حدیث پژوهی
کیوان احسانی؛ فاطمه احمدی
چکیده
تاریخ‌گذاری مأثورات در نگاه مستشرقان ـ علی‌رغم گذشت یک سده ـ از مباحث نوین درحدیث‌پژوهی معاصر تلقی میشود؛ به گونه‌ای که بازشناسی شیوه آنان در تحلیل روایات از ضرورت این امر گواهی میدهد؛ زیرا قبول یا طرد نتایج آنان فارغ از آشنایی با شیوه حدیث‌پژوهان غربی میسر نخواهد بود. پژوهش حاضر نیز با نگاهی مشترک بر سند و متن گزاره "لَقَدْ ...
بیشتر
تاریخ‌گذاری مأثورات در نگاه مستشرقان ـ علی‌رغم گذشت یک سده ـ از مباحث نوین درحدیث‌پژوهی معاصر تلقی میشود؛ به گونه‌ای که بازشناسی شیوه آنان در تحلیل روایات از ضرورت این امر گواهی میدهد؛ زیرا قبول یا طرد نتایج آنان فارغ از آشنایی با شیوه حدیث‌پژوهان غربی میسر نخواهد بود. پژوهش حاضر نیز با نگاهی مشترک بر سند و متن گزاره "لَقَدْ جِئْتُکُمْ بِالذَّبْحِ"، در پی ارزیابی این پرسش است که تعیین حلقه مشترک، کدامین دوره را نخستین خاستگاه زمانی ترویج روایت معرفی می‌دارد. لذا این پژوهش با نظر به فقدان مطالعات حدیثی پیرامون تاریخ‌گذاری روایت مذکور در مجامع فریقین، برآن است تا ازگذار پاسخ به سؤال فوق مبتنی بر نتایج حاصل از تحلیل ترکیبی، کاستی‌های موجود را برطرف نماید. گفتنی است این نوشتار با بهره‌وری از شیوه توصیفی ـ تحلیلی بدین رهیافت نایل آمد که تحلیل سندی و دلالی روایت بر مبنای مستندات نقلی و کلامی، تماماً از ضعف روایت و گسترش بی‌رویه آن در عصر فتوحات خلفا حکایت می‌نماید. نقل منفرد گزاره در مصادر شیعی و انتقال آن در مکتوبات "راوندی" و "طبرسی"، در قیاس با نخستین ورود روایت در سیره "إبن‌إسحاق" و انعکاس آن با تعدد طرق در منابع متاخرتر، از جمله مهم‌ترین برآیند حاصله از تحلیل ترکیبی روایت است .
حدیث پژوهی
محمد شریفی؛ حسن یعقوبی
چکیده
یکی از مهم‌ترین مباحث انسان‌شناسی و اخلاق، مسئله‌ی "خشونت" است. زیرا، از یک‌طرف دشمنان دین همواره سعی در معرفی چهره‌ای خشن و ناخوشایند از دین و پیشوایان آن داشته و از طرفی، در تعالیم دینی، گاه انسان حق إعمال خشونت را ندارد و گاهی هم، باید ابراز خشم و خشونت کند. این روی‌کَرد دوگانه‌ی دین و آموزههای اسلامی به مبحث خشونت و ترسیم چهره‌ای ...
بیشتر
یکی از مهم‌ترین مباحث انسان‌شناسی و اخلاق، مسئله‌ی "خشونت" است. زیرا، از یک‌طرف دشمنان دین همواره سعی در معرفی چهره‌ای خشن و ناخوشایند از دین و پیشوایان آن داشته و از طرفی، در تعالیم دینی، گاه انسان حق إعمال خشونت را ندارد و گاهی هم، باید ابراز خشم و خشونت کند. این روی‌کَرد دوگانه‌ی دین و آموزههای اسلامی به مبحث خشونت و ترسیم چهره‌ای خشن از دین توسط مخالفان و اسلام‌ستیزان در سال‌های اخیر، نویسندگان مقاله را بر آن داشت تا به بررسی مبحث خشونت در نهجالبلاغه بپردازند. پژوهش حاضر، به هدف بررسی معنا و مفهوم خشونت در کلام امام علی(ع) با تأکید بر گستره‌ی معنایی آن در نهجالبلاغه، با روش توصیفی-تحلیلی سامان پذیرفته و به این نتایج دست یافت که أولاً؛ خشونت با تعدادی واژگان دیگر در این کتاب شریف ارتباط و ترادف معنایی آشکار دارد که هر یک، معنا و کارکردهای خاص خود را دارند و با وجود داشتن اتّحاد موضوعی، کاربردهای متفاوتی می‌یابند و ثانیاً؛ مراتب، کاربردها و بالتّبع کارکردهای متفاوت خشونت، شناخت دقیق و کاربست صحیح آنها را ضرورتی اجتناب‌ناپذیر ساخته و ثالثاً؛ می‌توان با شناخت هرچه دقیق‌تر و کامل‌تر آن مفاهیم، ضمن رفع اتهامِ خشونت‌گرایی از دین اسلام، کاربردها و کارکردهای درست آن-از جمله: دفع و رفع ظلم از جامعه و دفاع از مظلوم- را در ساحت جامعه‌ی دینی و انسانی به نظاره نشست.
حدیث پژوهی
محبوبه قبادپور؛ حسین شاهبازپور
چکیده
چکیدهسازوکار و چگونگی بررسی و تبیین دلالت‌های متن و فهم حدیث از جمله مباحثی است که جهت‌دهی مطالعات دانشمندان علوم قرآن و حدیث معاصر را طی سال‌های اخیر عهده‌دار بوده است. دستیابی به فرایند و سازوکار چگونگی فهم متن حدیث و تبیین دلالت‌های آن در مطالعات حدیث‌پژوهی آیت‌الله جوادی آملی، هدف اصلی نگاشت پیش رو است(هدف). اکنون این پرسش ...
بیشتر
چکیدهسازوکار و چگونگی بررسی و تبیین دلالت‌های متن و فهم حدیث از جمله مباحثی است که جهت‌دهی مطالعات دانشمندان علوم قرآن و حدیث معاصر را طی سال‌های اخیر عهده‌دار بوده است. دستیابی به فرایند و سازوکار چگونگی فهم متن حدیث و تبیین دلالت‌های آن در مطالعات حدیث‌پژوهی آیت‌الله جوادی آملی، هدف اصلی نگاشت پیش رو است(هدف). اکنون این پرسش طرح میشود که روش فقه‌الحدیثی آیت‌الله جوادی آملی در مطالعات حدیث پژوهی ایشان چیست(سؤال)؟ نوع تحقیق بنیادین و توسعهای است و از روش توصیف و تحلیل برای کشف و تبیین ابعاد و بخشهای مختلف مسئلۀ پژوهش بهره می‌برد(روش). یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد که روش آیت‌الله جوادی آملی در فهم حدیث و تبیین دلالت‌های آن از یک مدل فرایندی، نظام‌مند و وابسته به مفاهیم قرآنی بهره می‌برد که وابستگی مستقیم مراد استعمالی و مراد جدی حدیث و تطبیق هردو بر اصول و مفاهیم محکم قرآنی، برای کشف معنای صحیح حدیث، ترسیمکنندۀ پایههای اصلی ساختار آن است(یافتههای پژوهش).
حدیث پژوهی
زهرا مواظبی؛ ابراهیم ابراهیمی
چکیده
کنش‌گفتاری یا کارگفت مفهومی، کلیدی در زبان‌شناسی و فلسفه‌ی کاربردشناسی زبان است که به بررسی عملکرد و معنای افعال در گفتگو با توجه به موقعیت اجتماعی و روابط بین گوینده و شنونده می‌پردازد و تلاش میکند کارکردهای زبان را به صورت نظام‌مند توضیح دهد. این پژوهش با رویکرد زبان‌شناسی کاربردی و بهرهگیری از دســتهبندی جــان ســرل در ...
بیشتر
کنش‌گفتاری یا کارگفت مفهومی، کلیدی در زبان‌شناسی و فلسفه‌ی کاربردشناسی زبان است که به بررسی عملکرد و معنای افعال در گفتگو با توجه به موقعیت اجتماعی و روابط بین گوینده و شنونده می‌پردازد و تلاش میکند کارکردهای زبان را به صورت نظام‌مند توضیح دهد. این پژوهش با رویکرد زبان‌شناسی کاربردی و بهرهگیری از دســتهبندی جــان ســرل در نظریــه کنشهــای گفتــار بــه تحلیــل دعای ابوحمزه ثمالی می‌پردازد تا قواعد معنایی استفاده از زبان برای دستیابی به اعمال گفتاری شناسایی و گفتمان دعای ابوحمزه در رابطه انسان با خدا بازنمایی شود. بدین منظور متن دعا به واحدهای معنایی کوچکتر تقسیم و بر اساس نظریه سرل تحلیل شده است. یافته‌ها نشان میدهد که در دعای ابوحمزه شامل انواع مختلف کنش‌های گفتاری (اظهاری، ترغیبی، عاطفی و تعهدی) است که هر یک برای بیان هدفی خاص به کار رفته‌اند. بیشترین تأکید بر کنش‌های اظهاری با بسامد (53%) و پس از آن کنش‌های ترغیبی با بسامد (35%) قرار دارند. کنش‌های عاطفی با بسامد (11%) نیز حضور قابل توجهی دارند، اما از کنش‌های تعهدی(1%) بسیار کم استفاده شده است. نتیجه این بسامدگیری نشان میدهد که تمرکز اصلی گوینده بر ارائه باورها، بیان حقایق و انگیزش مخاطبان است. در مجموع، این پژوهش نشان داد که تحلیل کنش گفتاری میتواند ابزاری قدرتمند برای درک ساختار زبانی و کارکردهای مختلف دعا باشد. این روش نه تنها به روشن شدن معانی و مفاهیم نهفته در متن دعا کمک میکند، بلکه به شناخت بهتر ساختار ارتباطی در متون مذهبی می‌انجامد.
حدیث پژوهی
یاسر تک فلاح
چکیده
یکی از راهبردهای اولیه برای پیشگیری از جرم، پیش‌بینی عقوبت برای مرتکب میباشد که منطق اثرگذاری آن، سنگینی هزینه‌های ارتکاب عمل در برابر فوائد آن است. در این پژوهش در صدد آن هستیم، نظام مجازاتی که توسط شارع مقدس از طریق آیات و روایات به مکلفین ابلاغ گردیده است، چه تاثیری در پیشگیری از جرائم دارد. نتایجی که با روش توصیفی- تحلیلی بدست ...
بیشتر
یکی از راهبردهای اولیه برای پیشگیری از جرم، پیش‌بینی عقوبت برای مرتکب میباشد که منطق اثرگذاری آن، سنگینی هزینه‌های ارتکاب عمل در برابر فوائد آن است. در این پژوهش در صدد آن هستیم، نظام مجازاتی که توسط شارع مقدس از طریق آیات و روایات به مکلفین ابلاغ گردیده است، چه تاثیری در پیشگیری از جرائم دارد. نتایجی که با روش توصیفی- تحلیلی بدست آمد این بود که نظام مجازات اسلامی با رویکردی جامع، مجازات‌ها و عقوبت‌هایی را برای مجرمان پیش‌بینی کرده است که جنبة دنیوی و اخروی را بهطور مشخص و هماهنگ به همراه دارند. عقوبت‌های دنیوی، گاه جنبة طبیعی دارند و گاه به صورت مجازات‌های شرعی گناهان جلوه‌گر شده‌اند. عقوبت‌های دنیوی طبیعی، در واقع نتایجی از اعمال گناهکارانة افراد هستند که در طبیعت این اعمال نهاده شده‌اند و پس از ارتکاب بهطور طبیعی دامنگیر فرد می‌شوند. مجازات‌های شرعی نیز قسم دیگری از عقوبت‌های دنیوی هستند که شارع مقدس با رویکرد بازدارندگی آنها را وضع نموده که اجرای آن را برای حکومت اسلامی به عنوان تکلیف قرار داده است. جنبة بازدارندگی مجازات‌های شرعی که شامل حدود، قصاص، دیات و تعزیرات می‌شوند، با سه رویکرد حتمیت مجازات‌ها که شک و تردید را در خصوص اجرای آن در ذهن مرتکب از بین می‌برد، شدت مجازات‌ها که هزینة جسمی و روحی انجام گناه را برای مرتکب افزایش میدهد و دقت و ظرافتی که در اجرای مجازات و نحوة ثبوت گناه پیش‌بینی گردیده، وضع شده است.
حدیث پژوهی
حمیدرضا بصیری؛ زهرا زارعی مدوئیه
چکیده
علم رجال، که وظیفۀ راوی‌شناسی را بر عهده دارد، در فرآیند بررسی حدیث همواره به عنوان یک علم مقدمه‌ای که نتایج خود را در اختیار مصطلح‌الحدیث قرار میدهد و تنها با آن ارتباط مستقیم دارد،مورد توجه بوده است.اما تأمل در روایاتی که در فرآیند فهم حدیث به وجود راویان با خصوصیات و درجات متفاوت توجه‌داده‌اند و همچنین معیارهایی در باب حل ...
بیشتر
علم رجال، که وظیفۀ راوی‌شناسی را بر عهده دارد، در فرآیند بررسی حدیث همواره به عنوان یک علم مقدمه‌ای که نتایج خود را در اختیار مصطلح‌الحدیث قرار میدهد و تنها با آن ارتباط مستقیم دارد،مورد توجه بوده است.اما تأمل در روایاتی که در فرآیند فهم حدیث به وجود راویان با خصوصیات و درجات متفاوت توجه‌داده‌اند و همچنین معیارهایی در باب حل تعارض با توجه به ویژگیهای راویان ارائه داده‌اند،دیدگاهی را تقویت میکند که علم رجال نمی‌تواند تنها به عنوان یک علم مقدمه‌ای مطرح باشد،بلکه میتواند در فقه‌الحدیث نیز به صورت مستقیم،و نه با واسطه مصطلح‌الحدیث،مؤثر باشد.با نظر به این دیدگاه،چه بسا بی‌توجهی به اوصاف و احوال راوی در مواردی میتواند مانع درک معنای صحیح از حدیث شود.با این تأمل،مسئلۀ اصلی قابل طرح در پژوهش حاضر این است که شناخت احوال رجالی راویان چگونه میتواند بر فهم حدیث اثرگذار باشد. این مسئله در پژوهش‌هایی تنها به طور ضمنی،و نه مستقل، مورد تحلیل قرار گرفته است.در این مقاله که به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی صورت گرفته، بر آنیم تا تبیین کیفیت این اثرگذاری،نقش شناخت احوال رجالی راوی بر فهم حدیث را با ذکر نمونه‌ها تبیین کنیم. جستجوها نشان‌گر آن است که آگاهی از اموری مانند درجه معرفتی راوی،جایگاه علمی راوی،مذهب راوی،قوت و ضعف راوی و محل سکونت راوی از مسائلی است که در فرآیند فهم حدیث مؤثر بوده و نقش‌آفرین است و بدین‌سان،نقش علم رجال را از علمی مقدماتی خارج کرده، بسان پس‌زمینه‌ای در سیر فهم حدیث حرکت میدهد.
حدیث پژوهی
مهدی آریان فر؛ علی آهنگ
چکیده
مسأله تاخیر در تدوین حدیث به مثابه یک پدیده تاریخی، خود منشأ پیدایش مجموعه انگاره‌هایی در این خصوص شده است، که لازمه تحلیل این انگاره‌ها اتخاذ نگاهی تاریخی به این مقوله میباشد. انگاره ناهم ترازی اعتبار سنت با قرآن، انگاره بی نیازی به سنت در پیاده سازی شریعت و انگاره تفکیک ناپذیری احادیث صحیح از سقیم از جمله این انگاره‌ها هستند. ...
بیشتر
مسأله تاخیر در تدوین حدیث به مثابه یک پدیده تاریخی، خود منشأ پیدایش مجموعه انگاره‌هایی در این خصوص شده است، که لازمه تحلیل این انگاره‌ها اتخاذ نگاهی تاریخی به این مقوله میباشد. انگاره ناهم ترازی اعتبار سنت با قرآن، انگاره بی نیازی به سنت در پیاده سازی شریعت و انگاره تفکیک ناپذیری احادیث صحیح از سقیم از جمله این انگاره‌ها هستند. در این میان جریان قرآن بسندگی در دین موسوم به «قرآنیون»، با تاثیرپذیری از مطالعات استشراقی نقش پر رنگی در توسعه و ترویج این انگاره‌ها داشتهاند. مبنای قرآنیون دراین شبهات، گزارش های حدیثی و تاریخی احادیث منع کتابت در زمان رسول خدا (ص) و پذیرش نهی توسط صحابه و تداوم و تاکید بر آن پس از رحلت پیامبر(ص) است. پژوهش حاضر که به روش کتابخانه‌ای و با هدف تحلیل تاریخی انگارههای قرآنیون سامان یافته، به این نتیجه رسیده است که دلایل و مستندات قرآنیون در تثبیت این انگاره‌ها از اعتبار و وجاهت علمی کافی برخوردار نبوده؛ زیرا، اولا اعتبار سنت متوقف بر نگارش و کتابت آن نیست. ثانیا سیره گفتاری و رفتاری پیامبرمساله منع نگارش سنت را بر نمیتابد و نمی توان تصمیم صحابه در خصوص مقابله با تدوین حدیث را تداوم سیره نبوی دانست.
حدیث پژوهی
محمد سبحانی نیا
چکیده
بنابر نقل سیدرضی امام علی(ع) در ضمن چهار خطبۀ 36 ،58، 122 و 127 خوارج را مورد خطاب قرار داده است. از آنجا که حضرت، خوارج را افرادی گمراه می‌دانست، پیوسته می‌کوشید اندیشۀ انحرافی آنان را از راه گفتگو و منـاظره اصـلاح کنـد.پژوهش حاضر درصدد است با پرداختن به گفتگوی امام علی(ع) با خوارج وبا بهرهگیری ازنظریۀ کنش گفتار «جان سرل»، تحلیلی ...
بیشتر
بنابر نقل سیدرضی امام علی(ع) در ضمن چهار خطبۀ 36 ،58، 122 و 127 خوارج را مورد خطاب قرار داده است. از آنجا که حضرت، خوارج را افرادی گمراه می‌دانست، پیوسته می‌کوشید اندیشۀ انحرافی آنان را از راه گفتگو و منـاظره اصـلاح کنـد.پژوهش حاضر درصدد است با پرداختن به گفتگوی امام علی(ع) با خوارج وبا بهرهگیری ازنظریۀ کنش گفتار «جان سرل»، تحلیلی ازانواع کنش‌های گفتاری پنجگانه؛کنش گفتاری اظهاری، اعلامی، ترغیبی، عاطفی و تعهّدی، ارائه نموده و با تحلیل داده‌های به دست آمده، خوانشی نو از این گفتگو-ها ارائه نماید. نویسندگان در پژوهش حاضر بر آن هستند انواع کنش‌های گفتاری موجود در این گفتگوها و نوع بسامد و نتایح آن ها را شناسایی نماید .یافتۀپژوهش نشان میدهد در مجموع 71 پاره گفتار، کنش‌گفتاری اظهاری از بیشترین و کنش‌گفتاری اعلامی از کمترین بسامد برخوردار بوده است. به نظر می‌رسد مهم‌ترین عامل موثر بر فزونی کنش‌گفتاری اظهاری، شبهه افکنی و تشویش اذهان عمومی از سوی خوارج و لزوم پاسخگویی به شبهات آنان بوده است.امام (ع) قصد داشت با پاسخهاى بسیار روشن و منطقى، اشتباهات خوارج را آشکار سازد. بنابراین کنش گفتاری اظهاری با هدف و مقصود گویندة سخن در خطبهها متناسب و همگون است.
حدیث پژوهی
مهدی شجریان
چکیده
دیدگاه اصولیان در تفسیر روایت «ان دین الله لا یصاب بالعقول» چگونه ارزیابی میشود؟ تحقیق پیش رو با روش تحلیلی ـ انتقادی دیدگاه‌های اصولیان در حاشیه این روایت را تحلیل کرده و به نقد و بررسی آنها می‌پردازد. از منظر اصولیان دلیل عدم اصابت عقل با دین الهی، عدم احاطه عقل بر ملاکات احکام شرعی است و حکم عقل بدون اصابت حجت نیست. درنتیجه ...
بیشتر
دیدگاه اصولیان در تفسیر روایت «ان دین الله لا یصاب بالعقول» چگونه ارزیابی میشود؟ تحقیق پیش رو با روش تحلیلی ـ انتقادی دیدگاه‌های اصولیان در حاشیه این روایت را تحلیل کرده و به نقد و بررسی آنها می‌پردازد. از منظر اصولیان دلیل عدم اصابت عقل با دین الهی، عدم احاطه عقل بر ملاکات احکام شرعی است و حکم عقل بدون اصابت حجت نیست. درنتیجه برای تأمین اصابت باید به عقل قطعی و عقل حاکم در عناوین کلی نظیر عدل و ظلم اکتفا کرد و حکم عقل در جزئیات و تطبیقات حجت نیست. در نقطه مقابل به نظر می‌رسد بین نفی اصابت و نفی حجیت ملازمهای نیست و عقل میتواند نظیر سایر حجتهای اصولی در عین امکان عدم اصابت، حجت باشد. از سوی دیگر موضوع این روایت نه عقل ظنی حاکم در جزئیات بلکه عقل غیر قابل احتجاج در سیره عقلائی است که بهصورت خاص با عمل به قیاس در عصر حضور معصوم به تقابل با سنت ـ نه تقابل با روایت کاشف از آن ـ رفته است. لازمه دیدگاه اصولیان حمل نصوص فراوان حجیت عقل بر فرد نادر یعنی عقل قطعی حاکم در کلیات است. ضمناً صدور روایت مذکور به دلیل اشتمال بر روات ناشناخته و مخالفت با روح قرآن کریم محل تأمل است.
حدیث پژوهی
علی حسینی فر؛ عبدالجبار زرگوش نسب؛ نبی سبحانی
چکیده
نفی بأس از جمله‌ی تعبیرات پرکاربرد در منابع روایی است. مشهور فقهای امامیه، مفهوم نفی بأس را، در فرض تجرد از قرائن، جواز و نفی تحریم دانسته‌اند و اثبات بأس را مفید مطلق مبغوضیت و معنایی اعمّ از تحریم و کراهت برشمرده‌اند. واکاوی مفهوم بأس و دقت در کاربست‌های قرآنی و روایی آن نشان میدهد که استعمال این ماده‌ی لغوی در حوزه‌ی تشریع، ...
بیشتر
نفی بأس از جمله‌ی تعبیرات پرکاربرد در منابع روایی است. مشهور فقهای امامیه، مفهوم نفی بأس را، در فرض تجرد از قرائن، جواز و نفی تحریم دانسته‌اند و اثبات بأس را مفید مطلق مبغوضیت و معنایی اعمّ از تحریم و کراهت برشمرده‌اند. واکاوی مفهوم بأس و دقت در کاربست‌های قرآنی و روایی آن نشان میدهد که استعمال این ماده‌ی لغوی در حوزه‌ی تشریع، متناسب با مفهوم عذاب و عقاب است و به تبع این تناسب، بایستی، به اتخاذ رویکردی نو دربارهی این مفهوم پرداخت. به نظر می‌رسد مدلول نفی بأس، نفی تحریم و اثبات آن، اثبات تحریم است و دلالت اثبات بأس بر فساد، در گرو پذیرش استلزام فساد از تحریم مستفاد از آن است. به عبارت دیگر، اثبات بأس، بالمطابقة دلالتی بر فساد ندارد و استفادهی فساد از آن منوط به پذیرش ملازمهی نهی و فساد است که مشهور علمای اصول در عبادات آن را پذیرفتهاند و در معاملات از قبول آن سر باز زدهاند. در این پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی مفاد این تعبیر پرداخته شده و سعی بر آن بوده است که با ارائهی رویکردی مستدل درباره مفهوم نفی بأس، به رفع پارهای از تعارضات روایی پرداخته شود.
حدیث پژوهی
اعظم شمس الدینی فرد؛ سمیرا حیدری راد
چکیده
در نشانه معناشناسیِ گفتمان با عملیاتی معنایی مواجه هستیم که در آن معنا با توجه به تقابل، تعامل یا تطبیقِ نشانه‍های کُنشی، شَوشی یا تنشی از موقعیتی ویژه برخوردار میشود و سوژه را تحت تأثیر خود قرار میدهد. درنهایت مجموعه این عناصر در فضای گفتمان، با توجه به فضای پیوست و گسست گفتمانی شرایط انتقال معنا را از تقابلات معنایی به تعامل ...
بیشتر
در نشانه معناشناسیِ گفتمان با عملیاتی معنایی مواجه هستیم که در آن معنا با توجه به تقابل، تعامل یا تطبیقِ نشانه‍های کُنشی، شَوشی یا تنشی از موقعیتی ویژه برخوردار میشود و سوژه را تحت تأثیر خود قرار میدهد. درنهایت مجموعه این عناصر در فضای گفتمان، با توجه به فضای پیوست و گسست گفتمانی شرایط انتقال معنا را از تقابلات معنایی به تعامل و تطبیق معنایی فراهم می‍سازند. در جستار حاضر با بهرهگیری از رویکرد نشانه-معناشناسی نوین، به تحلیل و تطبیق فرآیند انتقال معنا در نظام‍های نشانه‍ایِ خطبه 221 نهج‌البلاغة پرداخته شد. پژوهش پیش رو درصدد است تا با روش توصیفی-تحلیلی، از منظر نظام‍های گفتمانی مؤلفههای شکلگیری فرآیندهای معنایی تقابلی، تعاملی و تطبیقی گفتمان را در کلام امام علی (ع) بررسی نماید. هدف پژوهش حاضر دریافت معنا در سطوح متفاوت گفتمانی و بررسی سیر انتقال نشانه‍های معنایی میباشد. درنتیجه؛ تحلیل نشانه-معناشناسی گفتمان مذکور نشان میدهد: تعامل میان گستره شناختی و فشاره عاطفی منجر به شکلگیری نظریه طرح‌واره تنشی میشود که برای تطبیق این پدیده زبانی کارآمد میباشد. در این طرح‌واره سوژه با انواع ساختار افزایشی، کاهشی، صعودی و نزولی برای دریافت «معنای مرگ و چگونگی رویارویی با آن» مواجه میشود. همچنین ارتباط تعاملی و تطابقی نظام نشانه‍ای در این خطبه به‌گونه‌ای است که معنا تنها در صورتی قابل دریافت است که سوژه و دیگری بهطور هم‌زمان حضور یابند.
حدیث پژوهی
محمد ابراهیمی راد
چکیده
یکی از مسائل مهمی که همواره موردگفتگو و اختلاف دیدگاه بین اندیشمندان اسلامی بوده، وجود عالمی به نام «عالم ذر» است. مهم‌ترین دلایلی که برای اثبات «عالم ذر» مطرح‌شده، آیات 172-173 سوره اعراف و احادیث متعددی است که در کتاب‌های حدیثی شیعه نقل شده است. بر اساس ظاهر این آیه و احادیث وارده، خداوند انسان‌ها را در عالم مادی قبل از ...
بیشتر
یکی از مسائل مهمی که همواره موردگفتگو و اختلاف دیدگاه بین اندیشمندان اسلامی بوده، وجود عالمی به نام «عالم ذر» است. مهم‌ترین دلایلی که برای اثبات «عالم ذر» مطرح‌شده، آیات 172-173 سوره اعراف و احادیث متعددی است که در کتاب‌های حدیثی شیعه نقل شده است. بر اساس ظاهر این آیه و احادیث وارده، خداوند انسان‌ها را در عالم مادی قبل از آفرینش انسان در دنیا، از پشت پدرانشان خارج کرده و آنان در آن عالم، به خداوند معرفت قلبی پیداکرده و به ربوبیت او اقرار کرده‌اند و درنتیجه حجت بر همه انسان‌ها تمام شده است. برخی از اندیشمندان اسلامی که وجود چنین عالمی را منکر هستند، احادیث «عالم ذر» را یا از نظر سند نامعتبر دانسته و یا دلالت این روایات را بر عالم ذر مورد انکار قرار داده‌اند. در این پژوهش که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش توصیفی-تحلیلی احادیث «عالم ذر» موردبررسی قرارگرفته، تلاش شده که ثابت شود، اولاً، بخش قابلتوجهی از احادیث عالم ذر ازنظر سند معتبرند و ثانیاً، دلالت این احادیث بر وجود عالم ذر غیرقابلانکار است.
حدیث پژوهی
محمدهادی قهاری کرمانی
چکیده
قرآن چشمه‌ای همیشه جاری در بستر زمان است که تشنگان حقیقت و هدایت از زلال آن سیراب گشته و هم چنان در گذر زمان، جاری و جاودانه است. یکی از مهم‌ترین رموز جاودانگی قرآن، تطبیق و سرایت‌دادن مفاد آیات بر مصادیق جدید در گذر زمان است. از این عمل، تحت عنوان «قاعده جری» یا «قاعده جری و تطبیق» یاد میشود. آیت‌الله معرفت بر این باور ...
بیشتر
قرآن چشمه‌ای همیشه جاری در بستر زمان است که تشنگان حقیقت و هدایت از زلال آن سیراب گشته و هم چنان در گذر زمان، جاری و جاودانه است. یکی از مهم‌ترین رموز جاودانگی قرآن، تطبیق و سرایت‌دادن مفاد آیات بر مصادیق جدید در گذر زمان است. از این عمل، تحت عنوان «قاعده جری» یا «قاعده جری و تطبیق» یاد میشود. آیت‌الله معرفت بر این باور است که قاعده جری، غیر از تأویل آیه میباشد؛ بنابراین بررسی و نقد این دیدگاه بر اساس روایات، اهمیت و ضرورت مییابد. ازاین‌رو، در این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی درصدد یافتن پاسخ این سؤال هستیم که آیا نظریه آیت‌الله معرفت مبنی بر نفی تأویلی بودن قاعده جری منطبق با روایات است؟ در این راستا ابتدا دیدگاه ایشان مطرح و سپس با استفاده از روایاتی که در آنها تأویل قرآن به مصادیقی توصیفشده که فراتر از سبب و مورد نزول آیات میباشند و نیز روایاتی که در آنها قاعده جری بهکاربرده شده و تصریحشده که این عمل، تأویل قرآن است، ادعای ایشان، نقد و اثبات شد که جری و تطبیق، یکی از انواع تأویل قرآن است.
حدیث پژوهی
مهدی غلامعلی؛ فاطمه شهربابک
چکیده
کتاب کافی اثر شیخ کلینی یکی از کتب اربعۀ شیعه محسوب میشود و برای امامیه از جایگاه رفیعی برخوردار است. اهل سنت برای کتب مشهور صحاح و به‌ویژه صحیحین یعنی صحیح بخاری و صحیح مسلم چنین ارزشی قائل‌اند. در این پژوهش به دنبال یافتن گونه‌های مختلف احادیث مشترک اعتقادی در کتب اصول کافی و صحیحین اهل سنّت بوده‌ایم. ازآنجاکه چنین مطالعه موردی ...
بیشتر
کتاب کافی اثر شیخ کلینی یکی از کتب اربعۀ شیعه محسوب میشود و برای امامیه از جایگاه رفیعی برخوردار است. اهل سنت برای کتب مشهور صحاح و به‌ویژه صحیحین یعنی صحیح بخاری و صحیح مسلم چنین ارزشی قائل‌اند. در این پژوهش به دنبال یافتن گونه‌های مختلف احادیث مشترک اعتقادی در کتب اصول کافی و صحیحین اهل سنّت بوده‌ایم. ازآنجاکه چنین مطالعه موردی یا مشابه آن را در مقالات نیافتیم ذکر پیشینه‌ای برای آن امکان‌پذیر نیست. درهرصورت، تحقیق در زمینه اشتراک روایی علاوه‌بر افزایش دانش، از جنبۀ تقریب نیز دارای اهمیت است. در این پژوهش کتابخانه‌ای، بررسی در حیطه‌های اصلی شامل مباحث خداشناسی و توحید (مانند وجود خدا، وحدانیت، تبیین صفات الهی، رابطه اسماء و صفات با ذات الهی، ...)، عدل (مانند جبر و تفویض، مسئله شرور و ...)، نبوت و قرآن (مانند پیامبری نبی اکرم (ص)، عصمت، خاتمیت، حدوث و قدم قرآن، تحریف قرآن و ...)، امامت (مانند مسئله جانشینی پیامبر، واقعۀ غدیر، تصریح به ائمۀ هدی علیهم‌السلام و ...) و معاد (مانند سرای دیگر، بهشت و دوزخ و ...) انجام شد. سرانجام پس از یافتن باب‌های اعتقادی در کتب موردنظر، احادیث اعتقادی مشترک استخراج و احصاء شدند که جمعاً 39 موضوع مشترک را در بر می‌گیرند. پس از تعیین گستره روایی، گونه‌شناسی این روایات مشترک تبیین شد، بیشترین گستره را گونه خداشناسی و توحید داشت.
حدیث پژوهی
فرشته دارابی
چکیده
انسان با فطرتی پاک و خدا آشنا پا به عرصه حیات زمینی می‌گذارد؛ اما به‌تدریج غبار فراموش بر روی آن شناخت ازلی می‌نشیند. ازاین‌رو انسان سرگردان در میان مکاتب بشری در تلاش برای واکاوی شناخت خداوند در ساحل امن و مطمئن؛ روایات و نسخه‌‌ای ائمه اطهار(ع) است. بزرگوارانی که خداوند را با چشم عقل و قلب مشهود کردند. در لسان معصومین(ع) با استفاده ...
بیشتر
انسان با فطرتی پاک و خدا آشنا پا به عرصه حیات زمینی می‌گذارد؛ اما به‌تدریج غبار فراموش بر روی آن شناخت ازلی می‌نشیند. ازاین‌رو انسان سرگردان در میان مکاتب بشری در تلاش برای واکاوی شناخت خداوند در ساحل امن و مطمئن؛ روایات و نسخه‌‌ای ائمه اطهار(ع) است. بزرگوارانی که خداوند را با چشم عقل و قلب مشهود کردند. در لسان معصومین(ع) با استفاده از تمثیل این قالب بیانی ملموس، متصور مادی و محسوس راهگشای بهتری برای شناخت بشری در انتقال مفاهیم معنوی و والا میباشد. به همین جهت پژوهش حاضر با روش کتابخانه‌ای- اسنادی تمثیلهایی که به تصویرسازی از توصیف خداوند و راههای رسیدن به رضایت الهی است از کتاب شریف کافی استخراج کرده سپس با روش تحلیل محتوا به بررسی ساختار و محتوای این تمثیلات پرداخته است. یک دسته از تمثیلات به توصیف خداوند در قالب طبیب، معلم و نور و دسته دیگر راههای رسیدن به خداوند را در قالب قله و کلید امور معرفی کرده است.
حدیث پژوهی
لیلا زارعی شهامت؛ علی حسین زاده؛ عباسعلی فراهتی
چکیده
در دین مقدس اسلام، سلامتی در آغاز از ارزش و جایگاه ویژه برخوردار بوده است؛ زیرا بدن انسان بسان مَرکب روح و ابزار تکامل انسان است. ازاین‌رو قرآن و منابع روایی حاوی دستورهای بسیاری در خصوص صحت و سلامتی هستند. هدف این مقاله بهرهگیری از برخی آموزههای علوی در زمینهی مؤلفههای مؤثر بر سلامت جسم است. تحقیق حاضر با روش مطالعهی اسنادی ...
بیشتر
در دین مقدس اسلام، سلامتی در آغاز از ارزش و جایگاه ویژه برخوردار بوده است؛ زیرا بدن انسان بسان مَرکب روح و ابزار تکامل انسان است. ازاین‌رو قرآن و منابع روایی حاوی دستورهای بسیاری در خصوص صحت و سلامتی هستند. هدف این مقاله بهرهگیری از برخی آموزههای علوی در زمینهی مؤلفههای مؤثر بر سلامت جسم است. تحقیق حاضر با روش مطالعهی اسنادی با رویکرد تحلیل محتوای منابع نقلی و دینی درصدد پاسخ به این سؤال است که عوامل تأثیرگذار بر سلامت جسمانی انسان کدماند؟ یافتههای پژوهش حاکی از آن است که در آموزههای علوی، مفهوم سلامت بهعنوان یکی از مؤلفههای مهم در زندگی انسان با تعابیری نظیر «أفضَلُ النِّعَمِ»، «أهنأُ عَطِیَّةٍ»، «النِعمَةٌ جَلیلةٌ»، «أَهْنَی النِّعَمِ» توصیف شده است به همین جهت در کلام امام علی(ع) برای دستیابی و تحقق چنین نعمت ارزشمندی توصیههایی در قالب رژیم غذایی، دستورالعمل در باب تغذیه، رعایت بهداشت فردی و بهداشت محیط ذکر شده است ﮐﻪ رﻋﺎﯾﺖ اﯾﻦ رهنمودها ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﯽ ﺑﺮای ﺑﺮﺧﻮرداری از ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺴﻢ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
حدیث پژوهی
زهرا سعادت‌پور؛ مهدی مطیع
چکیده
شناخت جایگاه ائمه(ع) بر تمامی مسلمانان ضرورت دارد. برخی مانند غلات در مورد ایشان دچار غلو شده‌اند. از طرف دیگر نباید دچار تفریط شده و مقامان ائمه(ع) را انکار کرد. عبارت والناس بعد صنائع لنا که در نامه‌ی 28 نهجالبلاغه به کار رفته است بیانگر فضیلتی برای ائمه(ع) است. اغلب شارحین[1] صنائع را در این عبارت پرورش‌یافته معنا کرده‌اند. برخی نیز ...
بیشتر
شناخت جایگاه ائمه(ع) بر تمامی مسلمانان ضرورت دارد. برخی مانند غلات در مورد ایشان دچار غلو شده‌اند. از طرف دیگر نباید دچار تفریط شده و مقامان ائمه(ع) را انکار کرد. عبارت والناس بعد صنائع لنا که در نامه‌ی 28 نهجالبلاغه به کار رفته است بیانگر فضیلتی برای ائمه(ع) است. اغلب شارحین[1] صنائع را در این عبارت پرورش‌یافته معنا کرده‌اند. برخی نیز آن را ساخته‌شده ترجمه کرده‌اند[2]. تعبیر دوم غلوآمیز به نظر می‌رسد. این پژوهش برای فهم معنای صحیح این عبارت که به شناخت ائمه(ع) و فضائل آنان کمک میکند انجام شد. به این منظور با روش توصیفی تحلیلی عبارت ازنظر لغوی و قواعد عربی، خانواده‌ی حدیثی، قواعد حکمی و فضای مکاتبات حضرت علی(ع) و معاویه بررسی شد. بررسی‌ها نشان میدهد تعبیر دوم به‌طورکلی نمی‌تواند غلط باشد و با عقاید غلات متفاوت است؛ اما در اینجا این معنا مدنظر حضرت علی(ع) نبوده است؛ زیرا ایشان در صحبت با معاویه مفاهیم تکوینی به کار نمی‌بردند؛ چون پذیرش یا عدم پذیرش آن تأثیر چندانی ندارد و صرفاً ائمه(ع) را انسان‌هایی دوست‌داشتنی نشان داده و مدح آنان را به دنبال دارد. بلکه در مکالمه با او مفاهیم تشریعی و تربیتی را مطرح می‌کردند که دانستن آن برای مخاطب مسئولیت به همراه دارد؛ چراکه ائمه(ع) برای دستگیری از مردم آمده و برای این کار جان خود را فدا کرده‌اند. لذا تعبیر اول برای این عبارت مناسب‌تر است. این سبک نگاه تربیتی به روایات ائمه(ع) در شروح موردنیاز است و میتواند روایات ائمه(ع) را به نکات کاربردی برای زندگی تبدیل نماید.
حدیث پژوهی
مهین حاجی زاده؛ سپیده باقری
چکیده
ترجمۀ متون دینی و مقدس به ویژه نهجالبلاغه، از مهم‌ترین راه‌ها برای انتقال مفاهیم آنهاست. این ترجمه‌ها نیازمند ارزیابی دقیق و علمی هستند تا بتوان نارسایی‌ها و کاستی‌های موجود در آنها را شناسایی کرده و در نتیجه سطح کیفی ترجمه‌ها را بهبود بخشید. در این میان، الگوها و نظریات متعددی از سوی صاحب‌نظران حوزۀ ترجمه جهت سنجش ترجمه مطرح ...
بیشتر
ترجمۀ متون دینی و مقدس به ویژه نهجالبلاغه، از مهم‌ترین راه‌ها برای انتقال مفاهیم آنهاست. این ترجمه‌ها نیازمند ارزیابی دقیق و علمی هستند تا بتوان نارسایی‌ها و کاستی‌های موجود در آنها را شناسایی کرده و در نتیجه سطح کیفی ترجمه‌ها را بهبود بخشید. در این میان، الگوها و نظریات متعددی از سوی صاحب‌نظران حوزۀ ترجمه جهت سنجش ترجمه مطرح شده‌اند. الگوی نظری وینی و داربلنه یکی از کارآمد‌ترین نظریات است که می‌توان از آن به عنوان چهارچوبی علمی جهت ارزیابی متون ترجمه شده به ویژه متون دینی استفاده نمود. این الگو که ترکیبی است از دو شیوۀ ترجمۀ مستقیم و غیرمستقیم، از هفت تکنیک تشکیل شده است که عبارتند از: قرض‌گیری، ترجمۀ تحت‌اللفظی، گرته‌برداری، تغییر صورت، تلفیق، معادل‌یابی و اقتباس. در این پژوهش که به شیوۀ توصیفی-تحلیلی انجام یافته است، بخشی از ترجمۀ فیض‌الاسلام از نهجالبلاغه بر مبنای الگوی پیشنهادی وینی و داربلنه مورد بررسی قرار گرفته و میزان به کارگیری تکنیک‌های هفت‌گانه مشخص شده است. نتایج این جستار حاکی از آن است که مترجم ضمن وفاداری به متن مبدأ و رعایت اصل امانت‌داری، بیشتر از تکنیک‌های ترجمۀ غیرمستقیم بهره برده است و این امر موجب سلاست و شیوایی متن ترجمه گشته است.
حدیث پژوهی
علی حسن بگی
چکیده
«فهم روشمند حدیث» در گرو کاربستِ «قواعد فهم» است. از سوی دیگر، صرف کاربستِ قواعد فهم، سبب تحقق فهم روشمند نمی‌گردد، بلکه توجه به آسیب‌های فهم نیز ضروری است. بی‌توجهی به آسیب‌های فهم، فهم روشمند حدیث را دچار اختلال، و پژوهشگر را از مقصود اصلی گوینده دور میکند. یکی از آسیب‌های فهم حدیث، بی‌توجهی به «مَصبِّ حدیث» ...
بیشتر
«فهم روشمند حدیث» در گرو کاربستِ «قواعد فهم» است. از سوی دیگر، صرف کاربستِ قواعد فهم، سبب تحقق فهم روشمند نمی‌گردد، بلکه توجه به آسیب‌های فهم نیز ضروری است. بی‌توجهی به آسیب‌های فهم، فهم روشمند حدیث را دچار اختلال، و پژوهشگر را از مقصود اصلی گوینده دور میکند. یکی از آسیب‌های فهم حدیث، بی‌توجهی به «مَصبِّ حدیث» است. نوشتار پیش رو به دنبال احصای پیامدهای بی‌توجهی به مصب حدیث است. با کوششی که صورت گرفت، روشن شد که تاکنون نوشتاری دربارۀ زمینه‌ها و پیامدهای بی‌توجهی به مصب حدیث منتشر نشدهاست. این تحقیق که با روش توصیفی‌ـ تحلیلی انجام شده، به این نتیجه رسیدهاست که بر اساس روش مذکور، زمینههای بی‌توجهی به مصب حدیث عبارتند از: تصحیف، تحریف، تقطیع، توهّم راوی، تبادر و ترادفپنداری. همچنین، پیامدهای بی‌توجهی به مصب حدیث عبارتند از: تلقی تعارض میان حدیث، فهم ناصحیح از حدیث، زمینهسازی اشکال در حدیث، تلقی بیمعنایی حدیث و تعمیمگرایی.
حدیث پژوهی
ابراهیم ابراهیمی؛ نوال حزباوی
چکیده
زبان بدن از جمله مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی جامعة بشری است که انسان‌ها از آن برای بیان احساسات و دلالت‌های مختلف بهره می‌گیرند. نقش زبان بدن در بستر متون ادبی برای کشف مقاصد و داده‌های مفهومی و آرایه‌های ادبی که به صورت زبان بدن مجسم شده‌است، درخور توجه میباشد. کتاب نهجالبلاغه مملوّ از صنایع ادبی و لطافت‌های کلامی است. در این ...
بیشتر
زبان بدن از جمله مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی جامعة بشری است که انسان‌ها از آن برای بیان احساسات و دلالت‌های مختلف بهره می‌گیرند. نقش زبان بدن در بستر متون ادبی برای کشف مقاصد و داده‌های مفهومی و آرایه‌های ادبی که به صورت زبان بدن مجسم شده‌است، درخور توجه میباشد. کتاب نهجالبلاغه مملوّ از صنایع ادبی و لطافت‌های کلامی است. در این مقاله، موضوع زبان بدن (دست) در نهجالبلاغه از نظر دلالت‌های مفهومی‌ـ بلاغی به روش توصیفی‌ـ تحلیلی بررسی میشود. از دلالت‌های مفهومی و بلاغی دست در کلام امام علی(ع) می‌توان به گزارههای بییاور بودن، پافشاری بر عدم اطاعت، اعلام بیعت، بخلورزی، نفرین، میزان نعمت و بخشش، آمادة حمله کردن، قبول بیعت، ندامت و حسرت، مساعدت و هماهنگی، اندوه فراق، بیتابی تأسفبار، حالات اظهار پشیمانی، جدّیت و خستگیناپذیری در طلب امر، فاصلة بین حق و باطل، مغلوب شدن و خطاکار بودن، استعاره، تشبیه، تمثیل، کنایه و اقتباس اشاره نمود.
حدیث پژوهی
علی اسدی اصل؛ حسن نقی زاده؛ سید مهدی ظفرحسینی
چکیده
بسیاری از سخنان امام علی (ع) در نهجالبلاغه در غالب وصف آمده است مانند توصیف خداوند، پیامبر و غیره. با توجه به آن‌که وصف در ادبیات عربی یکی از فنون مهم شاعری در کنار مدح، هجو و رثاء است تأکید این مقاله بر آن است که توصیفات نهجالبلاغه علاوه بر بعد فلسفی، کلامی و عرفانی از حیث ادبی نیز به دقّت مطالعه شود تا روشن گردد بررسی آن از این منظر ...
بیشتر
بسیاری از سخنان امام علی (ع) در نهجالبلاغه در غالب وصف آمده است مانند توصیف خداوند، پیامبر و غیره. با توجه به آن‌که وصف در ادبیات عربی یکی از فنون مهم شاعری در کنار مدح، هجو و رثاء است تأکید این مقاله بر آن است که توصیفات نهجالبلاغه علاوه بر بعد فلسفی، کلامی و عرفانی از حیث ادبی نیز به دقّت مطالعه شود تا روشن گردد بررسی آن از این منظر چه ثمره فقه الحدیثی را به همراه دارد. این مقاله دو راه را در جهت درک بهتر توصیفات نهجالبلاغه در اختیار ما قرار میدهد: یکی پرداختن به ظواهر الفاظ و دیگری پرداختن به آرایه‌های ادبی است زیرا ظواهر الفاظ دارای معانی هستند که گاه بهصورت آشکار آن را میرساند و گاه بهصورت لوازمی که به همراه آنان است. آرایه‌های ادبی از قبیل تشبیه، مجاز، استعاره و کنایه نیز هر یک اقتضائاتی را در رساندن معنادارند که با توجّه به آنها به فهم بهتری در معنای توصیفات نهجالبلاغه می‌توان رسید.
حدیث پژوهی
محمد حسن الهی زاده؛ راضیه سیروسی
چکیده
پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان همواره در میان مسلمانان جایگاه ویژه ای داشته‌ند. در این میان توجه به حضرت فاطمه (س) به گونه‌ای خاص مدنظر علمای خاصه و عامه قرار داشته است. نویسنده مشهور و عالم شافعی مذهب، محمدبن محمدبن عبدالله مصری (975-1035 ق) معروف به «قلقشندی» رساله‌ای تحت عنوان «المنتقی من اتحاف السائل بما لفاطمه من المناقب و ...
بیشتر
پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت ایشان همواره در میان مسلمانان جایگاه ویژه ای داشته‌ند. در این میان توجه به حضرت فاطمه (س) به گونه‌ای خاص مدنظر علمای خاصه و عامه قرار داشته است. نویسنده مشهور و عالم شافعی مذهب، محمدبن محمدبن عبدالله مصری (975-1035 ق) معروف به «قلقشندی» رساله‌ای تحت عنوان «المنتقی من اتحاف السائل بما لفاطمه من المناقب و الفضائل» در بیان مناقب و فضایل حضرت فاطمه(س) تالیف کرده است. قلقشندی در این رساله سعی داشته تا با دقت در نقل روایات متناقض و متضاد و جمع میان آنها خواننده را با نحوههای مختلف روایت یک حدیث از راویان متعدد آشنا سازد. در این مقاله، سعی شده با بررسی منابع مورد استفاده قلقشندی در این رساله و بیان ویژگیهای کار او و تجزیه و تحلیل آن، دیدگاه او به عنوان یکی از علمای عامه مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان داد که قلقشندی با دقت در نقل روایات متناقض و متضاد و جمع میان آنها، خواننده را با نحوههای مختلف روایت یک حدیث از راویان متعدد آشنا سازد. البته گاهی بدون تحلیل روایات، روایتی را بدون دلیل بر روایت دیگر ترجیح داده است.
حدیث پژوهی
مریم سرگزی؛ ولی الله حسومی
چکیده
روایت سینمایی یکی از انواع روشهای تصویرگری است؛ در این روش گوینده بدون در نظر داشتن عناصر سینمایی، مطالب موردنظر خود را به‌گونه‌ای بیان میکند که مخاطب موقع شنیدن، آنها را همچون فیلم در مقابل خود میگیرد و می‌توان این عناصر سینمایی را در بیان او مشاهده کرد. این روش از ابعاد مختلف قابل بررسی است؛ نوشتار حاضر با توجه به ویژگیهای ...
بیشتر
روایت سینمایی یکی از انواع روشهای تصویرگری است؛ در این روش گوینده بدون در نظر داشتن عناصر سینمایی، مطالب موردنظر خود را به‌گونه‌ای بیان میکند که مخاطب موقع شنیدن، آنها را همچون فیلم در مقابل خود میگیرد و می‌توان این عناصر سینمایی را در بیان او مشاهده کرد. این روش از ابعاد مختلف قابل بررسی است؛ نوشتار حاضر با توجه به ویژگیهای بلاغی برجسته در کلام حضرت علی (ع) به بررسی کاربرد و ظرفیتهای این هنر در خطبه 91 نهجالبلاغه پرداخته که حاوی گزارشات و روایات مختلف است. بر این اساس به روش توصیفی- تحلیلی سعی میشود تکنیک‌های سینمایی در این خطبه معرفی و هنر امام علی علیهالسلام در هر مورد نشان داده شود. در پایان هر بخش نیز معمولاً صحنههایی از خطبه اول نهجالبلاغه که در راستای با این خطبه است و در بعضی موارد آیات قرآن بهعنوان شاهد آورده میشود. که حاصل پیوستاری زمان، طبیعت و انسان بهعنوان بدنهای واحد از حیات است.
حدیث پژوهی
پروین بهارزاده؛ سمیرا دوست نواز
چکیده
بالاترین هدف ادیان الهی ارتقای معنوی انسان است. اسلام، انسان را دارای ابعاد و وجوه متعدد دانسته و از تأثیر و تأثر ابعاد مختلف وجودی او سخن گفته و رشد و کمال وی را در تمام ابعاد مدنظر داشته است. نظام اخلاقی ترسیم‌شده از سوی درس آموختگان این مکتب میتواند بهترین الگو جهت حفظ سلامت و ارتقای انسان به بالاترین درجات کمال انسانی او باشد. ...
بیشتر
بالاترین هدف ادیان الهی ارتقای معنوی انسان است. اسلام، انسان را دارای ابعاد و وجوه متعدد دانسته و از تأثیر و تأثر ابعاد مختلف وجودی او سخن گفته و رشد و کمال وی را در تمام ابعاد مدنظر داشته است. نظام اخلاقی ترسیم‌شده از سوی درس آموختگان این مکتب میتواند بهترین الگو جهت حفظ سلامت و ارتقای انسان به بالاترین درجات کمال انسانی او باشد. گفتار یکی از مهم‌ترین وجوه در هندسۀ ششوجهی نظام اخلاق فردی ترسیم‌شده از سوی حضرت علی (ع) در نهجالبلاغه است. ازاین‌رو اصلاح ادبیات زبانی گامی مهم در بسامانی نظام اخلاقی و درنتیجه تضمین سلامت فرد است. از منظر امام (ع) بدون بسامانی گفتار، ساختار اخلاق و نظامِ ایمان، بسامان نمیشود. در مقالۀ حاضر مصادیقی از گفتار سلامتافزا از منظر امیرمومنان (ع) از کتاب شریف نهجالبلاغه گردآوری شده است. گفتار پروامدارانه و بخردانه، ادبیات نرم و ملایم، کلام مبتنی بر صدق، کمگویی، سخن حق، انتقاد سازنده، راز و نیاز و مناجات با خداوند و... از مهم‌ترین عوامل ارتقا بخش سلامت روحی، معنوی و اخلاقی فرد شمرده میشود.
حدیث پژوهی
حسن نجفی؛ مرتضی اکبرپور؛ محمدحسن محمدی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مدلول‌های تربیتی دعای بیست‌و پنجم صحیفة سجادیه و چگونگی کاربرد آنها در برنامۀ درسی معارف اسلامی انجام شده‌است. روش پژوهش توصیفی‌ـ تحلیلی میباشد. برای گردآوری داده‌های لازم در نیل به اهداف پژوهش، متن و ترجمة دعای مذکور و نیز دیگر منابع تشریحی با استفاده از فرم‌های فیش‌برداری از منابع جمع‌آوری، و با ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف شناسایی مدلول‌های تربیتی دعای بیست‌و پنجم صحیفة سجادیه و چگونگی کاربرد آنها در برنامۀ درسی معارف اسلامی انجام شده‌است. روش پژوهش توصیفی‌ـ تحلیلی میباشد. برای گردآوری داده‌های لازم در نیل به اهداف پژوهش، متن و ترجمة دعای مذکور و نیز دیگر منابع تشریحی با استفاده از فرم‌های فیش‌برداری از منابع جمع‌آوری، و با شیوههای کیفی تجزیه و تحلیل شده‌است. بر اساس یافتههای این تحقیق، در دعای بیست‌و پنج صحیفة سجادیه به گونه‌ای ظریف و دقیق برخی از مدلول‌های تربیتی را می‌توان استنتاج و استخراج نمود که عبارتند از: استعانت از خداوند، بهرهگیری از تقوا، محور قرار دادن محبت راستین، اطاعتپذیری، شناخت دشمن (شیطان)، بصیرت، واگذاری مسئولیت به متربیان، توجه به رشد اخلاقی، طلب رزق طیب و توجه به تربیت جسمانی. برنامهریزان درسی میتوانند از مدلول‌های تربیتی مذکور با اتخاذ استراتژیهای مطرح‌شده از سوی محققان در طراحی بخشهای اهداف، محتوا، روشهای یاددهیـ یادگیری و ارزشیایی برنامۀ درسی معارف اسلامی استفاده نمایند.
