قرآن پژوهی
تقابل واژگان «یمین» و «شمال» در ترجمه‌های قرآن کریم با رویکرد معناشناسی

محمدعلی کاظمی تبار؛ حسین بازودار قوی سفلایی؛ حجّت احمد زاده عطائی

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 29-55

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.59713.1689

چکیده
  بر اساس نظریات معناشناختی، یکی از بهترین روش‌های فهم معنای واژگان، در کنار استفاده از منابع لغت و... ، بهره بردن از ویژگی تقابل است. پژوهش حاضر به بررسی معناشناختی تقابل واژگان «یمین» و «شمال» در قرآن کریم می‌پردازد، ضمن اینکه در این تقابل، تقدیم یمین بر شمال نیز مورد توجه قرار دارد و علاوه بر تقابل، استفاده از سیاق آیات ...  بیشتر

قرآن پژوهی
رویکردی انتقادی به دیدگاه رشیدرضا دربارۀ زیارت قبور در مقارنه با دیدگاه علامه طباطبائی

علی اصغر شعاعی؛ حسنعلی نوروزی؛ حسین مقدس

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 57-86

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.65461.1792

چکیده
  زیارت قبور صالحان و اولیای الهی همواره مورد توجه بوده، تا جایی که بسیاری از علما زیارت قبور را سنت شمرده‌اند و بر جواز آن ادعای اجماع کرده‌اند. از سوی دیگر، ابن‌تیمیه و برخی دانشمندان اسلام، با پیروی از آیات قرآن و روایات، زیارت قبور را تجویز کرده‌اند و سیرة مسلمانان در طول تاریخ اسلام همواره بر مشروعیت، بلکه استحباب سفر برای زیارت ...  بیشتر

قرآن پژوهی
سیر تطور تاریخی «فاصلة» قرآنی

علی اصغر آخوندی

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 87-113

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.66875.1815

چکیده
  از آنجا که قرآن کلام خداوند است و شرافت و عظمت بسیار بالایی دارد، عالمان دین اعتقاد داشتند که استعمال اصطلاحاتی مانند «نسخ» و «قافیه» که میان مردم رایج بود، برای قرآن جایز نیست. ازاین‌رو، اصطلاح «فاصله» با اقتباس از خودِ قرآن مورد استفاده واقع شد. رواج این اصطلاح در ابتدا با فراز و فرودهایی همراه بود، اما به‌تدریج ...  بیشتر

قرآن پژوهی
خاستگاه تفسیرپذیری قرآن کریم و لوازم معرفتی آن

محمد علی رستمیان

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 115-137

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.66631.1812

چکیده
  این مقاله به بررسی تأثیر تفسیرپذیری قرآن کریم بر فهم معرفت دینی و منشاء آن پرداخته‌است. در این رابطه، با روش تحلیلی و مراجعه به آیات و روایات، ویژگی‌های قرآن کریم از نظر تفسیرپذیری را بررسی کرده‌است. نتایج این تحقیق از دو خاستگاه اصلی برای تفسیرپذیری قرآن کریم، یعنی ابهام روشمند و داشتن ابعاد مختلف معنایی پرده برمی‌دارد. خاستگاه ...  بیشتر

قرآن پژوهی
عدالت اجتماعی از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی و علامه طباطبائی

مجید صادقی مزیدی؛ ثریا قاسمی

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 139-164

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.50531.1773

چکیده
  یکی از برجسته‌ترین نیازهای انسان در زندگی اجتماعی، زندگی کردن در محیطی است که همواره از قسط و عدل در جامعه برخوردار باشد. عدالت اجتماعی باعث می‌شود تا افراد جامعه در پرتو تعالیم و قوانین ارزشمند رشد کنند. از سویی، عدالت اجتماعی، از جمله اهداف مهم اسلام و اهمیت آن تا به آنجاست که یکی از بنیادهای مذهب شیعه به شمار می‌آید. در این جستار، ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل و نقد انگارة شرک‌ورزی پیامبر اکرم(ص) در قرآن؛ مطالعة موردی سه شبهة شاخص

کاوس روحی برندق

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 191-219

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.67653.1833

چکیده
  تمام فرقه‌های اسلامی، به‌جز ازارقه و حشویه، به‌اتفاق معتقدند که پیامبران الهی دچار شرک نشده‌اند و عمل شرک‌آلود انجام نداده‌اند. با این حال، از ظاهر برخی متون دینی (قرآن و احادیث) برمی‌آید که از برخی از پیامبران خدا عمل مشرکانه سر زده‌است. این متن‌ها در تضاد آشکار با دلایل دال بر عصمت پیامبران خداست؛ لذا در این پژوهش که از نظر روش ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بررسی مؤلفه‌های بهداشت و سلامت جسمانی از منظر قرآن و روایات

محمدحسین صائینی؛ حسین مرادی زنجانی؛ فرهاد ادریسی؛ عزیزعلی دهقانی

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 221-248

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.62263.1723

چکیده
  مسلمانان، قرن‌ها با تأسّی از قرآن و روایات و عمل به مضامین بهداشتی اسلام، سلامت جسمانی خود را تضمین کرده‌اند. در این پژوهش، به روش توصیفی ‌ـ تحلیلی برآنیم تا به این سؤال بنیادی پاسخ دهیم که توصیه‌های قرآنی و روایات در بهداشت و سلامت جسمانی شامل چه مؤلّفه‌هایی هستند؟ همچنین، این شاخص‌ها تا چه حد با یافته‌های علم پزشکی مدرن همسویی ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بررسی تطبیقی دلالت‌های مفهومی آیة اسراء در تفاسیر فریقین (با محوریت تفسیر مجمع‌البیان و مخطوطة شیخ یونینی)

فاطمه دسترنج

دوره 13، شماره 44 ، فروردین 1401، ، صفحه 249-276

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.68809.1855

چکیده
  با توجه به جایگاه و اهمیت معراج در کانون اندیشة اسلامی، خوانش‌های گوناگونی از آیات مرتبط با این موضوع صورت پذیرفته‌است. تشکیک در وقوع معراج از سوی مستشرقان و نیز رؤیاانگاری آن از سوی برخی عالمان مسلمان، ضرورت واکاوی آرای تفسیری عالمان فریقین پیرامون این موضوع را دوچندان می‌کند. در این پژوهش، با روش توصیفی‌ـ تحلیلی، آرای تفسیری ...  بیشتر

قرآن پژوهی
ظاهر و باطن قرآن و پیوند میان آن‌ها با تکیه بر آیات- روایات و سخنان متفکران اسلامی (عارفان و فیلسوفان نامی)

محمدحسین بیات

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 1-30

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.71233.1884

چکیده
  حرف قرآن را بدان که ظاهری است                            زیر ظاهر باطن بس قاهری است مسئله ظاهر و باطن قرآن مجید از زمان پیامبر اکرم تاکنون مطمح نظر مسلمانان بوده و هست، با توجه به این نکته احادیث بسیاری از زبان رسول اکرم و حضرت امیر و دیگر ائمه (ع)، در این باب صادرشده است. این ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بررسی و نقد نظریه دکتر سُها در هدایت‌گری آیات و عدالت پیامبر(ص) با رویکردی بر سوره تحریم

سهراب مروتی؛ معصومه رحیمی

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 31-67

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.64962.1779

چکیده
  مبارزه با قرآن کریم و شخصیت والای پیامبر اکرم(ص) به روش‌های مختلفی،   شبهه افکنی، از صدر اسلام تاکنون مورد اهتمام دشمنان بوده است. دکتر سها در کتاب نقد قران، با استناد به مطالبی غیرعلمی و غرض ورزانه و با القای شبهاتی، پیامبر(ص) را به بی‌عدالتی در حق همسران متهم نموده و قران کریم را به دلیل ذکر این مسائل خصوصی زندگی ایشان، بی‌تأثیر ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تبیین انسجام محتوایی سوره حجرات به روش تحلیل محتوای کیفی

زهرا منصوری؛ سید عبدالرسول حسینی زاده

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 69-96

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.66366.1810

چکیده
  از ویژگی‌های سور قرآن کریم، وجود ارتباط و پیوستگی بین آیات می‌باشد؛ مسئله‌ای که برخی خاورشناسان به نبود آن اذعان دارند؛ تبیین انسجام محتوایی سور قرآن، ضمن آنکه این شبهه را رفع می‌کند، غرض اصلی سوره را مشخص می‌نماید. پژوهش حاضر درصدد است با روش تحلیل محتوای کیفی، ضمن بررسی انسجام محتوایی سوره حجرات، انگاره اخلاق‌محور بودن این ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تصویرپردازی در گفتگوهای حضرت شعیب(ع) با مخاطبان در قرآن بر اساس نظریه سید قطب

ماندگار کیخسروی؛ حسن مجیدی

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 97-121

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.65071.1807

چکیده
  بیان بصری یکی از ویژگی‌های متن قرآن است و آیات آن از تصویرهای ادبی پوشیده شده است و همین تصویری بودن نشانی از وجوه سادگی و قابل‌فهم بودن بیان قرآن است. سید قطب، ادیب معاصر مصری، بهترین وسیلة تعبیر، تصویر را برگزید و در قالب نظریة تصویرپردازی هنری، معتقد است که قرآن کریم در بیان اغراض، به بهترین وجه از قاعدة تصویر بهره برده است. بر این ...  بیشتر

قرآن پژوهی
واکاوی سیر تاریخی دیدگاه‌های مفسران پیرامون آسمان‌های بی ستون در آیه دوم سوره رعد

عبدالله میراحمدی؛ مهین تائبی

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 147-175

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.65136.1785

چکیده
  آیات قرآن دارای موضوعات اعتقادی، اخلاقی، علوم زیستی است. درآیات آفرینش آسمان و زمین و غیره که جزو توحید افعالی است، نظریه‌هایی وجود دارد. ازجمله: آیه دوم سورة رعد به نگهداری آسمان بدون ستون، اشاره می‌کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ازنظر تاریخی مفسران در خصوص آیه یادشده سه دیدگاه دارند: 1- عده‌ای آیه را دلالتی بر وحدانیت خداوند در ربوبیت ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بررسی انتساب نصر حامد ابوزید به مکتب اعتزال

زینب شمس؛ راضیه سادات میرزاده

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 177-207

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.65040.1780

چکیده
  دکتر نصر حامد ابوزید، متفکر مصری است که همواره به عنوان یک چهره نومعتزلی قلمداد می‌شود، اخیراً برخی محققان از ترکیبی بودن نظرات وی نتیجه گرفته‌اند که ایشان روش منحصر به خود را داشته که محصور به هیچ جریانی نیست و یا تنها با اتکاء بر یک نظریه ابوزید، پیوند وی با نومعتزله را مورد تردید قرار داده‌اند. نوشتار حاضر، با نگاهی جامع به روش ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بررسی آسیب‌شناسی فریضه نماز جوانان با تأکید بر آموزه‌های دینی در استان اردبیل

ایران سلیمانی؛ ماهرخ الهیاری

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 209-234

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.63664.1755

چکیده
  آسیب‌شناسی فریضه نماز از مسائل اساسی در ترغیب جوانان به نماز است. به همین منظور مقاله حاضر به روش تحلیلی – استنباطی مؤلفه‌های اصلی؛ تراکم جمعیت، ناهمگونی جمعیت، ناهماهنگی اهداف و امکانات، ارتباط با جوانان و فرهنگ آسیب‌شناسی نماز و تأثیر آن‌ها بر جوانان را موردبررسی قرار داده است. جامعه آماری سیصد نفر با روش نمونه‌گیری سه مرحله‌ای ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بررسی و نقد تأثیرپذیری قرآن از عهدین

باقر ریاحی مهر

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 235-261

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.68021.1842

چکیده
  وحی همان «پیام الهی به پیامبران جهت هدایت مردم» ‌پایه و قوام شرایع الهی و ارزنده ترین گوهر آسمانی بر دامن زمینیان است و با سرشت و سرنوشت آدمی پیوندی ناگسستنی دارد. در سده های أخیر با گسترش موج اسلام پژوهی در غرب، فرضیه اقتباس برخی از محتویات قرآن از متون دینی و ادبی گذشته نیز یکی از زمینه های فعالیت خاورشناسان قرار گرفت. تبیین ...  بیشتر

قرآن پژوهی
رقابت و چشم‌وهم‌چشمی مثبت و منفی (با تکیه بر آیه 108 سوره یوسف و آیه 179 سوره اعراف)

جواد محمدی؛ احسان ترکاشوند

دوره 12، شماره 43 ، مهر 1400، ، صفحه 263-294

https://doi.org/10.22054/ajsm.2022.42338.1589

چکیده
  یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های حرکتی در انسان رقابت است که ریشه آن در مواردی چون احساس کمبود، حسادت، رهایی از نقص و به دست آوردن کمال است. تحقق رقابت در جامعه و در بین افراد زمینه‌های شکل‌گیری رقابت مثبت و منفی را به همراه دارد که در عرف از آن به چشم‌وهم‌چشمی یاد می‌شود که در دو زمینه مثبت و منفی می‌تواند موردتوجه قرار گیرد. ازآن‌رو ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل شیوه‌ها و کارکردهای عبرت‌دهی در تربیت اسلامی از منظر قرآن و حدیث ‬

کریم علی محمدی؛ عبدالمجید علیمحمدی

دوره 11، شماره 39 ، تیر 1399، ، صفحه 99-125

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.45706.1558

چکیده
  اهتمام به عبرت‌دهی، پرهیز از کلی‌گویی و ذکر مصادیق عینی برای تبیین حقایق الهی از شیوه­های رایج قرآن کریم است. قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت و رهانیدن بشر از انحطاط اخلاقی، تربیت دینی را عامل رهایی بشر از تاریکی­های جهل، معرفی می­کند و نه تنها سرگذشت پیشینیان، بلکه هر آنچه پیرامون انسان قرار دارد را مایه عبرت معرفی می­کند تا ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بازخوانی انتقادی آرای ژیلیو در اعتبارسنجی تفسیر روایی سدة نخست هجری

حسن رضایی هفتادر؛ صفر نصیریان؛ حسین علوی مهر

دوره 9، شماره 32 ، مهر 1397، ، صفحه 89-120

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.36646.1470

چکیده
  آغاز تفسیر از جمله مباحث مهمی است که در تاریخ تفسیر بدان توجه شده‌است. خاورپژوهان هم توجه ویژه‌ای به این مسئله دارند. قسمتی از مقالة «تفسیر در دوران صدر اسلام و سده‌های میانه» اثر ژیلیو، خاورپژوه معاصر، دربارة آغاز تفسیر و اعتبارسنجی آن است. در این اثر، ژیلیو پیشینة تفسیر روایی دورة نخستین را به طور ویژه بررسی کرده‌است. از دیدگاه ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیلی بر حکم جمع‌خوانی قرآن در دیدگاه سلفیان تکفیری

حمزه علی بهرامی

دوره 9، شماره 32 ، مهر 1397، ، صفحه 147-171

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.26588.1362

چکیده
  در منابع دینی شیعه و سنی، سفارش‌های فراوانی برای قرائت قرآن با ترتیل و صدای بلند وارد شده‌است. پیرو همین توصیه‌ها در جوامع اسلامی، قرائت‌های فردی و دسته‌جمعی مرسوم بود و هست. قرائت فردی قرآن به اجماع مسلمانان جایز و سنت است. اما در این میان، سلفیان تکفیری به عنوان فرقه‌ای از فرق اسلامی، راهی متفاوت‌تر از دیگر فرق امت در پیش گرفته‌اند. ...  بیشتر

قرآن پژوهی
آسیب‌شناسی استفاده از صنعت تضمین در ترجمه‌های فارسی قرآن

صدیقه موسوی کیانی؛ سید محمود طیب حسینی

دوره 9، شماره 31 ، تیر 1397، ، صفحه 49-78

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.12206.1140

چکیده
  قرآن کریم معجزه جاودان ادب و بلاغت است. در مباحث بلاغی، ایجاز از اهمیت خاصی برخوردار است. تضمین نوعی از ایجاز است که کلمه، ضمن حفظ معنای خود، به شیوه استعمالِ کلمه دیگر ازنظر تعدّی و لزوم به‌کاررفته و معنای آن کلمه را نیز به معنای خود اضافه می‎کند و به این ترتیب به شکلی موجز بر هر دو معنا دلالت می‌کند. تضمین از نوع حقیقت است نه مجاز، ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تأثیر اختلاف قرائات در تفسیر و فهم برخی از آیات سوره بقره

طاهره محسنی؛ خدیجه احمدی بیغش

دوره 9، شماره 31 ، تیر 1397، ، صفحه 101-122

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.18026.1237

چکیده
  یکى از علومی که در فهم، ترجمه و تفسیر کلام الهى تأثیر مستقیم دارد، «علم قرائات قرآن کریم» است. به همین سبب، این علم از دیرباز، موردتوجه مفسران قرآن بوده و تلاش جمعىِ ایشان بر این بوده که با توجه به قرائت‌های مختلف و تأثیر دادن آن‌ها در فهم قرآن، بتوان بهترین برداشت را مطابق قرائت مقبول عرضه نمود. همین اثرگذارى، در تفسیر نیز خود ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل و بررسی انسجام در قرآن کریم و تفاوت آن در دیگر متون ادبی عربی

زهره قربانی مادوانی

دوره 9، شماره 30 ، فروردین 1397، ، صفحه 83-100

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.25297.1347

چکیده
  ا انسجام از جمله علومی است که مختص به قرآن کریم می‌باشد و علما برای آن اهمیت زیادی قائل شده‌اند؛ و انواع متفاوت آن را از قرآن کریم استخراج کرده‌اند. ابوالعلاء معری به تأثیر از آن دو نوع از انواع انسجام را در نثر خود به‎کار برده است؛ بنابراین آنچه از انسجام در کتاب معری دیده می‌شود ابداع نیست بلکه تقلیدی محض از قرآن کریم می‌باشد. ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیلی بر آرایۀ انسان ‎انگاری در قرآن

بهجت السادات حجازی

دوره 9، شماره 30 ، فروردین 1397، ، صفحه 141-162

https://doi.org/10.22054/ajsm.2018.25292.1346

چکیده
  توجّه بیشتر پژوهشگران حوزه بلاغت قرآن به رابطۀ وجوه ادبی و مذهبی این کتاب مقدس آسمانی و سازگاری یا عدم سازگاری این وجوه باهم معطوف شده است. قرآن در جایگاه معجزۀ ختمیّه از یک سو منشاء شکوفایی بلاغت ادبی در زبان فارسی بوده است و از سوی دیگر به لحاظ ادبی نیز تقلید ناپذیر می‌باشد. از‎این‎‎رو دقیقاً نمونه‌های آرایه‌های ادبی چون تشبیه، ...  بیشتر

قرآن پژوهی
مفهوم‌شناسی «شفاعت» از منظر آیات و روایات و تحلیل دیدگاه علامه طباطبائی (با تکیه بر المیزان) و برخی از متفکران

محمدحسین بیات

دوره 8، شماره 29 ، دی 1396، ، صفحه 7-30

https://doi.org/10.22054/ajsm.2018.30204.1411

چکیده
  «شفاعت» به معنی «واسطه‌گری برای آمرزش گناه گناهکاران»، پیوسته مورد توجه فرقه‌های گوناگون اسلامی بوده‌است. اگر شفاعت به معنایی که در اذهان مردم است، در دستگاه الهی وجود داشته باشد، هم با عدل الهی در تعارض است، هم موجب نقض قوانین الهی می‌شود. از سوی دیگر، خداوند رحمان در قرآن مجید در آیات 48 و 123 سورة بقره، شفاعت زر و زور ...  بیشتر