صمد عبدالهی عابد؛ جمشید بیات
چکیده
چکیده علی بن محمّد خزّاز رازی قمی، از محدّثان، عالمان و فقیهان برجسته و دانشمندان نامدار شیعه در نیمة دوم سدة چهارم و اوائل سدة پنجم هجری است. وی دارای آثار فراوانی در زمینة دانشهای مختلف دینی است. در این میان، کتاب کفایة الأثر فی النّص علی ائمّة الأثنی عشر به دلیل دلبستگی وی به ولایت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) از جایگاه ویژهای برخوردار ...
بیشتر
چکیده علی بن محمّد خزّاز رازی قمی، از محدّثان، عالمان و فقیهان برجسته و دانشمندان نامدار شیعه در نیمة دوم سدة چهارم و اوائل سدة پنجم هجری است. وی دارای آثار فراوانی در زمینة دانشهای مختلف دینی است. در این میان، کتاب کفایة الأثر فی النّص علی ائمّة الأثنی عشر به دلیل دلبستگی وی به ولایت اهل بیت عصمت و طهارت(ع) از جایگاه ویژهای برخوردار است؛ زیرا در این کتاب که از دیدگاه مکتب تشیّع در موضوع «خلافت و امامت ائمّه(ع)» نوشته شده، بسیاری از نصوص و احادیث مربوط به «امامت و مسئلة عصمت» بیان شده است و هدف از تألیف این کتاب بنا بر گفتة خود مؤلّف، روشن و برطرف ساختن تحیّر عوام، بلکه خواصّ شیعه و شبههافکنیهای گروه معتزله از اهل سنّت دربارة امامت و خلافت ائمّه(ع) بعد از پیامبر(ص) میباشد. لذا در این پژوهش سعی شده به بررسی محتوایی این روایات پرداخته شود. به همین منظور، بعد از ذکر احادیث دالّ بر عقیدة عصمت و آوردن احادیث هممضمون با این روایات از کتب معتبر حدیثی شیعه و اهل سنّت، به بررسی محتوایی و متنی روایات با تأکید بر «عقیدة عصمت» پرداخته شده است. روش ما در این مقاله، بررسی روایات هشتگانة کتاب کفایةالأثر و تبیین آن با روایات همراستا با آنها در کتب شیعه و اهل سنّت است که با بررسی این روایات میتوان پی برد امامانی که وارث علم پیامبر(ص) و ایمان، نور و ... معرّفی شدهاند، نمیتوانند معصوم نباشند که خود این روایات نیز بر این امر با واژههای «مطهّرون» و «معصمون» اشاره نمودهاند.
اسماعیل تاج بخش
چکیده
منظور از معانی ثانوی جملات ـ اعم از خبری یا انشایی ـ مقاصد و غرضهایی است که گوینده به خاطر آنها جمله را ایراد میکند و این غیر از معنی و مفهوم ظاهری جمله است؛ مثلاً در آیهی شریفهی «ربّ إِنّی وضعتُها أُنثی» که از زبانِ مادر حضرت عیسی(ع) بیان شده است، معنی ظاهری آیه، دختر بودن نوزاد است و منظور نهایی آن اظهار تحسّر و اندوهِ گوینده ...
بیشتر
منظور از معانی ثانوی جملات ـ اعم از خبری یا انشایی ـ مقاصد و غرضهایی است که گوینده به خاطر آنها جمله را ایراد میکند و این غیر از معنی و مفهوم ظاهری جمله است؛ مثلاً در آیهی شریفهی «ربّ إِنّی وضعتُها أُنثی» که از زبانِ مادر حضرت عیسی(ع) بیان شده است، معنی ظاهری آیه، دختر بودن نوزاد است و منظور نهایی آن اظهار تحسّر و اندوهِ گوینده است از تولّد چنین نوزادی. در این مقاله آیات سورهی مبارکهی بقره از این دیدگاه مورد بررسی و کاوش قرار گرفتهاند.
روحالله نصیری
چکیده
چکیدهبیان صریح بعضی از معانی خوشایند نیست، ولی به وسیلة کنایه، همان معانی را میتوان با اسلوبی مؤثّر و بلیغ بیان نمود. کنایه از تصریح بلیغتر است، چراکه کنایه مانند ادّعای مفهومی است با ارائة دلیل. کنایه ذکر ملازم معنایی است تا ذهن مخاطب را از آنچه در کلام آمده، به آنچه نیامده منتقل کند. استفاده از کنایه در کلام علل گوناگونی دارد که ...
بیشتر
چکیدهبیان صریح بعضی از معانی خوشایند نیست، ولی به وسیلة کنایه، همان معانی را میتوان با اسلوبی مؤثّر و بلیغ بیان نمود. کنایه از تصریح بلیغتر است، چراکه کنایه مانند ادّعای مفهومی است با ارائة دلیل. کنایه ذکر ملازم معنایی است تا ذهن مخاطب را از آنچه در کلام آمده، به آنچه نیامده منتقل کند. استفاده از کنایه در کلام علل گوناگونی دارد که از جملة آنها میتوان به رعایت ادب، تصویرگری، استدلال، تزیین سخن و یا جذابیّت بخشیدن به کلام اشاره کرد. قرآن به تمام قواعدی که به سخن، زیبایی و عمق میبخشد، توجّه نموده است. یکی از صنایع لفظی و معیارهای زیبایی سخن، «کنایه» است که قرآن از آن بهرة فراوان برده است و در موارد گوناگون و به انگیزههای متفاوت، تعابیر کنایی دارد. در مقالة حاضر، به روش توصیفی ـ تحلیلی و با بررسی موردی 16 آیه از آیات قرآن کریم، کاربردهای مختلف این شیوة بیانی بررسی شده است.verses have been referred to. Books, publications and the internet have been the instruments of this research نای لغوی آرزو و امید، به ذکر آیات و احادیثی که انواع آرزو را بیان فرموده، نیز افرادی که آرزوی آنها در قرآن آمده، پرداخته شده است. ضمن پرداختن به آثار و نتایج آرزوهای مذموم و بیان آرزوهای برتر، انواع متعلّقِ آرزو و آیات مربوط به هر یک ذکر شده است. در این تحقیق، ابزار مورد استفادة نشریّات، کُتُب و اینترنت میباشد.
صمد عبدالهی عابد؛ مهری قبادی
چکیده
چکیدهدر دنیای امروز که ابزار تولید و توزیع پیشرفت کرده، روابط اقتصادی به شدّت پیچیده شده است و هر کشوری برای بهبود وضع اقتصادی خود تلاش میکند، به طوریکه هر روز عرصه را برای رقیبان خود تنگتر میسازد و اهمیّت این امر وقتی مشخّص میشود که تأثیرهای اقتصاد را بر سیاست و فرهنگ مشاهده کنیم. در جامعة جهانی امروز کشوری که اقتصاد آن ضعیف ...
بیشتر
چکیدهدر دنیای امروز که ابزار تولید و توزیع پیشرفت کرده، روابط اقتصادی به شدّت پیچیده شده است و هر کشوری برای بهبود وضع اقتصادی خود تلاش میکند، به طوریکه هر روز عرصه را برای رقیبان خود تنگتر میسازد و اهمیّت این امر وقتی مشخّص میشود که تأثیرهای اقتصاد را بر سیاست و فرهنگ مشاهده کنیم. در جامعة جهانی امروز کشوری که اقتصاد آن ضعیف باشد، ناچار در مواردی مجبور است زیر بار تهاجم سیاسی و فرهنگی صاحبان اقتصاد باشد. در این مورد، کشورهایی که اقتصاد ضعیف دارند، دو کار اساسی باید انجام دهند و آن، تقویت تولید و استحکام بُنیههای اقتصادی و نیز مقاومت در برابر فشارهای سیاسی و فرهنگی رقیبان برای حفظ هویّت خود است. حال هدف ما این است که بررسی کنیم، چگونه میتوان با استفاده از مؤلّفههایی که قرآن به جامعه ارائه میدهد، اقتصادی موفّق داشته باشیم و تمدّن اسلامی معاصر را شکل دهیم و به صورت عملی مورد استفاده قرار دهیم. بنابراین، در این جستار سعی خواهد شد تا پیشنهادهایی از قرآن کریم و روایات ارایه شود تا بر مشکلات اقتصادی جامعه فایق آییم.
حسن مجیدی؛ پروین تیموری
چکیده
در قرآن کریم، آیات بسیاری در قالب قصر بیان شده که اسلوب قصر و حصر از بابهای مهم علم معانی در میان اقسام علم بلاغت است. قرآن کریم این آرایة ادبی را با روشهای گوناگون بهکار گرفتهاست. این پژوهش با روش بلاغی به بررسی شیوههای مهم قصر و راههای آن و تقسیمهای مختلف آن، اعمّ از قصر موصوف، صفت بر حقیقتی و اضافی و بالعکس و نیز تقسیم آن ...
بیشتر
در قرآن کریم، آیات بسیاری در قالب قصر بیان شده که اسلوب قصر و حصر از بابهای مهم علم معانی در میان اقسام علم بلاغت است. قرآن کریم این آرایة ادبی را با روشهای گوناگون بهکار گرفتهاست. این پژوهش با روش بلاغی به بررسی شیوههای مهم قصر و راههای آن و تقسیمهای مختلف آن، اعمّ از قصر موصوف، صفت بر حقیقتی و اضافی و بالعکس و نیز تقسیم آن بر اساس مقتضای حال مخاطب، یعنی افراد، تعیین و قلب به استناد کتب بلاغی و تفسیری میپردازد. مهمترین هدف این تحقیق، دست یافتن به دقایق و نکات قصر در سورة نجم است. شناخت شیوة بلاغی قصر در فهم آیات قرآنی ضرورت تام دارد و بدون توجه به آن، بسیاری از معانی آیات الهی در پرده میماند.
قرآن پژوهی
سید حمیدرضا رئوف
چکیده
موضوع شناخت خداوند و صفات او در قرآن، صورتهای متعددی از تشبیه و تنزیه را بر مسلمین آشکار میکرد که فهم و توضیح آن، نگرشهای کلامی تشبیهی و تنزیهی متقدم را پدید آورد. در این میان، رویکرد تشبیهی و موسوم به اهل تشبیه از سدة اول اسلامی با تحولات متعددی همراه شد و پس از مقاتلبن سلیمان و محمدبن کرّام به ابنتیمیه رسید که نمایندة حنابله ...
بیشتر
موضوع شناخت خداوند و صفات او در قرآن، صورتهای متعددی از تشبیه و تنزیه را بر مسلمین آشکار میکرد که فهم و توضیح آن، نگرشهای کلامی تشبیهی و تنزیهی متقدم را پدید آورد. در این میان، رویکرد تشبیهی و موسوم به اهل تشبیه از سدة اول اسلامی با تحولات متعددی همراه شد و پس از مقاتلبن سلیمان و محمدبن کرّام به ابنتیمیه رسید که نمایندة حنابله در روزگار خود بود. ابنتیمیه در تفسیر همانند اهل حدیث متقدم، صورت آیات را مبنا قرار میدهد و این باور را با نوعی تعطیل عقلی همراه میسازد. استنادهای حدیثی ابنتیمیه نیز مبتنی بر احادیثی است که تنها از سوی اهلحدیث رواج یافتهاست. بر این اساس، تنها زمانی میتوان به اندیشة وی روی آورد که اولاً مانند او قائل به تعطیلی تعقّل در باب جمع جسمانیت خدا با اوصاف تنزیهی او در قرآن باشیم. ثانیاً با رویکرد حدیثی وی به سراغ احادیث برویم و از آنان تأیید بگیریم. در غیر این صورت، با فرض اینکه فردی از اهل سنت باشد، اما به مبانی ابنتیمیه قائل نباشد، نخواهد توانست مانند او فکر کند و به آنچه او مدعی است، ایمان آورد.
قرآن پژوهی
غلامعلی مقدم؛ نبی اله صدری فر
چکیده
معارف قرآن، درجات و مراتب متفاوت در ظهور و بطون دارد، به تبع مفسران نیز با لایههای متعددی از فهم قرآن روبرو هستند. به همین سبب باگذشت بیش از 14 قرن از نزول قرآن کریم هنوز این کتاب آسمانی تازه و مشتمل بر مضامین عالیه و جدید است و چنانکه در روایات آمده همواره تازه خواهد ماند. تفسیر قید «مِنْ غَیرِ سُوءٍ» که برای معجزه ید بیضاء حضرت ...
بیشتر
معارف قرآن، درجات و مراتب متفاوت در ظهور و بطون دارد، به تبع مفسران نیز با لایههای متعددی از فهم قرآن روبرو هستند. به همین سبب باگذشت بیش از 14 قرن از نزول قرآن کریم هنوز این کتاب آسمانی تازه و مشتمل بر مضامین عالیه و جدید است و چنانکه در روایات آمده همواره تازه خواهد ماند. تفسیر قید «مِنْ غَیرِ سُوءٍ» که برای معجزه ید بیضاء حضرت موسی در برخی آیات قرآن کریم ذکر شده، از مصادیق همین تنوع فهم است. عمده مفسران قید سوء را به نحو درونی و ناظر به بیماری برص و پیسی یا ضرر در دست حضرت موسی قلمداد کردهاند، برخی نیز این قید را به نحو بیرونی و مربوط به نفی سوء نسبت به دیگران تفسیر نموده اند، مساله تحقیق این است که آیا میتوان ضمن تبیین و تحلیل مهمترین دیدگاهها، وجه جمعی مقبول، برای دیدگاههای مطرح در این مساله ارائه کرد. در این مقاله به شیوه تحلیلی، ضمن بررسی دیدگاهها به نگرشی جامع میان آنها حکم کرده و با اقامه قرائن و شواهد نشان دادهایم که این وجه جمع میتواند غالب دیدگاهها را در خاستگاه خود پذیرا باشد. پس فرضیه تحقیق با تمسک به اطلاق سوء این است که «سُوءٍ» شامل همه ضررها وآسیب ها به اعضاء و جوارح آورنده، اعضاء و جوارح بیننده و حتی خلل در نفوس و اوهام مشاهده کننده میشود و میان نگرشهای درونی و برونی در این مساله تعارضی نیست.
علیرضا انصاری منش؛ محمد حسین خوانین زاده
چکیده
انسان از ابتدای خلقت با مسألۀ«جنگ و جهاد» مواجه بوده و ادیان سهگانۀ یهود، مسیحیت و اسلام نیز به-طورکلی آن را پذیرفتهاند. عبارات عهدین اصل جهاد را پذیرفته و آیات قرآنکریم، با ارائه تقییداتی به آن تکامل کیفی دادهاست. مقالۀ حاضر با روش توصیفی تطبیقی با ابزارکتابخانهای نگارش یافته و درصدد است بیانکند که تعابیر جنگ و جهاد ...
بیشتر
انسان از ابتدای خلقت با مسألۀ«جنگ و جهاد» مواجه بوده و ادیان سهگانۀ یهود، مسیحیت و اسلام نیز به-طورکلی آن را پذیرفتهاند. عبارات عهدین اصل جهاد را پذیرفته و آیات قرآنکریم، با ارائه تقییداتی به آن تکامل کیفی دادهاست. مقالۀ حاضر با روش توصیفی تطبیقی با ابزارکتابخانهای نگارش یافته و درصدد است بیانکند که تعابیر جنگ و جهاد در عهدین به صورت مطلق و بدون هیچ قیدی و در آیات قرآنکریم با تکامل آن و افزودن قوانین بازدارنده بیان شدهاست. «پذیرش اصل جهاد، اهمیت و دستور به جهاد و مبارزه، نترسیدن از بسیاری دشمن، شدت عمل در جنگ در صورت لزوم و جهاد با نفس» از اشتراکات جهاد در قرآنکریم و عهدین است. «گستردگی کیفی آیات جهاد در قرآنکریم، اقسام جهاد در قرآن، مقید بودن و مطلق نبودن فرمان به جنگ در قرآنکریم، وظایف مجاهدان در جنگ و شدت عمل در کنار بندگی و عبادت خداوند» از افتراقات و افتخارات آیات جهاد در قرآن کریم نسبت به عهدین است.
علی بنایی
چکیده
آنچه در پی میآید، گزیدهای از ادلّهی قرآنی و روایی دربارهی تقیّه و ضرورت آن است. در بخش نخست اموری مانند حفظ جان و پاسداری از کیان دین و جلوگیری از خونریزیهای بیهوده، بهعنوان ضرورت تقیه از منظر قرآن و روایات بحث و بررسی خواهد شد. در بخش دوم آشکار خواهد شد که تقیّه مستند به همهی ادلّهای است که در اثبات هر حکم دینی کارایی ...
بیشتر
آنچه در پی میآید، گزیدهای از ادلّهی قرآنی و روایی دربارهی تقیّه و ضرورت آن است. در بخش نخست اموری مانند حفظ جان و پاسداری از کیان دین و جلوگیری از خونریزیهای بیهوده، بهعنوان ضرورت تقیه از منظر قرآن و روایات بحث و بررسی خواهد شد. در بخش دوم آشکار خواهد شد که تقیّه مستند به همهی ادلّهای است که در اثبات هر حکم دینی کارایی و کاربرد دارد؛ یعنی قرآن و سنّت و عقل و اجماع. بدینرو آیات دالِّ بر تقیّه و شماری از روایاتی که تقیّه را توصیه و تشریع یا تعریف میکنند، بازگو میشود.
قرآن پژوهی
الهام عمویی؛ محمد مهدی شاهمرادی فریدونی؛ مهدی تقی زاده طبری
چکیده
بیتردید، ایمان موهبت الهی است که انسان بهوسیله آن میتواند مسیر سعادت و تعالی را پیش گیرد. ازاینرو مقوله ایمان که فعل اختیاری نفس است، از مهمترین موضوعات اعتقادى در ادیان مختلف به شمار میآید. پیشینیان افعال اختیاری را تنها، نتیجه عامل معرفتی میدانستند؛ اما تتنس فیلسوف و روانشناس آلمانی، نفس انسان را دارای سه ساحت مستقل ...
بیشتر
بیتردید، ایمان موهبت الهی است که انسان بهوسیله آن میتواند مسیر سعادت و تعالی را پیش گیرد. ازاینرو مقوله ایمان که فعل اختیاری نفس است، از مهمترین موضوعات اعتقادى در ادیان مختلف به شمار میآید. پیشینیان افعال اختیاری را تنها، نتیجه عامل معرفتی میدانستند؛ اما تتنس فیلسوف و روانشناس آلمانی، نفس انسان را دارای سه ساحت مستقل و همعرض معرفتی، عاطفی و ارادی دانسته و معتقد است تأثیر متقابل این ساحات در تحقق فعل اختیاری ازجمله ایمانآوری حائز اهمیت است. پژوهش حاضر با تکیه بر روش «تحلیل مضمون» به بررسی این امور از منظر قرآن پرداخته است. در این راستا، 18 مضمون کلیدی بهعنوان زمینههای ایمان، از قرآن استخراج و در سه ساحت «معرفتی، عاطفی و ارادی» طبقهبندی و موردبررسی و تبیین قرار گرفت. یافتههای پژوهش نشان میدهد ایمان، محصول ترکیب ابعاد سهگانه معرفت، عاطفه و اراده است و این سه بُعد در هم اثرگذارند.
داوود معماری؛ رسول زمردی
چکیده
خشم یکی از اساسیترین و فراگیرترین هیجانها در وجود آدمی است و نقشی بسزا در حفظ موقعیّت، عزّت نفس و صیانت از او در هنگام تهدید دارد. خشم، قدرت و انرژی فرد را به سمت غلبه کردن بر موانع ناموجّه یا اصلاح آنها هدایت میکند. امّا اگر تحت مدیریّت عقلانی و اخلاقی قرار نگیرد، به مشکلی روانی و رفتاری تبدیل میگردد که سامان فکری، عاطفی و رفتاری ...
بیشتر
خشم یکی از اساسیترین و فراگیرترین هیجانها در وجود آدمی است و نقشی بسزا در حفظ موقعیّت، عزّت نفس و صیانت از او در هنگام تهدید دارد. خشم، قدرت و انرژی فرد را به سمت غلبه کردن بر موانع ناموجّه یا اصلاح آنها هدایت میکند. امّا اگر تحت مدیریّت عقلانی و اخلاقی قرار نگیرد، به مشکلی روانی و رفتاری تبدیل میگردد که سامان فکری، عاطفی و رفتاری وی را ویران میسازد. بنابراین، آنچه در مقولة خشم باید بیشتر مورد توجّه قرارگیرد، شناخت گونههای مثبت و منفی و مدیریّت آن با ضوابط عقلانی و اخلاقی است. مقالة حاضر در پی تبیین آموزههای قرآنی در شناخت هیجان خشم، انواع آن و ارائة تکنیکهای مدیریّت این هیجان فراگیر و خطیر است. قرآن کریم و به تبع آن، احادیث شریف به عنوان کاملترین نسخة هدایت بشری با نگاهی کلّی به موضوع خشم، آن را مفهومشناسی کردهاند و با بیان انواع، راههای صحیح ابراز، مراتب و آثار آن، راهکارهایی ارزشمند، گاه به شکل مستقیم و در قالب امر و نهی و گاه غیرمستقیم و در لابهلای داستانهای زیبا وحکیمانه، در راستای مدیریّت این پدیدة روانی ارائه فرمودهاند.
سروش شهریاری نسب؛ فرزاد دهقانی
چکیده
چکیده رفتارهای بسیاری از ما تحت تأثیر انگیزههای مختلفی میباشد؛ انگیزهی ناخودآگاه در واقع، یک عامل درونی است که برخی از رفتارهای انسان بر اساس همین نوع انگیزه رخ میدهد. در پی فهم اینکه فرایند درونسازی رفتار و ناخودآگاه چگونه میتواند زمینة گرایشهای اعتقادی فرد را تحت تأثیر قرار دهند. در مرحلة اوّل، با رویکردی دینی به بررسی ...
بیشتر
چکیده رفتارهای بسیاری از ما تحت تأثیر انگیزههای مختلفی میباشد؛ انگیزهی ناخودآگاه در واقع، یک عامل درونی است که برخی از رفتارهای انسان بر اساس همین نوع انگیزه رخ میدهد. در پی فهم اینکه فرایند درونسازی رفتار و ناخودآگاه چگونه میتواند زمینة گرایشهای اعتقادی فرد را تحت تأثیر قرار دهند. در مرحلة اوّل، با رویکردی دینی به بررسی تعاملات محیط و اثر آن بر تشکیل ناخودآگاه اقدام نموده، سپس عناصری چون خانواده، به عنوان ابتداییترین محیط تأثیرگذار بر ناخودآگاه و نیز گروههای مرجع و رسانههای جمعی را مورد توجّه قرار دادهایم و در مرحلة دوم، به هویّت در حال ساخت با تأکید بر سه هویّت اساسی و ارزشی «خانوادگی، جنسی، اعتقادی» متأثّر از ناخودآگاه پرداخته شده است و از دیدگاه قرآن، نمونههایی را از رویکردهایی اعتقادی که در تعاقب مراحل اوّل و دوم شکل میگیرند، بیان داشتهایم و در پایان، راهکارهایی را برای تشکّل هویّت سالم کودکان ارائه میشود.
قرآن پژوهی
محمد علی رستمیان
چکیده
این مقاله به بررسی تأثیر تفسیرپذیری قرآن کریم بر فهم معرفت دینی و منشاء آن پرداختهاست. در این رابطه، با روش تحلیلی و مراجعه به آیات و روایات، ویژگیهای قرآن کریم از نظر تفسیرپذیری را بررسی کردهاست. نتایج این تحقیق از دو خاستگاه اصلی برای تفسیرپذیری قرآن کریم، یعنی ابهام روشمند و داشتن ابعاد مختلف معنایی پرده برمیدارد. خاستگاه ...
بیشتر
این مقاله به بررسی تأثیر تفسیرپذیری قرآن کریم بر فهم معرفت دینی و منشاء آن پرداختهاست. در این رابطه، با روش تحلیلی و مراجعه به آیات و روایات، ویژگیهای قرآن کریم از نظر تفسیرپذیری را بررسی کردهاست. نتایج این تحقیق از دو خاستگاه اصلی برای تفسیرپذیری قرآن کریم، یعنی ابهام روشمند و داشتن ابعاد مختلف معنایی پرده برمیدارد. خاستگاه اول، روشهای خاصی مثل اکتفا به بیان کلیات و روش محکم و متشابه و روشهای مشابه را در بر دارد که قرآن کریم به سبب اهداف خاص، از طریق آن با مردم سخن گفتهاست. این امر موجب شده که زمینههای تفسیر به رأی فراهم شده، افراد غرضورز یا ناآگاه به روش درست تفسیر قرآن کریم، در معرض فهمهای نادرست قرار گیرند. از این نظر، هشدار لازم در متون دینی داده، راه درستِ تفسیر بیان شدهاست. خاستگاه دوم، ابعاد مختلف معنایی قرآن کریم است که شامل دو نوع همعرض و طولی است. این امر زمینه را برای فهمهای درست همعرض و طولی فراهم میکند. فهمهای همعرض یا حاصل رویکردهای مختلف به قرآن کریم است که تفسیرهای مختلف عرفانی، اجتماعی، ادبی و غیره را پدید آوردهاست، یا از طریق جری و تطبیق بر مفاهیم و مصادیق جدید شکل میگیرد. اما فهمهای طولی در دو بُعد معانی ظاهری و باطنی شکل میگیرد. بر طبق روایات، مراتب معانی ظاهری ابعاد مختلفی دارد که از فهم عبارات شروع و تا فهم تفسیری و اشاری ادامه مییابد که آگاهان به شیوة تفسیر و رموز آن، میتوانند آنها را استنباط کنند. مراتب معانی باطنی که از ظاهر لفظ استخراج نمیشود، نهایتی ندارد و برای اولیاءالله و انبیای الهی از طریق تأویل عرفانی و علم لدنی مکشوف میشود.
حمزه علی بهرامی
چکیده
یکی از باورهای مهم در میان مسلمانان، بهویژه شیعیان، زیارت و توسل به قبور، خاصه قبور انبیا و اولیاست. این اعتقاد موجب شکلگیری مسافرتهای فردی و جمعی به صورت پیاده و سواره برای دعا و طلب حوایج نزد این مقابر شدهاست. سلفیان تکفیری با بدعت دانستن زیارت قبور و سفر برای آن، به تخریب مقابر انبیا و اولیا و نیز تکفیر زایران و کشتار آنها ...
بیشتر
یکی از باورهای مهم در میان مسلمانان، بهویژه شیعیان، زیارت و توسل به قبور، خاصه قبور انبیا و اولیاست. این اعتقاد موجب شکلگیری مسافرتهای فردی و جمعی به صورت پیاده و سواره برای دعا و طلب حوایج نزد این مقابر شدهاست. سلفیان تکفیری با بدعت دانستن زیارت قبور و سفر برای آن، به تخریب مقابر انبیا و اولیا و نیز تکفیر زایران و کشتار آنها میپردازند. مقالة پیش رو با هدف بررسی اصالت فتواها و استدلالهای برجستهترین و تأثیرگذارترین چهرة این فرقه، یعنی ابنتیمیه، در سه بخش دیدگاه «ابنتیمیه»، «ادلة ابنتیمیه» و «ارزیابی آنها» شکل گرفتهاست. در این مقاله، با روشی اسنادی ـ تحلیلی به جمعآوری ادله و مستندات ابنتیمیه پرداخته میشود. سپس با ارزیابی و تحلیل این ادله و آشکار کردن تناقض آنها با ادلة قرآنی و روایی، بیپایه واساس بودن عقیدة ابنتیمیه و سلفیان ثابت میشود و در پایان به این نتیجه میرسیم که ادلة فراوانی از قرآن، سنت و اجماع مسلمین بر مشروعیت زیارت قبور و سفر برایان وجود دارد و دیدگاه ابنتیمیه و پیروان او مستند شرعی ندارد و مخالف کتاب، سنت و سیره هست.
محمد سلطانی رنانی؛ محمود حاجی احمدی
چکیده
آیه 37 سوره بقره از جامعترین تعبیرات قرآنی درباره پذیرش توبه انسان گنهکار از سوی پروردگار است. پرسش اصلی در این آیه آن است که «تَلَقی کلمات» به چه معناست و چه جایگاهی در فرایند توبه آدمی و خداوند دارد؟ تحقیق در این مسأله، معنا و مراحل «توبه» را در جایگاه آموزهای دینی با جنبههای اخلاقی، کلامی و عرفانی، تبیین میکند. ...
بیشتر
آیه 37 سوره بقره از جامعترین تعبیرات قرآنی درباره پذیرش توبه انسان گنهکار از سوی پروردگار است. پرسش اصلی در این آیه آن است که «تَلَقی کلمات» به چه معناست و چه جایگاهی در فرایند توبه آدمی و خداوند دارد؟ تحقیق در این مسأله، معنا و مراحل «توبه» را در جایگاه آموزهای دینی با جنبههای اخلاقی، کلامی و عرفانی، تبیین میکند. بر پایه تفحص وتحقیق در لغت وبلاغت عربی، دیگر آیات قرآن و سخن مفسران و متکلّمان، چنین دریافت میشود که «کلمات» در بافت این آیه حقایقی است که در قالب واژهها پدیدار میشود، این حقایق ریشه در ربوبیت الهی دارد. آدمی این حقایق را «تلقی» میکند، تلقی گونهای دیدار وپذیرش دوسویه است و اختلاف قرائت موجود در آیه نیز این دوسویه بودن را تقویت میکند. پیش وپس از توبه آدمی، توبه خداوند بر آدمی است؛ توبه پیشین، توبه اِذن است؛ قرار دادن «کلمات» در صحنه اختیار انسان گنهکار. وتوبه پسین، پذیرش توبه بنده و به معنای اثر قرار دادن در توبه وی است. از این روی خداوند «توّاب» است، هر توبه آدمی با دو توبه خداوند همراه است. اختتام آیه، دو صفت خداوند را دربردارد: تواب و رحیم. تواب بودن خداوند بشارت به همه بندگان است و رحیم بودن خداوند هم بشارت است و همانذار؛ بشارت به توبهکنندگان که مهربانی خداوند را پذیرفتهاند، و انذار گنهکاران توبهناکرده که از سایه رحمت همیشگی خداوند برون رفتهاند.
غلامرضا رئیسیان؛ عبدالعلی پاکزاد
چکیده
آدمی در مسیر تکاملی خود به سوی خداوند، به جهت دارا بودن طبیعت مادّی (شهوانی)، با نَفْس امّاره که امرکننده به زشتیها و پستیها میباشد، همیشه در ستیز است. این نوشتار با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی در پی ارائة مهارتهای قرآنی غلبه بر نَفْس امّاره است که انسانها در پرتو آن(مهارتها) میتوانند بر نَفْس امّاره فائق آیند و از آن در رشد و ...
بیشتر
آدمی در مسیر تکاملی خود به سوی خداوند، به جهت دارا بودن طبیعت مادّی (شهوانی)، با نَفْس امّاره که امرکننده به زشتیها و پستیها میباشد، همیشه در ستیز است. این نوشتار با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی در پی ارائة مهارتهای قرآنی غلبه بر نَفْس امّاره است که انسانها در پرتو آن(مهارتها) میتوانند بر نَفْس امّاره فائق آیند و از آن در رشد و تعالی خویش بهره گیرند. مقالة حاضر با تکیه بر آیات کریمه و روش تفسیر موضوعی و معناشناسی و با هدف استخراج و شناسایی مهارتهای قرآنی غلبه بر نَفْس امّاره، آنها را مورد بحث قرار داده است. قرآن برای غلبه بر نَفْس امّاره، مجموعهای از مهارتهای شناختی (آگاهیبخشی به وجود سرای واپسین، سرانجام نَفْس امّاره هلاکت و جهنم و توجّه دادن بشر به درک حضور خداوند در زندگی) و مهارتهای رفتاری (پندپذیری، پیروی هدفمند و کنترل و محدود کردن نگاه) و مهارتهای معنوی (ایمان، ارتباط با خدا، تقوا و صبر) را ارائه داده است که به تفضیل در این نوشتار بدانها پرداخته میشود. حاصل نوشتار حاضر این است که آدمی برای غلبه کردن بر نَفْس امّاره و مقابله با خواستههای نَفْسانی حیوانی، ناگزیر از بهرهگیری از مهارتهای ارائه شدة قرآنی است تا در پرتو آنها بتواند به سعادت که مطلوب فطری اوست، نایل آید وگرنه از مطلوب فطری خویش دور مانده، بلکه به واسطة تبعیّت از خواستههای نَفْسانی امر شده از سوی نَفْس امّاره، از حیوان هم پستتر میشود.
محسن صمدانیان؛ نازیلا عادل فر
چکیده
زیارت در سیرة انبیاء و ائمّة اطهار(ع)، بهویژه فرهنگ شیعه، جایگاه و اهمیّت خاصّی دارد، امّا این امر از سوی برخی جریانهای روشنفکرنما و فِرَق ساختگی، نظیر وهابیّت، مورد تخطئه قرار گرفته است. از این روی، این نوشتار درصدد بررسی جایگاه زیارت از دیدگاه ادیان و اقوام گذشته تا زمان اسلام و پس از آن، با روش استدلال عقلی و نقلی است تا نسبت ...
بیشتر
زیارت در سیرة انبیاء و ائمّة اطهار(ع)، بهویژه فرهنگ شیعه، جایگاه و اهمیّت خاصّی دارد، امّا این امر از سوی برخی جریانهای روشنفکرنما و فِرَق ساختگی، نظیر وهابیّت، مورد تخطئه قرار گرفته است. از این روی، این نوشتار درصدد بررسی جایگاه زیارت از دیدگاه ادیان و اقوام گذشته تا زمان اسلام و پس از آن، با روش استدلال عقلی و نقلی است تا نسبت آن با کفر و توحید به دست آید. در این مسیر، شناخت اهداف و فواید زیارت، از جمله الگوگیری از بزرگان، تکریم و پاسداری از آرمانهای آنان، کسب آرامش روحی و معنوی، ایجاد رقّت قلب، افزایش یاد خدا و آخرت، شناخت ائمّه(ع) از طریق متونِ برخی از زیارات مأثور و مهمتر از همه، شفاعت، ضروری به نظر میرسد. البتّه واضح است که زیارت نیز مانند هر عمل عبادی دیگر، آفاتی دارد که باید جستجو و برطرف شود. با تفحّص در مفاهیم، آداب و جملات زیارات مأثور استنباط میشود که هیچ یک از آنها دلیل بر شرک نیست و زیارت در راستای توحیدی شدن زائر عمل میکند. در روایات، زیارت با شرط معرفت حقّ امام «عارفاً بحقّه» زیارت خداوند محسوب میشود. بنابراین، زیارت اولیای الهی در مسیر لقاءالله است.
محمد صدقی
چکیده
یکی از مسائل که در اسلام اهمیّت ویژهای دارد، بررسی تاریخ حدیث از این نظر است که نهی از کتابت حدیث به چه دلیل و هدفی انجام گرفت؟ آیا رسول خدا (ص) کتابت حدیث را نهی فرموده بود؟ و اگر آن حضرت منع نموده بود، چرا عدّهی چشمگیری از صحابه حدیث نبوی را مینوشتند؟ برعکس اگرآن حضرت (ص) منع نفرموده بود، چه عواملی موجب جلوگیری از کتابت حدیث شد و ...
بیشتر
یکی از مسائل که در اسلام اهمیّت ویژهای دارد، بررسی تاریخ حدیث از این نظر است که نهی از کتابت حدیث به چه دلیل و هدفی انجام گرفت؟ آیا رسول خدا (ص) کتابت حدیث را نهی فرموده بود؟ و اگر آن حضرت منع نموده بود، چرا عدّهی چشمگیری از صحابه حدیث نبوی را مینوشتند؟ برعکس اگرآن حضرت (ص) منع نفرموده بود، چه عواملی موجب جلوگیری از کتابت حدیث شد و هدف از آن چه بوده است؟ نویسندهی این مقاله بدیننتیجه رسیده است که ادّعای نهی از کتابت حدیث از سوی رسول خدا (ص)، نمیتواند درست باشد، بلکه به نظر میرسد که رأی درست در این مورد آن است که نهی از کتابت حدیث نبـوی، بعد از رحلت آن حضرت (ص) و از سـوی دستگاه حاکم وقت، بهویژه از سوی خلیفهی دوم و هدف از این کار تقویت پایههای حکومت نـوپا بوده است. از اینرو، بهرغم اشارهی صحابه بر نوشتن سنّت نبوی، به مردم اجازه داده نشد حدیـث را جز آن احادیثی که دستگاه تأیید میکرد، بنویسند و با کتابت حدیث، آثار صحیح نبوی، سالم بهدست مسلمین برسد که در نتیجهی این ممنوعیّت، بسیاری از احادیث نبـوی در اینباره متروک شد یا مغفول ماند و مردم از سنّت نبوی بهویژه آن احادیث که مربوط به امر خلافت بود، ناآگاه ماندند و بدینترتیب از خالیشدن پشتوانهی فکری و ایدئولوژیک حکومت جدید جلوگیری شد.
نسرین انصاریان؛ محمد فلاحی قمی؛ حسین شیر افکن
چکیده
بسیاری از معارف دینی و دستورات زندگی در دین اسلام، از قرآن کریم به عنوان ثقل اکبر به دست میآید از این رو شناخت آموزههای قرآن از صدر اسلام تاکنون با عنوان «تفسیر قرآن» کانون توجه مسلمانان بهویژه اندیشمندان علوم قرآنی بوده و هست؛ اولین گام برای رسیدن به این هدف شناخت موضوعله و معانی حقیقی الفاظ ...
بیشتر
بسیاری از معارف دینی و دستورات زندگی در دین اسلام، از قرآن کریم به عنوان ثقل اکبر به دست میآید از این رو شناخت آموزههای قرآن از صدر اسلام تاکنون با عنوان «تفسیر قرآن» کانون توجه مسلمانان بهویژه اندیشمندان علوم قرآنی بوده و هست؛ اولین گام برای رسیدن به این هدف شناخت موضوعله و معانی حقیقی الفاظ و عبارات قرآنی است، با توجه به جایگاه علمی علّامه طباطبائی در جامعه تفسیری پی بردن به دیدگاههای ایشان در این رابطه اهمیت دارد از این رو این مقاله به دنبال دیدگاههای ایشان پیرامون «موضوعله حقیقی الفاظ قرآن» بود؛ روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و دادههای پژوهش علاوه بر کتاب «المیزان فی تفسیر القرآن» در اکثر مواقع کتب تفسیری، لغوی، اصولی و بلاغی بود؛ یافتههای پژوهش این شد که علّامه طباطبائی قائل به دیدگاه «روح معنا» با تقریر «حقیقی بودن معقول و محسوس» هستند و مؤیدات دیدگاه ایشان تغییر و تحول مصادیق در طول زمان، تشکیک در مصادیق و مصادیق ظاهری و باطنی است.
مسلم سیمرغی زنوزی؛ صمد عبداللهی عابد
دوره 3، شماره 6 ، فروردین 1391، ، صفحه 121-144
چکیده
معاد جسمانی و اعتقاد به آن از ملزومات و ضروریّات دین مبین اسلام میباشد، بهطوریکه عدم اعتقاد به آن از موجبات کُفر است. دربارهی کیفیّت معاد، اندیشمندان اسلامی نظریّات گوناگونی را ارائه کردهاند. متکلّمین از منظر کلامی و فلاسفه از منظر فلسفی و محدّثین از منظر روایات بدین موضوع نگریستهاند. در این مقاله سعی شده است که دیدگاههای ...
بیشتر
معاد جسمانی و اعتقاد به آن از ملزومات و ضروریّات دین مبین اسلام میباشد، بهطوریکه عدم اعتقاد به آن از موجبات کُفر است. دربارهی کیفیّت معاد، اندیشمندان اسلامی نظریّات گوناگونی را ارائه کردهاند. متکلّمین از منظر کلامی و فلاسفه از منظر فلسفی و محدّثین از منظر روایات بدین موضوع نگریستهاند. در این مقاله سعی شده است که دیدگاههای دو مفسّر بزرگ عالم تشیّع و تسنّن، یعنی علاّمه طباطبائی و آلوسی در روحالمعانی و المیزان، در آیاتی که دالّ بر معاد جسمانی هستند، بررسی شود. رویکرد آلوسی، رویکردی کلامی است و آن اینکه در قیامت، انسان بعد از تألیف اجزای متفرّق او، عین انسان دنیوی خواهد بود، ولی علاّمهطباطبائی، رویکردی فلسفی دارد و آن اینکه آنچه در قیامت اتّفاق میافتد، تبدّل است نه تألیف و عینیّت انسان اُخروی با توجّه به روح اوست وگرنه بدن اُخروی عین بدن دنیوی نخواهد بود؛ بلکه مثل آن است.
هاشم اندیشه؛ احمد عابدی
چکیده
واژة «تولّی» مصدر باب تفعّل و از ریشة «ولی» مشتق شدهاست. این کلمه حدود هشتاد بار به همراه مشتقات خود و بیش از چهار بار در زیارت عاشورا آمدهاست. تولی به معنای حب ودوستی اولیای الهی است و آن کششی در درون انسان است که وی را به سوی محبوب سوق میدهد. با جستجو در آیات و بررسی روایات میتوان دریافت که «تولی» عامل جدایی ...
بیشتر
واژة «تولّی» مصدر باب تفعّل و از ریشة «ولی» مشتق شدهاست. این کلمه حدود هشتاد بار به همراه مشتقات خود و بیش از چهار بار در زیارت عاشورا آمدهاست. تولی به معنای حب ودوستی اولیای الهی است و آن کششی در درون انسان است که وی را به سوی محبوب سوق میدهد. با جستجو در آیات و بررسی روایات میتوان دریافت که «تولی» عامل جدایی مؤمنان از کفار، موجب رحمت خدا، محکمترین دستگیرة ایمان، پایة اسلام، نشانة خیر و نیکی، برترین و بالاترین اعمال است. تولی در زیارت عاشورا به معنای رسیدن به امام حسین(ع) و رسیدن به خدای حسین(ع) است و با دوستی آن امام و اهل بیت(ع) میتوان به مقربان الهی دست یافت. در این مقاله، بحث «جایگاه و ارزش تولی، در آیات و روایات و زیارت عاشورا» را بررسی میشود و در ابتدای مقاله به تعریف کلمة «تولّی» در لغت و اصطلاح میپردازیم، سپس به تولّی از دید قرآن و روایات و نیز آثار و موانع تولّی در قرآن اشاره میکنیم. در پایان، از تجلی «تولّی» در زیارت عاشورا و کسانی که باید نسبت به آنها تولّی داشته باشیم، سخن به میان میآوریم.
جمشید صدی؛ ندا کعبه
چکیده
هجرت در تاریخاسلام جایگاه و اهمیّت ویژهای دارد و در آیات متعدّدی از قرآنکریم بهعنوان روشی برای توسعه و گسترش اسلام و خارجشدن از سلطهی ظالمان و مستکبران مطرح شده است. پیامبر خدا(ص) نیز آنگاه که آزار و فشار مشرکان در مکّه بهاوج خود رسید، از این روش استفاده کرد و با بهرهگیری از هجرت بهعنوان یک تاکتیک، دامنهی فعالیّت و مبارزهی ...
بیشتر
هجرت در تاریخاسلام جایگاه و اهمیّت ویژهای دارد و در آیات متعدّدی از قرآنکریم بهعنوان روشی برای توسعه و گسترش اسلام و خارجشدن از سلطهی ظالمان و مستکبران مطرح شده است. پیامبر خدا(ص) نیز آنگاه که آزار و فشار مشرکان در مکّه بهاوج خود رسید، از این روش استفاده کرد و با بهرهگیری از هجرت بهعنوان یک تاکتیک، دامنهی فعالیّت و مبارزهی خود را گسترش داد و بهمدینه کشاند، بااینکه دعوت از قریشیان حدود سیزدهسال طول کشید، ولی سرانجام پیامبر(ص) به این نتیجه رسید که برای پشتیبانی از دعوت خود باید کسانی جز قریشیان را به دین خدا دعوت کند. در همینزمان مردم یثرب که پاسخ نیازهای خود را در وجود پیامبر و دعوت او یافتند، او را به یثرب دعوت کرده و شهرشان را بهنام «مدینۀالنّبی» نامیدند. هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکّه به مدینه مبدأ تحوّل بزرگی در پیشرفت اسلام و بالندگی و رشد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مسلمانان گردید.
حدیث پژوهی
علی اسدی اصل؛ حسن نقی زاده؛ سید مهدی ظفرحسینی
چکیده
بسیاری از سخنان امام علی (ع) در نهجالبلاغه در غالب وصف آمده است مانند توصیف خداوند، پیامبر و غیره. با توجه به آنکه وصف در ادبیات عربی یکی از فنون مهم شاعری در کنار مدح، هجو و رثاء است تأکید این مقاله بر آن است که توصیفات نهجالبلاغه علاوه بر بعد فلسفی، کلامی و عرفانی از حیث ادبی نیز به دقّت مطالعه شود تا روشن گردد بررسی آن از این منظر ...
بیشتر
بسیاری از سخنان امام علی (ع) در نهجالبلاغه در غالب وصف آمده است مانند توصیف خداوند، پیامبر و غیره. با توجه به آنکه وصف در ادبیات عربی یکی از فنون مهم شاعری در کنار مدح، هجو و رثاء است تأکید این مقاله بر آن است که توصیفات نهجالبلاغه علاوه بر بعد فلسفی، کلامی و عرفانی از حیث ادبی نیز به دقّت مطالعه شود تا روشن گردد بررسی آن از این منظر چه ثمره فقه الحدیثی را به همراه دارد. این مقاله دو راه را در جهت درک بهتر توصیفات نهجالبلاغه در اختیار ما قرار میدهد: یکی پرداختن به ظواهر الفاظ و دیگری پرداختن به آرایههای ادبی است زیرا ظواهر الفاظ دارای معانی هستند که گاه بهصورت آشکار آن را میرساند و گاه بهصورت لوازمی که به همراه آنان است. آرایههای ادبی از قبیل تشبیه، مجاز، استعاره و کنایه نیز هر یک اقتضائاتی را در رساندن معنادارند که با توجّه به آنها به فهم بهتری در معنای توصیفات نهجالبلاغه میتوان رسید.
ابراهیم فلاح؛ اعظم دهقانی نیسیانی
چکیده
سبکشناسی گفتمانی متون ادبی را از منظر گفتمانی مورد تحلیل و بررسی قرار میدهد و با قدم نهادن در عرصههای فراتر از جمله و ورود به عرصه تحلیل گفتمان، موضوعی جدید در مطالعات سبک شناختی، فراهم آوردهاست. مهمترین مؤلفهها در سبکشناسی گفتمانی عبارتند از: تحلیل گفتمان بر اساس بافت موقعیتی جمله-ها، کنشهای گفتاری و سبکهای نحوی. از ...
بیشتر
سبکشناسی گفتمانی متون ادبی را از منظر گفتمانی مورد تحلیل و بررسی قرار میدهد و با قدم نهادن در عرصههای فراتر از جمله و ورود به عرصه تحلیل گفتمان، موضوعی جدید در مطالعات سبک شناختی، فراهم آوردهاست. مهمترین مؤلفهها در سبکشناسی گفتمانی عبارتند از: تحلیل گفتمان بر اساس بافت موقعیتی جمله-ها، کنشهای گفتاری و سبکهای نحوی. از سویی ساختارهای مجهول غالباً با حذف عامل یا کنشگر، تلاش میکنند مفهومی فراتر از مفهوم ظاهری جمله نشان دهند و واکاوی اینگونه ساختارها با روشهای تحلیل گفتمانی، اهمیت فراوانی در زبان دارد. این مقاله در پی آن است با کمک روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر نظریه تحلیل گفتمان، ساختارهای مجهول جزء سیام را از طریق نظریه سبکشناسی گفتمانی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد، نتایج حاصل از تحقیق نشان دادهاست که کنش گفتاری در ساختارهای مجهول جزء سیام قرآن بیشتر، از نوع ترغیبی و سبک نحوی جملات همپایه است و قرآن کریم به هنگام سخن گفتن درباره رخدادهایی که وحشتآور است از جملات مجهول بیشتر استفاده میکند. در بسیاری از موارد، هدف تأکید بر رویدادها در جملات مجهول و واداشتن انسانها به تفکر و تأمل در رویداد و گاهی نیز هوشیار ساختن افراد غافل است.
حدیث پژوهی
محمد حسن الهی زاده؛ راضیه سیروسی
چکیده
پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان همواره در میان مسلمانان جایگاه ویژه ای داشتهند. در این میان توجه به حضرت فاطمه (س) به گونهای خاص مدنظر علمای خاصه و عامه قرار داشته است. نویسنده مشهور و عالم شافعی مذهب، محمدبن محمدبن عبدالله مصری (975-1035 ق) معروف به «قلقشندی» رسالهای تحت عنوان «المنتقی من اتحاف السائل بما لفاطمه من المناقب و ...
بیشتر
پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان همواره در میان مسلمانان جایگاه ویژه ای داشتهند. در این میان توجه به حضرت فاطمه (س) به گونهای خاص مدنظر علمای خاصه و عامه قرار داشته است. نویسنده مشهور و عالم شافعی مذهب، محمدبن محمدبن عبدالله مصری (975-1035 ق) معروف به «قلقشندی» رسالهای تحت عنوان «المنتقی من اتحاف السائل بما لفاطمه من المناقب و الفضائل» در بیان مناقب و فضایل حضرت فاطمه(س) تالیف کرده است. قلقشندی در این رساله سعی داشته تا با دقت در نقل روایات متناقض و متضاد و جمع میان آنها خواننده را با نحوههای مختلف روایت یک حدیث از راویان متعدد آشنا سازد. در این مقاله، سعی شده با بررسی منابع مورد استفاده قلقشندی در این رساله و بیان ویژگیهای کار او و تجزیه و تحلیل آن، دیدگاه او به عنوان یکی از علمای عامه مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان داد که قلقشندی با دقت در نقل روایات متناقض و متضاد و جمع میان آنها، خواننده را با نحوههای مختلف روایت یک حدیث از راویان متعدد آشنا سازد. البته گاهی بدون تحلیل روایات، روایتی را بدون دلیل بر روایت دیگر ترجیح داده است.