قرآن پژوهی
واکاوی و نقد نظرات تفسیری پیرامون فراز" فَأَمْسِکُوهُنَّ " در آیات قرآن

محبوبه موسائی پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 تیر 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.77007.1987

چکیده
  کاوش در حوزه معنایی واژگان و تامل در کاربست قرآنی آنان با دقت در سیاق آیات، از ساحت های مهم در تفسیرقرآن است که در فهم آیات نقش بسزایی دارد؛ چرا که هر معنا بازخورد و نتیجه تفسیری و گاه فقهی متفاوت در حوزه انحصاری خویش دارد.فراز" فَأَمْسِکُوهُنَّ " در سه آیه از آیات قرآن تکرار گردیده است و یک مورد آن که در آیه 15 سوره نساء، با عبارت " فَأَمْسِکُوهُنَّ ...  بیشتر

قرآن پژوهی
معناشناسی و ارزیابی ترجمۀ واژۀ "ابل" در قرآن کریم

عباس اسماعیلی زاده؛ سیدابوالقاسم موسوی؛ سیده فرناز اتحاد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 شهریور 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.72950.1915

چکیده
  بررسی معناشناختی واژگان قرآن کریم، برای درک بهتر مضامین عالی آن از اهمیّت زیادی برخوردار است. با توجّه به اهمیت این امر، پژوهش حاضر به دنبال ترسیم سِیری منطقی، جهت معرفی الگویی کاربردی و پیاده‌سازی آن به‌منظور معناشناسی واژگان قرآن کریم است که منجر به فهم معنای دقیق آیات و همچنین رفع شبهات پیرامون عدم فرازمانی بودن قرآن کریم شود. ...  بیشتر

قرآن پژوهی
بررسی حوزه معنایی و زبانشناسی موادّ «خوف »، «روع»، «رهب» و«وجل» در قرآن کریم

عسگر بابازاده اقدم؛ مهدی شفایی؛ محرم قربانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 مهر 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.77465.1994

چکیده
  معنا شناسی واژگان قرآنی یکی از روش های نوین پژوهش در قرآن است . میادین معنایی وسیع کتاب جاویدان بعد از انتخاب واژگان با ارتباط سیستمی کلمات پیرامونش بررسی می شود و برخی لایه های پنهان معانی آیات ظاهر می گردد. رویکرد معنا شناسانه واژگان ترس در قرآن ، معارف نهفته در باطن آیات را با بررسی عبارات همنشین کشف کرده و نظام دار بودن آن معارف ...  بیشتر

قرآن پژوهی
طرحواره‌های تصویری و کارکرد معنایی آن‌ در سورۀ حدید

رقیه حبیب پور گودرزی؛ محمد مهدی شاهمرادی فریدونی؛ محمد شریفی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 اسفند 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.78580.2015

چکیده
  حصول به معارف عمیق قرآن به‌عنوان معجزۀ جاودانۀ پیامبر اسلام ضروری است. استفاده از دستاوردهای حاصل از علوم مختلف انسانی از جمله زبان‌شناسی جدید، دسترسی بهتر و دقیق‌تر معارف قرآنی را میسر می‌نماید. یکی از راه‌ها در حوزۀ معناشناسی شناختی جهت کمک در دستیابی به معانی بلند قرآن، بهره‌گیری از طرحوارۀ تصویری است. طرحواره‌های تصویری ...  بیشتر

قرآن پژوهی
پذیرش ولایت ائمه اطهار(علیهم السلام) با التزام عملی به آیه مودت

محسن نیل فروش زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 اسفند 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.65469.1793

چکیده
  در آیه 23 سوره شوری، قرآن کریم به مسلمانان امر شده، در قبال نعمت هدایتی که توسط پیامبر اسلام(صل الله علیه وآله و سلم) به ایشان رسیده مزدی پرداخت کنند. این مسئله با سیره انبیاء پیشین که از امتهایشان مزد نخواسته و مزد خود را به عهده خداوند متعال می دانستند(الشعراء/ 109، 127، 145، 164، 180) ؛ تفاوت دارد. لذا این تحقیق با موضوع پذیرش ولایت ائمه اطهار ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل انتقادی تسلیم پذیری مسلمانان عصر نزول نسبت به خدا و رسول (ص)

بی بی حکیمه حسینی دولت آبادی؛ علی اصغر شعاعی؛ فاطمه نیری شکرتو

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 اسفند 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.70400.1872

چکیده
  بی شک میزان تأثیرگذاری تدابیر خدا و تلاش‌های رسول خدا (ص) در سعادت‌مند ساختن انسان‌ها، با چگونگی دین‌داری و تسلیم پذیری آنان در برابر خدا و رسول خدا (ص) رابطه‌ی مستقیم دارد. این تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده است، با بررسی آیات، روایات و شواهد تاریخی، به دنبال یافتن علل نافرمانی برخی مسلمانان عصر نزول در برابر فرامین الهی ...  بیشتر

قرآن پژوهی
قرآن‌کاوی اندیشه‌های مقام معظم رهبری در حوزه‌ی خانواده

مهدی اسمعیلی؛ طاهره نوباغی؛ نیره سادات آیت

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اسفند 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.48385.1571

چکیده
  خانواده شالوده‌ی جامعه و از مهم ترین عناصر تشکیل دهنده ی آن است. بحث از این بنیان اجتماعی در آراء و نظریه های مصلحان اجتماعی، که از جمله مهم ترین آن ها پیامبران اند، نشان از اهمیت آن دارد. رهبر معظم انقلاب، حضرت آیه الله خامنه ای (مد ظله العالی)، نیز به عنوان رکنی اساسی در جامعه ی اسلامی به این مهم پرداخته اند. در ایران اسلامی مشکلات عدیده ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیلی بر وحی زبانی با تکیه بر رویکرد زبان‌شناسی در قرآن کریم

مریم علیزاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اسفند 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.75323.1953

چکیده
  ماهیت وحی در قرآن کریم یکی از مباحث چالشی متفکران مسلمان محسوب می گردد. هرچند انکار وحی زبانی از همان نزول قرآن کریم مطرح بوده اما اکنون به دلیل ایجاد تفکر تجربه نبوی در پیامبر (ص) پررنگ تر شده است. برخی معتقدند با تکیه بر مباحث زبان شناسی، قرآن کریم باید گوینده انسانی داشته باشد و از سوی دیگر دلیل برای اثبات زبانی بودن وحی از سوی پیامبر ...  بیشتر

قرآن پژوهی
خوانش گفتمان ساختارشکنانه حضرت ابراهیم (ع) در قرآن کریم

عزت ملا ابراهیمی؛ محمدصالح کرمی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اسفند 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.79597.2031

چکیده
  تعمق معنا و وصول به مدلولات اثر ادبی‌ از طریق دال‌ها و علائم روساخت‌ موجود در متن، همواره از مهمترین دغدغه‌ها و مسائل پیش روی ناقد در نقد ادبی بوده است‌. تحلیل گفتمان تلاش خود را به وسیله رویکردها و شاخه‌های گوناگون، در گره‌گشایی پیوند دوسویه زبان و جامعه بکار می‌گیرد و در پس متون و لایه‌های پنهان آن، به بررسی ایدئولوژی مولف می‌پردازد. ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل انتقادی دیدگاه ابن تیمیه درباره کارکرد عقل و نسبت آن با ظهور لفظی، در تفسیر قرآن

سیدمحمدباقر عبادی؛ کاوس روحی برندق؛ نهله غروی نائینی؛ کاظم قاضی زاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 اسفند 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.79920.2036

چکیده
  دلیل عقلی یکی از منابع تفسیر قرآن است و مفسران در مورد منبع بودن عقل، دیدگاههای گوناگونی دارند ابن تیمیه، اشتهار به عقل گریزی دارد. این پژوهش، با روش توصیفی، تحلیلی و انتقادی، کارکرد عقل و نسبت آن با ظهور لفظی را از دیدگاه ابن تیمیه، بررسی کرده و به این نتیجه دست یافته است که: 1) او در مقام نظریه پردازی و بحث تئوریک دچار اشتباه است. او ...  بیشتر

قرآن پژوهی
ارزیابی رویکردی متفاوت نسبت به گواهی امام علی(ع) در آیۀ 43 سورۀ رعد

محمد عافی خراسانی؛ فتح الله نجارزادگان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 اردیبهشت 1404

https://doi.org/10.22054/ajsm.2025.78767.2024

چکیده
  اثبات حقانیت قرآن‌کریم از مهم‌ترین مسئله‌هایی بوده که دانشمندان مسلمان از دیرباز به آن اهتمام -ورزیده‌اند. در این میان، گاهی به جز دلیل تحدّی، دلایل نوینی نیز برای این حقانیت یاد شده‌است؛ از جمله، این‌که برخی از پژوهشگران معاصر با تأکید بر گواهی خداوند متعال و امام‌علی(ع) بر حقانیت قرآن در آیۀ پایانی سورۀ رعد و با استدلال بر گسترۀ ...  بیشتر

قرآن پژوهی
مفهوم «اضلال شیاطین» در نظام معنایی قرآن کریم با تاکید بر روابط هم‌نشینی و جانشینی: رویکرد معناشناسی ساختگرا

فتحیه فتاحی زاده؛ فاطمه آبادی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 مهر 1403

https://doi.org/10.22054/ajsm.2025.76998.1986

چکیده
  حوزه معنایی «هدایت-اضلال» از حوزه‌های معنایی مهم در نظام معنایی قرآن و شیطان از مفاهیم کلیدی در این حوزه معنایی به شمار می‌آید. پژوهش حاضر سعی دارد با بهره‌گیری از روش معناشناسی ساختگرا، مبتنی بر بافت زبانی، برمبنای روابط هم‌نشینی وجانشینی ، تبیینی جامع از مفهوم «اضلال شیاطین» ارائه دهد. بررسی 30 آیه که در آن این مفهوم ...  بیشتر

قرآن پژوهی
انواع کلمـات مقتـرن در قرآن و کاربرد آن ها

رحیم آقایی؛ محمد مهدی رضوانی حقیقی شیرازی؛ علی اکبر عارف

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 1-54

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.79247.2029

چکیده
  کلمات مقترن یا مصاحب یا همایی به معنی همراهی دو واژه است که غالباً در کنار هم آورده می‌شود؛ و از منظر زبان‌شناسی اجتماع عناصری است که تمایل خاصی به ظاهرشدن در کنار یکدیگر دارند و احتمال باهم آمدن آن‌ها قابل پیش‌بینی است. در قرآن هم بخش وسیعی از آن‌هم انواع کلمات مقترن است که بسیاری از آن مخصوص خود قرآن و ادبیات عرب سابقه نداشته است. ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل ساختار روایت در سوره‌های مدنی قرآن کریم

سهیلا جلالی کندری؛ نصرت نیلساز؛ ساجده نبی‌زاده

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 55-81

https://doi.org/10.22054/ajsm.2025.77424.1993

چکیده
  روایتگری داستان یکی از مفاهیم قرآنی است که در سراسر آن مشاهده می‌شود و به دوره مکّه یا مدینه اختصاص ندارد، گرچه طرح اولیه بیشتر داستان‌ها در سوره‌های مکّی است و در سوره‌های مدنی تکرار یا پیرفت دیگری از آن داستان روایت می‌شود. در پژوهش حاضر با کاربست چهار مؤلفه‌ی نحوه پراکندگی، ساخت و بسامد واژگان، ساخت نحوی و مخاطب به بررسی ساختار ...  بیشتر

قرآن پژوهی
ارزیابی نظریه «نجات در پرتو تمسک به عترت و صحابه»، نقدی بر دیدگاه فخر رازی

حامد دژآباد

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 83-108

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.76440.1978

چکیده
  برخی از مفسران اهل سنت سعی نموده‌اند ضمن داخل نمودن محبت صحابه در کنار محبت اهل‌بیت (ع)، با طرح ادعاهایی فقط اهل سنت را اهل نجات معرفی نمایند. فخر رازی بعد از ذکر روایاتی در فضایل اهل‌بیت (ع) و لزوم محبت به ایشان با استناد به حدیث «سفینه نوح» و حدیث «اصحابی کالنجوم» ادعا می‌کند که برای رهایی از امواج شبهات و شهوات علاوه بر ...  بیشتر

قرآن پژوهی
ارزیابی میزان توجیه‌پذیری نظریه‌های رسانه بر اساس الگوی گفتمان قرآنی

فاطمه دست رنج؛ زهرا عباسی

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 109-135

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.80250.2040

چکیده
  با توجه به اقتضائات عصری رسانه علت ایجاد برخی از تحولات تاریخی و اجتماعی است و تا جایی پیش می‌رود که در صورت‌بندی‌های فرهنگی از عناصر کلیدی به شمار می‌آید. ازاین‌رو ارزیابی نظریه‌های رسانه بر اساس الگوی قرآنی می‌تواند به فهم درست این تحولات و ارزش‌گذاری این نظریات کمک نماید. برای نیل به نتیجه در بررسی این نظریات از رویکرد معرفت‌شناسانه ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل روش‌های مشاوران روان‌شناسی برای امنیت روان و تطبیق آن با روش‌های کاربردی ازدیدگاه قرآن وحدیث

علی رجب زاده آلمالو؛ محمد ولی اسدی

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 137-166

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.78676.2018

چکیده
  اضطراب منشأ بسیاری از بیماری­های روانی است. روان‌شناسان جهت ایجاد سلامت روان راه‌هایی را پیشنهاد نموده‌اند لکن برخلاف تلاش آنان امروزه یکی از رنجوری انسان‌ها، از ناحیه اضطراب و ناراحتی‌های متعدد روانی است. روشن شدن علت اساسی عدم توفیق کامل راه‌های توصیه‌شده مشاوره روان‌شناسی در پیشگیری، دغدغه این مقاله است. بدین‌جهت، در ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تبیین مبانی فلسفی خودآگاهی در قرآن کریم و انعکاس تربیتی خودآگاهی در سبک زندگی اسلامی

شیرین رشیدی

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 167-204

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.77985.2008

چکیده
  انسان موجودی مرکب از روح و بدن است و بخش اصیل وجود انسان، روح غیرمادی اوست. بر اساس متون اسلامی تکامل روح به معنای تقویت خودآگاهی انسان است. خودآگاهی در قرآن کریم به ­معنای بازیابی حقیقت خویش به‌واسطه پرورش استعدادهای فطری است. خداوند تمام ­عالم­ را ­دارای شعور و آگاهی می­داند. هدف پژوهش حاضر، تبیین مبانی فلسفی خودآگاهی در ...  بیشتر

قرآن پژوهی
پژوهشی بر تفسیر واعظانه قرآن کریم‏ و تبیین برخی از نمونه‌های آن

باقر ریاحی مهر؛ سید محمد حسینی پور

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 205-240

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.77324.1990

چکیده
  تفسیر به مثابه یک علم، در طول تاریخ گسترده خود، همانند دیگر علوم، ساختاری عمدتاً قابل استفاده برای دانشمندان داشته و استدلال، بیان آرای موافقان و مخالفان، و نقد، بخشی از شاکله آن را تشکیل داده است. تفسیر واعظانه، نامی نوآشنا اما گرایشی کهن از تفسیر قرآن کریم است که تا کنون مطالعه دقیقی پیرامون چیستی و جایگاه آن در میان تفاسیر انجام ...  بیشتر

قرآن پژوهی
ادلة قرآنی نگارش قرآن در عصر پیامبر (ص)

محمد کاظم شاکر

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 241-268

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.80879.2056

چکیده
  آیا تمام قرآن در زمان حیات حضرت محمد (ص) به کتابت درآمد؟ این مقاله تنها با استشهاد به آیات قرآن به این پرسش پاسخ می‌دهد. قرآن، نگارش و اهمیت آن را مورد تأکید قرار داده و نشان می‌دهد که نگارش در عصر و مصر نزول قرآن امری رایج و متداول بوده است. همچنین نگارشِ برخی از موضوعات نظیر مطالب غیبی و وحیانی مورد انتظار تلقی می‌شده است. علاوه بر ...  بیشتر

قرآن پژوهی
سربلندی حضرت سلیمان در آزمایش مرگ فرزند (آیه 34 سوره ص) با محوریت سیاق

محمدرضا شاهسنایی؛ عباس شریفی

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 269-293

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.76897.1985

چکیده
  ازجمله آیاتی که معرکه آراء مفسران گشته و تفاسیر متضادی از آن ارائه‌شده، آیات 34 و 35 سوره ص درباره حضرت سلیمان (ع) است. تکیه بر روایات تفسیری ساختگی و غفلت از سیاق موجب شده برخی از مفسران نسبت­های نادرست و ناپسندی که مغایر با عصمت انبیاء است به آن حضرت روا دارند و ایشان را مستوجب عقوبت الهی بدانند و برخی دیگر از مفسران، با اعتقاد به ترک ...  بیشتر

قرآن پژوهی
نقد و بررسی آراء مفسران درباره واژه «تقویم» در آیه چهارم سوره تین

محمد شریفی؛ محمد مکتوبیان

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 295-321

https://doi.org/10.22054/ajsm.2025.59431.1686

چکیده
  الفاظی که در قرآن کریم به کار رفته، با اینکه به زبان عربی روشن هستند ولی مراد خداوند از برخی از آن‌ها برای مخاطب واضح و روشن نبوده و معرکه آراء مفسران شده­اند؛ یکی از این واژگان، واژه «تقویم» در ترکیب «أحسن تقویم» است؛ پژوهش حاضر با روش توصیفی_تحلیلی به نقد و بررسی آراء مفسران درباره این واژه در آیه چهارم سوره تین پرداخته ...  بیشتر

قرآن پژوهی
نسبت‌سنجی خودشیفتگی در قرآن با روان‌شناسی

محمود طباطبایی؛ مریم صادری؛ علیرضا حیدرزادگان؛ محمدجواد عنایتی راد؛ محمدجواد اصغری ابراهیم آباد

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 353-386

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.73853.1937

چکیده
  خودشیفتگی در قرآن به عنوان یک رذیلت اخلاقی محسوب می‌شود که مشمول مذمت و عقوبت است، در حالی که در روان‌شناسی به عنوان نوعی اختلال شخصیتی تعریف می‌شود. پرسش اصلی این است که تفاوت خودشیفتگی در قرآن و روان‌شناسی چیست؟ چالش میان توصیف خودشیفتگی به عنوان اختلالی شخصیتی که دارای سویه‌های ناخودآگاه و ناارادی است و در مقابل آن، رذیلتی اخلاقی ...  بیشتر

قرآن پژوهی
گونه شناسی افزودههای تفسیری در 7 ترجمه معاصر (مورد کاوی دو جزء پایانی قرآن کریم)

ابراهیم فلاح؛ سید محمدحسین عمادی منش

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 387-415

https://doi.org/10.22054/ajsm.2023.62484.1727

چکیده
  ترجمه واژه به واژه قرآن کریم ممکن است مانع از انتقال مفاهیم عمیق آن شود. به همین دلیل، مترجمان گاهی ناچارند افزوده‌هایی به متن ترجمه اضافه کنند تا شفاف‌سازی معنایی و ساختاری متن به‌خوبی انجام گیرد. در ترجمه‌های فارسی معاصر قرآن کریم، افزوده‌های تفسیری جایگاه ویژه‌ای دارند و بسیاری از مترجمان معاصر، این افزوده‌ها را به‌صورت داخل ...  بیشتر

قرآن پژوهی
کاربست رویکرد اقناعی در تفسیر، مطالعه موردی تفسیر الکاشف مغنیه

محسن قاسمپور؛ پروین شناسوند؛ امیر توحیدی

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 417-446

https://doi.org/10.22054/ajsm.2024.77873.2005

چکیده
  دین به‌مثابه مجموعه‌ای از تعالیم و مضامین والای فردی و اجتماعی از سوی خداوند بزرگ و توسط برگزیدگان او برای نیل بشر به سعادت آورده شده و از اهدافی بلند برخوردار است بسیاری از عالمان دین بر فایده و لزوم دین که دارای پشتوانه‌های عقلانی است تأکید ورزیده‌اند. در کنار فوایدی که دین برای انسان به ارمغان آورده باید به جنبه‌های فردی و اجتماعی ...  بیشتر