حدیث پژوهی
علی حسن بیگی
چکیده
«فهم روشمند حدیث» در گرو کاربستِ «قواعد فهم» است. از سوی دیگر، صرف کاربستِ قواعد فهم، سبب تحقق فهم روشمند نمی‌گردد، بلکه توجه به آسیب‌های فهم نیز ضروری است. بی‌توجهی به آسیب‌های فهم، فهم روشمند حدیث را دچار اختلال، و پژوهشگر را از مقصود اصلی گوینده دور میکند. یکی از آسیب‌های فهم حدیث، بی‌توجهی به «مَصبِّ حدیث» ...
بیشتر
«فهم روشمند حدیث» در گرو کاربستِ «قواعد فهم» است. از سوی دیگر، صرف کاربستِ قواعد فهم، سبب تحقق فهم روشمند نمی‌گردد، بلکه توجه به آسیب‌های فهم نیز ضروری است. بی‌توجهی به آسیب‌های فهم، فهم روشمند حدیث را دچار اختلال، و پژوهشگر را از مقصود اصلی گوینده دور میکند. یکی از آسیب‌های فهم حدیث، بی‌توجهی به «مَصبِّ حدیث» است. نوشتار پیش رو به دنبال احصای پیامدهای بی‌توجهی به مصب حدیث است. با کوششی که صورت گرفت، روشن شد که تاکنون نوشتاری دربارۀ زمینه‌ها و پیامدهای بی‌توجهی به مصب حدیث منتشر نشدهاست. این تحقیق که با روش توصیفی‌ـ تحلیلی انجام شده، به این نتیجه رسیدهاست که بر اساس روش مذکور، زمینههای بی‌توجهی به مصب حدیث عبارتند از: تصحیف، تحریف، تقطیع، توهّم راوی، تبادر و ترادفپنداری. همچنین، پیامدهای بی‌توجهی به مصب حدیث عبارتند از: تلقی تعارض میان حدیث، فهم ناصحیح از حدیث، زمینهسازی اشکال در حدیث، تلقی بیمعنایی حدیث و تعمیمگرایی.
حدیث پژوهی
ابراهیم ابراهیمی؛ نوال حزباوی
چکیده
زبان بدن از جمله مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی جامعة بشری است که انسان‌ها از آن برای بیان احساسات و دلالت‌های مختلف بهره می‌گیرند. نقش زبان بدن در بستر متون ادبی برای کشف مقاصد و داده‌های مفهومی و آرایه‌های ادبی که به صورت زبان بدن مجسم شده‌است، درخور توجه می‌باشد. کتاب نهجالبلاغه مملوّ از صنایع ادبی و لطافت‌های کلامی است. در این ...
بیشتر
زبان بدن از جمله مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی جامعة بشری است که انسان‌ها از آن برای بیان احساسات و دلالت‌های مختلف بهره می‌گیرند. نقش زبان بدن در بستر متون ادبی برای کشف مقاصد و داده‌های مفهومی و آرایه‌های ادبی که به صورت زبان بدن مجسم شده‌است، درخور توجه می‌باشد. کتاب نهجالبلاغه مملوّ از صنایع ادبی و لطافت‌های کلامی است. در این مقاله، موضوع زبان بدن (دست) در نهجالبلاغه از نظر دلالت‌های مفهومی‌ـ بلاغی به روش توصیفی‌ـ تحلیلی بررسی میشود. از دلالت‌های مفهومی و بلاغی دست در کلام امام علی(ع) می‌توان به گزارههای بییاور بودن، پافشاری بر عدم اطاعت، اعلام بیعت، بخلورزی، نفرین، میزان نعمت و بخشش، آمادة حمله کردن، قبول بیعت، ندامت و حسرت، مساعدت و هماهنگی، اندوه فراق، بیتابی تأسفبار، حالات اظهار پشیمانی، جدّیت و خستگیناپذیری در طلب امر، فاصلة بین حق و باطل، مغلوب شدن و خطاکار بودن، استعاره، تشبیه، تمثیل، کنایه و اقتباس اشاره نمود.
حدیث پژوهی
علی اسدی اصل؛ حسن نقی زاده؛ سید مهدی ظفرحسینی
چکیده
بسیاری از سخنان امام علی (ع) در نهجالبلاغه در غالب وصف آمده است مانند توصیف خداوند، پیامبر و غیره. با توجه به آن‌که وصف در ادبیات عربی یکی از فنون مهم شاعری در کنار مدح، هجو و رثاء است تأکید این مقاله بر آن است که توصیفات نهجالبلاغه علاوه بر بعد فلسفی، کلامی و عرفانی از حیث ادبی نیز به دقّت مطالعه شود تا روشن گردد بررسی آن از این منظر ...
بیشتر
بسیاری از سخنان امام علی (ع) در نهجالبلاغه در غالب وصف آمده است مانند توصیف خداوند، پیامبر و غیره. با توجه به آن‌که وصف در ادبیات عربی یکی از فنون مهم شاعری در کنار مدح، هجو و رثاء است تأکید این مقاله بر آن است که توصیفات نهجالبلاغه علاوه بر بعد فلسفی، کلامی و عرفانی از حیث ادبی نیز به دقّت مطالعه شود تا روشن گردد بررسی آن از این منظر چه ثمره فقه الحدیثی را به همراه دارد. این مقاله دو راه را در جهت درک بهتر توصیفات نهجالبلاغه در اختیار ما قرار میدهد: یکی پرداختن به ظواهر الفاظ و دیگری پرداختن به آرایه‌های ادبی است زیرا ظواهر الفاظ دارای معانی هستند که گاه بهصورت آشکار آن را میرساند و گاه بهصورت لوازمی که به همراه آنان است. آرایه‌های ادبی از قبیل تشبیه، مجاز، استعاره و کنایه نیز هر یک اقتضائاتی را در رساندن معنادارند که با توجّه به آن‌ها به فهم بهتری در معنای توصیفات نهجالبلاغه می‌توان رسید.
حدیث پژوهی
محمد حسن الهی زاده؛ راضیه سیروسی
چکیده
پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان همواره در میان مسلمانان جایگاه ویژه ای داشته‌ند. در این میان توجه به حضرت فاطمه (س) به گونه‌ای خاص مدنظر علمای خاصه و عامه قرار داشته است. نویسنده مشهور و عالم شافعی مذهب، محمدبن محمدبن عبدالله مصری (975-1035 ق) معروف به «قلقشندی» رساله‌ای تحت عنوان «المنتقی من اتحاف السائل بما لفاطمه من المناقب و ...
بیشتر
پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان همواره در میان مسلمانان جایگاه ویژه ای داشته‌ند. در این میان توجه به حضرت فاطمه (س) به گونه‌ای خاص مدنظر علمای خاصه و عامه قرار داشته است. نویسنده مشهور و عالم شافعی مذهب، محمدبن محمدبن عبدالله مصری (975-1035 ق) معروف به «قلقشندی» رساله‌ای تحت عنوان «المنتقی من اتحاف السائل بما لفاطمه من المناقب و الفضائل» در بیان مناقب و فضایل حضرت فاطمه(س) تالیف کرده است. قلقشندی در این رساله سعی داشته تا با دقت در نقل روایات متناقض و متضاد و جمع میان آن‌ها خواننده را با نحوههای مختلف روایت یک حدیث از راویان متعدد آشنا سازد. در این مقاله، سعی شده با بررسی منابع مورد استفاده قلقشندی در این رساله و بیان ویژگی‌های کار او و تجزیه و تحلیل آن، دیدگاه او به عنوان یکی از علمای عامه مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان داد که قلقشندی با دقت در نقل روایات متناقض و متضاد و جمع میان آن‌ها، خواننده را با نحوههای مختلف روایت یک حدیث از راویان متعدد آشنا سازد. البته گاهی بدون تحلیل روایات، روایتی را بدون دلیل بر روایت دیگر ترجیح داده است.
حدیث پژوهی
مریم سرگزی؛ ولی الله حسومی
چکیده
روایت سینمایی یکی از انواع روشهای تصویرگری است؛ در این روش گوینده بدون در نظر داشتن عناصر سینمایی، مطالب موردنظر خود را به‌گونه‌ای بیان میکند که مخاطب موقع شنیدن، آن‌ها را همچون فیلم در مقابل خود میگیرد و می‌توان این عناصر سینمایی را در بیان او مشاهده کرد. این روش از ابعاد مختلف قابل بررسی است؛ نوشتار حاضر با توجه به ویژگی‌های ...
بیشتر
روایت سینمایی یکی از انواع روشهای تصویرگری است؛ در این روش گوینده بدون در نظر داشتن عناصر سینمایی، مطالب موردنظر خود را به‌گونه‌ای بیان میکند که مخاطب موقع شنیدن، آن‌ها را همچون فیلم در مقابل خود میگیرد و می‌توان این عناصر سینمایی را در بیان او مشاهده کرد. این روش از ابعاد مختلف قابل بررسی است؛ نوشتار حاضر با توجه به ویژگی‌های بلاغی برجسته در کلام حضرت علی (ع) به بررسی کاربرد و ظرفیتهای این هنر در خطبه 91 نهجالبلاغه پرداخته که حاوی گزارشات و روایات مختلف است. بر این اساس به روش توصیفی- تحلیلی سعی میشود تکنیکهای سینمایی در این خطبه معرفی و هنر امام علی علیهالسلام در هر مورد نشان داده شود. در پایان هر بخش نیز معمولاً صحنههایی از خطبه اول نهجالبلاغه که در راستای با این خطبه است و در بعضی موارد آیات قرآن بهعنوان شاهد آورده میشود. که حاصل پیوستاری زمان، طبیعت و انسان بهعنوان بدنهای واحد از حیات است.
حدیث پژوهی
پروین بهارزاده؛ سمیرا دوست نواز
چکیده
بالاترین هدف ادیان الهی ارتقای معنوی انسان است. اسلام، انسان را دارای ابعاد و وجوه متعدد دانسته و از تأثیر و تأثر ابعاد مختلف وجودی او سخن گفته و رشد و کمال وی را در تمام ابعاد مدنظر داشته است. نظام اخلاقی ترسیم‌شده از سوی درس آموختگان این مکتب می‌‌تواند بهترین الگو جهت حفظ سلامت و ارتقای انسان به بالاترین درجات کمال انسانی او باشد. ...
بیشتر
بالاترین هدف ادیان الهی ارتقای معنوی انسان است. اسلام، انسان را دارای ابعاد و وجوه متعدد دانسته و از تأثیر و تأثر ابعاد مختلف وجودی او سخن گفته و رشد و کمال وی را در تمام ابعاد مدنظر داشته است. نظام اخلاقی ترسیم‌شده از سوی درس آموختگان این مکتب می‌‌تواند بهترین الگو جهت حفظ سلامت و ارتقای انسان به بالاترین درجات کمال انسانی او باشد. گفتار یکی از مهم‌ترین وجوه در هندسۀ ششوجهی نظام اخلاق فردی ترسیم‌شده از سوی حضرت علی (ع) در نهجالبلاغه است. ازاینرو اصلاح ادبیات زبانی گامی مهم در بسامانی نظام اخلاقی و درنتیجه تضمین سلامت فرد است. از منظر امام (ع) بدون بسامانی گفتار، ساختار اخلاق و نظامِ ایمان، بسامان نمیشود. در مقالۀ حاضر مصادیقی از گفتار سلامتافزا از منظر امیرمومنان (ع) از کتاب شریف نهجالبلاغه گردآوری شده است. گفتار پروامدارانه و بخردانه، ادبیات نرم و ملایم، کلام مبتنی بر صدق، کمگویی، سخن حق، انتقاد سازنده، راز و نیاز و مناجات با خداوند و... از مهم‌ترین عوامل ارتقا بخش سلامت روحی، معنوی و اخلاقی فرد شمرده میشود.
حدیث پژوهی
حسن نجفی؛ مرتضی اکبرپور؛ محمدحسن محمدی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مدلول‌های تربیتی دعای بیست‌و پنجم صحیفة سجادیه و چگونگی کاربرد آن‌ها در برنامۀ درسی معارف اسلامی انجام شده‌است. روش پژوهش توصیفی‌ـ تحلیلی می‌باشد. برای گردآوری داده‌های لازم در نیل به اهداف پژوهش، متن و ترجمة دعای مذکور و نیز دیگر منابع تشریحی با استفاده از فرم‌های فیش‌برداری از منابع جمع‌آوری، و با ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مدلول‌های تربیتی دعای بیست‌و پنجم صحیفة سجادیه و چگونگی کاربرد آن‌ها در برنامۀ درسی معارف اسلامی انجام شده‌است. روش پژوهش توصیفی‌ـ تحلیلی می‌باشد. برای گردآوری داده‌های لازم در نیل به اهداف پژوهش، متن و ترجمة دعای مذکور و نیز دیگر منابع تشریحی با استفاده از فرم‌های فیش‌برداری از منابع جمع‌آوری، و با شیوههای کیفی تجزیه و تحلیل شده‌است. بر اساس یافتههای این تحقیق، در دعای بیست‌و پنج صحیفة سجادیه به گونه‌ای ظریف و دقیق برخی از مدلول‌های تربیتی را می‌توان استنتاج و استخراج نمود که عبارتند از: استعانت از خداوند، بهرهگیری از تقوا، محور قرار دادن محبت راستین، اطاعتپذیری، شناخت دشمن (شیطان)، بصیرت، واگذاری مسئولیت به متربیان، توجه به رشد اخلاقی، طلب رزق طیب و توجه به تربیت جسمانی. برنامهریزان درسی میتوانند از مدلول‌های تربیتی مذکور با اتخاذ استراتژیهای مطرحشده از سوی محققان در طراحی بخشهای اهداف، محتوا، روشهای یاددهیـ یادگیری و ارزشیایی برنامۀ درسی معارف اسلامی استفاده نمایند.
حدیث پژوهی
حسین علوی مهر؛ عباس یوسفی تازه کندی؛ مرتضی سازجینی
چکیده
مهم‌ترین مستند مدعیان تحریف قرآن، مجموعه‌ای از روایات پراکنده است که از مدارک مختلف گردآوری شده‌است. در ردّ این گونه روایات، دانشمندان اسلامی روشهای مختلفی را به‌کار برده‌اند، ولی بیشتر این روش‌ها جامعیت لازم را ندارند و یا حتی برخی از روش‌هایی که از سوی اهل تسنن به‌کار گرفته شده، خود منجر به شبهة تحریف قرآن شده‌است. از این ...
بیشتر
مهم‌ترین مستند مدعیان تحریف قرآن، مجموعه‌ای از روایات پراکنده است که از مدارک مختلف گردآوری شده‌است. در ردّ این گونه روایات، دانشمندان اسلامی روشهای مختلفی را به‌کار برده‌اند، ولی بیشتر این روش‌ها جامعیت لازم را ندارند و یا حتی برخی از روش‌هایی که از سوی اهل تسنن به‌کار گرفته شده، خود منجر به شبهة تحریف قرآن شده‌است. از این رو، بهکارگیری روشی صحیح و جامع در این امر از سوی علمای دین ضرورت دوچندان دارد. آیت‌الله معرفت از دانشمندان معاصری است که در ردّ این گونه روایات روش جامعی را اتخاذ کردهاند. روش ایشان در نقد و توجیه روایات تحریف‌نما سه مرحلهای است. در مرحلة اول آیت‌الله معرفت به منابع روایات توجه دارند. ایشان بیشتر مدارک روایات ادعایی را بیاعتبار میدانند و عنوان میکنند که بسیاری از آن‌ها رسالههایی هستند که صاحبان آن‌ها مجهول و مجعول هستند. مرحلة دوم توجه به سند روایات ادعایی است. در این مرحله، آیت‌الله معرفت به دو شیوة اجمالی و تفصیلی به نقد روایات تحریف‌نما مبادرت میورزند و در مرحلة سوم به نقد محتوایی روایات باقیمانده میپردازند.
حدیث پژوهی
مریم سعیدیان جزی
چکیده
مسئلة موعود و تعیین جایگاه آن در موضوع مهدویت، یک سنّت الهی است که در آموزه‌های اسلامی به آن تصریح شده‌است. در این میان، اخبار و روایات منسوب به امام علی(ع) جایگاه ویژه‌ای دارد. این تحقیق به دنبال پاسخ به این سؤال است که «ضرورت مهدویت و ماهیت آن در اخبار منسوب به امام علی(ع) چیست؟». این موضوع به‌ویژه از آن رو حائز است که به نظر می‌رسد ...
بیشتر
مسئلة موعود و تعیین جایگاه آن در موضوع مهدویت، یک سنّت الهی است که در آموزه‌های اسلامی به آن تصریح شده‌است. در این میان، اخبار و روایات منسوب به امام علی(ع) جایگاه ویژه‌ای دارد. این تحقیق به دنبال پاسخ به این سؤال است که «ضرورت مهدویت و ماهیت آن در اخبار منسوب به امام علی(ع) چیست؟». این موضوع به‌ویژه از آن رو حائز است که به نظر می‌رسد سیرة مهدوی نمونة جامع و آرمانی است که علی(ع) برای دستیابی به آن قدم برمی‌داشت. ازاین رو، نسبت جدی میان حکومت جهانی مهدوی با سیرة امام علی(ع) وجود دارد. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که در اخبار وارده از امام علی(ع)، مهدویت از آموزه‌های وحیانی به شمار می‌رود که معرفت به آن از وظایف ایمانی انسان دیندار است. مطابق این امر، حضرت مهدی(عج) از فرزندان علی(ع) و اهل بیت است و به عنوان امام و خلیفة الهی شئون ولایت را داراست. همچنین، مقولة مهدویت در تمام ابعاد آن با مشیت و ارادة الهی نسبت مستقیم دارد و مسائلی چون ولادت، غیبت و ظهور امام، انتظار و مانند آن با ربوبیت، علم و قدرت حق تعالی پیوسته است. امام علی(ع) با طرح مقولة مهدویت تنها طریق تقرب به خداوند و سعادت را اندیشة توحیدی می‌داند که ولایت از شروط و ارکان آن به شمار می‌رود. به همین سبب، همة انسان‌های موحد و عدالت‌جو را به تبعیت از الگوی جامع مهدوی دعوت، و مقابله با ادعاهای ناصوابی که از سوی معاندان دربارة مقولة موعود و مهدویت خاصه وارد شده‌است، وظیفة همگان می‌داند.
