملهها را به آن، روا داشته است به گونه‌ای که گویا دشمنی مثل عقل وجود ندارد. 3) ابن تیمیه به نقش عقل در شکلگیری ظهور لفظی، بیتوجه بوده است.
