جایگاه مطالعات جغرافیایی در آراء تفسیری علاّمه طباطبائی(ره)

طاهره امین طباطبایی؛ حسین افسر دیر

دوره 5، شماره 16 ، مهر 1393، ، صفحه 35-66

https://doi.org/10.22054/ajsm.2014.1328

چکیده
  چکیده تفسیر المیزان اثر علاّمه طباطبائی یکی از تفاسیر جامع شیعه در دوران معاصر می‌باشد. با توجّه به معاصر بودن این تفسیر، مسأله این است که آیا ایشان به علوم نوین از جمله علم جغرافیا در تفسیر آیات توجّه کرده‌اند یا خیر؟ از آنجا که خداوند در بسیاری از آیات قرآن از پدیده‌های طبیعی مثل زمین، آسمان، باد، باران، ابر و ... نام برده، فهم پاره‌ای ...  بیشتر

جایگاه حدیث در علم اخلاق

محمد شعبانپور

دوره 3، شماره 6 ، فروردین 1391، ، صفحه 35-60

https://doi.org/10.22054/ajsm.2012.5484

چکیده
  بعد از قرآن کریم، حدیث دومین منبع و سند دین‌شناسی و تعیین‌کننده‌ی راه سعادت انسان‌ها است. تکیه بر این منبع حیات‌بخش در برخی حوزه‌های دین‌پژوهی همچون فقه و بخش‌هایی از اخلاق بیشتر و گسترده‌تر است؛ زیرا اصول این دانش‌ها در قرآن به اجمال و اشاره آمده و تفصیل آن را باید در حدیث یافت. این مقاله درپی آن است که با بررسی کُتُب حدیث و اصول ...  بیشتر

حدیث پژوهی
روش آیت‌الله معرفت در نقد روایات تحریف‌نما

حسین علوی مهر؛ عباس یوسفی تازه کندی؛ مرتضی سازجینی

دوره 8، شماره 28 ، مهر 1396، ، صفحه 35-63

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.19689.1273

چکیده
  مهم‌ترین مستند مدعیان تحریف قرآن، مجموعه‌ای از روایات پراکنده است که از مدارک مختلف گردآوری شده‌است. در ردّ این گونه روایات، دانشمندان اسلامی روش‌های مختلفی را به‌کار برده‌اند، ولی بیشتر این روش‌ها جامعیت لازم را ندارند و یا حتی برخی از روش‌هایی که از سوی اهل تسنن به‌کار گرفته شده، خود منجر به شبهة تحریف قرآن شده‌است. از این ...  بیشتر

تحلیل نمونه‌هایی از بخش «کتاب التفسیر» از مسند امام رضا(ع)

اسماعیل تاج بخش؛ زهره اله دادی دستجردی

دوره 10، شماره 35 ، تیر 1398، ، صفحه 35-64

https://doi.org/10.22054/ajsm.2020.40904.1521

چکیده
  نکته‌‌های ارزشمندی در توضیح و تأویل بعضی از آیات قرآن کریم در منابع و تفاسیر روایی شیعه آمده که قسمتی از آن‌ها در بخش «کتاب التفسیر» کتاب «مسند الإمام الرّضا(ع)» گردآوری شده‌است. در این مقاله نخست چهارده نکتة تفسیری از آن‌ها انتخاب و سپس آرای مفسّران و قرآن پژوهندگان معروف دربارة هر یک از آن نکته‌ها آمده‌است؛ تا مجال ...  بیشتر

شواهد قرآنی غدیر و برتری امام علی (ع) در شعر شاعران مسیحی معاصر عرب

سید مهدی نوری کیذقانی

دوره 11، شماره 39 ، تیر 1399، ، صفحه 35-63

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.44746.1550

چکیده
  در قرآن مجید آیه­های متعددی مبنی بر امامت امیرالمؤمنین علی (ع) و فضایل خاص ایشان وجود دارد. این آیات در منابع معتبر و متعدد روایی، تاریخی و ادبی شیعه و سنی ذکر شده است. نکته جالب اینجاست که افزون بر مورخین و مفسرین شیعه و اهل سنت، برخی از ادبا و شاعران مسیحی معاصر نیز در آثار و اشعار خود به این آیه‌ها اشاره کرده و آن را دلیلی بر حقانیت ...  بیشتر

عواقب شرعی آزاررسانی به پیامبراکرم(ص)و مخالفت با اوامر و اعمال آن حضرت از منظر آیات و روایات

محمد حسین بیات

دوره 5، شماره 15 ، تیر 1393، ، صفحه 37-62

https://doi.org/10.22054/ajsm.2014.1303

چکیده
  چکیدهتبعیّت و اطاعت بی‌چون و چرا از پیامبر اکرم(ص)، امری شرعی و عقلی می‌باشد، چون اگر بنا باشد که هر کس طبق سلیقة خویش عمل نماید و هر جا که سخنان پیامبر(ص) موافق امیال نفسانی و دنیایی وی بود، طبق آن عمل کند و اگر در مواردی که کلام رسول اکرم(ص)، وفق مرادش نبود، بدان توجّه ننماید و در پی مخالفت برآید، بی‌شک چنین کسی پیرو شریعت مقدّس اسلام ...  بیشتر

بررسی و نقد سخنان شبهه‌سازان در حقّانیت قرآن

محمد حسین بیات

دوره 1، شماره 1 ، دی 1389، ، صفحه 37-64

https://doi.org/10.22054/ajsm.2011.5442

چکیده
  در این مقاله نخست سخنان قرآن مجید با برخی از احادیث معتبر درباره‌ی معرّفی قرآن کریم و پیامبر اکرم(ص) نقل شده است. در این بخش با استناد به آیات و احادیث، عصمت قرآن کریم و پیامبر اکرم(ص) از هر نوع خطا به اثبات رسیده است. سپس همه‌ی شبهه‌های شبهه‌سازان در هشت عنوان کلّی نقل و بررسی شده و سرانجام به یک‌یک آنها در حدِّ یک مقاله به‌گونه‌ای ...  بیشتر

روش‌شناسی تفسیری امام رضا (ع)

علیرضا فخاری

دوره 4، شماره 11 ، تیر 1392، ، صفحه 37-64

https://doi.org/10.22054/ajsm.2013.5519

چکیده
  روش‌شناسی تفسیری یکی از مهم‌ترین علوم در حوزة قرآن‌پژوهی است که می‌تواند به شیوه‌های مختلف فهم و تفسیر قرآن را از آن استخراج نمود. میزان آشنایی مفسّر با متن و مؤلّف نیز ارتباط مستقیم با این فهم دارد. این ویژگی در حضرات معصومین (علیهم‌السّلام) به سبب قرابت‌ ایشان با متن قرآن و عالم وحی، مطالعة روایات تفسیری را از دو بُعد دارای اهمیّت ...  بیشتر

واکاوی نظریة «جدایی نهاد دین از حکومت» در مکتب علوی(ع)

مهدی گنجور؛ اکرم احمدیان احمدآبادی

دوره 8، شماره 26 ، فروردین 1396، ، صفحه 37-62

https://doi.org/10.22054/ajsm.2017.8817

چکیده
  با نگاة گذرا به تاریخ زندگی پیامبران الهی، این واقعیت را به‌روشنی می‌توان دریافت که آنان رهبری جوامع بشری را در حوزه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی و نیز دنیوی و اخروی به‌دست داشته‌اند و در پی رسالت الهی خود، ضمن مبارزه با انواع انحرافات اعتقادی و اخلاقی با ناهنجاری‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز شدیداً برخورد می‌کردند و برای ...  بیشتر

تحلیل محتوای دعای 26 صحیفۀ سجادیه

سعیده مطیعیان نجار؛ فتحیه فتاحی زاده

دوره 9، شماره 32 ، مهر 1397، ، صفحه 37-61

https://doi.org/10.22054/ajsm.2019.29954.1405

چکیده
  بهره‌برداری از آموزه‌های اهل بیت، مسیر رشد و سعادت آحاد جامعه را هموار می‌سازد. دعای بیست‌وششم صحیفة سجادیه با محوریت دعا در حق همسایگان و شیعیان، یکی از آموزه‌هایی است که می‌تواند در شناخت وظایف متقابل امام و امت مؤثر باشد. در این پژوهش، روش تحلیل محتوا به منظور کشف زوایای پنهان کلام امام سجاد(ع) و کاربردی کردن آن به‌کار گرفته ...  بیشتر

تحلیل تطبیقی تاثیر میزان اجتهاد در تفسیر فرات کوفی و تفسیر عیاشی

زهره اخوان مقدم؛ افشان بستاکچی

دوره 10، شماره 36 ، مهر 1398، ، صفحه 37-70

https://doi.org/10.22054/ajsm.2021.48444.1572

چکیده
  از ویژگی‌های مطالعات دوران معاصر در حوزه علوم اسلامی، تأیید ریشه‌دار بودن هویت فکری و اعتقادی شیعه و بازشناسی خلأها و کاستی‌ها برای جبران و تدارک آن‌ها است. از جملة این آثار در گستره علوم قرآنی و حدیثی، تفاسیر متعلق به قرن سوم و سال‌های آغازین قرن چهارم، با عنوان تفسیر فرات کوفی و تفسیر عیاشی است. این دو تفسیر از جمله تفاسیر روایی ...  بیشتر

بررسی دلالت گزارش‌های ابلاغ آیات آغازین سوره برائت بر افضلیت علی(ع) به منظور جانشینی پیامبر(ص)

حامد مصطفوی فرد؛ جواد شکور

دوره 10، شماره 34 ، فروردین 1398، ، صفحه 37-65

https://doi.org/10.22054/ajsm.2020.19559.1266

چکیده
  با نزول آیات آغازین سوره توبه، پیامبر (ص) آیات را به ابوبکر دادند تا در موسم حج به مشرکین ابلاغ نماید، اما پس از آنکه ابوبکر به راه افتاد، جبرئیل نازل شد و عرض کرد خداوند می‌فرماید: ﴿لا یؤَدّی عَنْکَ اِلّا اَنْتَ اَوْ رَجُلٌ مِنْکَ﴾ و لذا رسول خدا (ص) این ماموریت را به علی (ع) واگذار کردند. این واقعه از آنجا که در آن شواهدی دالّ بر فضیلت ...  بیشتر

مضامین نهج‌البلاغه در گلستان سعدی

علیرضا حاجیان نژاد

دوره 7، شماره 22 ، فروردین 1395، ، صفحه 39-68

چکیده
  در تمام فرهنگ‌ها و زبان‌ها، کتاب‌های آسمانی اصلی‌ترین آبشخور فکری پیروان آن ادیان بوده است و چون معجزة جاوید پیغمبر اسلام قرآن مجید (سخن) بوده، تأثیرگذاری آن بر افکار مسلمانان در خلق آثار ادبی از کتب آسمانی ادیان دیگر آشکارتر است. پس از قرآن مجید، سخنان رسول اکرم(ص) و امامان و پیشوایان دین، بیشترین تأثیر را بر آراء و افکار و خلق آثار ...  بیشتر

متن‌گرایی تاریخی؛ نگاهی به روش تفسیری آمنه ودود با تمرکز بر تفسیر آیة 34 سورة النّساء

حسین خندق آبادی

دوره 6، شماره 18 ، فروردین 1394، ، صفحه 41-76

https://doi.org/10.22054/ajsm.2015.1609

چکیده
  چکیده آمنه ودود نومسلمانی است که می‌کوشد رهیافتی بر مبنای بازتفسیر قرآن بر اساس روشی هرمنوتیکی برگرفته از آرای فضل‌الرّحمن داشته باشد که خود آن را «هرمنوتیک توحیدی» می‌خواند. از ویژگی‌های مهمّ این روش، توجّه به ذهنیّت خوانندة متن، قابلیّت‌های زبانی زبان وحی و التفات به زمینه‌های تاریخی ظهور متن است. ودود این روش را به خصوص ...  بیشتر

تأملی در شرایط قاضی بر اساس آیات قرآن کریم و روایات باب قضاء کتاب شریف کافی

محمد حسین بیات؛ حسام امامی دانالو

دوره 8، شماره 27 ، تیر 1396، ، صفحه 43-66

https://doi.org/10.22054/ajsm.2017.9213

چکیده
  در این پژوهش، شرایط لازم از نظر ایمان، تقوا، علم و اجتهاد قاضی برای نشستن بر مسند قضاوت در حکومت اسلامی، با استفاده از آیات قرآن کریم و روایت معصومان(ع) که در کتاب کافی بازتاب یافته، تبیین شده‌است. بر اساس آیات قرآن کریم، تحقق چهار ویژگی مهم «ایمان»، «علم»، «عدالت» و «تقوا» برای یک قاضی ضروری است. از میان این ویژگی‌ها، ...  بیشتر

حکمت بلایا با تکیه برآیات و احادیث

کربلایی پازوکی

دوره 3، شماره 7 ، تیر 1391، ، صفحه 47-74

https://doi.org/10.22054/ajsm.2012.5491

چکیده
  بلایا و امتحانات الهی یکی از سنّت‌های قطعی و عامّ الهی است که در طول تاریخ به‌عنوان یک دل‌مشغولی جدّی برای انسان مطرح بوده و سبب پیدایش نگرش‌های مختلف فکری در مورد فلسفه‌ی وجودی و ماهیّت آن شده است. در کلام اسلامی این مسأله در بحث حکمت الهی، علم الهی، عدل الهی، توحید در خالقیّت و توحید ذاتی مطرح گردیده است و اندیشمندان مسلمان پاسخ‌های ...  بیشتر

ارزیابی دیدگاه مفسران فریقین دربارة آیة میثاق

بیژن منصوری

دوره 7، شماره 24 ، مهر 1395، ، صفحه 47-72

https://doi.org/10.22054/ajsm.2016.8089

چکیده
  در آیات 172 و 173 سورة مبارکة اعراف، حکایتی نقل می‌شود که در تحلیل معنای آن‌ میان مفسران فریقین اختلاف وجود دارد. بعضی از مفسران این حکایت را تمثیل می‌دانند و آن را بر اساس نظریة تمثیل تفسیر می‌کنند و باور دارند که منظور آیات مذکور، جریان متعارف زندگی دنیایی و گرایش درونی انسان به خداست. اما برخی از آن‌ها این حکایت و خطاب نهفته در آن ...  بیشتر

قرآن پژوهی
تحلیل ساختار روایت در سوره‌های مدنی قرآن کریم

سهیلا جلالی کندری؛ نصرت نیلساز؛ ساجده نبی‌زاده

دوره 15، شماره 49 ، مهر 1403، ، صفحه 55-81

https://doi.org/10.22054/ajsm.2025.77424.1993

چکیده
  روایتگری داستان یکی از مفاهیم قرآنی است که در سراسر آن مشاهده می‌شود و به دوره مکّه یا مدینه اختصاص ندارد، گرچه طرح اولیه بیشتر داستان‌ها در سوره‌های مکّی است و در سوره‌های مدنی تکرار یا پیرفت دیگری از آن داستان روایت می‌شود. در پژوهش حاضر با کاربست چهار مؤلفه‌ی نحوه پراکندگی، ساخت و بسامد واژگان، ساخت نحوی و مخاطب به بررسی ساختار ...  بیشتر

روش‌های درست و نادرست تفسیرِ قرآن کریم از نظر علامه طباطبایی

سید صدرالدین طاهری

دوره 2، شماره 3 ، تیر 1390، ، صفحه 95-108

https://doi.org/10.22054/ajsm.2011.5463

چکیده
  در این مقاله پرسش اصلی این است که روش صحیح تفسییر قرآن کریم از دیدگاه علامه طباطبایی چیست؟ و پاسخ اصلی این است که روش صحیح تفسیر قرآن از دیدگاه ایشان، روشی است که متضمّن «خلوص» باشد و هرچه خلوص تفسیر بیشتر باشد، آن‌روش صحیح‌تر و مستحکم‌تر است. ذیل این پرسش و پاسخ و بعد از مستندسازی و توضیح پاسخ، پرسش‌های ذیل مطرح و پاسخ داده ...  بیشتر

قرآن و جامعة آرمانی

علی سروری مجد

دوره 4، شماره 12 ، مهر 1392، ، صفحه 35-89

https://doi.org/10.22054/ajsm.2014.18

چکیده
  یکی از اهداف بلند قرآن کریم ایجاد زندگی نیکو یا جامعة آرمانی بوده است. البتّه اصطلاح مدینة فاضله یا جامعة آرمانی در قرآن یا متون روایی وجود ندارد، بلکه ریشه در تعالیم انبیا دارد و مجموعة آیات و روایاتی که دربارة اهداف و کیفیّت زندگی مطلوب بشری سخن می‌گوید، ما را به این سمت و سو هدایت می‌کند. از نظر قرآن کریم و روایات معصومین(ع) نه تنها ...  بیشتر

نمونه‌هایی از آرایة مشاکله در قرآن

اسماعیل تاجبش

دوره 4، شماره 11 ، تیر 1392، ، صفحه 43-58

https://doi.org/10.22054/ajsm.2013.5520

چکیده
  «مشاکله» آرایه‌ای مشهور در علم بدیع است. در این مقاله ده مورد از آیات قرآن کریم که در آنها این آرایه مجال ظهور یافته، بررسی و تحلیل و نظر مفسّران و قرآن‌پژوهان دربارة آنها نقل و تبیین شده است. جان کلام این است که اسناد مقوله‌هایی از قبیل «ذهن» و «ضمیر» و «نَفْس» و «روح» و «استهـزاء» و «نسیان» و ...  بیشتر

بررسی مصداق آیة صدّیقین (النّساء/69)از دیدگاه فریقین

مجید معارف؛ حامد دژ آباد

دوره 4، شماره 10 ، فروردین 1392، ، صفحه 45-66

https://doi.org/10.22054/ajsm.2013.5513

چکیده
  برخی از مفسّران و متکلّمان اهل سنّت کوشیده‌اند برای آنچه پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)رخ داد، مستندات قرآنی بیابند. یکی از این مستندات، آیة 69 از سورة نساء به انضمام آیة ششم و هفتم سورة حمد است که در نظر برخی از مفسّران اهل سنّت از جایگاه خاصّی در مبحث خلافت برخوردار است و یکی از مستندات و دلایل آنان برای اثبات خلافت ابوبکر می‌باشد. به نظر ...  بیشتر

مؤلّفه‌های کرامت انسان از منظر قرآن کریم

سیّد ابوالقاسم نقیبی

دوره 3، شماره 8 ، مهر 1391، ، صفحه 46-61

https://doi.org/10.22054/ajsm.2012.5499

چکیده
  خلقت احسن، اختیار، علم، عقل، فطرت، غایت بودن انسان برای آفریده‌ها، خلافت از جملة مفاهیم فراحقوقی هستند که ما را به شناسایی انسان به عنوان تجلّی‌بخش همة صفات و اسماء الهی رهنمون می‌شوند و از عناصر و مؤلّفه‌های کرامت آدمی به شمار می‌آیند. ریشة اصلی طرح مسألة کرامت انسان در تعالیم اخلاقی و حقوقی اسلام را در خود قرآن کریم باید جستجو ...  بیشتر

سبک زندگی دینی (مطالعة موردی؛ تحلیلی بر عوامل اسراف و مصرف‌گرایی)

اژدر شمخانی؛ آریان نادر بیگدیلو؛ عسگر درویش

دوره 6، شماره 19 ، تیر 1394، ، صفحه 49-78

https://doi.org/10.22054/ajsm.2015.2851

چکیده
  چکیده سال 1392 از سوی مقام معظّم رهبری به عنوان سال «حماسة سیاسی و حماسة اقتصادی» نامگذاری شده است. بنابراین، اصلاح الگوی مصرف و پرهیز از اسراف به منظور یکی از ابعاد تحقّق حماسة اقتصادی برای جامعه از اهمیّت بسیار زیادی برخوردار است، به طوری که فرهنگ مصرفی مناسب، امکان سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کند و از این طریق می‌تواند موجب رشد ...  بیشتر

اسم اعظم الهی و چگونگی کارکردهای آن در قرآن

عبدالرضا مظاهری

دوره 2، شماره 4 ، مهر 1390، ، صفحه 49-72

https://doi.org/10.22054/ajsm.2011.5471

چکیده
  هر اسمی از اسماء الهی از نظر مصداق عین ذات و سایر اسما است، ولی از نظر مفهوم مغایر با ذات و سایر اسماست، پس هر اسم دارای دو دلالت است؛ یکی دلالت بر ذات و دیگر دلالت بر صفتی خاص که موجب تمییز آن اسم از اسماء دیگر می‌شود و خداوند که حقیقت واحد است، کثرت اسماء او بر اثر اعتبارات گوناگون بوجود می‌آید؛ مثلاً از این جهت که موجودات را آفریده، ...  بیشتر